En az kayıp stratejisi

2019’a göre ciro kaybının minimum yüzde 50 olacağı öngörülüyor. Kaybın yüzde 70-80’i geçeceğini düşünen büyük gruplar da var. 2020 için otellerin doluluk hedefleri ise yüzde 30- 35 arasında değişiyor. En iyi ihtimalle yüzde 60 doluluk tahmini yapılıyor. Pek çok grup ise sezonun bir ay uzamasını bekliyor. Hepsinin hedefi ise ortak; 2020’yi minimum hasarla kapatmak…

Ayçe Tarcan Aksakal

atarcan@capital.com.tr

Eylül 2020 sayısından 

Geçen yılı 1,7 milyon yatak kapasitesi, 51,7 milyon turist ve 34,5 milyar dolar gelirle kapatan turizm sektöründe 2020’de 50 milyar gelir hedefleniyordu. 2023 hedefi 65 milyar dolardı. Ancak pandemi sonrası değişen konjonktürde hedeflerden oldukça uzaklaşıldı. Haziranda normalleşme takviminin başlamasıyla ilk adımlar atılsa da turizmciler bu yıl en iyi ihtimalle 2019 cirolarının yarısını gerçekleştirmeyi hedefliyor. Kaybın yüzde 80-90’ı bulacağı öngörülüyor. 2020 sonu için doluluk hedefi ise yüzde 30-35 arasında.

Sokağa çıkma, seyahat yasakları gibi konuların yeniden gündeme gelmemesi halindeki iyi senaryoda yıl sonu için yüzde 60 doluluk hedefleyenler de var. Dünyada bu yıl yüzde 78 kayıpla 1,2 trilyon dolar turizm kaybı öngörülüyor. Türkiye’de ise yüzde 70 kayıpla yaklaşık 30 milyar dolar gibi bir kayıp söz konusu olacak. Er Yatırım Genel Müdürü ve Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TTYD) Yönetim Kurulu Üyesi Ferzan Çelikkanat, “Şu anda sektörde yeni yatırım projelerinde yüzde 70-80 oranında daralma gözlemleniyor” diyor. Çelikkanat, yenileme yatırımı teşviklerinde ise yüzde 40 civarında azalma yaşandığını söylüyor. 

KAPASİTE KULLANIMI 

Yatırımları, otel açılışlarını ve büyüme planlarını erteleyen turizmciler pandemiyle en zor ve sıkıntılı yılı yaşıyor. En fazla yatak kapasitesinin olduğu Antalya’da haziran ortasında açılan oteller olsa da pek çok otelin açılışı ağustosa sarktı. Antalya’daki 2 bin civarındaki 4 ve 5 yıldızlı otelden sadece 600’ü temmuzda açıldı. Bunda, Avrupa ve Rusya pazarının açılmaması etkili oldu. 1 Haziran’dan itibaren otellerini açmaya başlayan grupların çoğu tam kapasite çalışmıyor. Rixos 30 otelden 25’ini açarken Kilit Şirketler Grubu 20 otelden 7’sini açtı. Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde toplam 13 oteli bulunan Barut Hotels Grubu da koronavirüs nedeniyle kapattığı tesislerini 5 Haziran’da açmaya başladı. Haziranda 6 otelini açan grup, temmuz sonunda TUI Sensatori Resort Barut Sorgun’u açtı. Ağustos ayındaysa ise 3 otelini daha açtı. Cornelia Diamond Golf Resort Spa Genel Müdürü Zafer Alkaya, bu yıl yaşanan sıkıntılardan dolayı mevcut yatak kapasitelerinin yüzde 40’ına göre hazırlık yaptıklarını belirtiyor. “Talebin artmasıyla bunu yüzde 50’ye çıkabiliriz” diyen Alkaya, normal dönemlerde yüzde 10 olan otellerin yerli turist oranının ise yüzde 15’i geçeceğini söylüyor. Şehir otelciliğinde hizmet veren gruplar ise genelde tam kapasiteyle hizmet veriyor. Er Yatırım İzmir ve İstanbul’daki iki oteliyle hizmet verirken 566 oda kapasitesiyle turizm sektöründe üst segmentte hizmet sunduklarını söyleyen Swissôtel The Bosphorus Genel Müdürü Uğur Talayhan salgınla mücadelenin en yoğun olduğu süreçte bile işletmelerini hiç kapatmadıklarını söylüyor. Talayhan, “Sadece belirli bir süre için sınırlı kapasiteyle faaliyette bulunduk” diyor. 

DOLULUK HEDEFİ 

2019’da Türkiye’deki otellerin doluluk oranı ortalaması yüzde 59 oldu. Pandemi döneminde kapalı kalan otellerin şu anda yüzde 40 kapasiteyle faaliyet gösterdiği düşünülürse, 2020’yi yüzde 30-35 doluluk oranıyla kapatacakları tahmin ediliyor. FTI Group bu yıl yüzde 20-30 doluluk hedeflerken Polat Holding CEO’su Baran Demir, uçakların aktif olarak seferlerine başlamaması, organizasyon ve toplantıların iptal olması nedeniyle bu yıl yüzde 10-15 doluluk öngörüyor. Dedeman Grubu’nda ise doluluk oranları yüzde 40-45 seviyesinde. Grubun turizm başkanı Banu Dedeman, “Otellerimiz şehir oteli konseptinde olduğu için sonbaharda doluluk oranında yükselme olacağını öngörüyoruz” diyor. Limak Turizm Grubu ve Er Yatırım bu yıl otellerinde yüzde 60 doluluk hedefliyor. İçdaş Holding’in Antalya’daki oteli Susesi Luxury Resort’un genel müdürü Çağlar Bayrakçı ise doluluk hedefinin yüzde 50 olduğunu belirtiyor. Le Meriden Beach Resort’un yatırımcısı MYC Partners Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan da uluslararası uçuşların açılmasıyla yüzde 70 doluluk hedefliyor. Akdoğan, “Sosyal mesafeyi koruyarak tatil yapmak isteyen misafirlerimizden uzun dönemli rezervasyon taleplerini karşılamaya çalışarak küçülme ve kaybı minimuma indirmeye çalışıyoruz” diyor. 

KAYIP NE KADAR?

Otel açılışlarındaki gecikmelerden dolayı sektörde bu yıl en az yüzde 40-50 ciro kaybı öngörülüyor. Ancak sektörün önde gelen yatırımcılarına göre kayıp yüzde 50’nin üzerinde olacak. Almanya’nın en büyük tur operatörü FTI Group CEO’su Ahmet Pandır, “2019’u 3,5 milyar TL ciroyla kapattık. Bu yıl ise otel açılışlarından kaynaklanan gecikmeler nedeniyle 2019’a göre ciro kaybımız yüzde 70-85 arasında olacak” diyor. Geçen yılı 29 milyon Euro, 320 bin misafirle kapatan Polat Holding de bu yıl 4 milyon Euro ciro 50 bin misafir hedefliyor. Holdingin CEO’su Baran Demir, bu yıl açılışı ertelenen otellerden dolayı turizm gelirlerinde yüzde 80 kayıp beklediklerini belirtiyor. Demir, “2021’de umarım toparlanma sağlanır” diye konuşuyor. Geçen yıl bünyelerindeki 8 otelde 730 bin kişiyi misafir ettiklerini söyleyen Elite World Hotels CEO’su Ünsal Şınık ise bu yıl 2019’a göre misafir sayısı ve ciroda yüzde 50 düşüş öngördüğünü belirtiyor. Şınık, “Bu yıl otellerimizi kademeli olarak geniş önlemler çerçevesinde hizmete açtık” diyor. Limak Holding Turizm Grubu Başkanı Kaan Kaşif Kavaloğlu ise otellerin kapalı kalmasından dolayı bütçelerinde yüzde 50’ye yakın sapma olduğunu, 2020’yi yüzde 40 kayıpla kapatacaklarını belirtiyor. Turizm sektöründe Avantgarde markasıyla büyüyen Lucis Global’in CEO’su Cenk Öztanık, bu yıl 2019’a göre minimum yüzde 60 gelir kaybı yaşayacaklarını tahmin ediyor. Karaderili Şirketler Grubu CEO’su Tevfik Talas ise bu yıl kayıplarının yüzde 30 seviyesinde olacağını belirtiyor. Talas, “Pandemi sonrasında en önemli hedefimiz istihdamı koruyarak yatırımlarımıza devam etmek” diyor. 

YIL SONU TAHMİNİ

Turizmcilere göre 2020’yi 2019’un yüzde 50 altında kapatabilmek büyük başarı olacak. Türkiye’nin en büyük turizm gruplarından Rixos’un yönetim kurulu başkanı Fettah Tamince, iyi senaryoda 2020 için hedefledikleri bütçenin yüzde 20-25’ini; kötü senaryoda ise yüzde 10’unu yapmayı planlıyor. 2019’u yüzde 20 ciro büyümesi yüzde 80’in üzerinde doluluk oranıyla kapattıklarını belirten Özak GYO bünyesindeki Ela Quality Resort’un genel müdürü Ufuk Gezgin, “Kapalı olduğumuz aylar göz önüne alınırsa geçen yılki cironun yüzde 25’ini yakalayabileceğimizi tahmin ediyoruz” diyor. Lucis Global CEO’su Cenk Öztanık, 2020’yi yeni bir kriz dalgası yaşanmazsa 3 milyon Euro’nun biraz üzerinde ciroyla kapatmayı hedeflediklerini belirtiyor. Öztanık, “Misafir sayımız 157 bin 500’den 70 bin seviyelerine gerileyecek” diyor. Club Sera Hotel CEO’su Özer Saraçoğlu da 2020’yi geçen yılın yüzde 50’sini gerçekleştirebilecekleri bir seviyede kapamayı başarı olarak kabul ediyor. Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat’ın 2020 sonu için en önemli hedefi ise 5 milyon Euro ciro hedefini tutturmak. Çelikkanat, 2024’e kadar yatak kapasitesine 900 yatak daha ilave etmeyi planlıyor. Çelikkanat, “2024 sonuna kadar 1.500 yatak kapasitesine ulaşmayı hedefliyoruz” diyor. Sianji Grup Yönetim Kurulu Başkanı Recai Çakır ise bu yıl için en önemli hedefinin personeli kaybetmemek olduğunu belirtiyor. Çakır, “Bu yıl az da olsa faiz giderlerimizi karşılayacak bir kâr etmeyi umuyoruz” diyor. Zafer İnşaat Yatırım Holding’in bünyesinde faaliyet gösteren Concorde Hotels’in yönetim kurulu üyesi Erkan Yağcı da bu yıl 3’üncü otel yatırımları Concorde Tower Lefkoşa’yı açmayı hedeflediklerini söylüyor. Yağcı, “Geçen yıllardaki doluluk oranlarına ulaşamasak da turizm hareketinin başlaması önceliğimiz olacak” diyor. 

PANDEMİ ÖNLEMİ

Turizm yatırımcıları otellerini açmak için mayıs ayında pandemi önlemlerini almaya başladı. Öncelikle Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği önlem ve prosedürleri uygulamaya geçirdiler. Ardından Turizm Bakanlığı kapsamında verilen ve zorunluluğu bulunmayan, güvenli turizm sertifikasını aldılar. Haziran ayı ortasında güvenli turizm sertifikasını almaya hak kazandıklarını belirten Susesi Luxury Resort Genel Müdürü Çağlar Bayrakçı, “Bu sertifikasyon sistemiyle rakip ülkelere göre bir adım önde olduğumuzu düşünüyorum” diyor. Limak Holding Turizm Grubu Başkanı Kaan Kaşif Kavaloğlu ise otel açılışlarından önce 300 maddeden oluşan Pandemi Eylem Planı’nı oluşturarak Turizm ve Kültür Bakanlığı sertifikasyon programı gereğince ileri teknoloji termal kamera sistemleri ve hijyene yönelik teknolojik altyapı çalışmalarıyla hazırlıklarını tamamladıklarını söylüyor. Her kademeden çalışana sürekli eğitim verdiklerini anlatan Kavaloğlu, “Misafirlerimiz için sadeleştirilmiş hijyen ve pandemi manifestosu hazırlayarak web sitemizden yayınladık” diyor. Diler Holding bünyesindeki Cornelia Diamond Golf Resort Spa’nın genel müdürü Zafer Alkaya da pandemi sonrasında insanların güvenli bir şekilde tatil yapacaklarına inanacakları bir sistemi kurduklarını belirtiyor. Cornelia Grubu olarak bu yıl tesislerinin tamamını hizmete açtıklarını söyleyen Alkaya, “Fransız Bureau Veritas’dan misafir ağırlama, hizmet ve hijyen tedbirlerine yönelik eğitimler alıyor ve sürekli denetleniyoruz” diyor. 

SERTİFİKA DÖNEMİ

1 Haziran’da Le Meridien Bodrum Beach Resort’u açtıklarını söyleyen MYC Partners Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan, uluslararası lüks segmentte bir markayı temsil etmelerinden dolayı ileri düzeyde tüm önlemleri mayıs ayında almaya başladıklarını söylüyor. “Bölgenin güvenli turizm sertifikası alan ilk otellerinden biri olduk” diyen Akdoğan değerlendirmelerine şöyle devam ediyor: “Ortak alanlarda güvenli sosyal mesafe düzenlenmesi, tekstil ürünlerinin 90 derecede dezenfekte edilerek yıkanıyor olması gibi çok sayıda önlemi hayata geçirdik.” Güvenli turizm sertifikasını almaya hak kazandıklarını söyleyen Concorde Hotels Yönetim Kurulu Üyesi Erkan Yağcı da odaları misafirlerin kullanımına açmadan önce kimyasal kalıntı bırakmayan ozon sitemleriyle dezenfekte ettiklerini belirtiyor. Kıbrıs’ın yüzde 8’lik yatak kapasitesine sahip Elexus Hotel’in genel müdürü İsmail Tirali, hem otel içinde hem dışında COVID-19’la ilgili çok sayıda önlemi hayata geçirdiklerini belirtiyor. Otel dışı uygulamalarından örnek veren Tirali, “Misafirlerimiz için yurt dışı seyahatlerinde gerekli olan PCR testini yaşadıkları şehirlerde bulunan anlaşmalı olduğumuz hastanelerde bedelsiz olarak yaptırıyoruz” diyor. Swissôtel The Bosphorus Genel Müdürü Uğur Talayhan da kontrollü sosyal mesafe tedbirlerine uyumlu şekilde önceliklerinin insan sağlığı ve güvenliği olduğunu belirtiyor. “2020 için hedefimiz özellikle yılın ilk altı ayını telafi etmek olacak. Kontrollü sosyal hayat tedbirlerine uyumlu şekilde bu hedefe üçüncü çeyrekte ulaşacağımızı öngörüyoruz” diyor.