Her Şirkete Bir Giyim Kodu

90’lı yıllarda tüm dünyada birçok şirket çalışanların verimli olması için rahat olması gerektiği düşüncesiyle bir dizi yeni adım attı. Bunlardan birisi, giyim konusundaki sıkı politikaların gevşetilmesiydi. Ancak, rahatlık duygusu beraberinde özensizlik ve bakımsızlığı da getirince kurum imajının zedelenebileceği endişesi ağır basmaya başladı. Şimdi birçok şirket kılık kıyafet kurallarını yeniden gözden geçiriyor, yeni uygulamalara gidiyor. Bazı şirketler ise Batı’da yaygın olan “Dress Code” (Giyim Kuralları) dokümanını oluşturuyor.

Mehmet Aydın Müderrisoğlu’nun genel müdürlük yaptığı dönemde Erdemir’de onun imzasıyla yayınlanan yönerge, kılık kıyafet konusunda sıkı bir dizi kural içeriyordu. Yönergede “Ağır kokulu parfümün yanı sıra tıraş losyonları kullanılmamalı, ağız ve vücut sağlığına dikkat edilmeli, kötü kokulardan da kaçınılmalıdır. Saçlar temiz, bakımlı ve düzgün olmalı, kadınlar ise aşırı makyajdan kaçınmalıdır” şeklinde açıklama yapılıyordu. Kadın personelle ilgili bölümde ise takım içine giyilen bluz ve gömleklerin çok renkli ve dekolte olmaması gerektiği vurgulanmıştı.

Bazılarına göre bu kurallar çok katı olarak yorumlanabilir. Ancak, şirketler özellikle 90’lı yıllarda uyguladıkları serbest kıyafet kurallarının bedelini özensiz, bakımsız ve uygunsuz kıyafetlerle gezen çalışanlarla ödediler. Böylece son yıllarda kılık kıyafet kurallarının detaylı olarak belirlendiği “dress code” dönemi tekrar başladı.

Akbank, Garanti Bankası, Sabancı Holding, Turkcell, Hyatt Regency Oteli, Beko gibi şirketlere imaj danışmanlığı veren Özlem Çakır, çalışanların serbest giyim uygulamalarını farklı farklı algıladıklarını belirtiyor. “Serbest giyim özentisiz giyim demek değildi ama sonuçlar hiç de öyle olmadı. Çalışanların davranışlarında rahatlık, laubalilik; giyimlerinde özensizlik ve bakımsız görüntüler şirket imajlarını da zedelemeye başladı. Amerika’da birçok şirket bir süre sonra kurumsal giyime dönüş yaptı. Amerika ve Kanada’da şimdi hala serbest giyim uygulaması olan şirketler var ama bu şirketler eğitimlerle konuya açıklık getirdiler” diyor.

Şirketlerin çalışanlarına kılık kıyafet konusunda getirdiği uygulamalar, genellikle çalışanlarını kendi imajlarının bir parçası olarak görmelerinden kaynaklanıyor. Bu nedenle bu kurallar şirket kültürü çerçevesinde belirleniyor. Türkiye’de şirketlerin kılık kıyafet kuralı uygulamaları özellikle faaliyette bulundukları sektörlere göre farklılıklar gösteriyor. Kimi şirketler özgürlükçü bir yaklaşım sergilerken, kimileri de kurallarını detaylı olarak çalışanlarına belirtiyor.

“Kurallara Gerek Yok” mu?
Unilever’de çalışma ortamının her alanda son derece özgür olduğunu belirten İK Müdürü Cezmi Özkunt, bu özgürlüğün, çalışanların görev ve sorumluluklarını başarı ile yerine getirmesinden tavır ve davranışlarına ve kıyafete kadar birçok alanı kapsadığını ifade ediyor. Unilever’de herhangi bir dresscode olmadığını söyleyen Özkunt, “Giyim tamamen kişi ile ilgilidir ve bu serbestlik içinde şimdiye kadar, yazılı olmayan ve genel kabul görmüş giyim tarzına aykırı şekilde giyinen, mesela eşofman veya mayo ile işe gelen bir çalışanımıza da rastlamadık. Unilever olarak bizim için önemli olan, günün sonunda hedeflenen sonuçların en iyi performans ile gerçekleştirilmesidir” diyor.

Unilever kadar serbest olmasa da Çimstone’da da kıyafet konusunda rahat bir uygulama var. 7 yıl önce başlatılan “serbest cuma” uygulamasıyla, mecburi kravat uygulamasından istenilen kıyafete doğru geçişi sağlayan ilk adım atılmış. Özellikle erkek çalışanları memnun eden bu uygulama ile haftanın bir günü kravat takmayı serbest bırakıp rahat şıklığı benimsediklerini söyleyen AKG Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Akgerman, “Kıyafet konusunda katı çizgiler çizen, bunu bir disiplin unsuru olarak öne çıkaran yönetim anlayışından uzağız. İş görüşmesine giderken takım elbise ve kravat takmak alışkanlığımız. Ancak yaz aylarında ‘free friday’ uygulamalarını sürekli hale getiriyoruz” diye konuşuyor.

Wella’da da yaz ve kış kıyafet uygulaması var. Kış aylarında “business” uygulaması yapılan şirkette yaz aylarında “business casual” ve cuma günleri de “free friday” imkanı sunuluyor.

Neden İhtiyaç Duyuluyor?
Şirketlerin kılık kıyafet kuralları uygulamalarının nedeni, çalışanların şirketi uygun biçimde temsil etmelerini istemeleri. Müşterilerle ve iş ortaklarıyla görüşen çalışanların, şirketi en iyi şekilde temsil etmesi ve iyi bir imaj yaratması gerekiyor. Wella İK Uzmanı Seda Dedeoğlu, dışarıdan bakıldığında bir firmada ilk göze çarpanın çalışanların dış görünüşleri olduğunu söyleyerek “Bu görünüm temsil ettikleri şirkete uygun olmalıdır. Bu durum, şirketlerin yarattığı ilk imaj olması açısından kıyafet kurallarını beraberinde getiriyor” diyor.

Garanti Bankası için “ilk izlenim” büyük önem taşıyor. Bankanın çoğunlukla zamanı kısıtlı ve hızlı karar alması gereken kişilerle temas ettiğini söyleyen Garanti Bankası İK Birim Müdürü Murat Ergene, “Bu nedenle kısa süreli temaslarda olumlu bir etki bırakabilmek için yaratılan ilk intibanın önemi artıyor” şeklinde açıklama yapıyor. Garanti çalışanlarının özenli, düzenli ve tertipli olmasının bir ayağını da kıyafet kuralları oluşturuyor. Kıyafet kuralları, çalışanların kurumu en iyi şekilde temsil etmesi için oluşturulmuş bir standart ve çalışanların Garanti’nin köklü kurum kültürüne sahip çıktığının da bir göstergesi olarak görülüyor.

Halk Bankası İK’dan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Bozkurt, bu nedenle çalışanların dış görünümlerine özen göstermelerinin hem kendilerine olan saygılarının bir gereği hem de hizmet verdikleri müşterilere olan saygı ve değerin bir göstergesi olduğunu belirtiyor. Bozkurt, özellikle müşteri ile doğrudan teması olan çalışanların, kurumun güven, itibar ve ciddiyetini doğrudan müşteriye yansıttığı dikkate alındığında, kıyafetlerin de belli standartlarda ve kurallar çerçevesinde olması gerektiğine dikkat çekiyor.

Kurum Kültürü Belirliyor
Şirketler kılık kıyafet kurallarını genellikle kurum kültürleri doğrultusunda belirliyor. Bankacılık, finans, sigortacılık gibi alanlarda çalışanlardan özellikle kurumsal yapı doğrultusunda giyim kuşamlarına dikkat etmeleri bekleniyor.

A Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Figen Yazıcı, kılık kıyafet yönetmeliği konusunda şirket kuralları ve özlük işlemleri prosedürünün esas alındığını belirtiyor. Yazıcı, “Şirketimizin faaliyet gösterdiği sektörün gerekleri dikkate alınarak oluşturulmuş bir çerçeve mevcut” diyor.

Garanti Bankası’nın kuralları, bankanın kurumsal kültürü ve müşterilerle sürekli iletişimde olunması göz önünde bulundurularak saptanıyor.

Numil’de, ofiste görev yapan çalışanlar için serbest kıyafet, sahada görev yapan çalışanlar için ise resmi kıyafet uygulaması sürdürülüyor. Ofis çalışanlarından da müşteri, tedarikçi gibi üçüncü şahıslarla ilişkilerinde şirketi temsil etmeye uygun giyim tarzı içinde olmaları bekleniyor.

Zorlu Holding’deki kıyafet kuralları çalışanların bakımlı ve çalışma ortamına uygun, dikkat çekici ve abartıdan uzak, modern insana yakışır bir görüntü yaratmalarına yönelik olarak belirleniyor. İK Koordinasyon Müdürü Arzu Uğur, “Bu doğrultuda, her tür yerli ve yabancı müşteri grubunun, çeşitli ziyaretçilerin ve firmaların geldiği grup şirketlerinde, her çalışanın Zorlu Grubu’nu temsil ettiğini gözardı etmeden dış görünümüne özen göstermesini bekliyoruz” diye konuşuyor.

Kıyafet İçin Yardım Yapılıyor
Bazı şirketler getirdikleri zorunluluklar doğrultusunda çalışanlarına kıyafet konusunda kupon uygulamaları gibi destekler veriyor. İşi gereği çalışma zamanının yarısından fazlasını ofis dışında geçiren Numil çalışanlarına kıyafet yardımı yapılıyor. Bu yardım maaş dışında ek ödeme şeklinde uygulanıyor. Tüm şirket çalışanlarını kişisel imaj eğitimleriyle destekleyen Wella’da şirketin vitrini konumunda olan teknik ekibe yılda 2 kez maddi olarak giyim yardımı sağlanıyor.

Zorlu Holding’de giyim desteği mavi yakalı çalışanlara veriliyor. Bu çalışanlara bulundukları bölüm ve gerçekleştirdikleri faaliyet doğrultusunda ihtiyaca yönelik, tek tip kıyafet ya da takım elbise temin ediliyor. Garanti Bankası, çalışanlarına giyim yardımı yapmıyor ancak mağazalardan özel indirim oranları alarak avantajlar sağlıyor.

Mağaza kuponu uygulamasını sürdüren A Yatırım’da ise giyim konusunda destek sadece muhaberat elemanları, güvenlik elemanı, mutfak görevlisi ve makam şoförü gibi idari personele veriliyor.

Takım Ve Kravat Zorunlu
Uygulamalara bakıldığında, erkeklerden genellikle takım elbise giymeleri, kravat takmaları ve tıraş olmaları isteniyor. Kadınların ise pantolon ceket ya da etek ceket takım giymeleri zorunlu tutuluyor. Giysilerin uyumlu olması gerekiyor. Çalışanlardan bakımlı ve temiz olmaları bekleniyor.

Garanti Bankası’nda erkeklerin her sabah tıraş olmaları, saçlarının kısa olması, gömleklerin temiz, kravatların sıkı, kıyafetlerin ütülü ve uyumlu olması isteniyor. Kadınların takım elbise, ceket giymesi zorunlu. Ayakkabıların ise boyalı olması gerekiyor.

Zorlu Holding’de erkeklerden gri, lacivert, siyah tonlarında takım elbise, ceket içine açık renk, uzun kollu gömlek, ve uygun bir kravat tercih etmeleri isteniyor. Kravat takılan gömleğin düğmeleri ilikli olmak zorunda.

A Yatırım’da kadınlar mevsime göre gri, lacivert, siyah, bej, kahve tonlarında etek-ceket veya pantolon-ceket takımlar giyiyor. Takımlar uyumlu renklerde bluzlar ve sade aksesuarlarla tamamlanıyor. Erkekler de yine gri, lacivert, siyah tonlarında takımlar giyiyor. Takımlar beyaz, mavi gibi uygun düz renk veya pastel tonlarda gömleklerle tamamlanıyor, kıyafetlerle uyumlu kravatlar takılıyor.

İş Bankası’nda kadınlardan etek ya da pantolondan oluşan takım kıyafetler tercih etmeleri, erkeklerden ise klasik görünümde ceket ve pantolondan oluşan takım elbiseler giymeleri, uygun renkte gömlek ve kravat kullanmaları bekleniyor.

Abartı, Terlik, Sakal Yasak
Şirketlerin uygulamalarına bakıldığında genel olarak kadınların abartılı giysi, makyaj ve aksesuar kullanmaktan kaçınmaları; terlik ve sandalet giymemeleri isteniyor. Erkeklerin ise sakal, uzun saç, dövme ve küpeden kaçınmaları talep ediliyor. Genellikle en katı yasakları bankacılık ve finans şirketleri uyguluyor.

Kıyafet kurallarının sıkı bir şekilde belirlendiği Zorlu Holding’de kadınların terlik, açık ya da spor ayakkabı, kot kumaşından her türlü giysi, penye tişört, el örgüsü giysiler, dekolte ya da çok dar giysiler kullanmaları, görünür yerde dövmelerinin olması yasak. Erkeklerde ise kravat takmamak, kısa kollu gömlek, kot kumaşından her türlü giysi, spor ayakkabı, açık renk çorap giymek, sakal tıraşı olmamak, çok uzun saç, görünür dövmeler ve küpe yasaklanmış. Halk Bankası’nda ise kadınların kolsuz ve çok açık yakalı gömlek, bluz veya elbiseler, strech kot ve benzeri pantolonlar, terlik ve sandalet giymeleri uygun görülmüyor.

İş Bankası’nda genel olarak, kadınlardan spor, abiye, dekolte ve abartılı giyimlerden kaçınmaları, ayakkabı, saç modeli ve aksesuar seçiminde de aşırılıktan uzak tercihler yapmaları; erkek çalışanlardan ise, uygunsuz giyinmemeleri ve sakal bırakmamaları bekleniyor.

Özlem Çakır / İmaj Danışmanı
“Bankacılık, Hukuk, İlaç, Kurumsal Giyiniyor”

Kurum İmajı İçin Gerekli Çok büyük sayıda çalışanı olan şirketlerde işe ve pozisyona uygun giyim konusunda farklı düşüncelere sahip çalışanlar bulunabiliyor. Üniversiteden yeni mezun olmuş genç profesyoneller de iş dünyasının kurallarını deneyimsiz oldukları için bilmiyor ya da umursamayabiliyor. Bu nedenle şirketler katı olmamakla birlikte kurum imajını zedelememek için kıyafet kurallarına ihtiyaç duyuyorlar.

Kültüre Göre Belirleniyor Kurum kültürü, kurumun imajı, rakiplerin konuya yaklaşımı, sektörün yaklaşımı, müşteri hedef kitlesi, yapılan veya verilen hizmetin içeriği göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılıyor. Kıyafet kuralları sektöre, yapılan işe, departmanlara, müşteri kitlesine, müşteri beklentisine, coğrafi konuma göre belirlenmeli.

Küçükler Kontrol Ediyor Türkiye’de birçok şirket kurumsal giyimi tercih ediyor. Bankalar, sigorta ve bireysel emeklilik ve ilaç firmalarının müşteri temsilcileri tarafında, hukuk işlerinde, otelcilik alanlarında serbest giyim bugüne kadar söz konusu olmadı. Çalışan sayısı çok olan şirketlerde serbest giyime geçildiğinde kontrol imkansız hale geliyor. Küçük şirketlerde ise çalışanlar rahatlıkla gözlemlenebiliyor ve uygun bir dille yönlendirme yapılabiliyor.

Bilişimde, Reklamda Serbest Serbest giyim uygulamalarını şu anda en çok bilişim, teknoloji, reklam, moda, mimarlık ve mühendislik bürolarında, müşterilerle direkt teması olmayan çalışanların uyguladıklarını söyleyebilirim. Kurumsal giyim kodunu uygulayan şirketler veya kurumsal giyime dönüş yapan şirketler de duyurularla çalışanlarını yönlendirdiler. Bankalar, hukuk, mali işler, her sektörün satış pazarlama ve müşteri ilişkileri çalışanları için de bu uygulamalar geçerli.

 “Serbestlik Avrupa’da Alıcı Bulmadı”
Özlem Çakır / İmaj Danışmanı
Silikon Vadisi’nden Çıktı 1980’lerde tüm dünyada “başarmak için giyinmek” dönemiydi. Kanada ve Amerika uzun süreli kurumsal giyim uygulamalarından sonra 90’lı yılarda serbest giyime geçti. Serbest giyim Silikon Vadisi’nden çıktı. Kurum dışı müşterilerle yüzyüze gelmeyen, bilgisayarlarının başında oturan çalışanlar için bir de bölgedeki iklim koşullarını düşünürsek çok uygun bir uygulamaydı.

İklim Önemli Faktör Dresscode uygulamaları bugün de ülkelere göre değişiyor. Bu uygulamalar ülkelerin iklim ve kültürel değerlerine göre belirli farklılıklar gösteriyor. Avrupa’da özellikle İtalya ve Fransa’da serbest giyim hiçbir zaman fazla alıcı bulamadı. İskandinav ülkeleri, Hollanda ve Almanya’da serbest giyim Türkiye için bahsettiğim sektörler ve bölümler için uygulandı ve uygulamalar devam ediyor.

Japonya Reddediyor Japonya serbest giyimi kültür olarak reddeden bir ülke. İki yıl önce enerji tasarrufu yapmak amacıyla, yaz süresince serbest giyime geçen Japonya bu duruma alışmakta epeyce güçlük çekti. Sonunda hükümet yetkilileri serbest giyinerek örnek ve öncü olmaya çalıştılar. Şirketlerin büyük çoğunluğunda halen kurumsal giyim geçerli. İklim şartlarının zorladığı ülkelerin birçoğunda Küba, Karaib ülkeleri, Brezilya, Afrika gibi yerlerde çalışanların çoğu serbest giyimi tercih etmekte.

Özgür Gözler
[email protected]