Anadolu hızlanır mı?

Elçin Cirik

[email protected]

Mevduatın yüzde 30’u, kredilerin yüzde 40’ı Anadolu’dan geliyor. Son beş yılda Anadolu’nun 15 ilinde kredilerde, sektörün çok üzerinde büyüme kaydedildi. Bankacılıkta 5 yıl sonra yüzde 7-10 puan artışla kredilerin 47-50’sinin Anadolu illerinden geleceği öngörülüyor. Finansın diğer kategorilerinde de benzer bir tablo var. Sigortadan leasinge, BES’ten faktoringe şirketler Anadolu’dan aldığı payı artırma planı yapıyor. 5 yıl sonra leasingde işlem hacminin yüzde 45’i, faktoringde ise yüzde 40’ı Anadolu illerinden gelecek.

Türkiye’nin dev şirketlerinin yaklaşık yarısı İstanbul merkezli. Ankara ve İzmir’i de eklediğimizde oran daha da yükseliyor. İşte bu nedenle finansın kalbi de bu üç büyük şehirde atıyor. Ancak en büyük üç şehrin doygunluğu ulaşmasıyla gözler, Anadolu’ya dikiliyor. Bugün 3 büyük şehrin GSMH’den aldığı pay yüzde 50’ye yakın ve büyük kurumların etkisiyle toplam kredilerinin yüzde 60’ını kullanıyorlar. Ancak bankacılığın alt kırılımlarına bakılınca tüketici kredileri ve KOBİ kredilerinde Anadolu’nun payı son 5 yılda yükseliyor. Bankaların şube yatırımlarında da Anadolu illerinin payı artıyor. Aynı durum leasing, faktoring ve BES gibi farklı finans kategorileri için de söz konusu… Önümüzdeki 5 yılda bu trend hem müşteri adedi hem cirodaki etkinlik anlamında Anadolu lehine daha da hızlanacak gibi görünüyor. 

BANKACILIK TABANA YAYILIYOR

Bankalar kredi ve mevduatlarda tabana yayılma politikasıyla şube dağılımında Anadolu’ya kayıyor. Son 5 yılda şube ve ATM sayısı Anadolu lehine yüzde 2,6 arttı. Toplam kredi ve mevduat tarafında küçük farklarla tablo aynı seyrediyor. 2017 sonu verilerine göre, Anadolu’nun toplam kredilerdeki payı yüzde 40. Bu oran 5 yıl önce de yüzde 41,5’ti. Yalnız burada önemli detaylar mevcut. Son 5 yılda toplam krediler yüzde 172 büyürken 15 Anadolu ili bu oranın çok üzerinde büyüyor. Örneğin Denizli’de yüzde 332, Konya’da yüzde 242 ve Gaziantep’te yüzde 224 kredi büyümesi izleniyor. Ayrıca konut kredileri ve diğer tüketici kredilerinde Anadolu’nun payı, 2012’ye göre yüzde 3 artarak yüzde 55’lere ulaştı. Toplam mevduatlarda da yüzde 1’lik bir artış var. Tüm bu yükselen verilerle bankalar, Anadolu tarafında büyüme planları kuruyor. Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, “Bundan sonra Anadolu’da büyük illere gidiyoruz” diyor. Albaraka Türk Genel Müdür Yardımcısı Hasan Altundağ, “2018’de konut kredisi kullandırma oranı tüm sektörde düşük. Bunun yerine Anadolu illerimizde KOBİ kredileri üzerine yoğunlaştık. Tabana yaygın bir büyüme için bankamızın Anadolu illerinde yüzde 25 olan kredi payını yüzde 30’a ve mevduat payını yüzde 35’e çıkarmayı hedefliyoruz” diyor. Danışman Tunç Akyurt, 5 yılda sektör kredilerinde Anadolu’nun payının yüzde 48-50 civarına geleceğini tahmin ediyor. Akyurt’a göre mevduat tarafında da bu pay, yüzde 35’e çıkacak. Mehmet Sönmez ise “Anadolu’nun payında 7-10 puan arası artış olur. Özellikle Gaziantep, Kayseri, Denizli, Bursa, Antalya büyümeye devam edecek iller” diyor. 

BES’TE ARTIŞ BEKLENİYOR

Bireysel emeklilik sisteminde Anadolu’nun payında belirgin bir artış var. Bugün katılımcı sayısında üç büyük şehrin payı yüzde 44. 2012 sonunda bu oran yüzde 48,7’ydi. Anadolu illerinden gelen katılımcıların oranı ise son 5 yılda yüzde 5 arttı. Anadolu Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, bu değişimi şöyle açıklıyor: “Bireysel emeklilik potansiyeli anlamında henüz yeterli verimliliğe ulaşamamış bölgelerden katılımlar artış gösterdi.”Sistemde fon büyüklüğünde il bazında ayrım yapılmıyor. Ancak büyük oyunculardan Garanti Emeklilik’in verileri, sektörde fon büyüklüğünde de bir değişim olduğunu ortaya koyuyor. Şirket verilerine göre fon büyüklüğünde Anadolu illerinin payı 2 puan artmış durumda. Emeklilik şirketleri, Anadolu’da güçlü büyüme planları kuruyor. Uğur Erkan, “Nisanda satışa sunduğumuz Çiftçilere Özel Emeklilik Planımızla çiftçilerimizin yoğun faaliyet gösterdiği il ve bölgelerde katılımcı sayısında artış olmasını öngörüyoruz” diyor. Burak Ali Göçer, “81 ilin 77’sinde pazar payımız Garanti Bankası şube payının üzerinde. Altında olan illerse Ardahan, Bayburt, Bingöl ve Hakkari. Bu iller özelinde daha çok çalışmalıyız” şeklinde konuşuyor. Emeklilik şirketleri, bu trendin önümüzdeki 5 yıl için de devam edeceği konusunda hemfikir. Uğur Erkan, 2017 yılında başlayan İstanbul’dan ters göçün burada etkili olacağını düşünüyor. Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek de OKS (Otomatik katılım sistemi) ile henüz penetrasyonun olgunluğa erişmemiş bölgelerde daha fazla çalışanın sistemle tanışacağı fikrinde. Katılımcı sayısında 2023’e kadar payın 4-5 puan daha artacağı öngörülüyor. x

FAKTORİNG YÜZDE 40’I ZORLAR

Faktoring sektöründe Anadolu’nun gelişimini net olarak görmek mümkün. Bugün sektörün müşteri sayısında Anadolu’nun payı yüzde 42’ye çıkıyor. 2012 sonunda bu oran, yüzde 30’du. QNB Finansfaktoring Genel Müdürü Nergis Ayvaz Bumedian,bu artışın temel nedenini son dönemde faktoring şirketlerinin üç büyük şehir dışında şubeleşmesine bağlıyor. Sektörün işlem hacminde de Anadolu’nun payı 2012 sonunda yüzde 25’ti. Bugün bu pay yüzde 29’e yükselmiş durumda. Finansal Kurumlar Birliği Başkanı Mehmet Cantekin, “Müşteri sayısında ciddi artış görünse de Anadolu’da yaratılan ciroda o derece büyük bir gelişme gözükmüyor” diyor. Tabii bunun temel nedeni, büyük kurumsal şirketlerin ağırlıklı olarak üç büyük şehirde toplanmış olması. “Anadolu’nun hacim artışı oldukça umut verici” diyen Nergis Ayvaz Bumedian, “Toplam müşteri adedimizin yüzde 49’u Anadolu illerimizden. Toplam hacmimizdeki payı henüz yüzde 22’lerde, zira şubelerimiz yeni. Bu oranın önümüzdeki yıl yüzde 30 ve sonrasında yüzde 40’a ulaşmasını bekliyorum” yorumunda bulunuyor. Cantekin ise bu noktada Kocaeli’nin gelişimini vurguluyor. “Kocaeli, gelişen sanayi ve ticaretiyle hem Ankara’nın hem İzmir’in iki katı gelişti” diyen Cantekin, her ilin GSYH’deki payı kadar faktoring pazarında yer almasını başarabilirse Anadolu’daki işlem hacminin yüzde 40’lara taşınacağını öngörüyor. Bumedian ise “Toplam hacim içinde Anadolu payının bankacılık sistemine paralel gelişip yüzde 40’lara yaklaşmasını, müşteri adedinde de yüzde 45-50 bandına gelmesini bekliyorum” diye konuşuyor. 

LEASİNGDE UMUT YÜKSEK

Leasing tarafında ise tablo biraz farklı… Sektörde İstanbul ve Ankara’nın güçlü ağırlığı bulunuyor. Şeker Leasing Genel Müdürü Latif Latifoğlu, sektör hacminde İstanbul’un yüzde 40 ve Ankara’nın yüzde 10’ların üzerinde ağırlığı olduğunu açıklıyor. Üçüncü şehir ise dönemin ekonomik koşullarına göre değişiyor. 2015 yılında Gaziantep üçüncü sıradayken bu yıl Bursa ilk sıralara çıkıyor. Toplamda bakıldığında son beş yılda işlem hacmi içinde, Anadolu’nun payında ufak bir düşüş dikkat çekiyor. Garanti Leasing Genel Müdürü Ünal Gökmen, sektörde müşteri sayısı ve işlem hacminde Anadolu’nun oranlarının birbirine çok yakın olduğunu söylüyor. Sektör hacminde Anadolu’nun payı, 2012 sonunda yüzde 37,6 iken bugün bu oran yüzde 36. Latifoğlu, bu ufak pay düşüşünün nedenlerini, “Büyük kamu yatırımlarının etkisiyle İstanbul, İzmir ve Ankara’daki işlemlerdeki artış ve jeopolitik risklerden etkilenen Gaziantep ile Antalya gibi illerde yeni yatırım iştahının azalması” olarak açıklıyor. Peki 5 yıl sonra bu pay artacak mı? Gökmen, gelecek öngörüsünü “İstanbul dışında da ciddi bir sanayileşme atağı söz konusu. Yeni organize sanayi bölgeleri açılıyor, buradaki makine yatırımlarının finansmanında ilk tercih yönteminin leasing olması için çabalıyoruz” sözleriyle özetliyor. Latifoğlu, “Yeni ekonomi modeliyle Anadolu’nun üretim içindeki payının artacağını düşünüyorum. Böylece payının 5 yıl içinde yüzde 45’e yaklaşacağını tahmin ediyorum” şeklinde konuşuyor. Garanti Leasing olarak yılın ilk yarısında otomotiv, tekstil ve inşaat taahhüt şirketlerinin Anadolu’da olması nedeniyle işlem hacimlerinin yüzde 54’ünü ilk 3 şehir dışında yaptıklarını belirten Ünal Gökmen, büyüme stratejilerine bu yönde devam edeceklerini söylüyor.

~