Fikir peşinde

Aslı Sözbilir

[email protected]

Günümüzde şirketler bir yandan esas işlerine yoğunlaşırken bir yandan da gelirleri artırıp maliyetleri kısacak fikirlerin peşinden koşuyor. Bunu yaparken de dışarıdan ve içeriden yardım arıyorlar. Yani şirketler danışmanlık şirketlerine, üniversitelere, Ar-Ge merkezlerine fikir toplama açısından bel bağlamanın dışında kurum içi öneri havuzları ve yarışmalarla çalışanların “iyileştirici fikirleri”nden de faydalanmaya çalışıyor. Peki, bu toplanan fikirler uygulandığında şirketlerin maliyet tablosuna nasıl yansıyor? Bu soruya yanıt bulmak amacıyla Türkiye’de sektörünün lideri, köklü şirketlerin kapısını çaldık. Hepsinin özellikle kurum içinden gelen fikirleri bir gelir kapısı olarak ciddiyetle değerlendirdiğini gördük. Bunların arasında Şişecam Topluluğu gibi “İşini en iyi yapan bilir” diyerek çalışanlarının üretimden pazarlamaya özgün fikirlerini somutlaştırıp sürece katanlar da, DHL Express Türkiye gibi çalışanlarının her gün en az 30 dakikasını bu işe ayırmasını isteyenler de var. Eczacıbaşı, Yaşar, Yıldız gibi topluluklar ise hem içeriden hem dışarıdan “yaratıcı ve iyileştirici fikirlere” kucak açarak toplanan fikirleri inovatif şirket imajının ötesinde gerçek bir finansal katkı olarak değerlendiriyor. 

YENİ FİKİR FABRİKALARI 

Eczacıbaşı Topluluğu, Türkiye’de inovasyona ve katılımcılığa önem veren kuruluşlardan biri… Topluluk bu doğrultuda son 5 yılda yaklaşık 50 bin öneri topladı. Bu önerilerin 5 bin 400 tanesi projelendirildi ve bütçeye 675 milyon 700 bin TL’lik katkı sağlandı. 2016 yılında ise içeriden ve dışarıdan toplanan 13 bin fikrin, 1.600 tanesi projelendirildi. Projelendirilen 1.600 fikrin 46 tanesi Eczacıbaşı İnovasyon Ödülleri’ne katıldı ve topluluğa sağladığı parasal değer 230 milyon TL oldu. Süreç İnovasyonu projeleri kapsamında olan 1.435 projenin sağladığı parasal değer ise 104 milyon 600 bin TL düzeyinde gerçekleşti. Eczacıbaşı Holding İnovasyon Koordinatörü Ata Selçuk, bu projelerin ağırlıklı olarak verimlilik ve süreç geliştirme alanlarında oluşturulduğunu söylüyor. Selçuk, “Fikir ve bu fikirlerden hayata geçirilen projelerin sayısı yıllar itibarıyla artıyor. Bu artışta toplulukta yaratıcılık ve yenilikçiliği teşvik eden bir ortamın kurum kültürü olarak yerleşmesi en büyük etken” diyor. Türkiye’nin en köklü kuruluşları arasında yer alan Şişecam Topluluğu, “İşini en iyi yapan bilir” düşüncesinden yola çıkarak, çalışanlarının hammaddeden üretime, kaliteden pazarlamaya, iş ikliminden motivasyona kadar farklı alanlarda özgün ve yenilikçi fikirler üretmesinin önünü açmak üzere 2014 yılında “Fikir Fabrikası” projesini hayata geçirdi. Fikir Fabrikası’nın faaliyete geçtiği 1 Ocak 2014 tarihinden bu yana çalışanlardan toplam 1.715 öneri geldi. 1.715 öneriden 415 adedi “verimlilik”, 258 adedi “kaynak kullanımı”, 236 adedi ise “üretim” alanında verildi. Bunların 202 adedi projelendirilerek hayata geçti. Şişecam Topluluğu İnsan Kaynakları Başkanı Şengül Demircan, “Fikir Fabrikası kapsamında hayata geçen projelerden 8 milyon 100 bin TL fayda sağlandı” diyor. 

Bİ-FİKRİ OLANA DAVET 

Anadolu Grubu da özellikle son dönemlerde inovasyona yatırım yapan şirketlerden biri. Grup özellikle içeriden gelen yaratıcı fikirlerin şirketin geleceğinde ve büyümesinde kritik rol oynadığını düşünüyor. Bu amaçla çalışanların özgürce fikir ve proje önerilerini paylaştığı Bi-fikir platformu oluşturulmuş durumda. Anadolu Grubu İnsan Kaynakları Başkanı Osman Alptürer, “Bi-fikir’le Anadolu Grubu çalışanları, ürün ve hizmet, motivasyon ve iletişim, verimlilik, maliyet azaltma, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk, paydaş memnuniyeti, sürdürülebilirlik, e-dönüşüm ve teknoloji alanlarında fikirlerini verebiliyor ve bunlardan başarılı bulunanlar hızla hayata geçiriliyor” diyor. Şirket bu platform sayesinde şu ana kadar toplamda 8 bine yakın fikir kazandı. Bu fikirlerden çıkan projeler, hem yeni ürün/hizmet hem de iyileştirme ve geliştirme odaklı oldu. Bunların yaklaşık 5 binini ise 2016 yılında toplanan fikirler oluşturuyor. Alptürer, “Gittikçe artan bir grafiğe sahibiz. Toplamda 800’e yakın projemiz var. Bunların yaklaşık 500 tanesi 2016 yılında oluşturuldu. Bi-fikir programı ile bugüne kadar toplam 77 milyon TL civarında fayda ürettik” diye konuşuyor. 

MOTİVASYONA BÜYÜK KATKI

Enerji devlerinden Petkim de yaratıcı fikirleri ağırlıklı olarak şirket içinden toplamayı tercih ediyor. Şirket bu amaçla 2014 yılında kurduğu “Fikrimce” adlı öneri sistemi altında tüm çalışanlarının özgürce önerilerini paylaşmalarını sağlıyor. Bu işleyiş son tahlilde işe yaramış görünüyor. Petkim, son 5 yılda sisteme düşen fikirlerden yaklaşık 650’ye yakınını uyguladı ve bu fikirler şirkete yaklaşık 9,5 milyon TL’lik net fayda sağladı. Petkim Genel Müdürü Anar Mammadov önerilerin başta iş sağlığı ve güvenliği olmak üzere, lojistikten satın almaya, Ar-Ge’den satış ve bakıma şirketin hemen hemen tüm fonksiyonlarını kapsadığını anlatıyor. Mammadov, “Bu öneriler Petkim’in finansal sonuçlarına olumlu yansıdığı gibi, çalışanların motivasyon ve aidiyet duygularının yükselmesine de katkı sağlıyor” diyor. Şirket öneri sistemini 2016 yılı için de verimli çalıştırmış. 2016 yılında Fikrimce’ye 550’ye yakın fikir gelirken, sistemdeki fikirlerden 121’i için projeler oluşturulmuş ve uygulamaya alınmış. Şirketin bu projelerle yaklaşık 1 milyon 650 bin TL’lik net fayda oluşturduğunu anlatan Mammadov, “Güçlü bir çalışan öneri sistemi kültürümüz olduğu için proje sayılarımız kararlı seyrediyor” diye konuşuyor. 

~

CEO SÜREKLİ DİNLEMEDE! 

DHL Express Türkiye çalışanlarının fikirlerini her gün farklı kanallardan dinleyerek iş süreçlerini iyileştirmeyi amaç edinmiş durumda. Örneğin müşterilerle bire bir temas kuran çalışanlar “Performans Diyaloğu” adı verilen kısa seanslarda o günkü iş süreçlerine dair öngörülerini ortaya koyuyor ve yöneticilerinin koçluğuyla bir aksiyon planı geliştiriyorlar. DHL Express Türkiye Operasyondan Sorumlu GMY Mustafa Tonguç, “Düşünün ki 50’nin üzerinde takım, her gün en az 30 dakikasını sadece ekiplerindeki çalışanların fikirlerini dinleyip doğru aksiyonları üretmek için harcıyor. Bu yaklaşım, şirketimizin yıllardır pazar liderliği konumunu korumasını da sağlayan kurum kültürünün bir yansımasıdır” diyor. Şirket bu doğrultuda 2016 yılına “Her iş gününe bir başarılı proje” gibi zorlu bir hedefle başladı. Yıl boyunca topladığı 450 fikrin 380’ini projeye dönüştürdü ve yıl sonunda bu projeler 1 milyon 200 bin Euro civarında bir değer yarattı. Şirketin 2016 yılında iç ve dış fikirlerden hareketle hayata geçen projeleri ağırlıklı olarak “süreç verimliliğinin iyileştirilmesi”, “hizmet kalitesinin artırılması”, “iş sağlığı ve güvenliği”, “müşteriye değer katmayan faaliyetlerin tespiti ve elimine edilmesi”, “ekipman kullanımı” ve “güvenlik artırımı” alanlarında oldu. 

ODAKTA TEKNOLOJİ VAR 

Doğuş Grubu, şirketlerinden Doğuş Müşteri Sistemleri kapsamında, içerisinde inovasyonu ve yaratıcı fikirlerin gelişimini desteklemek amacıyla 2016 yılında InvenDO isimli kurum içi girişimcilik projesini başlattı. Bu proje kapsamında 235 çalışanın katıldığı fikir üretim kampında, 200’den fazla fikir üretildi. Yapılan değerlendirmeler sonrasında 22 fikir bir sonraki aşamaya geçti. Eleme ve değerlendirmeler sonucu üç proje inkubasyon sürecine girdi. Doğuş Müşteri Sistemleri CEO’su Hakan Kaplan, projelerin ağırlıklı olarak teknolojiye yönelik fikirlerden oluştuğunun altını çizerken süreç hakkında şu bilgileri veriyor: “Bu süreçte çalışanlarımız sadece mevcut işlerine odaklanmak yerine, işleri etrafındaki diğer süreçleri sürekli gözlemliyor ve tekrarlanan problemleri, karşılanmayan ihtiyaçları çözmek için fikirler üretiyorlar. Ayrıca iş süreçlerinin iyileştirilmesi sağlanıyor.”

ÜLKER’DE YILIN YILDIZLARI 

Yıldız Holding şirket içindeki en iyi iş uygulaması fikirlerini 2008’den bu yana “Senenin Yıldızları” yarışmasıyla ödüllendiriyor. Ödüller sıfır hata, büyümeye katkı, inovasyon, maliyet avantajı ve dijital liderlik gibi 8 farklı kategoride veriliyor. Şirket bu yıl etkinliğini “Stars of the Year” adıyla global ölçeğe taşıdı ve etkinliğinin odak noktasına “dijitalleşme”yi aldı. Bu yılki yarışmaya Yıldız Holding’in tüm dünyadaki şirketlerinden 206 katılım gerçekleşti. Ödüle başvuran projelerin 2016 yılında Yıldız Holding’e katkısı 42 milyon dolar, son dört yılda geliştirilen 549 projenin holdinge toplam katkısı ise 159 milyon dolar oldu. Yaklaşık dört yıl önce inovasyon yolculuğuna çıkan Borusan Grubu ise bu süreçte şirket çalışanları, farklı sektörlerden müşteriler ve tedarikçileri ile birlikte çalışarak 100’den fazla yeni iş/ürün geliştirme fikri topladı. Şirket, inovasyon departmanları vasıtasıyla bu fikirlerden 30’unu projelendirdi. Bu 30 projeden 5 tanesi yatırım onayı olarak kuluçka şirket olarak kuruldu, 6 tanesi ise yeni ürün olarak geliştirildi ve pazara sunuldu. Borusan İş Geliştirme ve İnovasyon Başkanı Lale Ergin konuyla ilgili detayları şöyle anlatıyor: “Kuluçka şirketlerimiz 2016 yılında operasyonel iş hacimlerini aylık bazda çift haneli rakamlar seviyesinde büyüterek her biri kendi alanında fark yaratmaya başladı. Çelik sektöründeki 6 yeni ürünümüz ise henüz ilk yıllarında 10 milyon dolar seviyesinde ciro elde ederek hedeflediğimiz katma değer artışı yönünde güvenimizi tazeledi. 2017 yılında inovasyon yatırımlarımıza kararlılıkla devam etmeyi ve 2 yeni kuluçka şirketiyle 3 yeni ürün lansmanı gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.” 

ARÇELİK GARAJ’A İNDİ

Beyaz eşyanın devlerinden Arçelik için inovasyon, şirket kültürünün ve iş yapış tarzının önemli ve ayrılmaz bir unsuru. Şirket bayi teşkilatından gelen ve pazarlama birimlerini besleyen öneri sisteminin yanı sıra fabrika çalışanlarının önerileri de ayrı bir platformda değerlendiriliyor. Ar-Ge çalışanları haftanın belli bir gün ve zaman aralığını ‘Serbest Zaman’ uygulaması adı altında fikirlerini ticarileştirecekleri projelere ayırıyor. Şirketin Çayırova Kampüsü içinde konumlanan Arçelik Garage ise Arçelik’in inovasyon alanındaki vizyonunun en somut göstergesi. Arçelik Ar-Ge Direktörü Cem Kural, “Çalışanlarımızın hayallerinin peşinden koşmasını teşvik etmek, ileri dijital prototipleme altyapısı ile fikirden ürüne geçiş ve pazara çıkış süresini kısaltmayı sağlamak amacıyla kurulan Arçelik Garage, kısa bir süre içinde hem şirket içinden hem de şirket dışından büyük bir ilgiyle karşılandı” diyor. Şirket ayrıca dünyaca ünlü akademisyenler ve büyük firmaların temellerini atmış girişimcilerden oluşan bir Ar-Ge danışma kuruluyla çalışıyor. Kural, “Arçelik’in yarattığı inovasyon odaklı iklim sayesinde 2016 yılında şirket içi ve dışından yaklaşık 20 bin civarında fikir toplanmış olup, bu fikirlerden tetiklenmiş 300’ün üzerinde proje oluşturuldu” diyor.

~