Vadeler artacak

Elçin Cirik

[email protected]

Leasing sektörünün, 2024 yılını imzalanan sözleşme tutarında dolar bazında yüzde 24,5 artışla tamamlaması bekleniyor. QNB Leasing Genel Müdürü TAŞ, “Faizlerin düşmesi beklentisiyle 2025’te yabancı para cinsinden leasing işlemlerinin ağırlığının artabileceğini ya da en azından 2024 seviyelerinde kalacağını düşünüyorum” diyor. 2025’te hem TL hem yabancı para işlemlerde vadelerin uzayacağını öngören Taş, yeni imzalanan sözleşme hacminde de dolar bazında yüzde 15 büyüme olacağını tahmin ediyor.

2024, aşında leasing sektöründe imzalanan sözleşme tutarının 5,2 milyar dolara ulaşılacağı öngörülüyordu. 2024 Kasım itibarıyla bu öngörü aşıldı ve sözleşme tutarı 5,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. QNB Leasing Genel Müdürü Osman Taş, “Elimizde henüz aralık sonu verisi yok ama Kasım 2024 sonu rakamlarından yola çıkarak 2024’ün yeni imzalanan sözleşmelerde 6,1 milyar dolarla kapanacağını öngörüyoruz” diyor. Bu, dolar bazında yüzde 24,5 büyüme anlamına geliyor. Taş, 2024 yılında büyümeyi getiren alanların iş ve inşaat makineleri, binek oto ve yıllık olarak üç katına çıkan gayrimenkul alanları olduğunu vurguluyor. 2025’te ise faizlerin gerileme trendine girmesiyle sektörde 2024’e göre daha kârlı bir yıl bekleniyor. Ayrıca yüzde 68 olan yabancı para cinsinden leasing işlemlerinin ağırlığının 2025’te artabileceğini ya da en azından 2024 seviyelerinde kalacağını düşünüyor. QNB Leasing Osman Taş, sektöre yönelik beklentilerini şöyle anlatıyor: 

Elinizdeki son verilerle sektörde nasıl bir trend görülüyor? 

Leasingde iki ana gösterge takip ediliyor: Biri kira alacakları, diğeri daha çok performansın takip edildiği nokta olarak imzalanan sözleşme büyüklüğü... 2023’te leasing sektörü 4,9 milyar dolarlık yeni üretim yaptı. 2024 başında sektörde 5,2 milyar dolarlık hacim beklentisi vardı. 2024 Kasım ayı itibarıyla sektörde imzalanan sözleşme tutarı 5,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Elimizde henüz aralık sonu verisi yok ama Kasım 2024 sonu rakamlarından yola çıkarak 2024’ün yeni yapılan işlem hacmi yani sözleşme büyüklüğünde 6,1 milyar dolarla kapanacağını öngörüyoruz. Dolayısıyla aslında 2023 ile kıyaslayınca dolar bazında yüzde 24,5’lük artış olacak. 

Peki yakalanan bu artışı nasıl yorumluyorsunuz?

Leasinge konu ekipmanlar ağırlıklı olarak iş makineleri, binek otolar, gayrimenkul leasingi, yenilenebilir enerji, metal işleme tezgahları ve tekstil makineleridir. 2024 yılının sektör hacim üretimi konuşulduğunda bu saydığım ekipman cinslerinde nasıl bir değişim olduğunu anlamak gerekiyor. 2023’te yaşadığımız deprem sonrasında yıkılan illerimiz oldu. Devlet çok kısa sürede bu illerin tekrar yapılmasını sağlıyor. Bu alana ciddi bütçe ayrılmış durumda. Bu bölgedeki altyapı ve üstyapı yatırımlarının hızlıca bitmesi gerekiyor. Bunun için de inşaat makinelerine ihtiyaç oluyor. Bu nedenle 2024’te, 2023’e kıyasla inşaat makinelerindeki hacim artarak devam etti. Binek oto tarafında aslında 2024’ün ilk yarısında, sıkılaştırıcı para politikası gereği varlık fiyatları nereye gider diye endişe edildiğinden filo kiralama şirketleri yeni araba alımında tereddütlüydü. Ama yılın ikinci yarısında dengelerini buldular ve yeni araç alımı için bize çok fazla geldiler. Sektör bu talebi karşıladı. Yalnız tekstil makinelerinde bir gerileme oldu. Türkiye’de tekstil üreticileri, özellikle ihracatçıları, 2024 yılında maliyetleri karşılamakta zorlandı. Bu ortamda, yeni yatırımlara girilmesini beklemek makul olmazdı. Dolayısıyla talep azaldığı için tekstil makinesinde daha az iş yaptık. Yeni büyümenin büyük kısmını iş ve inşaat makineleriyle binek otomobil grupları yarattı. Ayrıca bu dönemde yenilebilir enerji tarafında GES ve RES yatırımları da 2023’e göre artış gösterdi. Trafolarda yeteri kadar kapasite olsaydı çok daha fazla artış olabilirdi. 

Gayrimenkul leasinginde nasıl bir tablo var? 

Gayrimenkul tarafında yani ağırlıkla sat-geri kirala ürününde de 2024’te artış yaşandı. 2024’te satgeri kirala üretimi, 2023’e kıyasla üç kat arttı. Bu alanın aldığı payın da belirgin şekilde arttığını gördük, 2023’ün 3. çeyreğinde yüzde 8 olan gayrimenkulün payı 2024’ün aynı döneminde yüzde 16’ya yükseldi. Finansmana erişimin kısıtlı olduğu dönemlerde, özellikle bankalarla kefalet karşılığı çalışan müşteriler, bir ara çözüm olarak değerli bir gayrimenkulü leasing şirketine sat-geri kirala yapmayı tercih edebiliyor. 2024 de finansmana erişimin çeşitli nedenlerle çok kolay olmadığı bir yıl oldu. Bu durum sat-geri kirala işlemlerinde artışa yol açtı. 

Sözleşme adetlerinde nasıl bir tablo görüyoruz? Burada bir artış var mı? 

Kasım 2024 itibarıyla sözleşme adetleri 15 bin 90’a ulaştı. Bu sayı 2023 sonunda 15 bin 260’tı. 2024’ün sözleşme adetlerinde 16 bin 500’le tamamlanacağını öngörüyoruz. Yani burada 2023 sonuna göre yıllık yüzde 8-8,5 büyüme olacağını tahmin ediyoruz. Tutarda adetten daha fazla artış olması, sat-geri kirala ürünüyle alakalı. Sat-geri kirala sözleşmelerinin ortalama büyüklüğü, diğer leasing sözleşmelerinin büyüklüğünden fazla ve 2024’te bu alan hızlandığı için bu tablo oluştu. 2024 Eylül itibarıyla gayrimenkul alanında 19,3 milyar TL işlem yapıldı. 

2024’ün son günlerdeyiz, talep nasıl gidiyor? 

Finansal Kurumlar Birliği (FKB) verileri üzerinden aylık yapılan sözleşme hareketlerini çok net takip edebiliyoruz. Ekim ve kasım verilerinde sözleşme tutar büyüklükleri yıl ortalamasıyla paralel bir seyir izledi. Bu nedenle son çeyrekte hacimde artış var diyemeyiz. Tabii yılın son günlerinde özellikle büyük filo kiralama şirketlerinin, binek otomobillerde yapılan kampanyalara bağlı olarak sıfır araç alım talebi oluşturmasını bekliyoruz. Bu, zaten sektörün olağan seyri. Ayrıca iş ve inşaat makineleri tarafında da kurumlar, 2024 yılı bütçesi içinde kalmak için son ayda yeni yatırımlar yapabilir.

Peki 2025’in genel görünüşü nasıl olacak? 

2025, politika faizinin gerilemeye başlayacağı bir dönem olacak gibi gözüküyor. Hacmi konuşmadan önce hangi para birimi üzerinden leasing yapılabilir noktasını ifade edeyim. Faizlerin düşmesi beklentisiyle 2025’te yabancı para cinsinden leasing işlemlerinin ağırlığının artabileceğini ya da en azından 2024 seviyelerinde kalacağını düşünüyorum. 2024’te yabancı para cinsinden leasing oranı yüzde 68’di. Bu oranın devam edeceğini düşünebiliriz. 2024’te yapılan işlemlerin yüzde 32’si TL cinsinden gerçekleşti. 2025’te de bu dağılımın devam edeceğini öngörebiliriz. Enflasyonla mücadele kapsamında, ekonomi politikası olarak bir kur hedefi belirlenmediğinden enflasyon oranının altında bir TL reel değerlenmesi yaşanacağı beklentisiyle leasinge talep yine yabancı para üzerinden olacaktır. Hacim olarak da FKB’ye üye 19 leasing şirketinin tahminine göre 2025’te yeni yaratılan işlerde dolar bazında yüzde 15 büyüme bekleniyor. 

Sektörler ve ekipmanlar bazında nerede yoğunluk yaşanabilir? 

İş makinesi grubunun özellikle Güneydoğu Anadolu’daki yatırımların etkisiyle 2025’te belirgin bir hacim yaratacağını düşünüyorum. Ayrıca TOKİ’nin İstanbul da dahil olmak üzere batıdaki illerde kentsel dönüşüm projelerine ağırlık vermesini bekliyorum. İş makinesi talebi Batı bölgelerden de gelecek. Filo kiralama firmalarının, öngörülebilir ekonomi politikası sonrasında nakit akışlarını iyi yönetebildiklerini düşündüğümden yeni araç taleplerinin 2024 seviyesinde kalmasını bekliyorum. Bununla beraber uzun süredir oluşan yüksek faiz ortamı, cüzi düşüşlerle inerek bir süre daha devam edecek. Bu yüksek faiz ortamının uzamasıyla leasing dahil finans alanının her kategorisinde, sorunlu kredi alacaklarında artış olacağını öngörüyoruz. Bu durumda sat-geri kirala ürününe olan talebi, 2024 yılındaki kadar yoğun şekilde karşılamayacağımızı düşünüyorum. 

Leasing şirketlerinde sat-geri kirala ürününe iştah yüksek olmayacak yani… 

Doğru. Sat-geri kiralamada 2025’te üretimin azalacağını tahmin ediyorum. Tekstil tarafında makroekonomik konjonktürde bir değişiklik olmayacağı varsayımıyla 2025’te düşük hacmin devam edeceğini öngörebiliriz. Metal işleme tezgahları yatırımlarında 2025’te azalma olacağını düşünüyorum. Sanayi kapasite kullanım oranlarının her çeyrek belli bir seviyede geri geldiğini gözlemliyoruz, burada en belirgin kayıp imalat sanayinde. Kısa vadede üretimde bir artış olmayacağını varsayarsak hacim kaybı olabilir. 

Yenilebilir enerjide 2025’i nasıl görüyorsunuz? 

Paris İklim Anlaşması’nın yarattığı sonuçlar, 2030’da ulaşılması gereken hedefleri düşününce, dünyanın her yerinde her alanda eylemde bulunmak gerekiyor. Hem ülkemizin Sanayi Kalkınma Planı’nda yer alan planlara hem kasım ayında Bakü’deki COP29 Zirvesi’nde verilen taahhütlere göre 2030’a kadar ciddi seviyede yerinde enerji santrali kurmamız gerekiyor. Elektrik dağıtım hatlarının altyapısına da yatırım yapılması gerektiği aşikar. Önümüzdeki 5 yılda yaklaşık 50 milyar dolarlık yatırıma ihtiyaç olduğunu hesaplıyoruz. Burada leasing endüstrisine düşen bir pay olacak. Ayrıca leasing sektörünün bu alanı desteklemek için bir nedeni daha var. Sürdürülebilirlik temalı uygun maliyetli uzun vadeli kaynak da bulunabiliyor. Bankacılıkta nakit kredilerin ortalama vadesi 1- 1,5 yılken leasingde özellikle makro ekonomik görünümün çok iyi olduğu zamanlarda vade 6-8 yıla kadar çıkabiliyor. Uluslararası kalkınma bankalarından uzun vadeli kredileri temin edip ekonomiye kazandırıyoruz, 2024’te sektör bu konuda şanslıydı. Alınan bu kredilerin sürdürülebilirlik temasına uygun, yenilebilir enerji, enerji verimliliği, temiz su kaynaklarının korunması gibi projelere uygulanması gerekiyor. Dolayısıyla tüm leasing sektörü bu alanda çok istekli olacak. Bu alanın ne kadar büyüyeceği enerji nakil altyapısına bağlı, trafolarda kapasiteleri sonuna kadar kullanmak için leasing endüstrisi çok istekli olacak. 

2023’te sektörün kârlılıkta yıllık artışı yüzde 271 olmuştu. Bu yıl nasıl bir tablo olur? 

2024, leasing sektörü için, yükselen faiz ortamından ötürü sermaye getirilerinin, diğer banka dışı finans kuruluşları kadar yüksek olmadığı bir yıl oldu. 2024 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla sektörün net dönem kârı 11,1 milyar TL. 2025 ve sonrasındaysa tam tersine faizlerin gerilemisiyle birlikte leasing sektörü, sabit faizli ve eşit kura tutarlı bir ürün sunduğundan, tüm banka dışı finans kurumları arasında muhtemelen en yüksek sermaye getirisine sahip alanlardan biri haline getirebilir. Faizlerin yukarı gittiği dönemlerde leasing sektörünün kârlılığı azalır. Faizlerin düştüğü durumdaysa kârda artış olur.;