Değerlendirmede “servet” tek başına etken değil... Bir zenginlik araştırması değil... Sıralamaya girmek için büyük bir şirketi, grubu yönlendirmek, sektöründe söz sahibi olmak gerekiyor... Capital’in “Türkiye’nin En Güçlü İş Kadınları” araştırması, bu kriterlerle yeniden oluşturuldu. 2002 sıralamasına, geçen yıllardan farklı isimler girdi, bazıları da düştü. Damgayı vuran ise ekonomik kriz oldu...

Kadınların iş dünyasında artan gücü her geçen gün biraz daha hissediliyor. Bunu ortaya koymak için de çeşitli araştırmalar yapılıyor. Capital okuyucuları hatırlayacaklardır. Her yıl düzenli olarak “Türkiye’nin en güçlü kadınları” araştırmasını yapıyor, Türkiye’nin “30 süper kadını”nı bir araya getiriyoruz. Daha önce iki defa gerçekleştirdiğimiz bu özel çalışmada, sıralamayı, işadamları, yöneticiler, danışmanlar ve ekonomistlerden oluşan bir grubun değerlendirmesine göre oluşturuyoruz. Araştırma, 2000 ve 2001 yıllarında büyük ilgi gördü. Şimdi ise sıralamadaki büyük değişim ve yeni girenlerle birlikte aynı ilgiyi çekeceğini tahmin ediyoruz.

2001 yılında yaşanan krizler, tüm ekonomide olduğu gibi, iş dünyasını önemli ölçüde değiştirdi. Bazı şirketler zora girdi, bazıları batma noktasına geldi. Bu ortamda güçlerini kaybeden kadınların yanı sıra, görevini bırakmak zorunda kalanlara da tanık olduk. Bazıları ise işlerini küçültme yoluna gittiler. Sonuçta, “30 süper kadın” sıralaması önemli ölçüde değişti.

Sıralamada zorunlu değişim

Zorunlu ya da isteğe bağlı olarak işten çekilmeler ve görev değişiklikleri de bunun temelinde yatıyor. Örneğin Mayıs 2000’de yaptığımız araştırmada listenin 10. sırasında yer alan Emine Kamışlı, Esas Holding’i kurarak Aksigorta’daki görevinden ayrıldı. 2000 yılındaki araştırmamızda Türkiye’nin en güçlü 15. kadını olarak görülen Ayla Toprak ile, 25. sırada yer alan Sema Cıngıllıoğlu’nun listeden çıkmasının nedeni ise yönetim kurulu üyesi oldukları grupların finansal darlığa düşmesi. Hem Demirbank hem de Toprakbank’ın iştirakleriyle birlikte TMSF bünyesine alınması da bunda önemli etki yaptı.

Buna karşın 2001 yılındaki sıkıntılı dönemi başarıyla atlatan ve büyüme stratejilerini sürdüren yeni isimleri de listemizde görmek mümkün. Ancak, asıl önemli değişimin sıralamada yaşandığı görülüyor. Eski listede alt sıralarda yer alan kadın yöneticilerin, atağa kalkarak üst basamakları zorladıkları görülüyor.

Yandaki sayfalarda Türkiye’nin en güçlü 30 kadını listesinin yeni şekli var. İki yılda sıralamada nasıl bir değişim yaşandığı, bunun nedenleri ve güçlü kadınların kısa öykülerini ise aşağıda bulacaksınız.

En güçlü Güler Sabancı

Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’nin en güçlü kadını Güler Sabancı. 2000 yılındaki araştırmada ikinci sırada yer alan Güler Sabancı, Sabancı Holding’in tepe yönetimindeki en aktif ve en güçlü kadın yöneticilerden biri olarak kabul ediliyor. Özellikle Kordsa’nın dünya şirketi haline gelmesinde etkin rol oynayan Sabancı, son yıllarda girdiği şarap işinde de önemli başarılara imza atarak adından söz ettirmeyi başardı.

2000 yılında yaptığımız araştırmada, Türkiye’nin en güçlü kadını seçilen Koç Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Suna Kıraç ise bu yıl ikinci sıraya geriledi. Bunun en büyük nedeni Suna Kıraç’ın rahatsızlığı nedeniyle holding işlerinden biraz uzaklaşması. Ancak, holdingin yönetiminde hala söz sahibi ve Rahmi Koç’tan sonra en etkili yönetici olarak kabul ediliyor.

POAŞ’la gelen yükseliş

Türkiye’nin en güçlü kadınları listesini hazırlarken, servet sahibi olmak tek önemli kriter değildi. Aynı zamanda ekonomideki gücü ve şirket ile başarılarını da dikkate aldık. Bu da listede ciddi değişimlere neden oldu. Örneğin Doğan Şirketler Grubu’ndaki en etkin yöneticilerden biri olan İmre Barmanbek’in listedeki yükselişi, iki yıl içinde elde ettiği başarılardan kaynaklandı.

 Şu anda CEO olarak görev yapan Barmanbek, Doğan Şirketler Grubu’nun büyümesine tanıklık eden yöneticilerden biri. Yaklaşık 25 yıldır Doğan Holding’de... Grubun büyüme stratejilerine katkısının son derece büyük olduğu biliniyor. Son olarak Petrol Ofisi’nin satın alınmasında etkin rol oynadı. Bu nedenle de Türkiye’nin en güçlü kadınları arasında 2000 yılında 8’inci sıradayken, bu yıl 4’üncülüğe kadar yükseldi.

Yükselen yeni güçler

Türkiye’nin en güçlü kadınları listesinde dikkat çeken yükselişlerden birini de Filiz Şahenk gerçekleştirdi. Listede dört basamak birden yükselerek 7’inci sıraya yerleşmesinin en büyük nedeni, Ayhan Şahenk’in vefatından sonra yönetimde daha aktif rol alması. Şu anda turizm ve gıda grubunun başkanlığını yürütüyor. Bunun yanı sıra, Ayhan Şahenk Vakfı’nın da yönetim kurulu başkanlığını yapıyor.

2000 yılında yaptığımız araştırma da en güçlü kadınlar arasında gösterilen Neslihan Yılmaz, 24. sıradan 16. sıraya yükselerek ciddi bir atak yaptı. Bu yükselişte Çukurova Holding’deki büyüme stratejisi etkili oldu. Çünkü Neslihan Yılmaz’ın grubun karar alma mekanizmasında çok etkin olduğu biliniyor. Grubun kapalı yapısı nedeniyle hakkında çok fazla bilgi alamadık. Öğrendiklerimiz ise, Karamehmet Ailesi’nden olduğu ve halen grupta yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptığıyla sınırlı kaldı.

Yaşar’daki hızlı çıkış

Hürriyet Gazetesi İcra Kurulu Başkan Yardımcısı olan Vuslat Doğan Sabancı da Türkiye’nin en güçlü kadınlar listesinde yükselenler arasında yer alıyor. 2001 yılında yaptığımız araştırmada listenin 13. sırasında yer almıştı. Ancak, Hürriyet Gazetesi’nin yönetiminde etkin rol alması, özellikle internet sitesinin gelişimi konusunda attığı adımlar ve kriz önlemleri konusunda oldukça atak davranması nedeniyle bu yılki listenin 9. sırasına yükseldi.

Dikkat çeken yükselişlerden birini de Yaşar Holding Gıda Grubu Başkan Yardımcısı olan, Selçuk Yaşar’ın küçük kızı olan İdil Yiğitbaşı gerçekleştirdi. Yaptıkları ataklarla dikkat çeken gıda grubunda İdil Yiğitbaşı’nın kararlarının son derece etkili olduğu söyleniyor. 2001 yılındaki sıralamada 14. olan Yiğitbaşı, yeni listede 10. sıraya yükseldi. Yiğitbaşı, bu konumuyla, kız kardeşi Feyhan Kalpaklıoğlu’nu da geçti.

Yerini koruyanlar

İniş ve çıkışların oldukça fazla olduğu listede, yerini koruyanlar da oldu. Bunların başında da Erol Sabancı’nın kızı Suzan Sabancı geliyor. Akbank’ın yönetim kurulu murahhas üyesi olan Sabancı’nın, fon yönetimindeki başarısı kriz döneminde de devam etti. Bu nedenle listede yine 3’üncü sırada. Suzan Sabancı, son yıllarda en çok vergi ödeyenler arasında da ilk sıralarda yer almasıyla dikkat çekiyor.

Teba Grubu’nun veliahtı Ayda Baygan İlkel de 12’inci sırayla listede yerini koruyan kadınlardan bir diğeri. Bu haber hazırlanırken yapılan görev değişimi ile 1999 yılından beri sürdürdüğü Finans Grubu Başkanlığı’na ek olarak, Uygulamadan Sorumlu Yönetim Kurulları Başkan Yardımcılığı’na getirildi. Henüz 37 yaşında olan Baygan, şirketin değişim projesindeki önemli yapı taşlarından biri olarak kabul ediliyor.

Bunların yanı sıra, 17. sırada yer alan  Yapı Kredi Factoring Genel Müdürü Rengin Ekmekçioğlu, 18. sırada yer alan İKV Başkanı Meral Gezgin Eriş ve 27. Sırada olan Atabay İlaç’ın sahibi Nur Atabay yerlerini koruyan kadınlar arasında yer alıyor. 

Güç kaybedenler

Aslında genel olarak listeye baktığımızda çok büyük güç kaybetmelerin olmadığını görüyoruz. Ama yine de gerilemeler olduğu gözden kaçmıyor. Ancak, bu, yöneticilerin güç kaybetmesinden değil, alt kademelerdekilerin yukarı doğru yaptığı ataktan kaynaklanıyor. 2001 yılındaki araştırmamızla karşılaştırdığımızda en belirgin gerilemenin halen Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili olan Feyhan Kalpaklıoğlu’nda yaşandığı görülüyor. Kalpaklıoğlu, geçen yılki listede 4. sırada yer alırken, bu yılki çalışmamızda 15. sıraya geriledi. Bunun en büyük nedeni gruptaki büyümenin yavaşlaması.

Bunun dışındaki güç kayıpları ise genel olarak birkaç basamakla sınırlı kaldı. Kale Grubu Şirketleri Yönetim Kurulları Başkan Vekili Zeynep Bodur Okyay  ve Boyner Holding yönetim kurulu üyesi Ümit Boyner iki basamak, Şişecam Düzcam Grup Başkanı Alev Yaraman ise dört basamak gerilediler.

Listeye yeni girenler

Listeye bu yıl girenlerden biri Pak Holding yönetim kurulu Başkanı Canan Pak. Üstelik listeye 14’üncü sıradan girdi. Bunun en büyük nedeni Pakmaya’nın dünya markası haline gelmesinde etkin rol oynaması. Canan Pak, 1978 yılından bu yana Pak Holding’de çeşitli kademelerde ve görevlerde çalıştı. Şirketin büyümesinde oynadığı aktif rol nedeniyle iş dünyasının önde gelen kadınlarından biri olarak kabul ediliyor.

Nurten Öztürk de bu yıl Türkiye’nin en güçlü 30 kadını arasına girdi. Türkiye’nin tek yerli akaryakıt şirketi olan OPET’in kurucularından... Hala şirkette yönetim kurulu üyesi olarak görev yapıyor. Şirket yönetiminde aktif rol üstlenmesi ve verdiği doğru kararlarla şirketin büyümesinde önemli etkileri olan Öztürk listede 23’üncü sıraya oturdu.

Nurten Öztürk 13 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra, 1984 yılında aile şirketi olan Öztürkler Petrol’de çalışmaya başladı. 1992 yılında eşi Fikret Öztürk’le birlikte İstanbul’a taşındı ve OPET’i kurulmasında aktif rol oynadı.  

Babasının vefatından sonra işlerin başına geçen Canan Çelebioğlu Tokgöz ise listeye 26 sıradan girdi. Türkiye’nin en güçlü kadınları arasında giren, Tekfen Holding’in kurucularından Necati Akçağlılar’ın kızı Leyla Akçağlılar, ise öne çıkmayı sevmeyen iş kadınlarından biri. Holding’de yönetim kurulu üyesi olarak görev yapan Akçağlılar’ın son yıllarda grup yönetimindeki etkinliğinin arttığı söyleniyor. 

DEMİRBANK’LA GELEN YÜKSELİŞ

Türkiye’nin en güçlü 30 kadını listesinde en hızlı çıkışı HSBC Bank Genel Müdürü Piraye Antika gerçekleştirdi. Önceki araştırmada listenin 21. sırasında yer almıştı. Bu yılki sıralamada ise 5. oldu.

Aslında Piraye Antika’yı iş ve finans dünyası çok yakından tanıyor. Türkiye’nin ilk kadın banka genel müdürü olarak hafızalarda yer edindi. 2001 yılında ise adeta yıldızı parladı. Bunun en büyük nedeni de HSBC Grubu’nun TMSF bünyesindeki Demirbank’ı satın alması sırasında aktif rol oynaması. İki bankanın birleştirilmesi sürecinin sorunsuz atlatılması konusunda yaptığı çalışmalarla dikkat çekti.

“Global düşün, yerel hareket et” stratejisiyle HSBC Türkiye’yi büyükler ligine hazırladıklarını söyleyen Antika, Türk ekonomisinin yükselişe geçmesiyle, Türkiye’deki işlerini daha da büyüteceklerini söylüyor. Bu nedenle Piraye Antika, görevde kaldığı sürece listenin üst sıralarındaki yerini koruyacağı benziyor.

VERGİ LİSTESİNDEN ÇIKAN GİZLİ DEV

Güner Zeynep Yüceer kamuoyunun tanımadığı bir isim. Ancak son 7 yıldır, İstanbul vergi rekortmenleri arasında hep ilk 100 arasında yer alıyor. Ödediği vergilerle iş dünyasının önemli isimlerini geride bırakan Yüceer’in bugünlere gelmesi ise tam bir başarı öyküsü.

Çalışma hayatına henüz 9 yaşındayken, Tekel Fabrikaları’nda başladı. Özsel Ecza Deposu’nda devlet ihalelerini takip ettiği dönemde, oğlunu bir demir tüccarının kızıyla evlendirebilmek için emekliliğini istedi.

Komşusundan borç aldığı 4 cumhuriyet altını ve yatakları dışındaki tüm eşyalarını satarak bugünkü işinin temelini attı ve Gül Ecza Deposu’nu kurdu. En çok bildiği işi yaparak, yani Türkiye’nin her yerindeki devlet ihalelerini takip ederek işini büyüttü. Sonunda da sektörün en büyüklerinden biri haline geldi.

Aynı zamanda sektörün tek kadın temsilcisi olan Güner Zeynep Yüceer, 2001 yılı gelirleri için 429.4 milyar liralık vergi ödedi. Bu rakamla İstanbul gelir vergisi şampiyonları arasında 27. oldu. Türkiye’nin en güçlü kadınları listesinde ise 20. sıraya yerleşerek iş dünyasının önemli isimlerini geride bırakmış oldu.