Olay, Çukurova Holding’in sahibi Mehmet Emin Karamehmet’in üyeliği ile dikkati çekti. Bir anda TÜSİAD’a üye olmayanlar arasında çok sayıda ünlü işadamı ve yöneticinin varlığı anlaşıldı. Karamehmet’in nedeni belki farklı... Ancak, diğerlerinin ilginç gerekçeleri var... Bazıları “yüksek aidat”tan yakınıyor. Aralarında “aklıma gelmedi” diyenler ve “yanıt bekleyenler” de var...

Çukurova Holding’in sahibi Mehmet Emin Karamehmet, neredeyse 30 yıldır iş yaşamında. Babasının vefatından sonra grubun başına geçti, yıllardır da Türkiye’nin önde gelen işadamlarından biri konumunda... Buna rağmen, Türkiye’de “Patronlar Kulübü” olarak adlandırılan Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği’ne (TÜSİAD) üye olmadı. 2002 başında ise sürpriz bir şekilde TÜSİAD’a üye olduğu açıklandı. Haberin duyulmasıyla birlikte, herkes çok şaşırdı. Çünkü, Karamehmet’in TÜSİAD’a üye zaten üye olduğu tahmin ediliyordu. Ancak, üyelik yıllar sonra gerçekleşmişti.

TÜSİAD listesini biraz inceleyenler, daha da şaşırdılar. Çünkü, üye işadamı ve yöneticiler arasında çok sayıda tanınmış isime rastlamak mümkün değildi. Yaklaşık 25 yıllık geçmişe ve 400’e yakın üyesi olan dernek, aralarında çok büyük grupların sahiplerinin de bulunduğu işadamını bünyesine katamamıştı. Capital’in araştırması, büyük gruplar ve şirketler ele alındığında, üye olmayanların sayısının 50’yi bulduğunu ortaya koyuyor. Orta ölçekli şirketler de hesaba katıldığında bu sayı 100’e kadar ulaşıyor.

TÜSİAD’a üye olmayan, ancak önde gelen işadamları arasına girenler listesinde şu isimler dikkati çekiyor: Celal Sönmez (Sönmez Holding),  Mehmet Rüştü Başaran (HABAŞ), Halis Toprak (Toprak Holding), Mustafa Süzer (Süzer Holding), Erol Aksoy (Avrupa-Amerika Holding), Mehmet Ali Yılmaz (Tek-Art Holding), Faruk Berksan (Kar Gıda) ve Abdülkadir Konukoğlu (Sanko)...

Aslında listede gerçekten büyük, sektörlerinde etkili işadamı ve yöneticiler var. Ancak, hepsinin TÜSİAD’a katılmama nedeni farklı... Bazıları, kendilerini “küskün” olarak nitelendiriyor. Zaten onlar da açıklama yapmaktan kaçınıyorlar. Aralarında derneğin işleyişini ve yapılanmasını beğenmeyenler de var. Bir bölüm işadamı ve yönetici ise “aidatın yüksekliğine” dikkat çekiyor. 

“Bu aidatla fabrika kurulur”

TÜSİAD’a üye olmayan işadamlarının en önemli gerekçesini, aidatlarının yüksekliği oluşturuyor. Yıllık üyelik bedeli olarak alınan 7 bin dolar, bu gruptaki işadamlarının tepkisini çekiyor. Ayrıca, yeni üye olacaklardan da bir defaya mahsus olmak üzere 10 bin dolar tahsil ediyor. Bir anlamda TÜSİAD üyesi olmak için ilk etapta 17 bin doları gözden çıkarmak gerekiyor.

Adının açıklanmasını istemeyen bir işadamı, özellikle kriz ortamında, yatırımların tamamen rafa kaldırıldığı, hatta çalışan ücretlerinin gecikmeli olarak ödendiği Türkiye’de üyelik aidatlarının çok yüksek olduğuna dikkat çekiyor.

“Artık politikacıyım, ama işadamıyken de bu derneğe üye olmamıştım” diyen LDP Genel Başkanı Besim Tibuk da üye aidatlarının yüksekliğinden yakınıyor. Tibuk’a göre, aidatların yüksekliği pek çok işadamını da bu derneğe üye olmaktan vazgeçiriyor.

Üyelik aidatlarını oldukça yüksek bulan bir diğer işadamı da Orhan Diren. Diren Şarapları’nın sahibi olan Orhan Diren konuyla ilgili şunları söylüyor:

“Bir arkadaşım derneğe üye olmamı tavsiye etti. Ben de küçük bir araştırma yaptırdım. Ancak, ilk giriş olarak yıllık üyelik aidatıyla birlikte yaklaşık 20 bin dolarlık bir ödeme yapmam gerektiğini öğrendim. Bu parayla Tokat’ta yeni bir fabrika kurma şansım var. Bu nedenle de TÜSİAD üyeliğini rafa kaldırmak zorunda kaldım.”

“Hiç aklımıza gelmedi”

TÜSİAD, Türkiye’deki en etkin derneklerden biri olmasına rağmen, bugüne kadar üye olmayı hiç aklının ucundan geçirmediğini belirten işadamları da var. Mehmet Ali Yılmaz da bunlardan biri. Tek-Art Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz, “TÜSİAD’a üye olmak bugüne kadar hiç aklıma gelmedi. Dernekten de kimse arayıp ‘Üye olur musunuz( diye bana sormadı” şeklinde konuşuyor.

Yaptığı işlerle ilgili bir takım derneklere üye olduğunu söyleyen Mehmet Ali Yılmaz, “Ancak, bu derneklerdeki işleyişi de takip ettiğimi söyleyemem” diyor.

Peki TÜSİAD bu konuda ne yapıyor? Aslında TÜSİAD, işadamlarının kendisine başvurmasını bekliyor. Üstelik başvuru yapan işadamının da iki TÜSİAD üyesinin referans vermesi şartı aranıyor. Dolayısıyla, dernek hiçbir şekilde işadamlarının ayağına gitmiyor, onların gelmesini bekliyor. 

“Dernek bize çok uzak”

TÜSİAD’ın genel merkezi İstanbul’da. Ancak, Türkiye’nin her yerinden üyesi bulunuyor. Buna karşın, bazı işadamları, TÜSİAD’ın fabrikalarının bulunduğu illere uzak olması nedeniyle üyelik başvurusu yapmadıklarını söylüyorlar. Türkiye’de ulaşım sorununun hala çok önemli olduğunu belirten bu işadamları, pasif üyeliktense, hiç üye olmamayı tercih ediyor.  Sanko Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Aldülkadir Konukoğlu da bu işadamlarından... Abdülkadir Konukoğlu bu konuda şöyle konuşuyor:

“Benim işimin merkezi Gaziantep’te. Dernek ise İstanbul’da. Yani bize çok uzak. Dernekteki arkadaşlar birkaç kere bana, ‘üye olur musunuz?’ diye geldiler, ancak ben kabul etmedim. Bunun en büyük nedeni de ulaşım sorunuydu. Zaten tekstil dernekleri hariç, hiçbir kuruluşa üye değilim. Bir tek Odalar Birliği’nde meclis başkanlığı yapıyorum. Başka bir yere de üye olmaya gerek görmüyorum.”

TÜSİAD yetersiz mi?

TÜSİAD’ın hem ekonomik hem de sosyal yaptırım gücünün yüksekliği tartışılmaz. Özellikle Ankara ile ilişkiler konusunda son derece atak. Ayrıca, Türkiye’nin gündemini oluşturma ve iş dünyasının sesi olma gibi görevleri de var. Buna karşın TÜSİAD’ı yetersiz gören ve işleyişini beğenmeyenler de var.

Net Holding’in eski patronu LDP Genel Başkanı Besim Tibuk, TÜSİAD’ın Ankara ile ilişkileri sürdürme misyonu üstlendiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Ankara’ya rahat ulaşmak, istediği bakanla görüşebilmek ve medyada sık görünebilmek gibi bir misyonları var. Uzun lafın kısası TÜSİAD’ı aktivite olarak beğenmiyorum. İşleyişini tasvip etmiyorum. Zaten dernek üyeleri arasında da herhangi bir fikir birlik ve beraberliği yok. Burası işadamlarının birbiriyle tanışıp, iş yapmasını sağlayan bir klüp. Bu bakımdan çok cazip bulduğum bir dernek değil.”

3.5 yıldır cevap bekliyor

Bazı işadamları da ilgisizlik nedeniyle üye olamadıklarına dikkat çekiyorlar. Bunlardan biri de Kar Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Berksan... TÜSİAD’a 3.5 yıl önce üyelik başvurusu yapan Berksan, hala bir yanıt beklediğini belirtiyor. Oysa, TÜSİAD yetkilileri, üyelik müracaatlarına 30 gün içinde yanıt verdiklerini söylüyorlar.

Faruk Berksan olayı ise belirsiz. TÜSİAD’ın süreyi neden bu kadar uzattığı şu anda bilinmiyor. Bir olasılık, başvurunun unutulmuş olması. Bu durumda, Berksan’ın yeniden başvuruda bulunması ya da hatırlatması gerekecek. Diğer olasılık ise “hayır” yanıtının ağır basması. Yanıt ne olursa olsun, Berksan 3.5 yıldır haber bekliyor ve “ TÜSİAD’a neden üye olmadığım konusunda herhangi bir fikrim yok” diyor.

ÜYE OLMAK İSTERİZ, AMA...

Tek-Art Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Yılmaz, Türkiye’nin sivil toplum örgütlerine ihtiyacı olduğunu ifade ediyor. Yılmaz, “Bu derneklerin demokratik ortamda mücadele vermede etkin olması ve dinamik olması son derece faydalı. Dolayısıyla, bu derneklere üye olmak lazım. Bugüne kadar üye olmamak da belki benim kabahatim” diyor.

Dimes Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Diren ise, ardı ardına yaşanan ekonomik krizlerin, ortak platformlara katılmasına engel olduğunu söylüyor. Diren konuyla ilgili şöyle konuşuyor:

“Krizler nedeniyle TÜSİAD’a üye olmayı düşünecek fırsatım olmadı. Çünkü bu moralle, bu koşullar altında işimiz dışındaki alanlara ilgi göstermemiz çok zor. TÜSİAD üyeliğine soğuk bakmıyorum, ancak o noktaya daha gelemedik. Çünkü, nefes alamıyoruz. Benim TÜSİAD’da olmam fikirlerimi beyan etmem, iş dünyasına, siyasete kendi birikimlerimi aktarmam lazım. Bu bana heyecan veriyor, ama krizler nedeniyle buna fırsat bulamıyorum.”

TÜSİAD’A NASIL ÜYE OLUNUR?

Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği’ne (TÜSİAD) üye olmak isteyen işadamlarının, öncelikle derneğin amaçlarını kabul etmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra, derneğe üye olmak isteyenlerde, medeni haklara sahip ve 18 yaşını doldurmuş olması şartı aranıyor. TC vatandaşı olmaları ve derneklere üye olma hakları sürekli ve süreli olarak kısıtlanmaması da TÜSİAD’ın üyelerde aradığı şartlar arasında yer alıyor. Bu arada TC vatandaşı olmayanların derneğe üye olmaları için, Türkiye’de ikamet etme hakkına sahip bulunmaları gerekiyor.

Tüm bu şartları yerine getiren üye adaylarının, TÜSİAD’a üye olabilmesi için en önemli şartlardan biri de iki asli üye tarafından referans gösterilmesi ve derneğe takdim edilmesi...

Takdim edilen üye adayı hakkında yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğu ile 30 gün içinde karar alınıyor ve sonuç adaya yazı ile duyuruluyor.

TÜSİAD’a üye olma hakkını kazanan işadamları, bir defaya mahsus olmak üzere derneğe 10 bin dolar üyelik ücreti veriyor. Ayrıca yıllık üyelik ücreti olarak da 7 bin dolar aidat ödeniyor.

KARAMEHMET 30 YIL SONRA ÜYE OLDU

Çukurova Holding, şu anda Türkiye’nin en büyük gruplarından biri... Finanstan yayıncılığa, inşaattan otomotive kadar çok sayıda sektörde faaliyet gösteriyor. Mehmet Emin Karamehmet ise bu grubun patronu... Babası Mehmet Kemal Karamehmet’den devraldığı işini başarıyla yürütüyor. Geçtiğimiz aylarda TÜSİAD’a üye olduğu açıklanınca, herkes Karamehmet’in şimdiye kadar niye beklediğinin yanıtını aramaya koyuldu. Milliyet yazarı Meral Tamer, bu soruyu yanıtlarken, köşesinde şu satırlara yer veriyordu:

“TÜSİAD'ın cuma günkü genel kurulundan bu yana bu soru sıkça soruluyor bana. Başlangıçta hafızamı çalıştırarak akıl yürütmeye çalıştım:

Örneğin, ‘TÜSİAD 1971'de kurulduğunda baba Mehmet Kemal Karamehmet Çukurova'da işin başındaydı, İstanbul'a da pek uğramazdı’ dedim. ‘Çukurova finans sektöründe de daha bu denli büyümemiş, Yapı Kredi'yi Ayhan Şahenk'ten satın almamıştı"’diye ekledim. Bu arada o yıllarda Karamehmet soyadını taşıyan iki kardeşi, baba Mehmet Kemal Karamehmet'in kuzenleri Hasan ve Mehmet Reşat Karamehmet'in TÜSİAD üyesi olduklarını anımsadım.

80'li yılların başında ben ekonomi basınına adımımı attığımda ise Mehmet Emin Karamehmet İsviçre'de yaşıyordu ve 1984 yazına kadar da Türkiye'ye dönemedi.     

Karamehmet 90'lı yıllarda TÜSİAD'a neden üye olmadı, bilemiyorum. Ortalıkta görünmekten, insan içine çıkmaktan hiç hoşlanmadığı için, aslında dernek - vakıf üyelikleri de Karamehmet'e göre değil. Ayrıca, Burhan Karaçam, Erhan Dumanlı, Bülent Şenver, Melih Araz ve Cemil Köksal gibi Çukurova'da halen ya da uzun süre yöneticilik yapmış profesyoneller ile Çukurova Grubu ortaklarından Şadi Gücüm de TÜSİAD üyesiydiler zaten.

2000'li yıllara geldiğimizde ise Karamehmet, Turkcell gibi hızla parlayıp göz kamaştıran, sonra da yıldızı aynı hızla sönen zamane şirketlerinden birinin yaratıcısı olarak karşımızda. Ama TÜSİAD'a üye olmasının Turkcell'le ilgisi yok tabii. Zaten Cüneyt Türktan Turkcell adına üye olmuş TÜSİAD'a.

Kulislere göre, Karamehmet için daha basit bir neden söz konusu: Yakın arkadaşı olan şimdiki Başkan Tuncay Özilhan'ın ısrarı! Ayrıca, TÜSİAD'ın son dönemde hızlanan dış heyet trafiği ve Türkiye'ye sıkça gelen Avrupalı işadamlarının ağırlanması da Karamehmet'e cazip gelmiş olabilir. Ama üye olmasa da TÜSİAD yönetimi Karamehmet'i bu toplantılara davet ediyordu zaten.

Karamehmet sadece kendisi değil, grubun çatısı altındaki Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Naci Sığın ve Pamukbank Genel Müdürü Orhan Emirdağ da TÜSİAD'a üye olmuş. Sağ kolu Osman Berkmen'in listede yer almaması ise bayağı garip.

Koç ve Sabancı'nın 20'şer üyelik kontenjanlarının bulunduğu TÜSİAD'da Çukurova Grubu, bu düzenlemeden sonra 6 üyeyle temsil ediliyor. 30 yıl önce 50 üye ile kurulan TÜSİAD'ın bugün 459 üyesi var. Üye başına yılda 7 bin dolar ödeniyor. Üyelik aslında kişisel. Dolayısıyla, bir gruptan ya da şirketten ayrılan, aidatını ödediği sürece üyeliğini sürdürebiliyor.”