Anadolu’dan Kariyer Daveti

Her şeyi ekonomide yaşanan kriz ve sonrasında ortaya çıkan işsizlik değiştirdi. Çok sayıda nitelikli yönetici ve yönetici adayı işsiz kaldı. Bazıları iş buldu,bir bölümü kendi işini kurdu. Çok önemli kısmı beklemedi. Şimdi ise yeni bir hareket dikkati çekiyor. Hareketi başlatan iki etken var. Birincisi Anadolu’dan gelen büyük talep, diğeri ise “İş neredeyse, ben oradayım” anlayışı… İK şirketlerinin yöneticileri, İstanbul tutkusunun azaldığını, Anadolu’nun çağrısına uyan yöneticilerin taşınmaya başladığını söylüyorlar.  
 
Yıllardır iş arayanların ilk tercihi hep İstanbul oldu. Ancak, yaşadığımız krizler durumu değiştirdi. İşsiz kalan 1,5 milyon kişinin büyük bir kısmı İstanbul’da yaşıyor ve çalışıyordu.  
Kriz önce en önemli iş merkezini vurunca, işsiz kalan profesyoneller işin olduğu yere gitmeye hazır hale geldiler. Ernst&Young İnsan Kaynakları Danışmanlığı’ndan Elif Baydar, “Bu kişilerin bir bölümü, kendilerine parlak bir kariyer sunan büyük kentler dışındaki firmalardan gelen cazip teklifleri değerlendirmeye başladılar. Güçlü bir sermaye altyapısı olan, güvenilir Anadolu firmalarına gidenlerin sayısı da artıyor” diyerek bu eğilimi destekliyor.  
 
Bugün Anadolu’da eleman arayan şirketler, çoğunlukla kurumsal kimliklerini oluşturacak, yada geliştirecek nitelikte üst düzey yönetici peşindeler. Amrop International’den Fazıl Akıncı, özellikle ihracat hedefine kilitlenen şirketlere dikkat çekiyor. Akıncı, “Anadolu kaplanları, yabancı pazar deneyimi olan, kontakları ve deneyimleri dış pazarda iş geliştirmeye müsait profesyonelleri şirketlerine katmaya çalışıyorlar” diyor.  
 
Bu tip orta kademe yöneticiler Elif Baydar’ın da belirttiği gibi daha çok kurumsal yapısı oluşmuş şirketler ile çalışmayı tercih ediyorlar. Fazıl Akıncı, bunun sonucu olarak Anadolu şirketlerinin ihtiyaç duyduğu pozisyonları şöyle sıralıyor:  
 
“Yönetim kurulu üyesi ve genel müdür gibi üst düzey yönetici profili için şirketi kurumsallaşmaya götürebilecek kişiler aranıyor. Orta kademede en çok satış müdürü ve pazarlama müdürü gibi pozisyonlar talep görüyor. Bu pozisyonlar için ise dış pazarlarda iş yapmayı bilen, yabancı pazar, müşteri rekabeti konusunda anlayışı olan mutlaka bir veya iki yabancı dil bilen yöneticiler aranıyor”.  
 
Anadolu’daki talep merkezleri  
 
Anadolu’da eleman arayan şirketlerin yoğunlaştığı kentler, Ankara ve İzmir başta olmak üzere, Denizli, Bursa, Antalya, Adana ve Mersin olarak sıralanıyor. Anadolu’da yerleştirme işleri yürüten Data Expert’in verilerine göre, her kentin ihtiyacı çok farklı.  Örneğin, Bursa'da tekstil mühendisi, otomotiv genel müdürü, satın alma müdürü, planlama mühendisi gibi pozisyonlar ön planda.  
 
Turizmin yoğun olduğu Antalya’da otel genel müdürü, otel genel müdür yardımcısı, yurtdışı iş geliştirme yöneticisi ve F&B müdürü gibi pozisyonlar öne çıkıyor. Yazılım mühendisleri ve animatörler de Antalya’da en çok aranan elemanlar arasında yer alıyor.    
 
Çukurova’da ise çoğunlukla biyoteknoloji mühendisi, ziraat mühendisi, gıda mühendisi, saha yöneticisi ve kimya mühendisi aranıyor.  
 
Data Expert Genel Müdürü Hasan Altınkaya, “Anadolu’da son dönemde e-ticaret proje yöneticisi gibi pozisyonlarda da eleman aranmaya başlandı. IT sektörü de çok hareketli” diye konuşuyor.  
 
Elif Baydar ise son günlerde bazı büyük şirketlerin Anadolu örgütlerini güçlendirme stratejilerini devreye soktuklarına dikkat çekiyor. Baydar, “Bu nedenle üst düzey yönetici transfer edenler ve alım yapanlar da var” diyor. Baydar’a göre, Anadolu’da son dönemde aranan pozisyonlar arasında genel müdürlük, finans direktörlüğü, satış ve pazarlama müdürlüğü ile fabrika müdürlüğü öne çıkıyor.  
 
Çok ulusluların arayışı  
 
Kariyer.net’in verileri, Anadolu’dan gelen taleple ilgili ilginç sonuçlar içeriyor. Buna göre, son 1 yılda yayınlanan ilanların analizinden, en çok eleman arayan sektörün bankacılık olduğu ortaya çıkıyor. Kariyer.net’in verilerine göre, bu dönemde, bankacılık sektöründe çalışmak üzere Antalya’da 192, Adana’da 51, Bursa’da 48, Kocaeli’nde ise 45 kişi işe yerleştirildi. Bankacılık sektörünü ilaç, tekstil, inşaat sektörleri izledi.  
 
Elif Baydar, son dönemde özellikle ilaç ve perakende sektörlerinde Anadolu’ya eleman yerleştirdiklerini söylüyor ve “Bu sektörlerde çoğunlukla merkezi İstanbul’da olan şirketlerin Anadolu’daki teşkilatlarında görev alacak personelin seçimi için toplu işe alım projeleri gerçekleştiriyoruz” diyor.    
 
Anadolu’daki eleman talebinin tetikleyici unsurlarından birini de aslında bu tür şirketler oluşturuyor. Özellikle çok uluslu şirketlerin Anadolu teşkilatları için yoğun olarak eleman aradıklarını belirten Egon Zehnder International danışmanlarından Ogeday Karahan, “Bu şirketler her zaman, her yörede fabrika müdürü, teknik müdür ya da fabrika kontrolörü gibi pozisyonlarda eleman arayışındadırlar” diyor.  
 
Bu şirketler arasında Nestle, Coca Cola gibi firmalar başı çekiyor. Çimento lokal bir faaliyet alanı olduğu için, Anadolu’da eleman arayan şirketler arasında çimento şirketleri de önemli bir yer tutuyor.  
 
Şirketler ne arıyorlar?  
 
Danışmanların dikkat çektiği yönetici pozisyonlarından başka Anadolu’da satış ve pazarlama, satın alma, idari işler, insan kaynakları uzmanı, güvenlik elemanı gibi pozisyonlardaki eleman arayışları da öne çıkıyor.  
 
Örneğin İstikbal Mobilya’nın üretici şirketi Merkez Çelik yetkilileri, Kayseri’de son dönemde daha çok işçi ve memur düzeyinde eleman arandığını söylüyorlar. Onlara göre, bu pozisyonlarda İstanbul’daki şirketler gibi eğitim ve tecrübe giderek daha fazla önem kazanıyor. Memur ya da işçi olarak işe alınacak adayların mutlaka lise mezunu olmaları gerektiğini ifade eden yetkililer, geçmiş tecrübelerin de işe alımda etkileyici bir kriter olduğunu söylüyorlar.  
 
Diğer yandan Anadolu’da tarım ve hayvancılığa dayalı iş kollarında da faaliyet gösteren pek çok şirket var. Bu şirketler de genellikle mühendisler ve teknik personel arayışındalar. Örneğin, Denizli’nin en büyük şirketlerinden biri olan Abalıoğlu Yem, hali hazırda veteriner hekimi ve kimya mühendisi arıyor.  
 
Manisa’da kurulu olan Tukaş ve Bursa’da faaliyet gösteren Feka Grubu da bugün mühendis arayan şirketlere örnek olarak verilebilir.  
 
Kriterler aynı  
 
Anadolu’da da işe alımda büyük kentlerdekine benzer kriterler aranıyor. Özellikle üst düzey pozisyonlarda seçme ve yerleştirme kriterleri hemen hiç farklılık göstermiyor. Anadolu’daki şirketler de işe alacakları yöneticilerde “yönetim becerileri”nin gelişmiş olmasına özen gösteriyor.  
 
Farklılıklar daha çok alt pozisyonlar için söz konusu oluyor. Bu pozisyonlarda yörenin kültürüne daha kolay adapte olabilecek kişiler aranıyor. Alanyalı&Alanyalı İnsan Kaynakları Danışmanlığı şirketi kurucu ortağı Merih Alanyalı, Anadolu’daki seçme ve yerleştirme kriterlerine ilişkin olarak şunları söylüyor:  
 
“Seçme ve yerleştirme kriterleri temelde değişiklik göstermiyor. Ancak, yer değiştirebilme, bir başka deyişle mobil olabilme, işin olduğu kente, kültüre, sosyal yaşama uyum sağlama gibi kriterler farklı olarak aranabiliyor.  
 
Diğer yandan, Anadolu’daki şirketler genelde aile şirketleri olduğundan bu tarz şirketlerin kültürüne uyum sağlayabilecek elemanlar tercih ediliyor. Daha belirsiz ve esnek iş tanımları ve organizasyonel yapılanma koşullarında çalışabilme yeteneği kriterleri önem kazanıyor”.  
 
İŞ NEREDEYSE BEN ORADA ANLAYIŞI YERLEŞMEYE BAŞLADI  
 
Elif Baydar/Ernst Young  
 
İŞİN OLDUĞU YERE GÖÇ  
 
Yıllardır iş arayanların ilk tercihi hep İstanbul oldu. Ancak, yaşadığımız krizler durumu değiştirdi. Kriz nedeniyle işsiz kalan profesyoneller işin olduğu yere gitmeye hazır hale geldiler. İstanbul dışındaki firmalardan gelen cazip teklifleri değerlendirmeye başladılar. Anadolu firmalarını tercih eden profesyonellerin sayısı arttı.  
 
ANKETTEN ÇIKAN MESAJ  
 
Ernst&Young olarak ‘İstanbul’un taşı toprağı altın mı?’ konulu bir anket yaptık. Üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bu anketin sonuçlarına göre, İstanbul dışında çalışmayı düşünenlerin sayısı geçtiğimiz dönemde ciddi bir artış gösterdi.  
 
Yurtdışındaki ‘İş nerede, ben orada’ anlayışı Türkiye’de de yerleşmeye başladı. Artık çalışanlar istedikleri gibi bir iş bulduklarında, işin yerine çok fazla bakmıyorlar.  
 
ÖNCE KARİYER GELİYOR  
 
İşin ilginç tarafı iş seçerken seçim kriterlerinin başında ücret gelmiyor. Sanılanın aksine, kariyer fırsatlarına bakıyorlar. Anketten çıkan sonuca göre kişilerin yüzde 57'si Anadolu şehirlerinde aynı şartlarda iş imkanı kendilerine sunulsa, bu durumda İstanbul'u tercih etmeyeceklerini belirtmişler. Dolayısıyla, Anadolu şirketleri aynı şartlarda iş imkanı sundukları takdirde istedikleri insan gücünü çekebiliyorlar. Buradaki aynı şartlardan kastedilen ücret koşulları değil.  
 
ÜCRETİN ROLÜ AZALIYOR  
 
Yaptığımız anket sonuçları, ücretlerin yüksekliği nedeniyle İstanbul'u tercih edenlerin oranının sadece yüzde 4 olduğunu gösteriyor. Bu kişiler için kariyer, eğitim, kurumsallık, profesyonel bir ortamda çalışma, ödüllendirme vb. konuların çok daha fazla önem taşıdığını gösteriyor”.  
 
“PROFESYONEL YÖNETİCİLER ARANIYOR”  
 
Pembe Candaner/Adecco  
 
KURUMSALLAŞMA ETKİLİ    
 
“Anadolu’da son dönemlerde aile şirketi yapısından çıkıp, kurumsallaşmayı hedefleyen firmalar karşımıza çıkıyor. Profesyonel yöneticilerle çalışma eğilimi giderek artıyor. Adecco  olarak Anadolu’da çoğunlukla reel sektöre dönük hizmet veriyoruz. Genelde mühendis, muhasebe-finans ve bölge-satış müdürlüğü pozisyonları ağırlıklı olarak çalıştığımız pozisyonlar olarak sıralanıyor.  
 
KİRA VE LOJMAN DESTEĞİ VAR  
 
Anadolu’daki şirketlerde ücret ve fayda paketi İstanbul standartlarına göre daha düşük. Baz maaş dışında çok fazla yan hak verilmiyor. İstisnai olarak, İstanbul merkezli uluslararası firmaların bölge müdürlükleri yan haklar paketini aynı standarda uygulayabiliyorlar. Kira-lojman desteği göze çarpan bir yan hak. Çünkü, kaliteli kadroları Anadolu’nun farklı şehirlerinde istihdam edebilmek için motive edici bir unsur olarak kira-lojman yardımı önem kazanıyor.  
 
POZİSYON TANIMLARI YETERSİZ  
 
Anadolu’daki firmalar kurumsallaşma problemleri yaşıyorlar ve tanıdık aracılığı ile kadrolarını doldurma alışkanlığı hala görülüyor. Bir süre sonra düşük verim ile çalışan bir tanıdık kliği oluşuyor. Firmalar pozisyonları tanımlarken ne istediklerini tam olarak bilmiyor. Pozisyon tanımları çok gri. Aldığımız çalışan her işten anlasın, herşeyi yapsın anlayışı gözlemlenebiliyor. Bayi satışından da anlasın uluslararası pazarlama sorumluluğunu da götürsün anlayışı çok doğru bir anlayış değil. Bir de muhafazakar aile şirketleri ile çalışabilecek nitelikte uzman-yönetici kadrolar bulmak gerekiyor”.  
 
“İSTANBUL’DAN GELENE YAN HAKLAR TANINIYOR”  
 
Mehtap Alanyalı  
 
Alanyalı&Alanyalı İnsan kaynakları Danışmanlığı şirketi kurucu ortağı Mehtap Alanyalı, Anadolu’daki şirketlerin özellikle işe alacakları üst düzey yöneticilere, büyük kentler dışında çalışmayı teşvik eden bazı yan haklar tanıdıklarına dikkat çekiyor. Alanyalı şöyle diyor:  
 
“Anadolu’daki şirketlerin sağladıkları imkanlar şirketten şirkete değişiyor. Pozisyona göre de değişiklik gösteriyor. Lojman, araba gibi olanaklar genelde üst ve orta düzey yöneticilere sağlanıyor. Çok sıklıkla rastlanmasa bile, bu tip yöneticilerin çocuklarına burs olanağı tanınması gibi yan hakların verilmesi söz konusu olabiliyor.    
 
Ayrıca, bazı şirketlerin, farklı şehirlerden gelenlerin bulundukları ortamda bir çevre geliştirebilmeleri için çeşitli sosyal aktiviteler düzenlediklerine rastlıyoruz. Bu haklar çoğunlukla İstanbul’dan Anadolu’ya giden yöneticiler için daha bollaşıyor. Yerel yöneticiler için ise daha sınırlı tutuluyor. Kurumsallaşamamış yada aşama içinde olan şirketlerde ise halen ücreti tek hak olarak görüp veren şirketler de var”.