Onlarca Şirket Yeni GM Peşinde

2006 yılı insan kaynakları, özellikle de üst düzey yönetici arayışı açısından çok hareketli geçiyor. Onlarca şirket büyümeden yararlanmak, artan rekabetle başa çıkmak için yeni genel müdürünü arıyor. Rakamlar her şeyi ortaya koyuyor. 2006 yılının ilk 2 ayında beyin avcılarına ulaşan talepler, 2005 yılının üçte iki düzeyini yakalamış durumda. Tahminler, genel müdür bulma konusundaki talebin artarak devam edeceği yönünde. Beyin avcıları, “Sadece büyükler değil, her ölçekten şirketten yeni genel müdür talebi yağıyor” diye konuşuyorlar.

 
Ekonomi ve iş dünyasında büyük bir dönüşüm yaşanıyor. Birçok sektörde harita yeniden şekilleniyor, kurallar en baştan yazılıyor. Bu dönüşümü iyi okuyan şirketler, stratejilerini değişen koşullar doğrultusunda yeniden inşa etme peşinde. Elbette, bu da kurumu geleceğe taşıyacak, vizyoner lider arayışlarını canlandırıyor.

Lider değişikliğinin en yoğun olduğu alanlar, genellikle rekabetin en çetin olduğu sektörler. Bu anlamda ilk akla gelen örnek, enerji sektörünün iddialı oyuncusu POAŞ’ın otomotivin duayenlerinden Jan Nahum’u Nisan 2005’te genel müdürlüğe getirmesi. Nahum’un “ehil ellerine” teslim edilen şirket, “oyunun kurallarını belirleyen oyuncu” olma peşinde.

Rekabetin son derece yoğun olduğu bir başka sektör olan telekomda da geçtiğimiz aylarda önemli bir lider değişikliği yaşandı. Turkcell ve Vodafone gibi iki güçlü rakiple baş başa olan Avea, “Turkcell’i Turkcell yapan” isimlerden Cüneyt Türktan’ı şirketin başına geçirdi.

Bir başka dikkat çeken değişiklik ise bilişim alanında gerçekleşti. Aralık 2005’te Koç Bilgi Grubu’nun genel müdürlüğüne “herkesin peşinde olduğu” eski bir bilişimci, Mehmet Nalbantoğlu transfer edildi. Bu transfer ile şirket, bir anlamda “çıta yükseltti.”

Son döneme damgasını vuran transferler bunlardan ibaret değil. Hemen her sektörden büyük-küçük çok sayıda şirket, yeni dönemin özelliklerine uygun, dinamik, vizyoner ve deneyimli bir genel müdür arayışında. Bazıları da, başka şirkete transfer olan yöneticisinin yerine yeni bir lider arıyor.

Bütün bunlar, genel müdür arayışlarının geçmiş dönemlere göre bir hayli hareketlenmesine neden oluyor. Üst düzey yönetici yerleştiren beyin avcısı şirketlerinin yoğun bir mesai içinde olduğu dikkat çekiyor. Yeni fırsatlardan yararlanmak isteyen birçok genel müdür de internet üzerinden hizmet veren insan kaynakları (İK) şirketlerine özgeçmişlerini bırakıyor. Genel müdürlerin yaptıkları başvurular ve genel müdür arayışlarına bakıldığında, nicel olarak geçen yıla oranla önemli bir artış göze çarpıyor. Özellikle 2006’nın ilk aylarındaki bu hareketlilik, yıl boyunca genel müdür arayışlarının hız kesmeyeceğinin de bir göstergesi.

Yeni yıl hızlı başladı
Aslında rakamlar bu hareketliliği açıkça gözler önüne seriyor. Türkiye’nin önde gelen İK sitelerine 2006 yılının ilk 2 ayında gelen genel müdür talebi, 2005 yılının üçte birini yakalamış durumda. Örneğin, Yenibir.com’a 2005 yılında ulaşan genel müdür talebi toplam 102 adetti. 2006 yılının ilk 2 ayında ise 33 sayısına ulaşıldı. Kariyer.net’te ise 2005 yılında toplam 87 genel müdür ilanı yayınlanmıştı. 2006 yılının daha ilk 2 ayında 23 pozisyon için ilan çıktı.

Profil International, Adecco ve Nicholson gibi Türkiye’nin önemli beyin avcısı şirketlerine gelen taleplerde de artış yaşanıyor. Bu şirketler ilk 2 ayda toplamda 30 civarında genel müdür pozisyonu için çalıştılar. Geçen yıl 48 genel müdür seçme ve yerleştirme yapan MY Executive, 2006 yılının ilk 2 ayında 10 genel müdür talebi aldı. Yine 2005 yılında 33 genel müdür talebinin 28’ini karşılayan Profil International ise bu yılın ilk iki ayında 9 genel müdür talebi ile karşılaştı.

İnternet üzerinden hizmet veren İK sitelerine özgeçmişlerini bırakan genel müdür sayısında da artış yaşanıyor. Kariyer.net’e bırakılan özgeçmişlerde, çalıştığı pozisyonlar arasında genel müdürlük olan kişilerin sayısı 2006’nın ilk 2 ayında bin 129’a ulaştı. 2005 yılında bu rakam 4 bin 59’du. Yenibir.com’a 2005 yılında başvuru yapan genel müdür sayısı bin 661’ken, 2006’nın ilk iki ayında 509 oldu.

Hızlı sektörler hareketli
Kariyer.net’te verilen genel müdür ilanlarının sektörlere göre dağılımına bakıldığında, ilk sırada yüzde 25 ile bilişim ve internet yer aldığı görülüyor. Yüzde 16 ile ikinci sırada bulunan turizm ve otelciliği; üretim, gıda, hizmet, kozmetik, mobilyacılık izliyor. Yenibir.com’da yayınlanan genel müdür ilanlarında “danışmanlık” sektörü öne çıkıyor. Buradaki ilanların yarısı “danışmanlık” sektöründen. Ardından holdingler, üretim-imalat, eğlence-sanat, mobilya sektörleri geliyor.

Profil International Kurucu Ortağı Ayşe Öztuna, genel müdür arayışlarının lojistik, hızlı tüketim, perakende, tekstil, turizm, telekom, bilişim ve gayrimenkul alanlarında yoğun olduğunu söylüyor. Öztuna, “Öne çıkan sektörlerin Türkiye’de son yıllarda yeni yeni gelişen alanlar olduklarını görüyoruz. Dolayısıyla, genel müdür arayışında olan şirketlerin çok hızlı büyüyen sektörler arasından çıktığını söyleyebiliriz” diyor.

Mühendis ve işletmecilere ilgi
Yenibir.com’a yapılan genel müdürlük başvurularının önemli bölümünde “mühendislik” eğitimi aranıyor. Şirketler, son dönemde özellikle “endüstri mühendisliği” kökenlilere büyük ilgi gösteriyor. Bunun dışında, işletme ve iktisat mezunları da aranan genel müdür adayları arasında başı çekiyor. Genel müdürlerin bilmesi istenen dillerin başında İngilizce var. Bunu ise Almanca ile Rusça izliyor.

Adecco Türkiye CEO’su Pembe Candaner’e göre, yöneticilik vasıfları gelişmiş, iletişimi kuvvetli, uzlaştırmacı kimliğe sahip, kendisini çok iyi tanıyan ve bu doğrultuda şirkete katacağı değeri bilen genel müdürlere talep fazla. Tüm bunlarla birlikte deneyim ve şirketi başarıyla temsil edebilme özelliği de ilk aranan özellikler arasında yer alıyor.

Sektör bazındaki yaptıkları değerlendirmelere göre üretim sektörü için mühendislik eğitimi ve tercihen MBA derecesi almış adayların şansının daha yüksek olduğunu söyleyen Pembe Candaner, “Birden fazla yabancı dil artık çok önemli. Aile şirketlerinde çalışacak genel müdürlerde ise yine iletişimin, uzlaşmacı kişiliğin ve ikna yeteneği öne çıkıyor” diye konuşuyor.

Adecco’nun yaptığı değerlendirmelere göre yurtdışında görev yapacak yöneticilerde ise yurtdışı deneyimi, o ülkenin mevzuatını, lisanını, ticari iş akışlarını, tedarikçi-müşteri-şirket personeli üçgenini ve kamu ilişkilerini yönetebilme yetkinlikleri avantaj oluşturuyor.

Şirket batırmak avantaj mı?
Şirketler, genel müdür ararken adayın özgeçmişine, deneyimlerine, yönettikleri ciro ve çalışan sayısı büyüklüğüne bakıyorlar. Fortune Yönetici Ortağı Ayşen Arıduru, yöneticilerde “girişimcilik, liderlik nosyonu, sonuç odaklılık, duyusal zeka gücü, çözüm üretmek ve risk alabilmek” gibi özelliklerin arandığına dikkat çekiyor. Bu özelliklerin yanında ilginç isteklerle de karşılaştıklarını belirtiyor. Arıduru, şirketlerin yöneticilerden bekledikleri bu enteresan talepleri ise şöyle sıralıyor:

“Sorunsuz özel hayat, kendisi ile barışık ve mutlu bir aile hayatı aranan kriterler arasında yer alıyor. Bunun yanında adayların, finansal sorunu, kredi kartı borcu, sağlık sorunu olmamasına da dikkat ediliyor. Ayrıca sosyal klüplere üye, ‘extreme’ sporlara meraklı, gündemi takip eden ve gündemde yer alan yöneticilerin de tercih edilme şansı artıyor. Hatta bazen daha önce kendisine bağlı ya da bağımsız, kendi işini batırmış olması, artı bir özellik gibi görülüyor. Bu ilginç bir deneyim olarak değerlendiriliyor ve işe katkısı irdeleniyor.”

Önce içeri, sonra dışarı bakılıyor
Pek çok şirket gelecekteki genel müdürlerini kendi içinden çıkarmak amacıyla “yetenek havuzları” ya da “lider geliştirme programları” yürütüyor. Böylece üst düzey yönetici olma potansiyeline sahip çalışanlar eğitilerek kariyerlerinde bir üst basamağa hazırlanıyor. Profesyonel şirketlerin ağırlıklı olarak içeriden terfi sistemine yöneldiğini söyleyen Nicholson International Türkiye Ortağı Tim Bright, “Genellikle çok profesyonel şirketlerle çalışıyoruz. Onlar da genel müdür pozisyonunu içeriden doldurmayı tercih ediyor. Genel müdür pozisyonunun bir altında olan üst düzey yıldız yönetici pozisyonları için daha çok çalışıyoruz” diyor.

MY Executive Kurucu Ortağı Müge Yalçın, şirketlerin yönetici yetiştirmelerinin gerekliliğini savunuyor. Şirketlerin zaman zaman bu sistem yerine dışarıdan transfere yönelmelerinin nedenini yeni bir bakış açısı ya da gerekli deneyimin eksikliği olarak açıklayan Yalçın “Bazı durumlarda acil ihtiyaçlar ortaya çıkabiliyor ve şirketler hazırlıksız yakalanabiliyor. Ya da grup yepyeni bir iş alanına girme kararı alıyor ve bu alanda deneyimli bir genel müdür veya CEO işe alarak işin başına geçirmeyi tercih edebiliyor. Bazen de dışarıdan bir gözün şirketin bakış açısına, stratejilerine farklılık getirmesi istenebiliyor” diye konuşuyor.

“Transfer Yeni Bakış Açısı Getiriyor”
Ayşen Arıduru / Fortune Danışmanlık Yönetici Ortağı

Profesyonellik Gereği Şirketlerin yeni genel müdür talebinin arkasında, var olan genel müdürün başarısız olması, patron seviyesinde anlaşmazlık, çatışmalar, hedeflerin yerine getirilememesi, güvensizlik gibi nedenler yatar.
Bunun dışında, şirketin büyüme ve gelişme stratejileri doğrultusunda daha profesyonel bir yönetime ihtiyaç duyulur. Buradan yola çıkarak, mevcut potansiyeli daha da geliştirecek, büyütecek, temsil edecek birisi araştırılır. Halihazırda kadroda bulunan ve keşfedilen bir çalışanın olmaması da bu kişinin dışarıdan temin edilmesi sonucunu doğurur.

Aile Şirketlerine Modernlik Ayrıca yeni yatırımlar doğrultusunda oluşturulan operasyonların başına da genel müdür bulunması gerekir. Aile ve patron şirketlerinin modern, çağdaş yönetim tekniklerini şirketlerinde uygulama ve sonuçlarını görme isteği ise şirketleri profesyonel genel müdür arayışına iter. Zamansızlık ve kadro ile muhatap olabilecek, işi iyi yönetebilecek, yurtdışı yatırımlara liderlik edecek birisinin şirket bünyesinde bulunmaması da transferi getiren başka bir nedendir.

Katma Değer Sağlıyor Şirketlerde çoğu zaman farklı bir gücün, gözün, şirkete daha fazla katma değer sağlayabileceği de düşünülür. Kadroda bu işi üstlenecek agresif ve potansiyel birinin olmaması ya da keşfedilememiş olması durumunda, işi şansa bırakmamak için şirket içinden terfi yerine genel müdür transferine yönelmeye gidilir. Şirket içinde potansiyel yöneticiyi yetiştirmek daha fazla zaman ve maliyet yaratır. Zaman zaman, işin doğasına bağlı olarak hızlı harekete geçme ihtiyacı da söz konusudur.

“Yeni Gözdeler Stratejik Girişimciler”
Yeşim Toduk Akiş / Amrop Internatıonal Yönetici Ortağı

Çift Şapka Önem Kazanıyor 2004 ve 2005 yılları genel müdür pozisyonları açısından oldukça yoğun geçen bir dönemdi. Bizim en yoğun çalıştığımız sektörlerden biri telekom. Endüstriyel üretim yapan firmalar veya yabancı şirketlerin Türkiye satış ofislerinin başkanları doğrultusunda da aramalar yaptık. Adaylarda aranan özelliklerin en başında, genel müdürlerin çift şapkalı olması yer alıyor. Yani genel müdürlerden artık mevcut görevlerinin yanında, satış müdürlüğü, fabrika müdürlüğü ya da finans müdürlüğü gibi ikinci bir görevi de birlikte yönetmesi bekleniyor.

Liderlik Ve İletişim Şart Son yıllarda girişimcilik ve iş geliştirme becerisi de aranan özellikler arasında öne çıkmaya başladı. Klasik anlamda ise iletişim becerisi ve liderlik, olmazsa olmazlar arasında yer alıyor. Şirketler iş stratejilerini değiştirirken, geminin kaptanını da değiştiriyorlar doğal olarak. Kriz ortamından çıkılması ile birlikte genel müdür adaylarına yönelik beklentiler de değişti. Ekonomik kriz döneminde finansal bakış açısına sahip, kontrol ağırlıklı yapısı olan genel müdürler “gözde” iken, şimdi, büyüme odaklı, yenilikçi ve “stratejik girişimci” modeli gözde.Güven ortamı yaratan ve açık iletişim kurma becerisi olan bireyler ise şirketin tepesine çıkmaya devam ediyor.

ÖZGÜR GÖZLER
[email protected]