İşten Çıkarmanın En Etkin Yolu

İpek Akyıldız / Lee Hecht Harrison Türkiye İş Geliştirme Müdürü

Daniel Countryman / Lee Hecht Harrison Başkan Yardımcısı

Krizle birlikte daha çok şahit olduk, ancak işten çıkarmalar şirket hayatının ayrılmaz birparçası... Birleşme, yeniden yapılanma ya da performans gibi nedenlerle gündeme gelebiliyor. Ancak, şirketi ve geride kalanların performansını korumak için, yeni yöntemler, çağdaş yaklaşımlar kullanmak gerekiyor. Dünyanın önde gelen insan kaynakları şirketi Adecco’nun partneri Lee Hecht Harrison, Türkiye’deki şirketleri bu hizmeti vermeye başladı. Şirketin Türkiye İş Geliştirme Müdürü İpek Akyıldız, “işten çıkarmada doğru stratejiyi” anlatıyor...

Bilgi toplumuna geçişle birlikte dünyada insana dayalı yönetim stratejilerinin önemini de artırıyor. Bu noktada insan kaynakları yönetiminin önemi artarken, gelişmelerle birlikte yeni stratejiler gündeme geliyor. Örneğin, son yıllarda yükselen trendler arasında “işten çıkarma” politika ve stratejilerinin önemi artıyor. Sadece çalışanlarınızı değil, artık şirketler bundan sonra kendileriyle çalışmayacak elemanlarını ve yöneticilerini de düşünmek zorunda. Şirketlerin hedefleri ve imajları için bu nokta değer verilen, stratejik önemi olan bir konu.

Özellikle son “işten çıkarma” politikalarına bakış çok değişti. Çünkü artık, sadece performans değerlendirmeleri nedeniyle işten çıkarmalar gündeme gelmiyor. Ekonomik kriz ya da benzeri yönetim politikalarının yanı sıra, satın almalar ve birleşmeler iyi eleman ve yöneticilerin de içten çıkarılmasını zorunlu kılabiliyor. Böylece tüm bu gelişmeler, “işten çıkarmaya” bakışı değiştiriyor.

 İşte bu konuda Türkiye’de de insan kaynaklarının lider şirketlerinden Adecco, dünyada gelişen politikaları, bu konuda uzman partneri Lee Hecht Harrison ile birlikte uyguluyor.

Adecco, dünyada insan kaynakları firmaları arasında en büyüklerden biri… Dünyanın 62 ülkesinde, 5 bine yakın şubesi ve 36 bin çalışanı olan Adecco Grubu, günde 3 milyon insana iş buluyor.

Adecco'nun asıl temel danışmanlık hizmetleri dışında bu yeni hizmeti, firmalara ve çalışanlara “kariyer planlama” temeli üzerine kuruluyor. Türkiye’deki uygulamalar ve dünyada gelişen işten çıkarma tekniklerini Adecco yöneticileri ile konuştuk.

Türkiye’de Addecco çatısı altında hizmet veren Lee Hecht Harrison’un Türkiye İş Geliştirme Müdürü İpek Akyıldız, özellikle son dönemdeki uygulamalar konusunda bilgi verdi. Lee Hecht Harrison Başkan Yardımcısı Daniel Countryman’de söyleşimizde yer aldı. Countryman dünyadaki trendleri Capital'e anlattı.

İpek Akyıldız’ın Capital’in sorularına verdiği yanıtlar şöyleydi:

Uygulamakta olduğunuz yeni kariyere geçiş programlarının amacı nedir?

Bu hizmetler, şirketlerden ayrılmak durumunda kalan kişilere yöneliktir. Kendi değerlerini kaybetmeksizin, en kısa zamanda, en doğru işi bulmayı amaçlayan kariyer danışmanlığı hizmeti veriyoruz.

Yeni kariyer geçiş hizmetleri Türkiye'de daha bireysel algılanıyor. Aslında şirketlere sağladığı hizmetler de var. Lee Hecht Harrison'ın bakış açısında, olay bireye verilen danışmanlık hizmetiyle başlamıyor. Süreç, şirketin belli bir yapı değişikliğine gideceğinden haberdar olduğu anda başlıyor. Zaten hizmet hem gidenlere hem de kalanlara yönelik bir çalışma.

Bu hizmetleri benimsemiş şirketlerle yaptığınız çalışmaları neler oluşturuyor?

Öncelikle strateji geliştirmeyle başlıyoruz. Kaç kişinin işten çıkarılacağı belli olduktan sonra, şirketle bir işbirliğine giriyoruz. Bu kişilerin, hangi günlerde, kimlerle görüşerek işten ayrılma duyurusundan haberdar olacaklarına karar veriyoruz. Ardından nasıl bir süreçten geçeceklerini, planlamanın unsurlarından ne gibi mesajlar verileceğini ortaya koyuyor. Amacımız, özellikle çalışanları şirketten barışçı yollarla ayırmak.

Daha sonra işten ayrılma bildirimi toplantısını, yöneticilerin olabildiğince bilinçli ve profesyonel yapmalarını sağlıyoruz. Bunun için yönetim kademesine yönelik bu konuda bilinçlendirici eğitim programları yapılıyor. Ayrıca, kalanlara yönelik planlar uyguluyoruz. Amaç, değişimin etkisiyle ortaya çıkacak performans düşüklüğünü ortadan kaldırmak.

İşten ayrılmak durumunda olan kişilere ise bireysel veya grup olarak kariyer danışmanlığı hizmeti sunuluyor. Toparlamak gerekirse verilen hizmetlerden yaralanan 3 kategori var. Bunlar şirketlerden ayrılmak durumunda kalan profesyoneller, firmalar ve firmalarda kalan kişiler...

Türkiye'de firmalar işten çıkarma operasyonuna çok profesyonel bakmıyorlar. Firmalar bu gibi hizmetlere neden gereksinim duyuyor?

Şirketleri, bu hizmetleri benimsemeye birçok farklı neden götürebiliyor. Aslında bulunulan durum da çok önemli. Şu anda dünyada birçok şirket birleşmesi meydana geliyor. Üst yönetim değişiklerinde, kadroların değişiminde, yer değişikliklerinde ve yeniden yapılanma süreçlerinde bu hizmetleri kullanıyorlar.

Sunduğumuz hizmetler artık doğru insan kaynakları politikası için neredeyse zorunlu sayılıyor. Şirketin hem işten çıkarılanlara hem de kalanlara değer verdiğini görüyorsunuz. Ayrıca, sosyal bir sorumluluk olarak da alınıyor.

Günümüzde ürün kötülemek, işten ayrılma durumunda kalmış birçok çalışanın yöneldiği bir yol. Eski bir çalışanınızın şirket hakkında bu tür açıklamaları şirketlerin isimlerini temizlenemeyecek şekilde lekeleyebiliyor.

Sunduğunuz hizmetleri başarıyla kullanan şirketlere örnek verebilir misiniz?

İşe alım iyi bir olay, ancak işten çıkarılma şirketlerin yaptığı bir suç olarak görülüyor. Gizlilik prensibi olan bir iş. Biz bile aramızda şirketler ve projeler hakkında tartışırken kod adlarını kullanıyoruz. Hiçbir zaman gerçek isimlerini kullanmıyoruz.

Şöyle söyleyebiliriz, Türkiye'de birleşme içinde olan bütün şirketlerle çalışıyoruz. Özellikle uluslararası şirketlere hizmet veriyoruz. İnsan kaynakları bölümleri birleşme süreçlerinde özellikle bu hizmetleri arıyorlar. Yurt dışından bile örnek veremeyiz

Gelişmiş ülkelerde bu hizmetleri kullanan firmalar yaygın mı?

Yalnızca dünyada değil, Türkiye'de de çok fazla kullanılmaya başlandı. Yurt dışında firmalar herhangi bir duruma hazırlıklı olabilmek için mutlaka bu hizmetleri alıyorlar. Bu hizmetlerin çalışanlar ve şirketler için sosyal bir boyutu olduğu gibi ekonomik boyutu da var. Adecco, şirketlere hem işe alımda hem işten çıkartmada sağlıklı destek veriyor. Bu sayede işten çıkarılan bireyler, kariyerlerine profesyonel olarak devam edebiliyorlar.

Bu hizmetlerin benimsenmesinin faydaları neler?

Kalanlar için bir motivasyon unsuru ve şirketin verimliliğini düşürmemek için bir araç. Büyük organizasyonlardan çıkarım işlemlerinde tahmin edersiniz ki, kalanlar sorunlu bir dönem içine girebiliyor. Şirketler ayrıca kendi prestijleri ile ilgili olarak topluma olumlu mesajlar vermeyi amaçlıyor, güven uyandırıyor.

Nitelikli ve kabiliyetli adayları da çekmiş oluyorsunuz. Çalışılmak istenilen şirket olma dünyada ve Türkiye'de çok önemli bir konu. Ekonomiye de çok büyük katkısı var.    

Türkiye'de işe girmek neredeyse şans işi. Okuduğunuz bölümle ilgili iş bulamıyorsunuz, tanıdığınız vasıtasıyla bir başka dalda çalışmaya başlıyorsunuz. Ama bu hizmeti aldıktan sonra kişilere doğru işte olma öğretiliyor. Dolayısıyla, verimlilik artıyor.

Kişi istediği, yeteneklerinin olduğu işte çalıştığında ekonomiye katkısı oluyor. Türkiye'de iş gücüne baktığımızda, çalışanların yüzde 60'ı isteyerek o işlerde çalışmıyorlar, mecbur bırakıldıkları için çalışıyorlar. Yeni kariyere geçiş hizmetleri sizin doğru yerde, isteyerek ve yeteneklerinizin doğrultusunda iş yapmanız sağlanıyor. Kişi bundan sonraki kariyerinde ileriye bakıyor, yaptığı işi doğru yapmış oluyor.

İşten çıkarmada ne gibi yöntemler kullanıyorsunuz?

Lee Hecht, hangi kişilerin işten çıkarılacağı gibi bir hizmet sağlamıyor. Buna şirketler kendileri karar veriyorlar. Biz planlama ile ilgileniyoruz. Şirket kişileri kendi kültürüne ve geleneğine göre belirler. Biz bunun organizasyonunu yapıyoruz. İleriye dönük katkı sağlıyoruz.

Şirket birleşimlerinde ortaya çıkan yeni şirkette ortaklık yüzdesi işten çıkarmada problem yaratabiliyor. Yurt dışından gelen taleplere göre hangi tarafın hissesi yüksekse, oradan daha az eleman çıkarılıyor. Bazı birleşmelerde bir dönem birlikte çalışma da söz konusu olabiliyor. İki firmanın çalışanları bir araya getiriliyor, ve hangi eleman kendisini daha iyi gösterirse o eleman seçiliyor. Çıkartılma işlerine şirketler karar verdikten sonra da biz devreye giriyoruz.

İşten çıkarılma nelere dayanarak, nasıl yapılması gerekir, doğrusu nedir?

Buna bir süreç olarak bakarsak önce yönetim kademesinin bilinçlendirilmesi gerekiyor. Bu konuda işten ayrılma bildirisinin yapılacağı gün, yer ve söyleyeceği sözler, vereceği mesajlar çok önemli. Kişilerin gösterebilecekleri tepkilere yöneticilerin vereceği reaksiyonlar profesyonel olmak zorundadır.

Yönetici işten ayrılan kişiyle bütün gerekli bilgileri paylaştıktan sonra Lee Hecht'tin danışmanına yönlendiriyor. Yani işten ayrılma süreci kişiye sağlanacak olan bir faydayla sona eriyor. Danışmanlık başladığı andan itibaren kişinin gelecek kariyer çalışmaları başlamış oluyor.   

Yöneticiler çok açık ve şeffaf olmalı. Bütün çalışanların önceden bilgilendirilmesi ve onlara gerekli açıklamaların yapılması gerekir. Eğer bir birleşme söz konusu ise işten çıkarılmanın nedenleri paylaşılmalı. Bu, şirketin rekabetini kaybetmek istemiyor olmasından, performans nedeniyle değil ancak zorunlu olunduğundan gibi nedenlerin açıkça söylenmesi demektir. Şirket bakıldığında bu insanları işsiz ve ortada bırakmıyor. Onlara kariyer fırsatları da sunmuş oluyor. iyi bir işten çıkarma budur. Lee Hecht'in yaptığı psikolojik bir çalışma değildir, kişiye yol gösterimi ve yönlendirmedir.

“ŞİRKETLER ARTIK BAĞLI DEĞİL,GÖREV YAPAN ÇALIŞAN İSTİYOR”

Dünyada işten çıkarılmada kullanılan yeni yöntemler neler?

Şirketler artık işten çıkarılmaya çok profesyonel bakıyorlar. Çıkarılacak elemanlarla bireysel ilgileniyorlar. İşlerinden ayrıldıktan sonrası için birçok hizmet sunuyorlar. İşten çıkarılma kararının alındığı andan itibaren onları Lee Hecht gibi firmalara yönlendiriyorlar. Programlar yapılıyor ve kişinin yeni kariyerindeki çalışmaları hemen başlamış oluyor.

Şirketlerin eskiden böyle bir kültürleri yoktu. Bugün Amerika'da çalışanların hepsi şirketlerinden bu tür hizmetleri bekliyorlar ve bunun olmaması anormal olarak kabul ediliyor. Aslında işten çıkarılma sürecinin ne çok uzun ne de çok kısa sürmesi gerekir. Çok uzun sürerse şirkete zararı, çok kısa sürerse de çalışana zararı olur. Şirket eğer sunduğumuz hizmetleri kullanıyorsa, biz çalışanı en kısa zamanda yeni kariyerine geçişte yönlendirebiliyoruz. Bu da iki tarafa yarar sağlamış oluyor.

Bu, işin en iyi yapılabileceği yol. Bir insana bir ay sonra işten çıkartılacağını söylerseniz, aradaki o zamanda verimli olmasını bekleyemezsiniz.

Dünyada şirketlerin elemanlarına benimsettikleri kültürler nasıl değişiyor?

Şirketler artık çalışanlarının, şirkete sadık ve bağlı olmalarını istemiyor. Çalışanların şirket için değil, kendileri için çalışmalarını istiyorlar. İnsanların sadece kendilerine verilen görevleri yerine getirmeleri bekleniyor. Şirkete bağlılık duymalarını istemiyorlar. Eskiden çalışanlara şirketin bir aile olduğu söylenir ve buna benzer birliktelik temelli motivasyonlar yapılırdı. Günümüzde ise bu söz konusu değil. Bütün bunların yerine çalışanların işlerini iyi yapmaları, konsantrasyonu işe yöneltmeleri beklendiği gibi, işyerini aileden saymamaları da aşılanıyor. 

“BİZ DOĞRU YOLU GÖSTERİYORUZ”

Adecco, dünyaya dönemsel istihdamı tanıtan firma. Dönemsel eleman istihdamını geliştiren Adecco bugün birçok farklı hizmet sunuyor. Üç ana bölüme ayrılan ürün portföyü esnek iş gücü, daimi seçme ve yerleştirme, ile toplu işe alım projelerinden oluşuyor. Bunlara ek olarak en yeni hizmetleri ise Lee Hecht Harrison firmasıyla insan kaynakları bölümlerine ve şirketlere işten çıkartmayla ilgili danışmanlık sunma.

Adecco Türkiye Genel Müdürü Pembe Candaner bu konuda şu bilgileri veriyor: 

“Bu dünya için de çok yeni bir ürün. Eskiden işten çıkartmalar sadece performans nedeniyle oluyordu. Performans iyi değilse kişi işinden oluyordu. Ancak, yeni ekonomiyle birlikte, bütün dünyanın bir kriz içine girmesiyle artık iş gücünün doğru kullanılması ve çok eleman çalıştırılmaması gerekiyor. Eskiden beş kişi, beş işi yapıyordu, bugün ise bir kişi beş işi yapmak zorunda ki şirketler maliyetleri düşürüp daha rekabetçi olabilsin. Ayrıca, günümüzde şirket birleşmelerinde de zorunlu yaşanan işten çıkarmalar olabiliyor. Bu durumda şirketler çalışanların nasıl işten çıkarılacaklarını bilemiyor.

Biz şirketlere kişileri işten nasıl doğru çıkartacakları konusunda danışmanlık yapıyoruz. Lee Hecht Harrison'un kendi yarattığı ve sunduğu işten çıkarılma metodolojisini kullandırtıyoruz. Çıkan kişilere yeni kariyerlere geçiş hizmeti veriyoruz. Yeniden kariyerlerini yönlendirmek için bir fırsat veriyoruz.