Şimdiye kadar hep değişik göstergelere,rakamlar baktık... Türkiye’nin en büyük şirketlerini, ciro başta olmak üzere farklı rakamlara göre sıraladık. Şimdi sıra işgücü yaratmada ve istihdam potansiyelinde... Capital’in bu araştırması, Türkiye’nin en büyük 50 işverenini ortaya koyarken, grupların gücüne de dikkat çekmeyi hedefliyor... İşte değişik sektör ve illerden Türkiye’nin en çok iş olanağı sağlayan işadamları...

İşadamları yaptıkları işleri, yönettikleri grubun gücünü ortaya koyarken istihdam parametresini çok sık kullanılırlar. Özellikle gerçekleştirdikleri yatırımın önemine dikkat çekmek için yarattıkları işgücünü sık sık dile getirirler. Bu eğilim 1940-1960’lı yıllarda iş hayatına atılan işadamlarında çok daha belirgin görülürdü. Yaratılan istihdam, bu kuşakta tam bir gurur ifadesiydi.

Teknoloji geliştikçe, iş yapma biçimleri değiştikçe binlerle ifade edilen büyük istihdamlar yerini daha küçük çaplı olanlarına bıraktı. Dolayısıyla, işgücü parametresi giderek işadamının kullandığı göstergeler arasındaki etkinliğini kaybetmeye başladı. Ancak, 2001 kriziyle birlikte binlerce kişinin işsiz kalması istihdam göstergesini son günlerin popüler konularından biri yaptı. Kriz yönetimdeki başarı, “tek bir kişiyi bile işten çıkarmadık” anlatımıyla ifade edilir oldu. İşte bu süreçte, hangi işadamının ne kadar kişiye iş sağladığı bizim de ilgimizi çekti.

Yaptığımız çalışmayla, Türkiye’nin en büyük 50 işverenini belirledik. Tabii bu listenin ulaşabildiğimiz ve yanıt alabildiğimiz grup ve şirketlerden oluşturulduğunu unutmamak gerekiyor.

İş gücünün üç büyüğü

Türkiye’deki grupları ve şirketleri yarattığı istihdama göre sıraladığımızda ilk sırayı Rahmi Koç başkanlığındaki Koç Holding aldı. Grup 40 bin kişiyi istihdam ediyor. İstihdamda en yüksek payı ise otomotiv sektöründeki şirketleri alıyor. Otomotivde sadece Tofaş, Otoyol ve Ford, 9 bin 100 kişiye iş veriyor. Gruba bağlı diğer otomotiv şirketlerini de ekleyince bu rakam daha da yükseliyor.

Holdingin ağırlıklı ikinci sektörünü ise dayanıklı tüketim oluşturuyor. Arçelik ve Beko Elektronik’te yaklaşık 6 bin 700 kişi çalışıyor. Bunlara Demirdöküm’ü de eklediğimizde, rakam 7 bin 350’ye ulaşıyor. Perakende grubunda Migros ise 6 bin kişiye iş olanağı sağlıyor. Rakamlardan da görüldüğü gibi, Koç Holding istihdam bakımından da Türkiye ekonomisine çok önemli katkılarda bulunuyor.

Koç Holding’i 37 bin 400 kişiyle Sabancı Holding izliyor. 2001 sonu itibariyle cirosu 11.5 milyar dolara ulaşan bu dev grup 74 şirketiyle Türkiye’de önemli bir işgücü yaratıyor. En büyük işverenler sıralamasında 3’üncü sırayı 25 bin kişiyle Çukurova Holding aldı.

Vakıf şirketlerinin gücü

Türkiye’de vakıf şirketleri denildiği zaman kuşkusuz akla İş Bankası Grubu ile Oyak Grubu geliyor. Bu iki grup kadar olmasa bile, Elginkan Topluluğu da yarattığı istihdamla dikkati çekiyor. 

İş Bankası Grubu en büyük işverenler sıralamasında 17 bin 600 çalışanla 6’ıncı sırada yer aldı. Grupta ağırlığı banka çalışanları oluşturuyor. İş Bankası’nda toplam 15 bin 226  kişi istihdam ediliyor. Grubun ikinci lokomotif şirketi İş Doğan Petrol yatırımlarına bağlı olan Petrol Ofisi, bin 159 kişiye iş sağlıyor. Şişe ve Cam Fabrikaları, Anadolu Hayat Sigorta, İş Yatırım Menkul Değerler, İşnet İletişim adlı şirketlerde ise toplam bin 220 kişi çalışıyor.

Oyak, 16 bin 586 çalışanıyla en büyük işverenler sıralamasında 8’inci sırada yer aldı. Grubun 25 şirketi ve iştiraki bulunuyor. Otomotiv lokomotif sektörlerinden biri. Oyak Renault toplam 3 bin 811, Goodyear da ise bin 483 personel istihdam ediliyor. 8 şirketten oluşan çimento grubunda Adana, Bolu, Ünye ve Mardin’deki 4 fabrikada bin 211 kişi çalışıyor.

Bu iki vakıf grubunun yanı sıra Elginkan Topluluğu da yarattığı istihdamla Türkiye’ye katkı da bulunuyor. En büyük işverenler sıralamasında topluluk, 41’inci sırada yer aldı. İsmail Hakkı Balıkçı başkanlığındaki topluluğun 3 bin çalışanı bulunuyor.

Tekstil işgücünün de lokomotifi

En büyük 50 işveren sıralamamızda ağırlığı tekstil şirketleri aldı. Tabii tekstilin emek yoğun bir sektör olması da bu sonuçta etkili oldu.

Anadolu Kaplanları efsanesinin Gaziantep’teki temsilcilerinden biri olan Sanko Holding, tekstil sektöründeki başarısıyla bugünlere ulaştı. 1990’lı yıllarda grup 10 ayrı sektöre faaliyetlerini yaygınlaştırdı. Ancak, grubu tekstil sektörü sürüklüyor. Abdülkadir Konukoğlu başkanlığındaki holdingin 11 bin çalışanı bulunuyor. Bu rakam istihdam liginde grubu 12’inci sıraya taşıdı.

Almanya’daki başarısıyla haklı bir üne kavuşan Şahinler Holding de gücünü tekstil ve hazır giyimden alıyor. Türkiye’de 17, yurtdışında 10 şirketi bulunan grubun 11 bin 500 çalışanı bulunuyor. Bu rakam Şahinler’i Türkiye’nin en büyük 14’üncü işvereni yaptı.

Ev tekstilinin lider şirketlerinden Baydemirler de yaratığı istihdamla dikkati çekiyor. Baydemirler 4 bin kişiye istihdam sağlayarak sıralamada 31’inci oldu. Bursa’nın önemli iş adamlarından Hüseyin Özdilek, yarattığı Özdilek markasıyla tekstildeki gücünü perakendeye de taşıdı. Özdilek grubu 3 bin 500 kişiye iş imkanı veriyor. En büyük işverenler sıralamasında 3 bin 500 çalışanıyla Sarar grubu, 35’inci sırada yer aldı. Mensa gibi önemli bir tekstil şirketine sahip olan Ulutaşlar grubu ile Kahramanmaraşlı Kipaş grubunun ise 3 bin çalışanı bulunuyor. Mavi Jeans markasıyla çıkışını sürdüren Sait Akarlılar, 2 bin 800 kişiye iş sağlıyor. Abbate’nin sahibi Hayrettin Gümüşkaya’nın çalışan sayısı ise 2 bin 700.

Gıdanın en büyük işvereni

Ülker gıda sektörünün tartışmasız lideri. Gıda sektöründeki başarısını istihdamda da  sürdürüyor. Grubun 17 bin 700 çalışanı bulunuyor. Ülker’in Capital 500’e Biskot, Birlik Pazarlama, İdeal Gıda, Rekor Gıda, Anadolu Gıda, Ak Gıda, Besler, Üstün Gıda, Ülker Gıda, Atlas Gıda ve Yıldız Holding olmak üzere 11 şirketi girdi. Bu şirketlerin toplam çalışan sayısı ise 5 bin 593. Capital 500 araştırmasına giren Ülker şirketleri içinde en çok istihdamı bin 12 kişiyle Anadolu Gıda yaratıyor. Ülker Gıda’nın 899 çalışanı bulunuyor. Grubun bir diğer önemli şirketi Üstün Gıda ise 838 kişiye iş imkanı sağlıyor.

“ASLAN PAYI ADANA’NIN”

Sakıp Sabancı’nın başkanlığındaki Sabancı Holding, yarattığı 37 bin 400 istihdamla Türkiye’nin en büyük ikinci işvereni unvanın da sahibi. Holding ağırlıklı olarak sanayi üretimiyle iş potansiyeli yaratıyor. Sanayi şirketlerinde 20 bin 682 kişi çalışıyor. Bunun 14 bin 700’ünü mavi yakalı işçiler, 5 bin 900’ü de beyaz yakalılardan oluşuyor. Holding servis sektöründe ise 14 bin kişi istihdam ediyor. Bu personelin 8 bin 300’ü mavi yakalı, 5 bin 700’ü ise beyaz yakalılardan oluşuyor. Yani holding personelinin 23 bini mavi yakalı, 11 bin 700’ü de beyaz yakalı. Ayrıca, holding 2 bin 600 kişiye de yurtdışında iş imkanı sağlıyor.

Sabancı Holding Türkiye’nin hemen hemen her ilinde iş gücü yaratıyor. Özellikle finans şirketleri işgücünün bütün ülkeye yayılmasını sağlıyor. Ancak, sanayi şirketleri ağırlıklı olarak İstanbul, İzmit, İzmir, Kayseri, İskenderun’da bulunuyor. Fakat, aslan payını Sabancı ailesinin kökeninin dayandığı Adana alıyor.

Holdingin Capital 500’e giren 6 sanayi şirketi Adana’da bulunuyor. Sasa, Pilsa, Marsa KJS, Yünsa, Temsa, Bossa ile Adana’da yaklaşık 6 bin 700 kişiye iş sağlanıyor. Adana’da ağırlıklı olarak tekstil alanında iş yaratılıyor. Yaratılan iş gücünün yaklaşık 5 bin 200’ü tekstil şirketlerinde çalışıyor.

5 DEVİN İSTİHDAM GÜCÜ NASIL?

İŞ GÜCÜNDE 4’ÜNCÜ: Doğuş Holding 18 bin çalışanıyla en büyük işverenler sıralamasında 4’üncü sırada yer aldı. Grubun önemli şirketlerinden Tansaş’ın 4 bin 280 çalışanı bulunuyor. Holdingin diğer önemli şirketi Garanti Bankası’nda ise 4 bin 200 personel görev alıyor.

GÜCÜNÜ TEKSTİLDEN ALIYOR: En çok istihdam yaratanlar liginde 7’inci sırada yer alan Zorlu Holding’in 17 bin çalışanı bulunuyor. Korteks, Zorlu Linen, Zorlu Tekstil’de 6 bin 123 kişi çalışıyor. Vestel Elektronik ve Vestel Komünikasyon’da ise 3 bin 356 kişi istihdam ediliyor.

BASIN SEKTÖRÜNDE LİDER: Medyanın lider grubu Doğan Holding 13 bin 343 personel istihdam ediyor. Türkiye’nin en büyük medya şirketi Hürriyet Gazetecilik’te 203, Milliyet Gazetecilik’te 44, Doğan Burda Rizzoli’de ise 468 kişi çalışıyor.

İLAÇTA BİR NUMARA: Eczacıbaşı Holding sıralamada 22’inci sırada yer alıyor. Grubun toplam 7 bin 500 çalışanı bulunuyor. Grup ilaç sektöründe yarattığı istihdamla liderliğini sürdürüyor.

ÇANAKKALE’YE HAYAT VERDİ: Kale Şirketler Grubu özellikle Çanakkale bölgesinde yarattığı istihdamla öne çıkıyor. Grup bu ilde iş gücünün yaklaşık yüzde 80’ini yaratıyor. 11 çalışanı bulunan grup, sıralamada 15’inci sırada yer aldı.