Hareket başladı mı?

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected] 

Sektörlerde toparlanma başladı mı? 38 sektörü kapsayan araştırmamıza göre 29 sektör, 2020’de büyüme hesabı yapıyor. 19 sektörün çift haneli, 5 sektörün ise yüzde 20’nin üstünde büyüyeceği tahmin ediliyor. Ancak araştırmamıza katılan sektörlerden 11’i, 2020’de 2019’a göre daha az büyüyecek. 5 sektör ise 2019’daki küçülme trendinden kurtulamayacak.

Sektörlerin üzerindeki kara bulutlar dağılıyor mu? 2019’un üçüncü çeyreğinde gelen yüzde 0,9’luk büyüme ve son çeyrekte de tablonun süreceği yönündeki beklenti, hiç kuşkusuz iyimser bir hava yarattı. 2020’de de 2019’da başlayan tüketici talebindeki hareketlenmenin sürmesi bekleniyor. Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Alp Önder Özpamukçu da benzer görüşte. “Tüketiciler erteledikleri harcamalarını 2020’de yapacak. Bu da hem ekonomiyi hem sektörü büyütecek” diyen Özpamukçu, 2019’da yüzde 6 artış kaydeden organize perakendenin 2020’de yüzde 10 büyüyeceğini tahmin ediyor. Capital Dergisi’nin yaptığı çalışma da sektörlerde hareketin başladığını gösteriyor. 38 sektörü kapsayan araştırmamız, 29 sektörün 2020’de büyüyeceğini gösteriyor. 19 sektörün çift haneli, 5 sektörün ise yüzde 20’nin üstünde büyüyeceği tahmin ediliyor. 2019’da çok zor günlerden geçen binek otomotiv, konut, endüstriyel ve ticari lastikle plastik sektörleri ise 2020’ye umutla bakıyor. Ancak 38 sektörden 11’inin geçen yıla göre 2020’de daha az büyüyeceği tahmin ediliyor. 5 sektör ise 2019’daki küçülme trendinden kurtulamayacak. 

PERAKENDENİN HEDEFİ

MediaMarkt Türkiye İcra Kurulu Başkanı Yenal Gökyıldırım, 2020’den umutlu. 2019’un yüzde 10-12 büyümeyle kapanacağını düşünen yönetici, tüketici elektroniği ve perakendesi sektörünün 2020’de de çift haneli büyüyeceğini öngörüyor ve şunları söylüyor: “Pazarın 65 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz. Büyüme rakamlarının beklenenden iyi gelmesi, IMF ve Dünya Bankası’nın 2020 hedeflerini yukarı yönlü revize etmesi olumlu gelişmeler. Ayrıca TL’nin yabancı para cinsinden değerinin daha stabil hale gelmesi, enflasyondaki ve özellikle tüketici kredi faizlerindeki düşüş nedeniyle 2020 için de olumlu bir görüşe sahibiz. Ayrıca özellikle 2019 yılının ilk aylarına ait düşük baz etkisiyle birlikte pazarın yine çift haneli büyümesini bekliyoruz.” Gökyıldırım, 2020’nin bir toparlanma ve tekrar ileriye gitme yılı olarak başladığına dikkat çekiyor. Küçük ev aletleri, 2019’da ciro bazında yüzde 17 büyürken adet bazında yüzde 5 daraldı. Arzum Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kolbaşı, 2019 daralmasının aralık satışlarıyla daha pozitife dönebileceğini düşünüyor. Kolbaşı, 1 milyar dolar büyüklüğündeki sektörün 2020’de hem adet bazında hem ciroda büyüyeceğini öngörüyor ve “2020’ye olumlu bakıyorum. Bence sektör önümüzdeki yıl ciroda yüzde 15 büyür” diyor. 

OTOMOTİV TOPARLANIYOR 

Otomotiv sektörü 2019 yılına kötü başlamıştı. Ancak 2019’un ikinci yarısında devlet tarafından alınan önlem, teşvik ve faiz kampanyalarıyla birlikte toparlanma sürecine girdi. Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt, “Sektörümüzün umutlarını tazeleyen bu düzenlemeler ve özellikle yılın son 2 ayında ortaya çıkan pozitif görünüm sonucunda araç alımları bir miktar ivmelendi. Normal olarak gördüğümüz 1 milyon adetlik satış rakamlarından sonra 2018 yılında 620 bin adetlere gerileyen toplam pazar, bu yıl ise 470 binler civarında kapanacak” diyor. Bozkurt, otomotiv sektöründe vergilendirme sisteminde değişikliğe ihtiyaç olduğunun da altını çiziyor ve “Konjonktürel şartların da aynı olduğunu düşünürsek 2020 yılında toplam otomotiv pazarının 550 bin adet civarında olacağını tahmin ediyorum” diye anlatıyor. Renault Mais Genel Müdürü Berk Çağdaş, hem ÖTV desteği hem hurda teşviki sayesinde desteklenen talebin, en sonunda da yerli üretim araçlara kamu bankaları tarafından sağlanan finansman desteğiyle pazarın 500 bin civarında kapanacağı beklentilerinin olduğunu söylüyor. Çağdaş, “2020 adına beklentilerimiz çok daha pozitif. Döviz kurundaki hareket, belirsizliği besleyen her karar ve gelişme, talebin durmasına neden oluyor. Tüketici, alım gücü olsa bile bu dönemlerde beklemeyi tercih ediyor. Eğer sağlanan ekonomik stabilizasyon korunur ve tüketici faizlerinin biraz daha düşmesi mümkün olursa iç pazar adına beklentilere de paralel olarak otomotiv pazarının normal kapasitesi olan 850 bin, 900 binlik adetlere 2021 yılında ulaşılmaması için bir engel yok” diyor. 

DARALMA SÜRECEK Mİ?

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) tarafından yayınlanan 2019 üçüncü çeyrek sonuçlarına göre operasyonel kiralama sektörü, 28 milyar 530 milyon TL’yi aşan aktif büyüklüğe ulaştı. Öte yandan Frost&Sullivan verilerine göre toplam kiradaki araç sayısının 2019’da yüzde 25 küçülmeyle yaklaşık 220 bin seviyesine ineceği öngörülüyor. 2020 için de yüzde 20 daha daralma tahmin ediliyor. TEB Arval Türkiye Genel Müdürü Philippe Chabert, “Ancak gündeme gelen yeni düzenlemelerle bu daralmanın daha sınırlı düzeyde kalacağını öngörüyoruz” diyor ve şöyle anlatıyor: “2020 için konuşulan yeni vergi düzenlemesiyle birlikte özellikle daha düşük segmentteki araçlar için kiralama, satın almaya kıyasla daha avantajlı hale gelecek.” Europcar Türkiye Genel Müdürü Fırat Fidan, sektörün 2019’u bir önceki yılın altında rakamlarla kapatacağını söylüyor. Fidan, “Yazdan bu yana bir hareketlilik olsa da rakamlar hala 2018’in altında seyrediyor. Buna karşılık Türkiye’de ortalama 200 bin kiralık araç bulunuyor. Bunların toplam operasyonel büyüklüğü 6 milyar TL’yi aşıyor. Yatırım değerini de katarsak bu rakam yıllık 15 milyar TL’lik bir büyüklüğe denk geliyor” diyor. Vergi kanunlarına getirilen yeni düzenlemeyle kiralık araçların maliyetlerinin belirli bir sınıra kadar giderlere eklenebileceğini hatırlatan Fidan, “Bu durumun sektördeki ekonomik ve orta sınıf araçlara olan talepleri artırmasını, üst segment araçlarda ise talebi azaltacağını düşünüyoruz” diyor. 

TURİZMDE SENARYOLAR POZİTİF

Turizm sektörü, 2018’in ardından 2019 yılını da rekorla kapatmaya hazırlanıyor. TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, “Ziyaretçi sayısı ve turizm geliriyle sektör olarak beklentilerimizi karşılayan bir yıl geçirdik. Ülkemize gelen yabancı ziyaretçi sayısı Ocak-Ekim 2019 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14,4 artarak 40,7 milyona ulaştı. 2019 sonunda geçen yıla göre yüzde 15 civarında bir artışla 50 milyon ziyaretçi bandını aşacağımızı öngörüyoruz. Gelirimizin de 32 milyar doları aşmasını bekliyoruz” diyor. Bağlıkaya, 2020 yılındaysa 35 milyar doları aşan bir gelir öngörüyor. Tatilsepeti Genel Müdürü Koray Küçükyılmaz, sektörün 2020’de yüzde 10 bandında büyüyeceğini tahmin ediyor ve “Aynı zamanda bu yıl turistlerin kişi başı harcamalarında da bir miktar artış bekliyoruz. Hedef ve alternatif pazarlarda şu anda Türkiye açısından görünen bir risk durumu söz konusu değil. Yine iyi bir yıl bekleyebiliriz” diyor. Pegasus Hava Yolları Genel Müdürü Mehmet T. Nane, dış hat yolcu trafiğinin 2019’un 9 aylık döneminde yüzde 19 büyüdüğünü belirtiyor ve ekliyor: “2020’de de büyümenin kontrollü şekilde devam etmesini bekliyoruz.” Hilton Worldwide Türkiye Kıdemli Yatırım Direktörü Tuğrul Temel ise beklentilerini şöyle aktarıyor: “Piyasa koşullarındaki istikrarın devamı halinde, pazarın büyümemesi için herhangi bir neden görmüyoruz.” 

ZOR GÜNLER BİTER Mİ?

2019’da zorlanan sektörler, 2020’ye biraz daha olumlu bakıyor. Örneğin, MOBSAD Başkanı Nuri Gürcan, “Konut satışlarının hareketlenmeye başlaması, sektörümüz açısından umut verici. Konut satışlarının ve turizmin bu şekilde devam etmesi, mobilya satışlarını artıracak” diye anlatıyor. Ogilvy İstanbul CEO’su Emine Çubukçu, “Medya ve reklam yatırımları ilk 6 ayda yüzde 3,8 gerilemeyle 5,4 milyar TL oldu. Yılı geçen yıla göre ufak bir daralmayla ya da benzer seviyelerde kapatacağımızı öngörüyoruz. 2020’de daha umutluyuz” diyor. Prometeon Türkiye, Orta Doğu, Afrika, Rusya, Orta Asya ve Kafkaslar CEO’su Alp Günvaran, endüstriyel ve ticari lastik pazarının 2019 sonunda toplam pazardaki küçülme oranının yüzde 5-6 seviyesinde kalarak yılı daha az bir kayıpla kapatacağını öngörüyor. Günvaran, “2019’un ikinci yarısında başlayan pozitif gidişatla birlikte pazarın 2020 itibarıyla tekrar büyüme trendine gireceğini öngörüyoruz” diyor. Daikin Türkiye CEO’su Hasan Önder, 2019’da iklimlendirme sektörünün yüzde 45 daraldığına dikkat çekerken 2020 için sektörde mevcudun korunacağını düşünüyor. İpekyol, Twist, Machka Genel Müdürü Uğur Ayaydın, hazır giyim sektörünün Türkiye büyümesiyle artan tüketimden pozitif etkileneceğini düşünüyor. Kastamonu Entegre CEO’su Haluk Yıldız ise “Sektörümüz hacimsel olarak 2018’e göre yüzde 10 küçüldü. Ağaç ürünleri ve mobilya sektörü birlikte bu açığı ihracatla kapatmaya gayret ediyoruz” diyor. 

BÜYÜME MİNİMUMDA KALABİLİR

Lojistik sektörünün büyüklüğü 2018’de 372 milyar TL idi. Son yıllarda döviz kurlarındaki yükseliş nedeniyle sektörün borç yükü hızlı şekilde arttı. 2019, sektörün stabil kaldığı bir yıl oldu. Alışan Lojistik Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Damla Alışan, 2020’de de büyümenin ülke büyümesine paralel olarak artacağına inanıyor. Mars Logistics Yönetim Kurulu Başkanı Garip Sahillioğlu da sektörün 2019’da, önceki yıla paralel bir performans sergilediğini belirtiyor. Sektörün 2020’de yüzde 4 civarında bir büyüme gerçekleştireceğini tahmin eden Sahillioğlu, 2020’de ithalat ve ihracatta daha dengeli bir süreç yaşanacağını düşünüyor ve ekliyor: “2020’de büyük ölçekli global şirketlerin Türkiye’ye yatırım planları olduğunu biliyoruz. Bu gelişme, sektör açısından pozitif bir etki yaratıyor” diyor. Netlog Başkan Yardımcısı Gökalp Çak, “Yapısal reformların ve yatırım odaklı teşvik mekanizmalarının hayata geçirilmesiyle 2020’de yüzde 5-6’lık büyüme rakamlarına yeniden ulaşabiliriz” diye konuşuyor. PAGEV Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu, 2020’ye plastik sektörünün de büyüme beklentisiyle girdiğini ifade ediyor. Eroğlu, “Mevcut ekonomik senaryonun korunması durumunda 2020 yılının ikinci yarısından itibaren sektörümüzün büyümesinin yeniden artıya geçeceğini düşünüyoruz. Kötü senaryoda ise küçülme devam eder” diyor. PAGDER Başkanı Selçuk Gülsün ise şunları söylüyor: “2020’de otomotiv, beyaz eşya ve inşaat gibi endüstrilerde devam edecek olan daralma, sektör üzerindeki baskılayıcı etkisini sürdürebilir. Plastik sektörünün 2020’de yüzde 3’ler mertebesinde büyüyeceğini tahmin ediyoruz.”