“Müdahaleler Kalkarsa, Büyük Yatırım Yapılacak”

Ömer AydIner, Ayen Enerji ve Aydıner İnşaat’ın yönetim kurulu üyesi. Toplam 12 şirket ve 300 milyon YTL ciroya sahip olan Aydıner Grup’un kurucusu Mehmet Aydıner’in oğlu. Türkiye’nin bir enerji krizinin eşiğinde olduğunu söyleyen Aydıner, bu sorunu serbest piyasa koşullarının oluşmamasına bağlıyor ve devam ediyor: “Bugün enerji fiyatlarına müdahale kalkıp, serbest piyasa oluştuğunda çok ciddi yatırım yapabilecek 4 tane grup biliyorum. Şu anda Türkiye’de serbest piyasa olmadığı için özel sektör bu alana girmiyor çünkü ürettiğini nereye satacağını bilmiyor.”

Ankara’nın en köklü taahhüt şirketlerinden Aydıner İnşaat, 1990’ların başında Ayen Enerji ile enerji sektörüne girdi. Türkiye’nin ilk Yap-İşlet-Devret (YİD) santrallerini kısa sürede tamamlayıp, işletmeye alan Ayen Enerji, şimdi Aydıner Şirketler Grubu’nun en değerli şirketlerinden biri. Kısa süre önce borsanın en değerli ikinci şirketi olan Ayen, Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Aydıner’e göre, toplamda en değerli enerji şirketi. Aydıner, Ayen Enerji’nin değerini şöyle gerekçelendiriyor; “Türkiye’de, YİD’in yapılabileceğini ilk gösteren şirket Ayen oldu. Türkiye’de YİD sistemiyle yapılan 3 adet hidroelektrik santrale sahip olması, büyük ihtimalle Ayen için çok değerli ve değerini de etkileyen bir faktör. Bunun ötesinde, çok ciddi, çok temiz ve şeffaf idare ediyoruz.”

Aydıner İnşaat ve Ayen Enerji Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Aydıner ile şirketlerin bugünü ve geleceği dışında, özellikle yaklaşan enerji darboğazının nasıl önlenebileceğini, bu çerçevede özel sektörün yatırımlara nasıl teşvik edileceğini konuştuk:

Aydıner Grubu’nu biraz yakından tanıyabilir miyiz? Grubu kim, nasıl kurdu?
1970 yılında, Aydıner kollektif şirket olarak, Mehmet Aydıner ve Turgut Aydıner ortaklığında faaliyete başladı. 1982 yılından beri, Aydıner İnşaat AŞ, Mehmet Aydıner, Turgut Aydıner, Turhan Aydıner, Fatma Nirvana Aydıner ve Ömer Ali Aydıner’in kurucu ortaklığında faaliyetini sürdürüyor.

Grupta hangi şirketler var ve bu şirketlerin ciroları, pazarlarındaki yerleri nasıl?
Grubun toplam cirosu 2006 sonu itibariyle 300 milyon YTL düzeyine ulaştı. Aydıner Şirketler Grubu’nun en değerli şirketlerinden biri olan Ayen Enerji AŞ ile başlayalım. Ayen Enerji, 2000 yılında borsaya açıldı. Şu anda borsanın en değerli şirketleri arasında yer alan Ayen Enerji AŞ, 1995’te inşaatına başlanan ve 1998’de işletmeye alınan ve yılda 429 milyon kwh elektrik üreten Çamlıca I HES’e sahip.

1994’te üretime başlayan, Ceyhan Nehri’nin bir kolu üzerinde bulunan Kısık HES ise, yıllık 33 milyon kilovatsaat elektrik üretiyor. Kayseri’de bulunan Yamula Barajı ve HES ile birlikte Ankara Ostim’de kombine çevrim doğalgaz santrali de bulunan Ayen, 1,2 milyar kilovatsaatlik üretim kapasitesiyle Türkiye’nin önemli enerji şirketlerinden biri olarak gösteriliyor.

Grubun en hızlı büyüyen şirketlerinden Samsun Makine Sanayi, 1967’de kuruldu. Bugün ise, dünyanın önde gelen düktil (sfero) döküm boru, vana, fittings ve pompa üreticileri arasında yer alıyor. Geçen yıl Samsun’daki fabrikanın cirosu 80 milyon dolara ulaştı.

Şirketleriniz açısından 2006 nasıl geçti?
Aydıner İnşaat, 2006 yılında yeni bir yatırıma başlamadı. Ancak, bitirdiğimiz bir yatırım oldu. Xanadu adlı otelimizin içinde çok güzel bir SPA ve sağlık merkezi yaptık. İddia ediyorum, Türkiye’de bir numara.

Samsun Makine Sanayi’nin boru fabrikası yatırımını tamamladık. Bu yıl, o yatırımın devamını yapıyoruz. O yatırım, 900’lük boru üretimi içindi, yeni yatırımımızla 1600’lük düktil boru üretebileceğiz. Türkiye’nin tek düktil boru imalatı yapan şirketiyiz. Bu boru tipi, 100 yıl hiçbir aşınma ve sızdırma olmadan, kanalizasyon ve su taşıma işlerinde kullanılabilen, dış etkenlere son derece dayanıklı bir borudur.

Irak’ın boru ihtiyacının tamamını biz karşılıyoruz. Körfez ülkelerinin hepsi bu boruyu kullanıyor. Beyrut’taki yenileme çalışmaları başladığında, çok büyük bir ihtimalle bu boru kullanılacak. Geçtiğimiz yıl Samsun Makine Sanayi 80 milyon dolar ciro yaptı.

Hangi şirketiniz için “Aydıner Şirketler Grubu’nun lokomotifidir” diyebiliriz?
Bize göre lokomotif her zaman inşaattır. Babam ve ben inşaat mühendisiyiz. Bu işlere de inşaatla başladık. Aydıner’in tarihi 1970’e dayanıyor. Şirketlerimizin çoğunun ana hissedarı Aydıner İnşaat AŞ’dir. Şirketin yönetim kurulunda babam, amcam ve kız kardeşim görev yapıyor.

Samsun Makine Sanayi, sıfırdan yapılmış yeni bir yatırım mı? Ne zaman kuruldu?
Samsun Makine Sanayi, tarihi eskiye dayanan, bizim de küçük çapta ortak olduğumuz özel bir şirketti. 1989’da fabrikanın yaşadığı bir kriz ortamında, hisselerinin büyük bölümünü devraldık. Aydıner İnşaat’ın bu şirkette yüzde 90 civarında bir ortaklığı var.

Aydıner İnşaat’ın yıllık cirosu ne kadar?
İnşaat grubu olarak cirolarımızı değerlendirmek yıllara göre çok sağlıklı değil. 2006 yılında inşaat olarak ciromuz çok düşük. 20 trilyon YTL civarında. Bunun nedeni de Aydıner İnşaat’ın esas olarak, taahhüt işi yapmasıdır. Bizim ciromuzun arttığı noktalar, kendi yatırımlarımızda yaptığımız inşaatlardır.

2005’te barajımızı tamamladık. O dönemdeki ciromuzla bugünkü ciromuz yan yana gelmiyor. İnşaat olarak şu anda bir tane taahhüt işimiz var. İnşaat işlerinde çok fazla aktif değiliz ve çok da fazla ��stüne düşmüyoruz. İnşaatta en parlak yılımız Yamula’nın inşaatını yaptığımız 2002 oldu.

Ayen Enerji borsanın en değerli ikinci şirketi oldu. Ayen Enerji’nin yeni yatırım planları neler?
Ayen, şu anda İMKB’nin en değerli ikinci şirketi. Ancak, toplamda en değerli enerji şirketi diyebiliriz. Ayen Enerji’nin şöyle bir özelliği var; Türkiye’de YİD sistemiyle alınmış olan projelerden ilk ikisinden birini hayata geçirdi. Türkiye’de YİD’in yapılabileceğini ilk gösteren şirketler Ayen ve Alarko oldu. Biz Kısık HES’i 1996’da devreye aldık. 3 yıl içinde de Çamlıca HES’i bitirdik. Çamlıca, yoktan var edilen bir projedir. İnsanların “Yol yok, iz yok. Bu proje nasıl yapılır” dediği noktada, biz oraya 84 megavatlık bir nehir santrali yaptık.

Çamlıca Projesi, ayrıca bir Türk bankasının tek başına tam finansman sağladığı bir iştir. Projenin tamamı 168 milyon dolardı. Bu projeye İş Bankası 110 milyon dolar gibi bir rakam sağladı. Yamula da, bizim müteahhitliğini yaptığımız, Türkiye’nin en son YİD projesiydi. Barajı, 4 yılda bitirdik ve 2005’te işletmeye açtık.

Özetlersek, Türkiye’de YİD sistemiyle yapılan 3 adet hidroelektrik santrale sahip olmasının büyük ihtimalle Ayen için çok değerli olduğunu ve değerini artıran bir faktör olduğunu düşünüyorum. Bunun ötesinde, çok ciddi, çok temiz ve şeffaf idare ediyoruz.

Sanayi, tarım, su ve turizm sektörlerindeki şirketleriniz bugün hangi noktaya ulaştı?
Prefabrike beton yapı üretimi için kurulmuş olan Aybet’in üretim portföyünde, sanayi tipi prefabrike geniş açıklıklı yapılar, depolar, katlı yapılar, prefabrike yapı düşey duvar elemanları, öngerilmeli köprü kirişleri, köprü kiriş alın kaplama prekast elemanları, kent-bahçe mobilyaları ve tekstürlü duvar kaplama elemanları bulunuyor.

Grup bünyesinde 1992’de kurulan Ayer ise Akdeniz kıyısında, Antalya şehri yakınlarındaki 80 bin m2'lik arazi üzerinde tarım sektörüne hizmet veriyor. Sağlıklı, bilimsel ve kalıcı çözümlü tohum, fide ve fidan üretimi yapan şirket, kesme çiçek üretimi de yapıyor.

Grubun bir diğer şirketi Layne Bowler, yeraltı sularının kullanımını yerli ve kaliteli pompalarla Türk çiftçisi için de yaygınlaştırmak amacıyla, pompa sektöründeki ilk ciddi yatırım olarak, 1965 yılında Layne & Bowler Amerika ile kamu ortaklığı şeklinde kuruldu. Hedefimiz pompa teknolojisini ülke sanayiine kazandırmak ve girişimcilerin de konuya ilgisini çekerek, kaliteli ve güvenilir pompa üretim teknolojisinin yaygınlaştırmaktı. Bugün artık Layne Bowler, özellikle Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine, pompa ihraç ediyor.

Metay İnşaat, Aydıner Şirketler Grubu içinde inşaat sektörünün ihtiyacı olan sanayi ürünlerini üretmek, tesisler kurmak ve taahhüt işleri yapmak için 1979’da kurulmuş. Şirket, her türlü çelik konstrüksiyon, hidrolik tünel kalıbı, inşaat iş iskelesi, köprülü gezer vinç gibi inşaat işlerinde ihtiyaç duyulan her tür malzemeyi üretiyor.

Aysu Aydıner Su Sanayi, 1995’te kurulmuş, 0,5-1,5 ve 5 lt pet, ile 19 lt polikarbonat ambalajda su üretimi yapıyor. Isparta’nın Aksu ilçesine bağlı Karacahisar köyündeki kaynaktan Aysu’yu elde eden şirket, yurtdışına da ihracat yapıyor. Aysu’nun ihraç edildiği ülkeler, İngiltere, İskoçya, Kuzey İrlanda, Danimarka, Hollanda, Almanya, İsrail, Irak, Kuveyt ve Avustralya.

Grubun turizm firmaları arasında yer alan Ayset Turizm’in sahip olduğu Xanadu Resort Otel, Türkiye’nin en büyük SPA merkezlerinden birine sahip. Otelin 850 yatak kapasitesi bulunuyor.

Enerjide darboğazı aşmak için ne yapmak gerekiyor?
Gerçek yatırımcıya, belli muafiyetler sağlamak durumundasınız. Bu muafiyetin alım garantisi olması şart değil. Alım garantisi çok güzel bir muafiyettir. Çünkü, beraberinde yatırımcının finansman sağlamasını da getirir.

Bugün Romanya ve Bulgaristan, yatırımcı çekebilmek için 5 yıl tamamen vergisiz, daha sonraki 5 yılda da değişen oranlarda vergi uygulayarak, 10 yıl içinde getirdiğiniz bütün ekipmanları da vergiden muaf tutuyor. Türkiye’de enerji yatırımlarında serbest piyasanız yok. Bugün enerji fiyatlarına müdahale kalkıp, serbest piyasa oluştuğunda çok ciddi yatırım yapabilecek 4 tane grup biliyorum. Şu anda Türkiye’de özel sektör bu alana girmiyor. Çünkü, ürettiğini nereye satacağını bilmiyor. Fiyatların piyasa tarafından oluşturulması lazım.

Özellikle YİD ile yapılan hidrolik santrallerde devlet garantisi vermek durumundalar. Çünkü, Türkiye’de bununla ilgili yapılacak çalışmaların bütün verileri ve altyapısı devlet tarafından bize verildi. Ben 10 yıl boyunca orada çalışsam, inşaat ve girdi maliyeti, akışlar, pik zamanlarını belirlemiş olsam ve ona göre teklif versem, bunun sorumluluğu tamamen bana aittir. Dolayısıyla, hangi fiyata satabilirsem o fiyata satmak zorundayım. Burada devlet garantisi olmaz.

Doğalgaz santralleriyle imzalanan “al ya da öde” anlaşmaları ciddi bir hatadır. Üstelik de hidroelektrik santraller de o kadar ayağa kalktıktan sonra yapılan ciddi bir hatalı anlaşmadır. Hidroelektrikler gerçekten yüksek fiyattan satmaya başlar, ancak her 3 yılda bir fiyat revizyonuna gidiliyor. 12 sentten satılan elektrik, 2 sentten satılmaya başlanır. Ortalaması 5 senttir.

Elektrikte zam tartışmalarını nasıl karşılıyorsunuz?
Elektriğe mecburen zam yapmak zorundalar. Doğalgaza zam yaparlarsa, elektriğe onun üzerine geçecek şekilde zam yapmaları gerekir. Bunu nasıl dengelerler bilmiyorum. Bize göre, enerji fiyatlarının yüzde 100 artması gerekiyor.

“Sektörlerimizde Büyüyeceğiz, Farklı Alana Yatırım Olmayacak”

Tüm şirketlerin yıllık cirosu ne kadar ve ciroya en çok katkısı olan şirketiniz hangisi? Girmeyi düşündüğünüz yeni bir sektör var mı?
Şirketler grubumuzun toplam cirosu 300 milyon YTL civarında. Bu ciroya en çok Samsun Makine Sanayi katkı yapmıştır. Samsun’un cirosunun 2006’da 120 milyon dolara çıktığını tahmin ediyoruz. Şu anda 12 sektörde faaliyetteyiz. Kârlı sektörler var ancak biz yeni bir yöne gitmeyi düşünmüyoruz. Elimizdeki alanlarda, biraz daha derinleşmeyi düşünüyoruz. Şu anda enerji ve enerji yatırımları, turizm ile Samsun Makine Sanayi’nin üstüne düşüyoruz. Ayen Enerji ve Samsun Makine en kârlı iki şirketimiz. Kârlılık sıralamasında Samsun Makine, Ayen Enerji’yi geride bıraktı.

Enerjide yeni projeleriniz var mı?
Şu anda hidrolik ve rüzgar santralleri üzerine çalışıyoruz. Rüzgar santrallerinde, Türkiye’de kurulmuş olanlar hariç, ilk ölçüm çalışmalarına başlayan grubuz. 13 yıldır ölçüm yapıyoruz. Bölgelerdeki rüzgar çeşitleri nedir, santral kurulur mu kurulmaz mı diye ölçümler yapıyoruz. Didim’de bir tane lisansımız var, şimdi bir tane daha aynı bölgede geliyor. Zaten Ege ve Trakya bu işin yapılacağı yer. Rüzgar santrallerine 2007’de başlayacağız. İkisinin üretim gücü 90 megavat olacak. Bir tane de, hidrolik santral yapmayı düşünüyoruz. Rüzgar santrallerinin maliyeti 100, hidrolik santralin maliyeti ise tahminen 80 milyon dolar civarında olacak.

Grubun Hedefleri Ve Gündemdeki Yeni Projeler

Grubun ve enerji işinin gelecekte hedefi ne, nasıl büyüyeceksiniz?
Grup, enerji konusunda özellikle yenilenebilir kaynakların kullanımında çeşitli yeni yatırımlara girmek üzere çalışmalarını sürdürüyor. Bu konudaki bilgi birikimimizi yurtdışında da değerlendirmek amacındayız.

Gündemde yeni yatırım, yeni sektörler var mı?
Yeni yatırımlar var; enerji, turizm ve sanayi alanlarında gelişmeyi sürdürmek amacındayız. Yeni sektör için şu an kesinleşmiş herhangi bir karar yok.

Yurtdışındaki proje ve planlarınızdan da bahseder misiniz?
Yurtdışında farklı şeyler düşünüyoruz. Ürdün’de 9 firmanın yeterlilik alıp içlerinde bizim de olduğumuz 5 firmanın ilgilendiği, Ürdün’ün güneyinde 4-5 otel ve golf sahasını kapsayan, çok büyük bir turizm yatırımı projesi var. Bunun dışında Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’a bakıyoruz. Moğolistan’la yakından ilgileniyoruz. Burada enerji ile ilgili birtakım yatırımlar yapacağız. Moğolistan’da büyük hidroelektrik santral projeleri var.