CEO'lar ne yapacak?

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

2018, Türkiye ekonomisi için özellikle ikinci yarıdan sonra zor geçti. Kurlardaki ani yükseliş, faiz artırımları, talep daralması ve enflasyondaki ciddi tırmanışla geçen yılın ardından 2019’da büyük bir değişiklik beklenmiyor. Her yıl ocak ayında yayınladığımız CEO Profil anketine göre Türkiye ekonomisi, bu yıl en fazla yüzde 2 büyüyecek. Kendi şirketlerinde mevcudu korumaya odaklanacak olan CEO’lar, yurt dışı gelirlerini artırmaya çalışacak, yatırımlarda beklemeye geçecek, kriz yönetimini de ajandalarında birinci madde yapacak.

2019 nakit yönetimi ve işlekme sermayesi açısından önemli bir yıl olacak. 2019’da büyüme ya hiç olmayacak ya çok düşük olacak. En önemlisi belirsizlik ortamının oluşması. Belirsizlik ortamında cebinde parası olan harcamak istemiyor, iş adamı da yatırım yapmak istemiyor.” Bu sözler geçtiğimiz ay CEOClub’ın “CEO Agenda 2019” etkinliğinde konuşan Anadolu Grubu CEO’su Hurşit Zorlu’ya ait. Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEO Profil anketinin bu yılki sonuçları da Zorlu’yu doğruluyor. 142 liderin katılımıyla gerçekleşen ankete göre CEO’lar zor geçen 2018’in ardından 2019’da bir değişim olmayacağını düşünüyor. Türkiye ekonomisinin en fazla yüzde 2 oranında büyümesini bekledikleri bu yıl, CEO’ları en çok faizlerdeki artış ve finansmana erişimin zorlaşması endişelendiriyor. Yurt dışı gelirlerini artırmaya odaklanan CEO’lar, 2018 yılına oranla büyümeden daha çok mevcudu korumaya çalışacaklarını ifade ediyor. Yatırıma karşı mesafeli olunacak yeni yılda, kriz yönetimi de ajandalarında birinci madde olarak dikkatleri çekiyor. 

EN BÜYÜK SIKINTI

2018, özellikle ikinci yarısından sonra iş insanları için oldukça zorlayıcı geçti. Türkiye ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 7,3, ikinci çeyreğinde ise yüzde 5,2 büyüdükten sonra üçüncü çeyrekte 1,6 büyüme kaydetti. Enflasyonun arttığı, tüketimin keskin şekilde daraldığı bir yılın ardından 2019’da CEO’lar bir değişimin olmayacağı görüşünde. CEO Profil anketine katılan CEO’ların yüzde 46,7’si, 2019’un da bir önceki yıl gibi olacağını ifade ediyor. CEO’ların yüzde 25’i ise tabloyu daha karamsar buluyor ve bu yılın geçtiğimiz yıldan daha kötü olacağını düşünüyor. Ayrıca CEO’ların yüzde 46,9’u, bu yıl Türkiye ekonomisinin yüzde 2 büyümesini beklerken yüzde 25’i de yüzde 1’lik bir büyüme olacağını öngörüyor. Alarko Holding CEO’su Ayhan Yavrucu, 2019’da büyümenin yüzde 1 civarında hatta sıfıra yakın olacağını tahmin ediyor. Yıldırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Yıldırım, bu yıl ilk yarıda büyüme beklemiyor. “Büyüme olursa en çok yüzde 2’lik bir büyüme olabilir. 2019 planlarını çok muhafazakar yapmak zorunda kaldık. EBITDA’da 2019’da yüzde 10-15’lik düşüş olacağını düşünüyoruz” diyor. Akkök Holding İcra Kurulu Başkanı Ahmet Dördüncü, bu yıl en büyük sıkıntının önünü görememek olduğunu dile getiriyor. 2019’da mevcut alanı muhafaza etmeye odaklanacaklarını ifade ediyor. Doğuş Grubu CEO’su Hüsnü Akhan ise beklentisini şöyle dile getiriyor: “2019’da bir nebze ABD ile düzelen ilişkiler ve kur belirsizliğinin ortadan kalktığını düşünürsek yüzde 2-2,5 büyüme yüzde 15’ler civarında enflasyon öngörümüz var.” 

ODAKTA NERESİ VAR? 

Türkiye ekonomisinin büyüme hızındaki keskin düşüş büyüme rotasını da değiştirdi. Geçtiğimiz yıllarda ağırlıklı olarak, artan tüketici talebi ve yeni ürünlerden büyüme bekleyen CEO’lar, artık odaklarına yurt dışını koymaya başladı. “Büyüme nereden gelecek” sorusuna CEO’ların yüzde 77,7’si “İhracat pazarlarından” yanıtını verdi. Geçtiğimiz yılki ankette bu soruya “Yurt dışı pazarlardan” yanıtını verenlerin oranının sadece yüzde 2,2 olması son bir yılda yaşanan değişimin en dikkat çekici boyutlarından biri. Eczacıbaşı Topluluğu CEO’su Atalay Gümrah, kurların arttığı 2018’de ihracat ve yurt dışında yarattıkları gelirlerin ön plana çıktığını ifade ediyor. “Topluluk ciromuzun yüzde 55’i yurt dışı gelirden elde edildi. İçeride riskleri yönettiğimiz yurt dışında ise yerleşik olduğumuz pazarlara odaklandık. Yurt dışı işlerin ağırlığı bu dönemi iyi geçirmemizi sağladı” diyor. 2019 yılında da bildikleri işlere yatırım yapacakları bir dönem geçireceklerini de sözlerine ekliyor. Nuh Çimento Grubu CEO’su Gökhan Bozkurt, sektörde iç pazarda yaşanan dalgalanma ve daralma nedeniyle ihracat paylarını artırmaya odaklandıklarını açıklıyor. 

TEMKİNLİLİK ÖN PLANDA

CEO’lar, 2019’a temkinli yaklaşıyor. Özellikle yatırım, büyüme ve yeni alanlara girme konusunda muhafazakar olacaklarının altını çiziyorlar. Bu yaklaşımın arkasında ise faizlerdeki artış, finansmana erişimin zorlaşması ve ekonomideki küçülme endişeleri var. CEO Profil anketine katılan CEO’ların yüzde 20,6’sı faizlerdeki artış ve finansmana erişimin zorlaşmasının kendileri için en önemli risk olduğunu belirtirken, yüzde 14,4’ü ekonomide yaşanacak küçülmenin, yüzde 11,9’u da yatırım ve istihdamda azalmanın büyük risk olduğunu ifade ediyor. Akfen Holding CEO’su Süha Güçsav, mevcut ekonomik durumu göz önünde bulundurarak 2019’da da kur riskini almama konusundaki özenli tutumlarının devam edeceğini belirtiyor. “Yatırım yaptığımız projelerimizdeki gelir ve borçlanma kalemlerimizin olabildiğince aynı para cinsinden olması en önemli konuların başında geliyor” diyor. Yaşar Holding CEO’su Mehmet Aktaş, “Mevcut ekonomik gelişmeler; piyasa risklerinin, çalışma sermayesinin ve likiditenin etkin yönetimini 2019 yılında önceliklerimiz arasında en üst sıralara yerleştiriyor” diyor. Anadolu Grubu CEO’su Hurşit Zorlu, sağlam ve likit bilanço yapısına sahip olmanın kendileri için çok önemli olduğunun altını çiziyor. “Temkinli finansal yönetim yaklaşımımızla değişen koşullarda operasyonel verimliliği artırma yönündeki stratejilerimizi uygulamayı sürdüreceğiz” diyor. 

TEDBİRLİ DURUŞA DEVAM 

Bu yıl iş dünyasının en temkinli yaklaştığı alanların başında yatırım ve büyüme var. Anket katılımcılarının yüzde 44,8’i yatırım, yüzde 15,5’i de büyüme konusunda temkinli olacağını dile getiriyor. “Bu yıl hiç yatırım yapmayacağız” diyenlerin oranı da yüzde 30,6. Şirketleri özelinde büyüme tahminlerini açıklayan CEO’ların yüzde 33’ü de bu yıl büyümeyip mevcudu koruyacaklarını ifade ederken, katılımcıların yüzde 30’u yaşanacak büyümenin organik yolla gerçekleşeceğini dile getiriyor. Holdingler cephesine baktığımızda da TAV CEO’su Sani Şener, “Bugüne kadar hep akıllı büyümenin peşinde olduk. Havaalanı işletmeciliği alanında, kriterlerimize uygun tüm yatırım fırsatlarını güçlü bir şekilde takip etmeyi sürdüreceğiz” diyor. Son 5 yıldır yeni tesis, kapasite artışı, otomasyon ve modernizasyona yönelik çok önemli yatırımlar gerçekleştirdiklerini dile getiren Yaşar Holding CEO’su Mehmet Aktaş, “2019 yatırımların geri dönüşlerini aldığımız bir yıl olacak” diye konuşuyor. Nuh Çimento Grubu CEO’su Gökhan Bozkurt, 2018 içerisinde bitmesini hedefledikleri yatırımları tamamladıklarını söylüyor. “2019 yılında bir taraftan yapmış olduğumuz bu yatırımların karşılığını almaya çalışıp öte yandan da maliyet azaltıcı ve verimlilik artırıcı yatırımlara yöneleceğiz” diyor. Öte yandan büyümede gaza basmak istemeyenler de odaklı ve kârlı büyümeye çalışıyor. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Ülker, “Grup olarak 2019’da gazı kesmeyi düşünmüyoruz. Daha odaklı ve kârlı büyümeyi hedefliyoruz. Enflasyon karşısında şirketlerimiz kârlı olmazsa sermayeden yiyorlar” diyor. 

ÖNCELİKLER LİSTESİ

Sadece son 1 yılda pek çok şey gibi CEO’ların ajandalarındaki önemli konular da değişti. Geçtiğimiz yıl ajandada yüzde 2,2 ile alt sıralarda yer alan kriz yönetimi, 2019 ajandasında yüzde 20,8 ile ilk sırada yer alıyor. Sürdürülebilirlik, verimlilik ve kârlılık ajandanın diğer öncelikli konuları. Yıldırım Holding CEO’su Yüksel Yıldırım, bu yılki önceliğini yatırımlarının finansmanını sağlamak olarak belirtiyor. “Finansman peşinde koşacağız” diyor. Alarko Holding CEO’su Ayhan Yavrucu da “2019 kâr yılı olmaktan öte ar yılı olacak. Her yıl kâr edilecek diye bir şey yok. Ajandamın en önemli maddesi yurt dışındaki işlerimizi büyütmek, turizmin yurt dışı pazarlamasına ağırlık vermek” diye konuşuyor. Anadolu Grubu CEO’su Hurşit Zorlu, geleceğin dünyasında güçlü bir oyuncu olmak için inovasyon, Ar-Ge ve dijital dönüşüm gibi kavramlarına ajandalarında çok önemli bir yer verdiklerini ve iş modellerini yenilikçi teknolojilerle dönüştüren çok önemli projeler üzerinde çalıştıklarını söylüyor. Yaşar Holding CEO’su Mehmet Aktaş da 2019 yılında gerek iç gerek dış müşterilere yüksek katma değer sağlamaya devam edeceklerinin altını çiziyor, önceliklerini şöyle sıralıyor: “Mevcut ekonomik gelişmeler; piyasa risklerinin, çalışma sermayesinin ve likiditenin etkin yönetimini de 2019 yılında önceliklerimiz arasında en üst sıralara yerleştiriyor. Sürdürülebilirlik çalışmalarımıza ve toplumsal katkı projelerimize de devam edeceğiz.”