320 lidere göre 2025

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

CEOClub üyesi 320 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleştirdiğimiz CEOProfil anketine göre iş dünyası 2025 yılında işlerin iyileşmeye başlayacağını, 2026 yılında da ekonominin düze çıkacağını düşünüyor. Geçiş ve dengelenme yılı olarak tanımlanan yeni yılda iş insanlarına göre en büyük risk enflasyon artışının sürmesi. Onu jeopolitik riskler ve bölgedeki savaşların yayılması izliyor. İç talebin yanı sıra ihracat pazarlarındaki olumsuzluklar da şirketleri endişelendiriyor. Bu ortamda büyümeye daha temkinli yaklaşan şirketlerin en büyük önceliği ise kârlılığı artırmak.

2024, dünya ve Türkiye ekonomisi açısından dalgalı bir seyir izlese de genel olarak büyüme trendinin devam ettiği bir yıl oldu. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası sistemlerine göre küresel ekonomi 2024’te yaklaşık yüzde 3,2 büyüdü. Türkiye ekonomisi de yıl boyunca bir yandan zorlu küresel koşullarla mücadele ederken diğer yandan enflasyonu düşürmeye odaklandı. Tahminlere göre de yılı yüzde 3 civarında bir büyümeyle tamamladı. 2025 yılına dair beklentiler ise büyüme hızının daha da yavaşlayacağına yönelik. IMF, Dünya Bankası ve S&P Global, küresel ekonominin yaklaşık yüzde 3 büyüyeceğini tahmin ediyor. Öte yandan uzman kurumlar, enflasyon, faizler ve tedarik zincirindeki yeniden dengelenmede 2025’i bir geçiş yılı olarak değerlendiriyor. Finansal düzenlemelerin ve yeşil dönüşümün yıla damga vuracağına inanılıyor. Bu geçiş ve dengelenme yılında Türkiye ekonomisindeki büyüme hızı da dünyada olduğu gibi düşmeye devam edecek gibi... IMF yeni yılda Türkiye’nin yüzde 2,7, Dünya Bankası yüzde 2,6 büyüyeceğini tahmin ediyor. Para politikasındaki sıkı duruşun yıl boyunca sürmesi bekleniyor. Bu tabloda Türk iş dünyasının yeni yıldan beklentisi ve yeni yıl planları da yine ekonominin gidişatı açısından önemli. Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEOProfil anketi yıla dair iş dünyasının genel bakışını net bir şekilde ortaya koyuyor. Enflasyondan kur tahminine, ekonomik büyümeden yatırımlara, risklerden fırsatlara pek çok alanda iş insanlarının hangi motivasyonla yeni yıla girdiğini belirleyen anket, bu yıl CEOClub üyesi 320 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleşti. 

İŞLER İYİLEŞMEYE BAŞLAYACAK 

CEOProfil anketine katılan iş insanlarının 3’te 1’ine göre 2025’te işler iyileşmeye başlayacak. Yaklaşık 4’te 1’i işlerin değişmeyeceğini belirtirken bir diğer 4’te 1 de “İşlerimiz iyi olacak” diyor. Yüzde 9,3’lük katılımcı, işlerin çok iyi, yüzde 9,2 ise kötü olacağı görüşünde. Türkiye ekonomisinin yüzde 2-3 aralığında büyümesini bekleyen, enflasyonun yüzde 30 seviyelerinde seyredeceğini tahmin eden CEO’ların çoğunluğu dolar kurunun da 45 TL olacağını öngörüyor. Her ne kadar yeni yılda işlerin iyileşmeye başlayacağını düşünseler de ekonominin tam anlamıyla düze çıkacağı tarihin 2026’yı bulacağı görüşündeler. Yüzde 60’ı bu yönde görüş belirtiyor. Katılımcıların 5’te 1’i düzelmenin 2025’in üçüncü ve dördüncü çeyreğinde olacağını söylerken yüzde 17,6’lık bir kesim de düzelme için 2027’yi işaret ediyor. Yeni yıla dair en büyük riskleri de enflasyon artışının sürmesi, jeopolitik riskler ve bölgedeki savaşların yayılması, iç talebin yavaşlaması ve durması olarak görüyorlar. Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldız, hem ülkemiz hem dünyanın yüksek enflasyon, ekonomideki yavaşlama ve savaşlarla mücadele edilen bir dönem yaşadığına dikkat çekiyor. “Küresel ticaretin ve tedarik zincirlerinin değişkenliğini koruduğu bu dönemde, jeopolitik gerilimler ve global ekonomik krizler, şirketlerin operasyonlarını doğrudan etkileyebilecek önemli riskler barındırıyor” diyor. Akkök Holding CEO’su Gökşin Durusoy, 2025’teki riskler arasında birinci sırada jeopolitik belirsizlikleri belirtiyor. İklim değişikliği, siber güvenlik tehditleri ve küresel ekonomideki olası yavaşlamanın da öne çıktığını söyleyen Durusoy, “Dünya genelindeki enerji ve kaynak ihtiyaçları, iklim değişikliğine bağlı sorunlar ve bölgesel belirsizlikler zaman zaman planlarımızı gözden geçirmemizi zorunlu kılabiliyor. Ancak bu tür belirsizlikleri fırsata çevirebilmek adına stratejilerimizi sürekli güncelliyoruz” diyor. 

BÜYÜME BEKLENTİSİ

Risklerin öne çıktığı dengelenme yılında şirketler, 2024’e göre büyüme beklentilerini de düşürmüş durumda. İddialı büyüme rakamlarının yerini farklı hedeflere bıraktığını görüyoruz. Ankete katılan CEO’ların en kritik önceliği arasında büyümenin dördüncü sırada yer alması da bunun göstergesi. İlk üç önceliği ise kârlılığı korumak, nakit akışı sağlamak ve maliyetleri düşürmek oluşturuyor. Örneğin 2024 yılında dolar bazında yüzde 7-8 büyüyen Kibar Holding, 2025’te yüzde 5 büyüme hedefliyor. Gürok Grup, bu yıl büyüme hedefi koymak yerine mevcut yapısını korumayı amaçlıyor. Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldız da değişen dünya dinamikleri ve piyasa koşulları göz önünde bulundurulduğunda, net bir büyüme tahmini yapmanın zor olduğunu dile getiriyor. Gürok Yönetim Kurulu Başkan Vekili Esin Güral Argat, birinci önceliklerinin kârlılığı artırmak olduğunu belirtiyor. Finansal dengeyi sağlamayı ve mevcut pazar payını korumayı diğer öncelikleri olarak ifade ediyor. Hakkı Yıldız da kârlı büyüme hedeflerini koruyacaklarını bu doğrultuda pazar liderliğini güçlendirmenin, yeni yatırımlarla kapasite artışı sağlamanın öncelikleri arasında olacağını anlatıyor. Polisan Holding CEO’su Cantekin Dinçerler, “2025’te öncelikli stratejilerimiz; kârlılığı artırmak, büyüme ve maliyet optimizasyonu olacak” diyor. TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Serkan Kaptan’ın önceliği de 2025’te son üç yıldır sürdürdüğü yatırım programını tamamlamak. Kaptan, “Diğer önceliklerimiz de yolcu trafiğinde büyüme ve buna bağlı olarak FAVÖK artışı ve net borç/FAVÖK oranımızı daha da iyileştirmek olacak” diye konuşuyor. 

NEREDE TEMKİNLİ OLACAKLAR? 

Yeni yılda büyümeyi baskılayacak birçok unsur söz konusu. İç talebin yanı sıra ihracat pazarlarındaki olumsuzluklar şirketleri endişelendiriyor. Özellikle son dönemde Avrupa’nın en büyük ekonomisi ve Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Almanya’da yaşanan ekonomik sorunlar Türk şirketlerinin teyakkuza geçmesine neden oldu. Anket de bu durumu ortaya koyuyor. Katılımcıların 4’te 1’i Almanya’yla ihracatın sıkıntıya girebileceğini ifade ediyor. Yine Trump’ın ikinci kez yönetime gelmesi de ABD ile yapılacak ticarette yeni tarifeler ve kısıtlamalar yaşanabileceğine dair bir diğer önemli kaygı olarak öne çıkıyor. Anket katılımcılarının 5’te 1’i ABD ile ihracatın zorlu olabileceğini dile getiriyor. İhracat pazarlarına dair endişeler tırmanırken iç pazarda çok fazla canlanma beklemeyen CEO’lar, yeni yılda en çok borçlanma konusunda temkinli olacak. Yatırım ve yeni istihdam yaratma konusunda da dikkatli olacak gibi görünüyorlar. Akkök Holding CEO’su Gökşin Durusoy, kur riskine karşı hedge mekanizmaları kullanmaya devam edeceklerini belirtiyor. Avrupa dışındaki pazarlarda etkinliklerini artıracaklarını ifade ederken güçlü oldukları sektörlerde pazar paylarını korumak için önlemler alacaklarını söylüyor. Polisan Holding CEO’su Cantekin Dinçerler, nakit yönetimi ve döngüsüne dikkat edecek. Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldız, nakit akışının etkin yönetimine, risklerin yakından takibine ve finansal disiplini korumaya önem verdiklerini söylüyor. IC Holding CEO’su Can Çaka, finansal dayanıklılıklarını artırmaya, operasyonel maliyetleri sıkı bir şekilde kontrol ederek kârlılıklarını yükseltmeye çalışacaklarını ifade ediyor. TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Serkan Kaptan, son üç yılda yaklaşık 2,5 milyar Euro’luk bir yatırım programını hayata geçirdiklerini hatırlatıyor. Türkiye’nin düşen risk primi ortamından faydalanarak ihraç ettikleri tahville ve en son kapadıkları uzun vadeli Ankara finansmanıyla finansman giderlerinde düşüş sağladıklarını ifade eden Kaptan, “Jeopolitik ve ekonomik belirsizliklere karşı gider kontrolü ve verimlilik artışı önemli olacak” diyor. 

YATIRIMA YENİ BAKIŞ 

Birçok grup 2025’te özellikle yatırıma daha farklı bakıyor. Anket, yatırımlarının adresinin dijitalleşme ve teknoloji olacağını ortaya koyuyor. Katılımcıların yüzde 37,5’i bu yönde görüş belirtiyor. Yüzde 16,4 yeni kategori ve ürün yatırımı gerçekleştireceğini açıklarken “Sıfırdan yatırım yapacağım” diyenlerin oranı yüzde 12,8. Polisan Holding de limancılıkta kapasite artırımı yatırımlarını önceliklendiriyor. Polisan Holding CEO’su Cantekin Dinçerler, “2025’ten itibaren sıvı yük kapasitemizi artıracak yeni yatırımlara başlamayı planlıyoruz” diyor. Büyümeyi yurt dışından bekleyen gruplar da yatırımda rotayı sınır ötesine çevirmiş durumda. Yeşim Grup’un 2027 yılına kadar Mısır’daki hazır giyim tesisini büyütmek ve entegre bir kumaş ve iplik fabrikası kurmak için önemli yatırım planları var. Yeşim Grup CEO’su Şenol Şankaya, “Bunun yanı sıra dijital dönüşüm ve sürdürülebilirlik odaklı projelere de öncelik veriyoruz” diyor. Global Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kutman, portföyüne yeni limanlar eklemeyi planlıyor. Kruvaziyer sektöründe de kısa vadede ABD, Karayipler ve Akdeniz’de büyüme planı var. Uzun vadede de odağında Asya pazarı var. 

FIRSAT ARAYIŞI

Yeni yılda fırsat arayışları da sürecek. Birçok şirket ve grup temkinli hareket ederken fırsatları değerlendirmeye odaklanacak. “Bize göre kriz yılları yatırım için de fırsat yaratır” diyen Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, “2025’te Avrupa bölgesinde yeni fırsatlara bakacağız. Mevcut işlerimizde ise bugüne kadar hizmet veremediğimiz pazarlara yöneleceğiz” diyor. IC Holding CEO’su Can Çaka, enerji, altyapı projeleri gibi hedef sektörlerinde Türkiye üzerinde fırsatları kollayacaklarını söylüyor. “Bu noktada ağırlıklı olarak büyük ölçekli inşaat ve altyapı projelerinde, yatırımları başlatacağımız ve artıracağımız bir dönem olacak. Son dönemde enerji ve turizm sektörü de büyümemizi destekliyor. Ayrıca altyapı işletmeciliği de büyümeye katkı sağlıyor. Önümüzdeki dönemde de hem enerji hem altyapının büyümeye daha fazla katkı sunmasını hedefliyoruz. Uluslararası pazarlara yönelik yatırımlarımızla, yurt dışı gelirlerimizin payının artmasını öngörüyoruz” diyor. Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldız da dijital dönüşüm, sürdürülebilirlik yatırımları ve yeşil teknoloji alanlarında büyük bir büyüme potansiyeli bulunduğunu ifade ediyor. Yeni dönemde satın alma fırsatları da yine şirketlerin ajandasında. Birleşme ve satın alma fırsatlarının stratejik olarak her zaman masalarında yer aldığını dile getiren Akkök Holding CEO’su Gökşin Durusoy, “Hem Türkiye’de hem yurt dışında fırsatları değerlendirmeye devam ediyoruz. 2025’te de sektördeki boşlukları doldurmak ve daha hızlı büyümek amacıyla stratejik satın almalar gerçekleştireceğiz” diyor. Doğan Holding CEO’su Çağlar Göğüş de portföy yapılandırması ve sıfırdan yatırımlar konusunda oldukça aktif bir grup olarak katma değerli ve geleceğin işleri olduğunu düşündükleri alanlara odaklanacaklarını söylüyor. Göğüş, “Mevcut iş alanlarımızın yanına 1-2 tane daha önemli alan ekleyeceğiz. Doğru ortaklıklarla global trendlere uygun, katma değerli ve geleceğin işlerine yatırım fırsatlarını değerlendirme 2025’te de ajandamızda olacak” diyor.