Yöneticiye Özel “Coach”

Hande Yaşargil / Mentor Executive Coaching Şirket Kurucusu

“Beyaz Gölge”deki koçu (Coach) herkes hatırlar. Basketbol takımının sadece sahada ya da okulda değil, özel hayatta da yanında yer alırdı. Sorunlarıyla ilgilenir, aile ilişkilerine de katkıda bulunurdu. İşte iş dünyasının “coach”ları da bir anlamda öyle... İletişimden, şirket içi gerginliklere, aile sorunlarından hedef belirlemeye, her alanında yöneticilere yardımcı oluyor, yol gösteriyorlar. Hande Yaşargil de bu alanda Türkiye’deki ilk şirketi kurarak yola koyuldu.

“İçinde bulunduğumuz dönem, hem kurumların hem de bireylerin büyük değişim geçirdiği bir dönem. Bu dönemde artık hazır reçetelerin, dahiyane çözümlerin olmadığını biliyoruz. Eğer gerçek bir değişim istiyorsak, içimize bakmanın, kendimize zaman ayırmanın, kendimizi diğerlerinden farklı geliştirmenin tam da zamanı...” Türkiye’nin ilk “executive coaching” şirketini kuran Hande Yaşargil, bu işe girme nedenini, yukarıdaki sözlerle ortaya koyuyor.

Oluşturduğu iş modelinde, orta ve üst düzey yöneticilere bire bir danışmanlık yaparak, onlara. yalnız kaldıkları sorunlar yumağı arasında destek vermeyi amaçlıyor.

Daha önce Doğan Burada Rizolli’nin insan kaynakları direktörlüğünü de yapan Hande Yaşargil, coaching konusunu, bu alandaki son trendleri ve Mentor Executive Coaching şirketindeki hedeflerini anlattı:

Şirketin temel hedeflerinden biri "coaching"... Önce bu konuya açıklık getirelim?

Coaching, genel anlamıyla bireyin potansiyelini maksimum seviyeye getirmesi için önündeki engelleri kaldırmasına destek olma süreci olarak tanımlanabilir. Ona bir şey öğretmediğiniz, ancak öğrenmesine yardımcı olduğunuz bir süreç. Bu süreci iş hayatına çevirdiğinizde, yapılan iş “executive coaching” olarak tanımlanıyor.

Kurumların başarısı, bireylerin başarısına bağlı. Bu bireyler eğer liderse, onların başarısı pekçok kişinin başarısı anlamına da geliyor. Onun için “executive coaching” şart olmamakla birlikte, liderlerle ya da yönetim kademesiyle gerçekleştirilen bir çalışma olarak yer buluyor iş hayatında.

Her şeyden önce tepe yöneticiler çok yalnız. İşle ilgili korkularını, kaygılarını, öfkelerini, zayıf yönlerini, yaşadıkları problemleri; ne şirket içinde, ne de dışındaki eğitim ve danışmanlıklarda paylaşamıyorlar. Çünkü, yatay ve dikey hattaki diğer çalışma arkadaşları tarafından nasıl algılandıkları, onların iş başarılarını etkileyen önemli faktörlerden biri. Sonuçta, bireysel danışman, yöneticilere bu ihtiyaçlarını gidermeyi amaçlayan özel bir hizmet aslında...   

Coaching hizmeti hangi ihtiyaçtan doğuyor?

İçinde bulunduğumuz dönem, hem kurumların hem de bireylerin büyük değişim geçirdiği bir dönem. Bu dönemde artık hazır reçetelerin, dahiyane çözümlerin olmadığını biliyoruz. Eğer gerçek bir değişim istiyorsak, içimize bakmanın, kendimize zaman ayırmanın, kendimizi diğerlerinden farklı geliştirmenin tam da zamanı.

Rekabet, ticaret, markalar ve okullar ne kadar birbirine benzese de, biz birey olarak  diğerlerinden ayrı olmaya devam ediyoruz. Sadece bu şekilde fark yaratabiliyoruz. Onun için ne kadar kendimizin farkında olabilirsek, o kadar başarılı olabileceğimizi söylemek yanlış olmaz sanırım.

Bildiğimiz danışmanlık işinden farkı nedir?

Executive coaching, yönetim danışmanlığının spesifik bir alanı. İhtiyaç ve amaç olarak çok farklı olduğunu söyleyemeyiz... Coaching’i burada farklı kılan, yöntemi, yaklaşımı ve özellikle bazı durumlarda geçerli olan çok güçlü etkisi.

Yönetim danışmanlığı dediğimizde, çoğunlukla müşteri şirket olarak algılanıyor ve kişileşiyor. Oysa, “coaching”de şirketle çalıştığınızda dahi, birebir çalışmaktan ötürü müşterinin karşınızdakinin birey olduğu gerçeği hiç değişmiyor.

Bu hizmetten şirketler mi, yoksa yöneticiler bireysel olarak mı yararlanacak?

Bireyler faydalanıyor ancak bireylerin şirketlerde çalıştığı düşünülünce, bunu ayırmak sanırım çok mümkün değil. Ama daha direk bir yanıt vermek gerekirse ikisi de faydalanıyor.

Coaching, liderlik geliştirme, kariyer gelişimi, ilişki yönetimi, bireysel performansın gelişimi ve ekip çalışması gibi konularda çok etkin olduğu için, şirketlere faydasından bağımsız olarak kişilere büyük katkı sağlıyor. Yani daha iyi bir lider, her şirkette bu güçlü yanının etkisini yaşar. Hem şirkete katkısını görür, hem de kariyerine katkı sağlar. 

Peki şirketlerle çalıştığınızda sistem nasıl işliyor?

Şirketlerle çalışıldığında sistem ihtiyaç tespiti ile başlıyor. Önce genel müdürün coaching ihtiyacı, üst yönetim ekibinin çalışma uyumu, mevcut performasın artırılması, yeni bir göreve getirilmesi planlanan bir adayın hazırlanması ve şirkete özel liderlik modelinin oluşturulması gibi ihtiyaçlar belirleniyor. Sonra çalışılacak olan kişiyle ilgili olarak 360 derece değerlendirme ve bazı “self assessment” denen değerlendirmeler yapılıyor.

Bu değerlendirmelerin sonuçları ile birlikte seanslar başlıyor.

Biz “kısa terapi” ekolünün yöntemini benimsediğimiz için, genellikle 8 ile 12 seans arasında değişen bir sürede çalışıyoruz. Her seans genellikle haftada bir oluyor ve bir saat sürüyor. Kişiyle birebir çalışıldığı için, çok daha derin platformda ve güven üzerine kurulu bir ilişki kurularak çalışılıyor. Bu da kişideki değişimin daha kalıcı olabilmesi için gereken önemli etkenlerden biri.

Dünyada bu işi yapan büyük danışmanlık şirketler var mı? Hangileri? ABD'de bu işe büyük ilgi var mı?

Özellikle İngiltere ve Amerika’da giderek yaygınlaşan bir danışmanlık hizmeti. Daha çok da outsourcing şirketleri ilgi duyuyor. Çünkü, outsourcing süreci aslında kimlerin işten ayrılacağının belirlenmesinden önce başlıyor ve onu da kapsıyor. Böylece insanların değişim ve gelişim süreleri, potansiyelleri ve bunları hayata geçirebilmeleri şirkette kalıp kalamayacaklarını ya da başka nereye yönlendirilebilecekleri belirleniyor.

Dolayısıyla, büyük outsourcing şirketleri bu konuyla ilgili. Ama ayrıca, sadece ABD’de coaching yapan yüzlerce şirket var. Bizim stratejik ortağımız “Strategic Leadeship Solutions” bunlardan biri. İngiltere’de Clutterbucks Associates ve Performance Consultants önde gelen şirketlerden. Yine Performans Consultants, Avrupa ayağında birlikte çalışmak için girişimlerimizin olduğu bir firma.

Bu alana büyük bir ilgi var mı?

ABD de bu işe ilgi çok yüksek. Ancak, ilgi artınca, o işin çok fazla popülerleşerek yüzeyselleştiğini de görüyoruz. Yani ABD’de sedece internetten baktığınızda, sitesi bulunan yüzlerce coaching yapan şirket var. Ama kurumsal olarak büyük şirketlerle çalışabilen ve gerçekten yüksek kalitede yönetim danışmanlığı hizmeti verdiği kabul gören firma sayısı az. Bu işin popülerliği devam ettiği sürece, Türkiye de de gelecekte benzer uygulamalar olacaktır. 

Gene ABD deki başarılı şirketlere baktığımızda, çizgimize yakın bulduğumuz firmalar var. Coaching çalışma yöntemi gereği terapiye çok benzediği için, psikoloji ve terapi alanında bilgisi lan kişiler bu iş alanında daha başarılı olabiliyorlar demek yanlış olmaz. Ancak, uygun bir sertifikasyon sisteminden geçmişseniz, çalışmada terapi tekniklerini kullanmak pekala mümkün. Ancak, bu, etik kuralların çok iyi korunması gereken hassas bir alan. Çünkü, yapılan iş terapi değil, çalışma alanını işle sınırlı tutmak ve kişiyi kollamak çok önemli. İşte bunları yaptığınız zaman gerçekten farklı ve etkili olmanız, kalıcı bir değişime destek olmanız mümkün.

Sizin şirketin ABD'de bir şirketle işbirliği var? Bu şirket ve işbirliği konusunu anlatır mısınız?

Bizim ABD de bir stratejik ortağımız var; “Strategic Leadership Solutions”...  Bu şirketin merkezi Washington DC’de ve sadece Fortune 100 şirketleriyle çalışıyor. Bünyesinde  “master coach” denen çok tecrübeli 15 danışman bulunduruyor. Bu alanın önde gelen firmalarından biri.

Bizim bu şirketle stratejik ortaklığımız, uygulayacağımız temel etik, ilke ve kalite konusundaki paralelliğimiz üzerinde odaklanıyor. Bunun dışında kullandığımız bazı değerlendirmeler, bazı yöntemler ve programlar onlar tarafından sağlanıyor. Ve tabii uluslararası projeler ve müşterilerin Türkiye ayağında bizzat birlikte çalışıyoruz.

Firmanın kurucusu Dr. Carole Stovall’ın psikoloji alanında doktorası var. Bu daha önce anlattığım gibi, özel bir ilave güç katıyor. Kişiler özellikle iş dünyasında daha çok anlaşılma ve bir uzmandan destek alma ihtiyacı duyuyorlar. Onun için zaten tekniği gereği terapiyle çok ortak yönü bulunan bu alanda özellikle böyle bir uzmanlığa sahip olmak önemli avantajlar kazandırıyor.

Coaching hizmeti alan bir yönetici bu işten ne gibi yarar sağlayacak? İş ve özel yaşamı ne yönde değişecek? Bu konuda somut örnek, başarı öyküsü var mı?

Coaching hizmeti alan bir danışanın sağlayacağı en önemli yarar, başarı olacaktır elbet. Ama bu başarıya giden yolda yaptığımız çalışma, başarının yanı sıra, kendisiyle ilgili farkındalığın artmasına, kişiler arası ilişkilerde daha bilinçli ve etkili bir tarzının olmasına,  liderlik becerilerinin artmasına, sürekli karşılaştığı problemlerin içindeki kendi payını görmesine ve bunun sorumluluğunu alarak çözmesine katkıda bulunacaktır. İşle ilgili sıkıntı ve gerginliğini üzerinden atmasına, kendine daha fazla zaman ayırmasına ve geleceğine ilişkin daha net plan yapmasına yardımcı olacağız.

Kendi sorunlarına daha farklı bir gözle bakıp, daha farklı çözümler üretebilecek. İlişkilerini ve buradaki kendi rolünü daha farklı algılayacak, bunlarla baş etmede daha farklı bir tarz geliştirecek. Kişiliği, rolü, kendine güveni ve ilişkileri hattındaki geçişmelerin farkına varıp, kendi için daha etkili bir kariyer planına sahip olacak. Bütün bunların çalışılmasıyla hayatı pek çok yönde farklılaşacak. Çünkü, problem ve çözüm tanımları ile gelişim planları büyük bir değişim yaşayacak.

Sizi farklı kılan özellikleriniz nedir?

2000 yılında California da Mental Research Instıtute da “kısa terapilerin iş hayatında kullanılması” ile ilgili katıldığım özel bir çalışma beni bu alana yöneltti.

Biz psikoloji lisansımız ve aile terapisi çalışmalarımızla sistem teorisini iş hayatına adapte ederek bu işi “konusu iş olan bir terapi gibi” yapıyoruz

Ayrıca, son derece sıkı etik ve gizlilik  kurallarına bağlı çalışıyoruz. Türkiye’nin en iyi terapistlerinden süper vizyon alıyoruz gerektiğinde. Tüm bunlar kendimizi  psikoloji ile iş hayatı arasındaki bir köprüde konumlamamıza sebep oluyor, böylece her iki disiplinde de kabul gören bir titizlikle çalışıyoruz.

ABD’Lİ ŞİRKET YÖNETİCİ DEĞİŞİMİNİ NASIL AZALTTI?

Başarı hikayesi dediğinizde, doğal olarak yurtdışındaki örneklere yöneliyoruz. Oradaki çalışma süresi bize göre çok daha uzun. 6 ay yada 1 seneden az bir süre için kontrat bile yapılmıyor. Ancak, yöneticiler bununla bile yetinmiyor ve daha uzun süreli hizmet talep ediyorlar.

Örnek olay olarak iyi firmaların tecrübelerinden bahsetmek mümkün... Yine Amerika’da örnek vereceğim. Çok sayıda iyi örnek var. Bunların arasında ise benim en çok etkilendiğim çok köklü bir firmayla ilgili olanı. Şirket değişim sürecinde o kadar çok üst düzey yönetici görev değiştiriyor ki, 35 yıllık bir firmanın 10 kişilik üst düzey yöneticisinin hiçbiri 2 yıldan tecrübeli değil. Üstelik hepsi farklı farklı yerlerden gelmiş. 

Ancak, firmanın, bu yeni 10 kişiden çok daha gerilere dayanan bir kültürü var. Tüm bu noktada alınan bir hizmet, hem tek tek çalışıldığı için bireyleri bu sorunu çözmek konusunda destekliyor hem de 10’unun birden katıldığı küçük grup çalışmarıyla, grubun dinamiklerinin ve güçlü yanlarının ortaya çıkarılmasına katkıda bulunuyor. Gruba özgü ama kültürle uyumlu yeni bir liderlik modelinin oluşması ve hayata geçirilmesini sağlanıyor.

HANGİ HİZMETLER SUNULACAK?

• Executive coaching

• Performans coaching

• Kariyer coaching

• Adaylara özel coaching

• İlişki yönetimi

• Coaching teknikleri

• “Başarı için anahtar teknikler”

• Testler ve değerlendirmeler

• Liderlik geliştirme sistemleri

ŞİRKETLER VE BİREYLERE ÖZEL YARARLAR

• Şirketler, daha etkili yöneticilerle daha etkin bir yönetime ulaşmak için,

• Yöneticilerin mevcut pozisyonlarında performansını artırma programları,

• Yöneticileri daha üst ve/veya farklı pozisyona hazırlamak amaçlı,

• Daha üst pozisyona getirilen yöneticilere adaptasyon programı,

• Kuruma ait belirli ve tanımlı ortak bir yönetim modeli için,

• İcra kurulları, ekip çalışmaları ve proje gruplarında, grup dinamiklerinden maksimum düzeyde yararlanmak için,

• Çatışma, iletişimsizlik ve ilişki problemli durumlara müdahale ile verimliliğin artırılması amacına yönelik,

• Çalışanlarını, bireysel yetkinliklerine uygun olarak geliştirmek istedikleri için

• Bireyler, kişisel gelişim sürecinde, kendisinin ilişki ve iletişim paternlerini geliştirebilir

• Kısa ve uzun dönemli hedef ve amaçlarını belirleyip, bu konuda bir aksiyon planı oluşturabilir,

•  Mevcut  veya ulaşmak istediği profesyonel konumunda güçlenmesini sağlamak için.