Yeni hedef 30 milyar tl

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

ASLINDA HER ŞEY, 4 YIL ÖNCE BAŞLADI. MİLLİ Eğitim Bakanlığı, dershaneleri kaldırdı ve bunları temel liselere dönüştürdü. Ayrıca bu okullara yine 4 yıl içinde normal okullara dönüşebilme hakkı tanındı. Ve yine daha önce olmayan bir teşvik sistemi getirildi. Özel okulları tercih eden yaklaşık 350 bin öğrenciye de 3.000-4.000 TL arasında değişen miktarlarda teşvik verildi. Bu sürecin sonunda özel okullarda okuyan öğrencilerin oranı yüzde 4,8’den bugün yüzde 8 seviyesine ulaştı. Bu dönemde sektördeki potansiyeli gören yatırımcılar da okul açmaya başladı. Son 3 yıl içinde 4 binden fazla yeni okul açıldı. Öğrenci sayısı da son 1 yılda yaklaşık 100 bin arttı. 2017/2018 öğretim yılında özel okullara olan talep, yüzde 13 oranında yükseldi. Sektörün büyüklüğünün ise 15 milyar TL’lik bir hacme ulaştığı tahmin ediliyor. Kamudan yapılan açıklamalara göre hükümetin, özel sektörün eğitimdeki payının 2023’e kadar OECD ortalamaları olan yüzde 15-17 oranına çıkarma hedefi var. Bu hedef, önümüzdeki 5 yılda sektörün yüzde 100 büyümesi, öğrenci sayısının 2,5 milyona ulaşması ve sektörün hacminin ise 30 milyar TL’yi aşması anlamına geliyor. Mevcut oyuncularla yeni yatırımcıları da işte bu tablo cezbediyor. 

TEŞVİKLE GELEN HAREKET

Özel okul sektörü, kreş dahil okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerini içerecek şekilde 2012 yılında yapılan bir düzenlemeyle öncelikli yatırım kapsamına alındı. Altıncı bölge hariç özel sektörün eğitim yatırımları, hangi bölgeye yapıldığı fark etmeksizin 5’inci bölge yatırım teşviklerinden faydalanabiliyor. Yatırım yeri tahsisi, okulun faaliyete geçmesinden itibaren ilk 5 yıl boyunca kurumlar ve gelir vergisi indirimi, KDV ve gümrük vergisi muafiyeti uygulanan önemli teşvikler arasında yer alıyor. Bu teşviklerin de katkısıyla son 5 yılda özel okul yatırımları hız kazandı. Dershanelerin kapanma süreciyle birlikte 2015 yılında yatırımlar daha da arttı. 2016 yılında konjonktür etkisiyle gerileyen yatırımlar, 2017 yılında tekrar hareketlendi. Ekonomi Bakanlığı’nın yatırım teşvik programı kapsamında eğitim sektörüne yapılan yatırımların 2016’da yüzde 2,7 olan payı, 2017 Ocak-Kasım döneminde yüzde 3,6’ya yükseldi. Bu dönemde eğitim sektörü enerji, sağlık ve tekstil-giyimden sonra en çok yatırım teşviki verilen alt sektör oldu. Özel öğretimin payının artırılması hedefinin sonucunda bugün yaklaşık 1,3 milyon öğrenci özel okullarda eğitim ve öğretimine devam ediyor. Sektörde 100 bini aşkın öğretmen istihdam ediliyor. Özel okulların eğitim sektöründen aldığı pay ise bugün yüzde 8 seviyesine gelmiş durumda. Bir özel okul açmanın maliyeti 10-30 milyon TL arasında değişiyor. Açılan okul başına en az 10 milyon TL harcandığı varsayılınca 2017/2018 eğitim yılında açılan 1.777 yeni okula yaklaşık 18 milyar TL yatırım yapıldığı tahmin ediliyor. 

ÇOK HIZLI BÜYÜYOR

Türkiye’de özel okul sektörünün en büyük oyuncuları arasında Doğa Koleji, Bahçeşehir Koleji, Uğur Koleji, Mektebim, TED, Bil Koleji ve Bilfen yer alıyor. Bu okullar hızlı büyümeleriyle dikkat çekiyor. Mektebim Okulları, hızlı büyüyenlerden biri. Okul, 28 ilde 65 kampüs, 204 okul ve 30 binin üzerinde öğrencisiyle eğitim faaliyetlerini sürdürüyor. Mektebim Okulları Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Kalko, 2011’den bugüne kadar yaklaşık 100 kat büyüdüklerini söylüyor. 2017/2018 eğitim yılını ise bir önceki yıla göre 4 kat büyüyerek tamamladıklarına dikkat çeken Kalko, hedeflerini şöyle anlatıyor: “100 kampüs hedefimizi 2023’e kadar tamamlamak istiyoruz. Türkiye genelinde Mektebim bayrağını her ilde dalgalandırmak istiyoruz. Ayrıca İstanbul’da açmayı planladığımız Mektebim Üniversitesi’nin çalışmaları da hızla devam ediyor. Yurt dışı projelerimize Londra’da başlayacağız. 2017’de uluslararası platformda eğitim için küresel bir model olmak amacıyla yola çıkarak Mektebim Internationals Schools’u (MIS) kurduk. Türkiye’de dil okullarıyla da hizmet vereceğiz.” Türk Eğitim Derneği Genel Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu, 2017/2018 eğitim yılında, 30 ilde ve Kuzey Kıbrıs’ta olmak üzere toplam 38 kampüslerinin olduğunu söylüyor. 2018/2019 döneminde TED Elazığ, TED Sivas ve TED Şanlıurfa’da da lise açılacağını belirten Pehlivanoğlu, TED Van Koleji ile birlikte kampüs sayılarının 39’a ulaşacağını belirtiyor. Gelecek 5 yıl içinde 12 ilde okul açmayı planladıklarını söyleyen Pehlivanoğlu, “TED’in 81 ilde 81 okul hedefi var. Öncelikle il merkezleri planlanmakla birlikte, ilçe merkezlerimiz de ikinci aşamadaki büyüme hedeflerimizi oluşturuyor” diyor. 

DEV YATIRIMLAR GELİYOR 

MEB’in 2023 hedefleri, sektöre önemli yatırımların yapılacağı anlamına geliyor. Mevcut oyuncular da bu hedef doğrultusunda büyümesini sürdürüyor. Bugün 82 bin öğrencisiyle Türkiye’nin en büyük özel okulu olan Doğa Koleji’nin genel müdürü Ali Rıza Lüle, 2023 yılı hedeflerinin, 200 kampüs sayısına ulaşarak öğrenci sayılarını 150 bine çıkarmak olduğunu söylüyor. Lüle, “Ayrıca yurt dışında okul açıp büyüme hedefimiz de var” diyor. Uğur Okulları’nın ise 75 bin öğrencisi bulunuyor. Bu sayıyla ikinci büyük okul olan Uğur Okulları da iddialı. Genel müdür Nevzat Kulaberoğlu, hedeflerini şöyle anlatıyor: “2018/2019 eğitim döneminde 17 yeni yatırım gerçekleştireceğiz. 2023’te 100 kampüs 100 bin öğrenci hedefimiz var. 10 yıllık projeksiyonumuzda Amerika’da Uğur Liseleri açmayı ve Türkiye’de tematik bir Uğur Üniversitesi kurmayı planlıyoruz.” Vizyon Koleji Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Özbek, 2023 yılına kadar açılacak kampüsler için 350 milyon TL yatırım yapacaklarını açıklıyor. Özbek, gelecek 5 yıla dair büyüme planlarını şöyle anlatıyor: “2019’yılında 10 kampüs açacağımızı söylemiştik. 10 kampüsün gayrimenkul geliştirme aşamasını tamamladık. Hedefimiz, Türkiye’nin her yerine nitelikli eğitimi götüren en itibarlı eğitim zincirini oluşturmak. Sağlıklı bir şekilde ilerliyoruz. 5 yılda 50 kampüs aşmayı hedefliyoruz.” 

YENİLERİN BÜYÜME AJANDASI 

Mevcut özel okullar hızlı büyürken yeni oyuncu girişleri de dikkat çekiyor. Yenilerden biride AE Arma-Elektropanç. Türkiye’nin lider teknik müteahhitlik şirketi olarak eğitim sektörüne yatırım yapan AE Arma-Elektropanç, GEO Koleji adı altında 2018/2019 öğretim yılına hazırlanıyor. GEO Koleji CEO’su Lütfullah Kutlu, İstanbul, Ankara ve Antalya olmak üzere 3 ilde 4 kampüs, 16 okul, yaklaşık 1.200 öğrenci ve toplam 350 istihdamla Eylül 2018’de eğitime başlayacaklarını söylüyor. Kutlu, gelecek hedeflerine ilişkin şunları söylüyor: “Türkiye’de özel okullardaki eğitimin hak ettiği yerde olmadığı düşüncesiyle eğitimdeki değişimin gerekliliği ihtiyacından yola çıktık. GEO Eğitim 4.0 modeliyle eğitime yeni bir bakış açısı sunuyoruz. 3 yılda sektörden yüzde 3 pay alacağız.” MLP Care Grup ve İstinye Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Muharrem Usta liderliğinde kurulan Liv Koleji de 2018/2019 döneminde Çekmeköy’deki kampüsünde eğitime başlıyor. Usta, sektöre giriş nedenini şöyle ifade ediyor: “Sağlıkta olduğu gibi eğitimde de dönüşümün olması gerektiğine inanıyordum. Bu inancımla 2015’te İstinye Üniversitesi’nin kurulmasına öncülük ettim. Sonra eğitimin temeline inerek ülkemizin gelişimine katkıda bulunmak üzere Liv Koleji’ni kurduk.” İmam Altınbaş’ın başkanlığını yaptığı Altınbaş Holding, özel okul sektörüne Vega Okulları ile 2014’te giriş yaptı. Vega Okulları Genel Müdürü Ebru Arpacı, İstanbul’da 3 kampüste eğitime devam ettiklerini söyler“İstanbul’dan sonra Anadolu’da da okul açacağız. Beş yılda İstanbul’da 9 lokasyon, tüm Türkiye’de 15 lokasyonda olmayı hedefliyoruz” diyor. Sektöre bir diğer yeni girişse Medicana Grubu’ndan oldu. MBA Kolejleri’nin ilk iki kampüsü Beylikdüzü ve Ankara’da 2018-2019 döneminde eğitim öğretime başlayacak. 

SATIN ALMA BEKLENTİSİ

Türkiye Özel Okullar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı F. Nurullah Dal, velilere verilen desteğin güçlenerek devam etmesi durumunda 5 yıl içinde özel okulların payının yüzde 15’lere ulaşabileceğini düşünüyor. Mektebim Okulları Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Kalko ise 2023 yılında özel okullaşma oranının yüzde 25’e çıkacağını düşünüyor. Öte yandan sektörde konsolidasyon ve el değiştirmeler de bekleniyor. Kapatılan, FETÖ ile bağlantılı bin 700 özel okulun eğitime kazandırılması için Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) da harekete geçti. Örneğin FETÖ’nün en bilinen okullarından olan İzmir’deki Yamanlar Koleji’ne de el konulmuş, atanan kayyum heyeti ortaokul ve ilkokul bölümlerinin adını 15 Temmuz Şehitleri Ortaokuluİlkokulu olarak değiştirmişti. İde Okulları’nın kurucu genel müdürü Bünyamin Çelikten de el değiştirmelerin olacağına dikkat çekiyor ve “Özel okullardan bir bölümü artan maliyetlerle zor durumda. Eğitim sektörü konsolidasyon sürecine girecek. Bazı okullar kapanacak, bazıları el değiştirecek. Kalitesiyle ön plana çıkan ve güçlü sermaye yapısına sahip okullar, bu süreçten güçlenerek çıkacak. Sektör daha sağlıklı olacak ve daha hızlı büyüyecek” diye anlatıyor. 

“SADECE ZİNCİRLER KALACAK” 

Sektörden temsilciler özel okul sektöründe büyük markaların ve zincirlerin ayakta kalacağını ve büyüyeceğini düşünüyor. Örneğin Bilfen Okulları Yönetim Kurulu Başkan Vekili Fatih Öztürk, farklı sektörlerden girişlere dikkat çekiyor ve “Şu an her köşe başında özel okul var. Zincir okulların dışında çoğu özel okulun ömrü çok uzun olmayacak. Çünkü bahsi geçen yatırımcıların birçoğu uyulması gereken yönetmeliklerden bihaber. Bir okulun ayakta kalabilmesi için eğitim yapısı, sosyal olanakları ve binaları önemli ancak öncelikli olarak bakılması gereken o eğitim kurumu ne kadar süredir faaliyet gösteriyor, kurucularının kökeni ve hangi sektörden geldikleridir” diyor. Bilnet Okulları ve Ege Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Okulları CEO’su Faruk Tatar, Türkiye’nin özel okul pazar payı noktasında dünya sıralamasında çok gerilerde olduğuna dikkat çekiyor ve “Özel okulların pazar payı OECD ortalamasında yüzde 17, Rusya’da ortalama yüzde 32 iken Türkiye’de bu rakamlar çok daha düşük” diyor. Tatar, sektörde artık birkaç eğitimcinin bir araya geldiği ve iyi niyetle bir şeyler yapmaya çalıştığı modelin yeterli olmadığını söylüyor ve “Artık özel okul işi büyük kurumsal markaların faaliyet alanına giriyor. Ülke çapında ölçme-değerlendirme verebilmek, sosyal, kültürel ve akademik anlamda dünya çapında rekabet edebilecek bir formasyon oluşturmak gerekiyor. Büyük markalar sektörde büyümeye devam edecek” diye öngörüyor. 

YABANCILAR İLGİLENİR Mİ? 

İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü 2018’in başında özel eğitim sektörüne dair bir rapor hazırladı. Bu raporda yabancıların eğitim sektörüne yatırım yapabilmesine yönelik kanunun değişmesi halinde başta yükseköğretim kurumları olmak üzere sektöre olan yabancı ilgisinin yeniden ivmeleneceğine dikkat çekiliyor. Hatırlanacağı gibi Aralık 2016’da kabul edilen, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK ile Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapan Kanun ile özel okul ve diğer özel öğretim kurumlarındaki yabancı uyruklu gerçek veya tüzel kişilerin ortaklığı sona erdirildi. 2011 yılında Doğa Koleji’nin çoğunluk hissesini alan Turkven, sektörün ilk yabancı sermayeli yatırımcısıydı. KHK ile yapılan düzenleme sonrasında Doğa Koleji’ni Ağustos 2016’da Metal Yapı’nın sahibi Ömer Saçaklıoğlu Turkven’den satın aldı. 2011’de Bahçeşehir Koleji’nin yüzde 42 hissesini alan ABD’li özel yatırım fonu Carlyle ise bu hisseleri, Temmuz 2016’da kurucu Enver Yücel’e geri sattı. 2015’te Mektebim Okulları’nın önce yüzde 19,5’i Suudi Arabistanlı SEDCO tarafından alındı. Sonra hissesini yüzde 30’a ulaştı. Daha sonra SEDCO hisselerini Gelişim ve Başarı Eğitim Yatırım AŞ’ye devretti. Böylece yabancı sermaye eğitim sektöründen çıkmış oldu.