Büyük değişim ne getirecek?

Nil Dumansızoğlu

[email protected]

Dijitalleşmenin, yeni teknolojilerin, yapay zekanın ve yeni kuşağın beklentilerinin etkilemediği departman yok gibi… Üstelik değişim de sürüyor. Gelecekte yapay zekanın yıkıcı etkisi tüm alanlarda hissedilirken BT departmanı bir orkestra şefi gibi tüm bileşenleri kontrol edecek. Değişen dünyanın ihtiyaçlarına yönelik liderler yetiştirmekle yükümlü İK, insan mühendisliğine evrilecek. CEO’lar ise tahminleme yetkinliğini en üst düzeyde kullanabilen stratejistlere dönüşecek.

Bugünün liderleri, artık empati kurmak, duygusal olmak, dinlemek ve anlamak zorunda. Farkında ve meraklı da olmalılar. Patronculuk bitti, yeni nesle hiçbir şey ifade etmiyor. Direktif veren, vizyoner, katılımcı, dostane, mükemmeliyetçi ve koçluk yapan liderlik stilleri var ve liderlerde bu stilleri barındıran bir palet olmalı. Duruma göre bunlardan uygun olanın kullanılması gerekiyor.” Sabancı Holding CEO’su Cenk Alper, “liderlikteki” değişimi bu sözlerle aktarıyor. Sadece liderlik değil, aslında bir şirketi oluşturan bütün departmanlar büyük bir dönüşümden geçiyor. Dijitalleşmenin, yeni teknolojilerin, yapay zekanın ve yeni kuşağın beklentilerinin etkilemediği departman yok gibi… Bu dönüşümü anlamak için de dünü, bugünü analiz etmek ve yarının nasıl olabileceğine ilişkin senaryolar oluşturmak gerekiyor. İşte tüm yönleriyle departman dönüşümü… 

İK’DA MÜTHİŞ DÖNÜŞÜM 

Değişimin en çok etkilendiği departmanlardan biri hiç kuşkusuz insan kaynakları. İnsan kaynakları departmanları, geçmişte sadece işe alım, bordrolama gibi bürokratik işlerin merkeziydi. “Personel departmanı” olarak adlandırılan bu alan, artık stratejik bir rol oynuyor. Günümüzdeki “yetenek yönetimi” odaklı insan kaynakları fonksiyonlarının çok uzak olmayan bir vadede sınırlarının giderek belirsizleşeceğini ifade eden Egon Zehnder Kıdemli Ortağı Murat Yeşildere, organizasyon içindeki her liderin İK sorumluluğunu üzerinde taşıyacağı bir iş dünyasını deneyimleyebileceğimizi söylüyor. Mercer Doğu Akdeniz Kariyer Bölge Lideri Şadiye Azışık Kılcıgil, İK birimlerinin moderatör olmanın ötesine geçerek birer çevik iş ortağına dönüşeceğini belirtiyor ve “İK, liderlere vizyonu tasarlamak için zaman ve alan tanıyan, esnek ve hızlı birimler olmak durumunda” diyor. Bundan sonraki süreçte İK departmanlarının görevi, yetenek ve insan mühendisliğine dönüşecek. İşin içine veri ve strateji de girecek. Gelecekte İK departmanlarının daha veri odaklı ve analitik bir yapıya bürüneceğini belirten Youthall CEO’su Emre Aykan, liderlik gelişimi ve küresel çeşitlilik konularının daha öne çıkacağını söylüyor ve ekliyor: “Şirketler, liderlik potansiyeli taşıyan bireyleri yetiştirmek ve farklı kültürlerden gelen çalışanları etkili bir şekilde yönetmek adına insan kaynaklarından daha fazla rehberlik ve destek bekleyecek. Özetle İK departmanları, gelecekte şirketlerin sürdürülebilir rekabet avantajını güçlendirmeye odaklanacak gibi görünüyor.” 

“ORKESTRA ŞEFİ” OLACAK 

Vites yükselten departmanlardan biri de bilgi teknolojileri… BT departmanlarının dönüşümünde, 3 teknoloji döneminin etkisinin kritik olduğunu ifade eden Netaş CEO’su Sinan Dumlu, bu dönemleri şöyle özetliyor: “İlk aşama, iletişim teknolojilerinde, ses, veri ve video altyapılarının IP (İnternet protokolü) desteğiyle birleşmesi neticesinde yaşandı. Bu, yazılım temelli teknolojilerin (Software Defined Networking) katkısıyla daha da ileri bir noktaya gitti. İkincisi, sunucu, veri depolama, yedekleme ve sanallaşmanın birleşmesi şeklinde gerçekleşti. Şu anda BT departmanları ikinci aşamayı tamamlıyor. Artık hiçbir iş biriminin BT departmanının 18 ay sonraya yeni kodu yazar, devreye alırım gibi bir cevabına tahammülü yok.” Dumlu’nun verdiği bilgiye göre üçüncü aşama, yapay zeka ve yapay zekanın iş süreçlerine entegrasyonu şeklinde gerçekleşecek. Tüm iş birimlerinin BT’nin bir sanal uzantısı olacağına dikkat çeken Dumlu, “Bu da BT departmanlarının bir orkestra şefi gibi tüm bileşenleri kontrol edip denetleyen bir rol üstlenmesi gerekliliğini ortaya koyacak. Yakın geçmişte CIO’ların COO ve hatta artan oranda CEO oldukları bir dönemi gördük. Bu süreç devam edecek. Ancak burada yanlış anlaşılmak da istemem, daha çok kastım BT’den anlamayan bir CEO’nun artık işinin çok zor olacağını söylemek. BT dışındaki disiplinlerden gelebilecek olsalar da CEO’ların artık BT’den anlamama şansının olmadığını düşünüyorum” diyor. 

YENİDEN İNŞA EDİLİYOR 

Pazarlama, değişimin en belirgin gözlemlendiği ve teknolojinin ilk etkilediği bir departman. Son yıllarda giderek artan dijitalleşme, özellikle video içeriğinin artması, sürdürülebilirlik ve online kanallarda deneyim üzerine artan yatırımlar önemli dönüm noktaları oldu. Günümüzde pazarlama departmanlarının rolleri arasında teknoloji, analitik, müşteri, sürdürülebilirlik ve itibar konularında vizyon katan liderlik gibi başlıklar bulunduğunu belirten Boyner Büyük Mağazacılık Pazarlama ve Marka Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Nurçin Koçoğlu, “dijital dönüşümde kendi kimliğini oluşturma” evresinde olduklarını söylüyor. Önümüzdeki iki yılda yapay zekanın rekabeti yeniden şekillendireceğine dikkat çeken Koçoğlu, şöyle devam ediyor: “Pazarlama uzmanlığının katkı sağlaması beklenen alanlar artacak. Pazarlama yatırımlarının verimliliği noktasında CMO’lar ve CFO’lar daha da yakın çalışacak. Yeni müşteri kazanımının ve müşteri bağlılığının giderek zorlaştığı bu dönemde, bağlılık en önemli unsur olacak. Bu noktada mikro segmentasyon yapıları giderek tek kişiye inen, hiper kişiselleştirme yolunda içeriği, söylemleri, faydaları, tercihleriyle biricik deneyimlere dönüşecek. Yapay zeka bugün iş verimliliğimize yardımcı bir araç olarak öne çıkıyor. Gelecekte, yapay zeka en etkin takım arkadaşlarımızdan biri olmaya aday.” 

FİNANSIN YENİ ROLÜ

Finans departmanları, bir şirketi oluşturan kritik alanlardan biri. Bunu CEO’ların pek çoğunun finans kökenli olmasından da anlıyoruz. Günümüze kadar pek çok dönüşümden geçen bu departmanda ilk evre pratik çözümler arayarak mücadele etme aşamaydı. Hızlı mevzuat değişiklikleri, teknolojik ilerlemeler ve uzman eksiklikleri gibi faktörlerle başa çıkma ihtiyacı, şirketleri finans fonksiyonlarını güncellemeye yönlendirdi. Böylece ikinci evrede, finans departmanları stratejik bir fonksiyon haline geldi ve işletmelerin karar alma süreçlerini etkilemeye başladı. Sadece maliyet azaltma odaklı bir yaklaşımdan ziyade sürdürülebilirlik ve çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) hedeflerini destekleyen bir rol üstlendiler. EY Türkiye Vergi Hizmetleri Bölüm Başkanı Erkan Baykuş, üçüncü evredeyse finans departmanlarının gelecekteki beklentilere uyum sağlama ve şirket stratejilerini destekleme yolunda sürekli olarak gelişme sürecinin devam ettiğini söylüyor. Yakın gelecekte makine öğrenimi ve yapay zeka gibi teknolojilerin yaygınlaşmasıyla beraber finans departmanlarının yetkinliği de etkilenecek. Finans departmanlarının nakit ve finansal risk yönetiminde veri kullanımını geliştireceğini belirten PwC Türkiye Finans, Dönüşüm, Yönetim Danışmanlık Hizmetleri Direktörü Arzu Şahin, şunları söylüyor: “Gelecekte trendleri tahmin eden makine öğrenimi modelleri ve nakit akışını optimize etmek için botları tetikleyen esnek platformlar kullanılabilir. Bu yenilikler, finans departmanlarının daha stratejik ve veri odaklı bir yaklaşımla hareket etmesini sağlayacak.” 

ZİNCİRE TEKNOLOJİ DOPİNGİ

Tedarik yönetimi günümüzde her zamankinden daha önemli hale gelirken değişim de derinden hissediliyor. Bugünden geriye dönüp bakıldığında, bu alanda 4 ayrı evreden geçildiğini söyleyen BSH Türkiye CTO ve COO’su Hakan Mandalı, bu aşamaları geleneksel tedarik yönetimi, stratejik tedarik ve iş ortaklıkları, dijital dönüşüm ve endüstri 4.0, sürdürülebilirlik ve çevresel etkinlik başlıklarıyla tanımlıyor. Tedarik departmanlarının, bugün artık hammadde ve parça tedarikinden üretime ve ürünün müşteriye ulaştırılmasına kadar olan tüm süreçlerden sorumlu olduğunu belirten Mandalı, “Geldiğimiz noktada yapay zekaya dayalı makine öğrenmesi ve büyük veri analitiği, tedarik süreçlerini optimize etme, risk yönetimi ve daha hızlı karar verme gibi alanlarda kullanılıyor. Sürdürülebilirlik hedefleri, tedarik zinciri yönetiminin dolayısıyla tedarik departmanlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda” diyor. Yapay zekanın giderek yaygınlaşacağını da sözlerine ekleyen Mandalı, şöyle devam ediyor: “Gelecekte, tedarik departmanlarının daha da sofistike teknolojileri kullanarak tedarik zincirlerini yönetmesi bekleniyor. Ayrıca yeşil tedarik zinciri uygulamaları, satın alma kararlarında daha fazla önem kazanacak. Bu yaklaşım, tedarik zincirlerinin çevresel etkiyi azaltacak şekilde yeniden şekillendirilmesini sağlayacak.” BeNova Consulting Genel Müdürü Erdinç Mert de tedarik zinciri yönetimi alanında lojistik ve depolama süreçlerinde otomasyon ve akıllı çözümlerin yaygınlaşacağını söylüyor. Ayrıca tedarik zinciri süreçlerinin şeffaf, esnek ve verimli olması için blok zincir gibi teknolojilerin kullanılacağını ifade ediyor.