Son çeyrek de durgun geçecek

Elçin Cirik

ecirik@capital.com.tr

Leasing, ilk yarıda dolar bazında işlem hacminde yüzde 2,8, sözleşme adedinde yüzde 1,8 büyüdü. Aklease Genel Müdürü ESER  OKYAY, ilk çeyrekte işlem hacminde yüzde 30 ve sözleşme adedinde yüzde 40 artış olduğuna dikkat çekiyor ve “Yüzde 30’luk artış seçime doğru normalize oldu” diyor. Bu yılın sonunda sektör işlem hacminin 2022’nin gerisinde kalabileceğini söyleyen Okyay, “Genelde son çeyrek hareketli olur. Ancak bu yıl hem faizlerde hem yatırım ortamında bir iyileşme olmaması durumunda geçmiş yılların aksine son çeyrek de durgun geçebilir” diye yorum yapıyor.

Leasing sektöründe bu yılın ilk yarısında 2,52 milyar dolar hacme ulaşıldı. Aklease Genel Müdürü Eser Okyay’a göre yüzde 2,8’e yaklaşan bu büyümede, talep artışı ve enflasyon etkisi mevcut. İlk çeyrekteyse tablo çok daha farklıydı. “Yılın ilk çeyreğinde, işlem hacminde yüzde 30 ve sözleşme adetlerinde yüzde 40 artış mevcuttu” diyen Okyay, seçim nedeniyle sonraki aylarda yavaşlama olduğunu aktarıyor. Okyay, bu yılın devamında deprem etkisiyle iş ve inşaat makineleri ve yenilenebilir enerji alanlarında hareketin süreceği görüşünde. Aklease Genel Müdürü Eser Okyay, sektöre ve şirketine ilişkin sorularımızı şöyle yanıtladı: 

 Leasing için 2023 yılı nasıl gidiyor? Sektör ne kadar işlem hacmine ulaştı? 

 Bu yıl sektörde ilk yarıda işlem hacmi toplam 2,52 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemindeyse 2,45 milyar dolardı. Yaklaşık yüzde 3’lük bir büyüme oldu. Mayıs sonu verilerindeyse yüzde 10’a yakın büyüme vardı. Bu büyümede talep artışı ve enflasyon etkisi var; ikisini ayrıştırmak çok zor. Çünkü örneğin makine ekipmanların fiyatları geçen yıla göre dolar bazında arttı. İplik makinesinin fiyatı geçen yıl 2,1 milyon Euro iken bu yıl 2,4 milyon Euro’ya çıktı. Aynı şekilde 2022 ve bu yıl, araç tedariki tarafı ve filo şirketleri çok hareketli, artan araç fiyatları da hacimde etkili oldu. Tabii sektörde sözleşme adetleri de önemli. 2023 Haziran sonu 7 bin 981 adet sözleşme imzalandı; geçtiğimiz yılın ilk yarısında bu rakam 7 bin 836 adetti. Burada da 1,8’lik bir artış görüyoruz. Bu gösterge de mayıs sonunda yaklaşık yüzde 10 artış gösteriyordu. Bu verilere 3 ay önce baksaydık, yıllık bazda acayip bir fark vardı. Yılın ilk çeyreğinde, yine dolar bazında işlem hacminde yüzde 30 ve sözleşme adedinde yüzde 40 artış mevcuttu. Sektörde şöyle bir trend gerçekleşti: Yılın ilk çeyreğinde çok hızlı bir hareket oldu. Çünkü ilk çeyrekte seçim ve belirsizlik olmadan insanlar bir an önce işlerini halletmek istedi. İlk çeyrekteki yüzde 30’luk artış seçime doğru normalize oldu. Beş ayın sonunda yüzde 10’a ve ilk yarıda yüzde 3’e indi. Bunun temel sebepleri de hem belirsizlikten kaynaklı olarak müşteriler durmak istedi hem finansal kuruluşlar, bizler de fonlama vadelerinin kısalmasından etkilendik. Seçim belirsizliği aslında her iki tarafı da etkiledi. Dolayısıyla ilk 3 ayki acayip hız, son aylarda yavaşladı. Haziran ayında da benzer bir trend yaşandı. 

 Seçim sonrası sakin mi? Talep değişikliği var mı? 

 Seçim sonrası da sakin. Talepte bir değişiklik bulunmuyor. 22 Haziran’da gerçekleşen Para Piyasası Kurulu (PKK) toplantısının sektöre henüz marjinal bir etkisi olmadı. Genel olarak kredi faizlerinin yüksek seyretmesi ve leasing şirketlerinin fonlamaya erişimlerinin ekseriyetle kısa vadeli olması nedeniyle sektörde durgunluk devam ediyor. Leasing uzun vadeli yatırımları destekliyor ve müşterilerin bu tip uzun vadeli yatırımları, yüksek faiz oranlarıyla yapma isteği düşük oluyor. 22 Haziran’daki toplantıdan nasıl bir karar çıkacağı bu açıdan önemliydi. Ayrıca leasing şirketlerini de fonları ne kadar faizle, hangi vadelerle bulacağız noktasında etkiliyor. Talep genel olarak faiz hadleri yüksek olduğundan düşük seyrediyor. 

 Sizce bu ortamda temmuz-ağustos ayları sakin mi geçecek? 

Yaz ayları genel olarak sektörde durgun geçiyor zaten… 

 Son dört ayda nasıl bir trend olur? 

 Genel olarak son çeyrek leasing sektörü açısından hareketli olur. Ancak bu yıl hem faizlerde hem yatırım ortamında bir iyileşme olmaması durumunda geçmiş yılların aksine son çeyrek de durgun geçebilir. Ancak şu gerçek var; ülkenin makine parkı eskiyor. Burada da ciddi bir yatırım ihtiyacı bulunuyor. Diğer tarafta geçen yıl enerji fiyatlarında gerçekleşen yükselişi gördük, fiyatlar düşmeyecek gibi gözüküyor. Şirketlerin çatılarına GES projeleri, enerji verimliliği gibi hazırlıklar yaptığını görüyoruz. Geçen yıl yenilenebilir enerjide ciddi talep gelmişti, bu yıl da gelecek. Enerji, önümüzdeki dönemde leasing alanı için temel büyüme alanlardan biri olur. 

 İlk çeyrekteki hızlı artışta bankacılık ve sonrasında faktoringe gelen düzenlemelerin etkisiyle leasing alanına kayış olduğunu hissediyor musunuz? 

 Hissediyoruz. Ama aslında 2022 yılı başından bu yana makro ihtiyati tedbirler hızlı biçimde ortaya çıkmaya başladı. Geçen yıl bankada görev alıyordum ve akışı çok net gören biri olarak tedbirlerin en çok hissedildiği dönem 2022 Haziran sonrası oldu. Leasing ihracatı destekleyen, yatırımla alakalı mal tedariki konusunda finansman sağlayan bir sektör olduğu için makro ihtiyati tedbirlerin çok büyük kısmından ayrı tutuldu. Aslında leasing şirketleri avantajlı bir noktaya geldi. İşlem hacimlerinin artmasında, müşteri portföyünün genişlemesinde makro ihtiyati tedbirlerin etkisi oldu. 

Müşteri sayısında da benzer bir yükseliş var mı? Tabana yayılma görülüyor mu?

 Sektörde yaklaşık 33-34 bin müşteri var. Geçtiğimiz yıla göre müşteri sayısında da yüzde 10-15 arası bir artış yakalandı. Ancak mayıs sonu verilerine göre ortalama işlem tutarı 2022’de ve bu yıl da 300 bin dolar seviyesinde. Burada yine enflasyonist etkiyi görebiliyoruz. Ortalama işlem tutarından sektörde tabana yayılma olmadığını söyleyebiliriz. Aslında leasing sektörünün Türkiye’de ulaşabileceği, iş yapabileceği 400-500 bin KOBİ var. Bugünkü müşteri sayılarıyla karşılaştırırsak aradaki fark çok yüksek. Sektörün penetrasyon anlamında gidebileceği uzun bir yol var. Müşteri sayılarındaki trend yıl sonuna kadar devam edebilir diye düşünüyoruz. Burada da belirlenecek faiz ortamı etkili olacak. Çok yüksek faiz ortamı leasing sektörünün sevmediği bir ortam, çok yüksek faiz oranları olursa talep azalabilir. 

 Peki yıl sonu için ne kadarlık işlem hacmine ulaşılacağını öngörüyorsunuz? 

 Geçen yıl 4,2 milyar dolar civarı işlem hacmi vardı. Bu yıl bu rakamın altında kalınabilir. 4 milyar dolar civarı hacim beklentimiz var. 

 Peki bu ortamda sektörde hangi alanlar daha iyi gidiyor? 

 Bu yıl farklı bir trend var. Bu yılın ilk üç ayında büyümede ilk defa hizmet alanı, imalatı geçti. Bunun nedeni ilk çeyrekte filo kiralama şirketleri hızlandı, filo kiralama şirketleri filolarına yeni araç katmaya çalıştı. İş ve inşaat makineleri alanı yüzde 17 pay alırken kara araçları, filo kiralama tarafı yüzde 13 paya ulaştı. Ayrıca deprem etkisiyle iş ve inşaat makineleri tarafında da ciddi hareket oldu. Talep halen devam ediyor. Önümü zdeki dönemde burada hem kentsel dönüşüm hem deprem bölgesindeki yapılanma nedeniyle hareketin sürmesini bekliyoruz. Bir başka trend olarak yenilebilir enerji, bu yıl ve yakın gelecekte çok hareketli olacak. 

Vadelerde nasıl bir değişim var? PKK toplantısı sonrası yıl sonu için vadelerde nasıl bir trend öngörüyorsunuz?

 Geçen yıl mayıs ayında ortalama vadeler 45- 47 aydı. 2023’ün Mayıs’ında 30 aya geriledi. Bu da aslında çok normal, çünkü leasing şirketlerinin bulabildiği kaynağın vadesi de kısaldığı için ona göre vade veriyorlar. Sistem birbirini besliyor. Müşteri daha uzun vadelerde makine ekipmanının yarattığı değerle borcunu ödediği bir noktaya gelinsin istiyor. Faizlerin yüksek olduğu, vadelerin kısaldığı noktada teknik olarak bunu sağlamak mümkün değil. Uzun vadeler ve daha düşük fiyatlar, sektörün büyümesi, yatırım ortamının oluşması için daha iyi oluyor. Şu anda müşteri elzem ihtiyacını karşılıyor ve kendi öz sermayesinden leasing ödemelerine para aktarıyor. Vadeler kısalmaya devam edecektir. Maksimum 24 ay civarı bir vade yapısı öngörülebilir.