En gerçekçi veri

Tuba İlze

[email protected]

Yeni dönemde sektörlerin gerçeğini yansıtan rakamsal göstergelerde değişiklik var. Beyaz eşyada satış adetleri ana kriterken şu an sektörün risk seviyesini brüt kâr marjı yansıtıyor. Faktoringde işlem hacmi izlenirken yeni dönemde alacak bakiyesindeki artış önemli bulunuyor. Hazır giyimde her zaman ihracat tutarı konuşulurken şirketlerin radarında artık kârlılık ön planda. Kısacası şirketler 2024’te ciro, üretim, satış adedi, ihracat gibi göstergelerin yanı sıra farklı verileri izliyor, bu veriler ışığında hareket planlarını hazırlıyor.

Herkes bilincinde… Sektörlerin çoğu için anahtar performans göstergeleri (KPI) ciro, satış, üretim adedi ve ihracat tutarıdır. Ancak günümüzde olduğu gibi enflasyonist ve volatil ortamlarda sektör yetkililerinin ve şirketlerin birincil baktığı kriterler değişiyor. Sonuçta artan maliyetler ve fiyat baskısı ciro, ihracat ve satış adet hedeflerinin ötesindeki göstergelerin önemini artırıyor. Global performans yönetim şirketi Insightsoftware’in araştırması, sektörlerin baktığı KPI’lar arasında artık işlem hacmi, döngü süresi, talep tahmini, stok devir hızı, müşteri kazanım maliyeti, müşteri sadakati ve tutma oranı, net tavsiye skoru gibi göstergelerin önem kazandığını gösteriyor. Türkiye’de de örneğin faktoring sektöründe genelde bakiyesinin izlenmesi öneriliyor. Otomotivde artık satış adedi yerine üretim maliyetlerinin öneminin artışına vurgu yapılıyor. Beyaz eşyada ise satış adedinden ziyade brüt kâr marjının yaklaşık yüzde 21 seviyesinde kalması kritik bulunuyor. Tüm bu yeni verilerdeki değişimlere gösterilen tepki ise şirketlerin piyasadaki dinamiklere ne kadar hızlı ve etkin şekilde adapte olduğunun bir göstergesi olarak görülüyor. 

NAKİT AKIŞINA DİKKAT 

Yeni dönemde hazır giyimde temel gösterge olan ciro ve ihracat tutarının yanı sıra brüt kâr marjı ve faaliyet kâr marjı öne çıkıyor. Yaklaşık yüzde 63 olan brüt kâr marjının yüzde 55-65 arasında olması bekleniyor. Bu da maliyet ve nakit yönetiminin önemini hatırlatıyor. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, 2024 yılında verimliliği artırmayı ve kârlılığı sürdürülebilir kılmayı öncelik olarak belirlediklerini söylüyor. LC Waikiki’nin mevcut kaynakları daha etkin kullanma üzerine odaklanacağını belirtiyor ve “Böyle dönemlerde nakit akışının etkin yönetilmesine gösterilecek dikkatin önemli olduğunu düşünüyorum” diyor. Borçluluk oranlarını önemli bir metrik olarak ifade eden Anadolu Grubu CEO’su Hurşit Zorlu, 2024 yılında öncelikli başlıkların operasyonel kârlılık ve etkin finansal yönetim olduğunu belirtiyor ve “Borçluluk oranları hedeflerimiz dahilinde düşmeye devam ediyor. Başarılı operasyonel performans, pozitif serbest nakit akımı yaratılması, sıkı bilanço ve proaktif risk yönetimi, atıl varlıkların değerlendirilmesi ve döviz açık pozisyonlarının azaltılması öne çıkan metrikler olarak katkı sağlamaya devam ediyor” diyor. Yeşim Grup CEO’su Şenol Şankaya ise artan maliyetler ve enflasyonun etkisiyle kârlılıkların giderek düştüğünü ve bu durumun sektördeki siparişleri azalttığını vurguluyor. 

NOMİNAL RAKAMLARIN ÖTESİ

Faktoring, leasing, finansman şirketleri ve bankalarda kullanılan metrikler sektörel dinamikleri anlamak adına kritik öneme sahip. Faktoring sektöründe yeni dönemde alacak bakiyesi şirketlerin büyüme potansiyelini ve risk profilini anlamada öne çıkan bir gösterge olarak dikkat çekerken bankacılıkta sermaye getirisi ve sermaye yeterliliği gibi ölçütler odak noktasını oluşturuyor. Faktoring sektöründe ana gösterge olarak kullanılan işlem hacminde yüzde 100’e yakın artış bekleniyor. Ancak QNB Finans Faktoring Genel Müdürü Nergis Ayvaz, yeni dönemde sektörde alacak bakiyesinin en gerçekçi veri olduğunu ifade ediyor ve “Daha çok sektörün taşıdığı toplam riski gösteren alacak bakiyesine bakılması gerektiğini düşünüyorum” diyor. HSBC Türkiye CEO’su Selim Kervancı, bankacılık sektörünün özellikle sermayeye bağımlı bir sektör olduğunu vurgulayarak kârlılığa odaklanırken nominal rakamların ötesinde sermaye getirisine bakmanın gerekliliğine dikkat çekiyor. Uluslararası yatırımcıların da sermaye getirisi ve sermaye yeterliliğine odaklandığını belirten Kervancı, bu yeni faktörlerin karar verme süreçlerinde kritik olduğunu ifade ediyor. 

VERİMLİLİK ÖN PLANDA 

Hem sektör raporları hem iş liderlerinin görüşlerine göre özellikle 2024 yılında imalatta temel üretim metriklerinin yanı sıra bakılması gereken başka faktörler de var. Faaliyet giderleri, devir hızları, nakde dönüşüm süresi ve varlık getirisi gibi finansal oranlar bunlar arasında yer alıyor. Doğanlar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, artık müşteri sayısı ve adetlerin gerçek büyüme hesabında önemli olduğunu vurguluyor. Gelir/gider oranının da bu süreçte dikkatle izlenmesi gerektiğini belirtiyor. Doğan’a göre şimdiki ortamda gerçek büyüme hesabını müşteri sayısı ve adetler oluşturuyor. Onun ardından ise kritik veri olarak “gelir/gider” oranı takip ediliyor. Cirodan sonra izledikleri en kritik verileri kur ve maliyetler olarak ifade eden Türk Çimento CEO’su Volkan Bozay, “Çimento üreticilerinin karbon azaltım projelerine öncelik vermesi gerekiyor” diyor. Bu yatırımların büyük maliyetler gerektirdiğini, yerli ve yabancı finans kaynaklarıyla devlet teşviklerinin önemli bir rol oynaması gerektiğini vurguluyor. Çimentoda yeni dönemde bakılması gereken veri olarak öne çıkan alternatif enerji kaynakları kullanım oranının yüzde 11-12 seviyesine çıkması bekleniyor. Bu beklenti de bu alanda teşviklerin önemine vurgu yapıyor. 

MALİYET VE MARJLAR

Kutes İcra Kurulu Başkanı Ali Esat Kutmangil de brüt kâr marjı ve faaliyet kâr marjının dikkatle izlenmesi gerektiğine işaret ederek sektördeki durumu en gerçekçi şekilde yansıtan verinin elektrik ve işçilik maliyetleri olduğunu söylüyor. Kâr marjlarının mevcut faaliyetlerin sonucunu izlemek için önemli bir gösterge olduğunu ifade ediyor. Bu göstergenin önemine işaret eden bir diğer isim Tatlıpınar Enerji Üretim CFO’su Derya Deniz Yılmaz, ana gösterge olan kurulu güçte ciddi bir düşüş yaşanmayacak olsa bile uzun yıllar ortalama olan yüzde 6 yıllık artışla kıyaslandığında rakamların aynı kalmasının da reel anlamda düşüş olarak değerlendirilebileceğini söylüyor. 2024 yılında ekonomide yaşanacak sıkılaşmanın kendisini en çok kredi kanallarına ulaşmada zorluk olarak göstereceğine işaret ediyor. Dikkate aldıkları ek göstergeler olarak da sanayi üretim verilerinde değişim, kredi faiz oranları, ülke CDS’lerini sıralıyor. Yeni dönemde bakılması gereken veri olan borç /kaynak oranının yüzde 58 seviyesinden yaklaşık yüzde 53-54 seviyesine düşmesi beklentisi de finansmana erişimde sıkıntı yaşanabileceğine işaret ediyor. 

NET TAVSİYE SKORU 

Günümüzde maddi olmayan varlıklara ilişkin metrikler de giderek önem kazanıyor. McKinsey’e göre şirketler artık kârı çalışan başına düşen miktar olarak ölçerek insan kaynakları üzerinden getiri yaklaşımını benimsemeye başladı. Bu, sektörlerdeki performansı hem kârlılık hem istihdam açısından değerlendirme imkanı veriyor. Müşteri memnuniyetinin ölçülmesi de sektörlerin performansını doğru şekilde değerlendirmede kilit bir faktör. Mplus Türkiye Operasyon ve Müşteri Yönetiminden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Hakan Saran, çağrı merkezi sektöründe bu metriğin özellikle önemli olduğunu vurguluyor. Firmaların çoğunun her etkileşim sonrası müşteri memnuniyetini ölçtüğünü söyleyen Saran, “Müşteri memnuniyeti (CSAT), net tavsiye skoru (NPS) ve müşteri efor skoru (CES) gibi müşteri odaklı ölçümler müşteri algılarını, deneyimlerini ve sadakatine odaklanmak operasyonel verimliliğin ötesinde daha bütünsel bir bakış açısı getiriyor” diyor. Mey Diego Genel Müdürü Levent Kömür, müşteri sadakati açısından net tavsiye skorunun (NPS) cirodan sonra gelen kritik bir veri olduğunu belirtiyor. Bu ölçümlerin sektör ve firmaların müşteri deneyimini iyileştirmelerine yardımcı olduğunu ifade ediyor. 

MÜŞTERİ DENEYİMİ VE SADAKATİ

SAP Türkiye Genel Müdürü Uğur Candan da cirodan sonra en kritik verinin müşteri deneyimi ve müşteri başarısı olduğunu belirtiyor. Candan, “Verimlilik, esneklik, dayanıklılık ve çevikliğin iş zorunluluğu hâline dönüştüğü bugünün iş ikliminde bulut teknolojilerinin kurumlar tarafından benimsenme oranı takip edilen kritik veri olarak konumlanıyor” diyor. Singer Türkiye Genel Müdürü Sinem Kınran Parlak, son yıllarda müşteri profillerinde gözlemledikleri değişimin kendileri için en kritik veri olduğunu söylüyor. Ürünlerin kullanıcı profilindeki değişikliği dikkatle izlediklerini sözlerine ekliyor. Sampaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Şekip Karakaya ise 2024 yılında bilişim sektöründeki en kritik konunun büyük veriye ulaşım olduğunu belirtiyor. Karakaya, “Büyük veriye ulaşma oranımız olması gerekenin yüzde 20-30 altında” diyor ve Türkiye’nin bilgi toplumuna geçişinin yaşamsal bir önem taşıdığını söylüyor. Karakaya, “Akıllı teknolojilerden yararlanarak kentsel problemleri hızlıca çözmeye başlamalıyız. Biz en iyi başlangıcın kentlerin dijital ikizlerinin çıkarılmasıyla gerçekleşeceğini öngörüyoruz” diye ekliyor. 

İHRACAT VE AR-GE ORANLARI 

X BeNova Consulting Genel Müdürü Erdinç Mert, Türkiye’deki şirketlerin uluslararası pazarlarda sınırlı katılımının ihracat oranlarından anlaşıldığını ifade ediyor. Kozmetik sektöründe, Enkay Grup COO’su Nilüfer Şener, Ar-Ge harcamalarındaki artışın ve inovasyon süreçlerine olan odaklanmanın sektörün durumunu cirodan sonra en gerçekçi yansıtan veriler arasında olduğunu belirtiyor. Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) Başkanı Gökhan Sığın ise üretim kapasitesinin artırılması ve seri üretime odaklanmanın sektörde rekabet avantajı sağladığını ifade ediyor. Bu durumun tüketicilere daha ulaşılabilir fiyatlar sunulmasına katkı sağladığını vurguluyor. Yeni dönemde satış/ üretim miktarı ve ciro dışında dikkat alınacak gösterge olan brüt kâr marjında önemli bir artış beklenmiyor. Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Başkanı Ali Özçete, elektrikli ve otonom araçlar için gerekli yedek parçaların üretimi, dijitalleşme, otomasyon ve robotik kullanımının yaygınlaşması gibi konuların sektörü etkileyeceğini vurguluyor. “Sektördeki en önemli konuların başında döviz kuru ve kur artışı geliyor” diyerek olağan kâr marjına vurgu yapıyor. Dikkate alınması gereken veri olan üretim maliyetinin yaklaşık 2 kat yükselmesi bekleniyor. Ana gösterge olan satış adetlerinde ise yaklaşık yüzde 3 oranında artış beklentisi söz konusu. 

TONAJDA BÜYÜME HEDEFİ 

Mondelēz International Türkiye Genel Müdürü İhsan Karagöz, sektördeki ihracat rakamlarının hala önemli bir veri olduğunu ifade diyor. Ciroların enflasyon ortamlarında otomatik olarak yükselebileceğini belirten Konfor Grup İcra Kurulu Üyesi Akın Can, günümüzde dolar büyümelerine bakmanın da gerçekçi olmadığını vurguluyor. Satış adetleriyle sepet fiyatlarını paralel olarak değerlendirmek gerektiğini söylüyor. Toplam maliyetleri düşürebilmek için seri üretimde yüksek adetlere ulaşmanın kritik olduğunu ifade ediyor. Bu nedenle kapasite kullanım oranının önemini vurguluyor. Arzum Yönetim Kurulu Başkanı Talip Murat Kolbaşı, sektörde cirodan sonra satış adetlerinin sektörün büyüme, küçülme ya da arz talep dengesinin ölçülmesinde en iyi sonucu verdiğini ifade ediyor. Sektörün yatırım yapması gereken ürün grupları hakkında bilgi vermesi açısından da önemli bir detay olduğunu ifade ederek brüt kâr marjının önemine vurgu yapıyor.