Acil önlem planı

Nilüfer Gözütok Ünal

ngozutok@capital.com.tr

Zor ve belirsiz bir dönemin içindeyiz. Ne zaman biteceği belli olmayan pandemi, düşen talep, dalgalı kurlar ve artan maliyetler karşısında şirketler büyümek değil, yılı en az hasarla atlatmak için acil önlem planlarını hazırladı. Bu planlar kapsamında girdiler azaltılıp sağlıklı nakit akışı yaratılmaya çalışılırken, maliyetler düşürülüyor, borçlanmalar dövizden TL’ye çevriliyor, zorunlu olmayan yatırımlar erteleniyor. Tedarik zincirini yakın markaja alan birçok şirket, alacak takibi konusunda da her zamankinden daha hassas davranıyor. İşte pandemi döneminde 38 dev şirketin 9 maddelik kritik acil önlem planları…

1 SİPARİŞLER AZALTILDI 

Pandemi dönemi birçok sektörde talebi düşürdü. Bu durum da siparişlerin yeniden gözden geçirilmesini, üretim ayağında da frene basılmasını zorunlu kıldı. Birçok şirket bu kapsamda önlem olarak siparişi azalttı, faaliyetlerini yavaşlattı. Pandeminin başta satın alma süreçleri olmak üzere moda dünyasındaki pek çok dengeyi değiştirdiğine dikkat çeken Beymen Grup CEO’su Elif Çapçı, kendilerinin de sonbahar, kış dönemi için yapacakları ilk satın almalar için yüzde 20’lik bir düşüş öngördüklerini ifade ediyor. Çapçı, “Siparişleri, piyasadaki gelişmelere göre ilerleyen aylarda yeniden planlayacağız” diyor. Gülman Group CEO’su Polat Gülman bu süreçte aldıkları en büyük önlemin kontrollü davranmak olduğunu dile getiriyor. Bodrum, Gündoğan’daki projelerinden Fiera Vista’nın ikinci etabında kaba inşaatın tamamlandığını söyleyen Gülman, “Bunu ve diğer çalışmalarımızı zamana yayıyoruz. Durmuyoruz ama kontrollü hareket ediyoruz” diye konuşuyor. İnşaat malzemeleri sektöründe yeni işlerin azalması nakit akışını azalttı, yatırımlara ara verilmesine neden oldu. Türkiye İMSAD Başkanı Tayfun Küçükoğlu, sektörün üretime ara vermediğini ancak üretim kapasitelerinin daralan pazar şartlarına uyum sağlayacak şekilde planlandığını söylüyor. 

2 TEDARİKÇİ YAKIN MARKAJDA

Şirketler aldıkları acil önlem planlarında tedarikçileriyle ilişkilerine önemli yer veriyor. Yaşar Holding İcra Başkanı Dr. Mehmet Aktaş, güçlü tedarik zincirleri sayesinde tüm paydaşlarıyla yakın iş birliği içinde talebi yönettiklerini ve ürün tedarikinde bir aksama olmamasını sağladıklarını belirtiyor. Aktaş, “Sektörlerimizdeki talep değişimlerini ve yasal düzenlemeleri şirket yönetimlerimizle sık sık bir araya gelerek yakından takip ettik, gerekli aksiyonları proaktif olarak aldık” diyor. Pandemi sürecinde mümkün olduğunca yerli üreticilerle çalışma kararı aldıklarını ifade eden Hunca Grup CEO’su Dr. Erkmen Onbulak, yerli tedarikçileri desteklediklerini ve iş birliği içinde hareket ettiklerini dile getiriyor. “Tedarik zincirinin daha verimli çalışabilmesi için gerekirse erken ödemeler yapma yöntemini benimsedik” diye konuşuyor. Olmuksan IP için en önemli önlemlerden biri de tedarikçi ilişkileri. Olmuksan IP Genel Müdürü Yılmaz Selçuk, tedarikçilerine zamanında ödeme yaptıklarını, nakit ihtiyacı olan tedarikçilere alacaklarını daha erken tahsil edebilmelerine yardımcı olduklarını anlatıyor. 

3 YATIRIMLAR ASKIYA ALINDI

Yaşanan belirsizlik birçok şirket ve grubun yatırımları askıya almasına neden oldu. Yataş Grup da bu gruplardan biri… Yataş Grup CEO’su Nuri Öztaşkın, 2020 yatırımlarını yılın ikinci yarısına ertelediklerini belirtiyor. Korona virüs salgınıyla birlikte satışların azalması sonucu Öztaşkın, kredi kullanımlarında daha uzun vade ve TL cinsi kullanımlara yöneldiklerini anlatıyor. “Satış açısından acil olmayan yatırımları ve satın almalarımızı erteledik” diye konuşuyor. Bazı şirketler ise yatırımdan ziyade harcamalarda da ertelemeye gitti. Sahibinden.com CEO’su Burak Ertaş, elzem olmayan, ertelenebilecek harcamalarını ertelediklerini, bazı gider kalemlerinde de tasarruf yaptıklarını söylüyor. Rebul Holding Kurucu Ortağı Nüket Filiba, cirodan kira ödenmesi yöntemlerini uygulamaya soktuklarını dile getiriyor. “Yeni mağaza yatırımlarına en azından yıl sonuna kadar ara verip online satışlara yatırım yapma politikamızı da devam ettirmekten yanayız” diyor. Hilton Dalaman Genel Müdürü Tunç Batum, geçtiğimiz yıl başladıkları ciddi bir yatırım olduğunu belirtiyor. Bu yatırımın kapasitesini üçte bir oranında küçülttüklerini ifade ediyor. Batum, “Otelimizi üçte bir kapasiteyle açıyoruz” diye konuşuyor. Bu yıl büyüme öngörmeyen züccaciye sektöründe de yatırımlar erteleniyor. ZÜCDER Başkanı Mesut Öksüz, sektörde ödeme vadelerinin uzarken bazı şirketlerin de yatırımlarını beklettiklerini söylüyor. 

4 ÖDEMELER ÖTELENDİ

Önlemler listesinin üst sıralarında nakit çıktısını azaltan tedbirler var. Pegasus Genel Müdürü Mehmet Nane, bu kriz kapsamında alınacak tedbirleri 2 boyutta değerlendirdiklerini ifade ediyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “İlki nakit çıktısını azaltıcı, ikincisi taze nakit girdisini artırıcı tedbirler. Örneğin İstikrar Kalkanı Paketi hem nakit çıktısını azaltma hem taze nakit girdisini artırma açısından bize destek veriyor.” Burgan Leasing Genel Müdürü Cüneyt Akpınar da kiracıları lehine hızlı hareket ederek nakış akışlarını rahatlattıklarını söylüyor. “İş yapamayan, nakit akışı bozulan müşterilerimizin taksitlerini 3 ay öteledik” diyor. Yapı Kredi Faktoring de müşterilerinin yanında olmak için borçlanma vadelerini uzattı. Yapı Kredi Faktoring Genel Müdürü Bozkurt Çöteli, “Ayrıca fon kaynaklarımızı çeşitlendirdik” diyor. Yapı Kredi Leasing Genel Müdürü Fatih Torun, 3 ay öteleme talebinde bulunan müşterilerinin nakit akışlarına uygun vade ve çözümler sunduklarını dile getiriyor. MOBSAD Başkanı Nuri Gürcan, mobilya sektöründe alınan en kritik önlemin finansal konuları yönetmek olduğunu belirtiyor. “Her şirketin kendi önlem paketi var ancak çoğunluğun ödeme vadelerini uzattıklarını söyleyebiliriz” diyor. MODOKO Başkanı Koray Çalışkan, mobilya sektöründe şirketlerin kârlarını ötelediklerini açıklıyor, “Ödeme vadelerinde de uzatma söz konusu” diyor. 

5 RİSKLER DÜŞÜRÜLÜYOR

Riski minimize etmek her sektör ve her şirket için en kritik önlemlerden biri. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, bu konuda yaptıkları uygulamaları şöyle anlatıyor: “Açık pozisyon yaratmayacak şekilde döviz borçlanıyoruz. Riskli şirketlerle peşin çalışmaya başladık. Ciroyu artırmak yerine kârlılığı hedefledik.” Aral AŞ Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Aral, nakit kalmaya çalıştıklarını belirtiyor, “Yatırımlar bu yıl konuşulmaz, müşterilerimize vadede destek oluyoruz. Pazarlamada ise ihracat kanallarını zorluyoruz” diye konuşuyor. Ajinomoto Örgen Gıda CEO’su Sinan Altun, işletme sermayesi yönetimine üst düzeyde odaklanmış durumda. Müşteri riskleri değerlendirmesini de artıran Altun, “Kaynaklarımızı en verimli kullanacağımız şekilde bir önceliklendirmeye gidiyoruz” diyor. İnoksan CEO’su Vehbi Varlık, son krizin yaralarını sarmak için bu yılın başında genel giderleri, vadeleri kısmaya ve mağazaları kapatmaya başladıklarını ifade ediyor. Varlık, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu yıl nakit akışını öncelik gördüğümüz hatta yatırımları ertelediğimiz bir yıldı. Tüm bu önlemlerin yanında riskli gördüğümüz projeli işlerden çekildik. Eğitime, iletişime ve pazarlamaya önem verdik.” 

6 DÖVİZ KREDİLERİ KAPANDI 

Kurlardaki ani iniş ve çıkışlar özellikle yatırımlar ve planlamalar açısından şirketleri zorluyor. Bu nedenle pandemi döneminde şirketler önlem olarak döviz kredilerini kapatmayı tercih etti. Coşkunöz Holding CEO’su A. Erdem Acay, uygun şartlardaki TL kredilerini kullanarak döviz kredilerini kapattıklarını söylüyor. “Proje bazlı çalıştığımız müşterilerimizle ödeme vadelerini öne çekmek üzere görüşmeler yaptık” diyor. Türkiye Petrolleri Genel Müdürü Fidan Bayındır Yıldız, finansal türevleri kullanarak döviz açık pozisyonlarını optimum şekilde yönettiklerini söylüyor. “Tabii ki tüm bu dönemde nakit akışımızın üzerine daha çok yoğunlaştık. Kârlılığımızı ve insan kaynakları açısından verimliği artırıcı çalışmalara odaklandık” diye konuşuyor. Tezmaksan Makine de hedging uygulayarak kur riskinden korunuyor. Kısa vadeli borçlanmalarını uzun vadeli olarak kurguladıklarını dile getiren Tezmaksan Makine Genel Müdürü Hakan Aydoğdu, “Bu dönemde devletimizin sunmuş olduğu birtakım kredi enstrümanlarından yararlandık” diyor. NG Grup Kurucu Başkanı Nafi Güral da döviz kredilerini TL kredisine dönüştürdüklerini söylüyor. İç piyasadaki talep yetersizliğinden oluşan satış kayıplarını da ihracat kulvarlarına transfer ettiklerini açıklıyor. 

7 MALİYETLER AŞAĞI ÇEKİLİYOR

Her kriz döneminde şirketlerin ilk baktıkları nokta maliyetler oluyor. Bu dönem de şirketlerin acil önlem listesinde maliyetleri düşürmek önemli bir öncelik. Doğuş Otomotiv, üretim ve tedarik planlamasını mevcut piyasa koşullarına göre değerlendirerek stok riskini minimize etti. Doğuş Otomotiv CEO’su Ali Bilaloğlu, bu dönemde aldıkları bir diğer önlemin de kredi portföylerini düşük faizli kredi oranları ile yenileyerek maliyetlerini aşağı çekmek olduğunu belirtiyor. Mars Logistics Yönetim Kurulu Başkanı Garip Sahillioğlu, maliyet yönetimine odaklanarak satın alma süreçlerini nasıl iyileştirebileceklerine dair planlamalar yapıp uygulamaya geçirdiklerini anlatıyor. Watsons Türkiye Genel Müdürü Mete Yurddaş, nakitlerini çok dikkatli kullandıklarının altını çiziyor. AVM ve cadde mağazalarındaki mal sahipleri ile kira ve ortak gider için indirim ve destek görüşmeleri yaptıklarını dile getiren Yurddaş, “Devletin sunduğu destek paketinden de yararlanıyoruz” diyor. Medicana Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hüseyin Bozkurt, tasarruf edebilecekleri alanları belirleyip, bu alanlarda tasarrufa odaklandıklarını ifade ediyor. Özellikle vadesi geçen alacaklarının tahsiliyle nakit akışlarını sürdürülebilir şekilde tutmaya da özen gösterdiklerini sözlerine ekliyor. Gider yönetimini her zamankinden daha iyi yapmaya çalıştıklarını söyleyen Defacto CEO’su İhsan Ateş, “En iyi, en kötü ya da orta halli olarak 4-5 tane farklı senaryo çalıştık. Tüm senaryolarımızda tedarikçilerimizden aldığımız ürünleri eritebiliyoruz” diye konuşuyor. 

8 YENİLİK ARAYIŞI HIZLANDI

Her sektör ve şirket bu dönemde çıkışı yenilikte arıyor. Plastik sektörü adına konuşan PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, sektörde pazar ve ürün çeşitlemesinde yenilikler olduğunu söylüyor. “Sektörde ürün gamına medikal ve hijyen ürünlerinin eklenmesi ve ambalaj grubunun genişletilmesi yaklaşımı benimseniyor” diyor. Hafele Türkiye İcra Kurulu Başkanı Hilmi Uytun, artan hijyen hassasiyeti nedeniyle birçok yeni ürünü portföylerine eklediklerini belirtiyor. “Özellikle ortak temas alanları olan kapı kolları, mobilya kulpları ve tuvalet kapıları mandallarını, özel bir hammadde olan CuVerro ile ürettik ve Hafele Cuverro ürün serisini çıkardık” diye anlatıyor. Kütahya Porselen Yönetim Kurulu Başkanı Sema Güral, inovatif ürünler geliştirerek özellikle değişen tüketici taleplerine hızlı adapte olmaya gayret ettiklerini dile getiriyor. “Bu sayede katma değerli ürün satışına odaklandık” diyor. 

9 DİJİTAL ATAK 

Pandemi ile birlikte şirketler adeta dijitalleşme atağına geçti. İKMİB Başkanı Adil Pelister, kimya sektöründe dijital dönüşüm çerçevesinde şirketlerin e-ticarete ağırlık vermeye başladıklarını söylüyor. İKMİB olarak da dijital ihracat platformu oluşturulması için çalıştıklarını açıklayor. Faydasıçok Holding Yönetim Kurulu Başkanı Naci Faydasıçok, online satış kanalı projeleri Has4Commerce’e start verdiklerini, dijitalizasyon projeleri Has4Steel’de ileri planlama, nakliye süreçlerini dijitalleştirdiklerini dile getiriyor. Yeme içme sektöründe de dijitalleşme önemli bir önlem olarak öne çıkıyor. Bursa Kebap Evi CEO’su Hüseyin Genç, dijital satış pazarlama faaliyetlerine ağırlık vererek kolay sipariş verme modülünü geliştirdiklerini ifade ediyor, “Bu dönemde vadeli ürün satışlarımızı durdurarak peşin çalışma uygulamasına geçtik” diye konuşuyor. UPS de dijital çözümlere ağırlık veriyor. UPS Smart programlarıyla yurt içi B2B müşterilerinin gönderi ve iade gibi taleplerini en hızlı şekilde çözüme kavuşturmaya başladıklarını anlatan UPS Türkiye Genel Müdürü Burak Kılıç, “Yurt dışı B2B müşterilerimize yönelik WorldEase, QuantumView, WorldShip gibi dijital, özel çözümlerle işlerini kolaylaştırıyoruz” diyor.