Hedef yurt dışı

Ayçe Tarcan Aksakal

[email protected]

 Böylece hem riski dağıtmayı hem yeni pazarlara girerek müşteri sayılarını artırmayı hedefliyorlar. Yurt dışında büyümeye odaklanan şirketlerin hedefinde Avrupa pazarı önemini koruyor. Yeni pazarlar arasında ise Amerika, Afrika ve Asya Pasifik ülkeleri öne çıkıyor.

LC Waikiki geçen yılı 21 milyar TL ciro ve yüzde 30 büyümeyle kapattı. Satışların yüzde 60’ı yurt içinden, yüzde 40’ı ise yurt dışından geldi. 10 yıl önce ilk Romanya’yla yurt dışı yatırımlarına başlayan şirket, bu yıl ciroda yurt dışının payını yüzde 45’e; gelecek yıl ise yüzde 50’ye taşımayı hedefliyor. 2023 hedefi ise yurt dışının payını yüzde 60’a çıkarmak. Son dönemde ana pazarı Türkiye olan pek çok büyük grup, iç talepte yaşanan daralma ve kur dalgalanmalarından dolayı rotasını yurt dışına çevirmiş durumda. Türkiye’nin önde gelen grupları ve şirketleri arasında yaptığımız araştırma da bunu gösteriyor. Büyük küçük demeden şirketlerin hemen hepsi 2020 ve daha sonrasında yurt dışı gelirlerinin payını artırmak, yeni pazar ve organizasyon yapılarıyla yurt dışında daha kalıcı olmayı ve sürdürülebilir büyümeyi hedefliyor. 

TALEPTEKİ DARALMA ETKİLEDİ

Yurt içi talebin daraldığı son iki yılda pek çok grup daha fazla yurt dışına yöneldi. Dünyanın her yerindeki pazarlara ulaşarak Türkiye’ye döviz getirmeye odaklanan şirketler, böylece hem iç pazardaki kaybın bir kısmını telafi etmeye hem vadesi gelen dış borçlarını ödeyebilmek için mümkün olduğunca fazla döviz kazancı elde etmeye çalışıyor. Çuhadaroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Nejat Çuhadaroğlu son 3 yılda inşaat sektöründeki krizden dolayı yurt içi satışlarında ciddi azalma olduğunu,bunu yurt dışı satışları artırarak dengelediklerini belirtiyor. Çuhadaroğlu, “Türkiye ve dünyadaki siyasi, ekonomik ve finansal krizlere karşı dirençli olmak için satışlarımızın yüzde 50’sini ihracattan elde etme kuralını koyduk” diyor. Çuhadaroğlu, bu sayede 3 yıl önce ciroda yüzde 25 olan yurt dışının payının 2019’da yüzde 50’ye çıktığını, bu yıl ise yüzde 60’a yükseleceğini söylüyor. Asaş Alüminyum Genel Müdürü Derya Hatipoğlu, yurt içinde inşaat sektöründen kaynaklanan daralmayı ihracatla kapatmaya çalıştıklarını belirtirken Akçansa Genel Müdürü Umut Zenar da “Düşen kârlılıklarımızı telafi etmek için ihracata kanalize olduk” diyor. Zenar, son yıllarda ihracatı 2 kattan fazla artırdıklarını belirtiyor. Perakendede tekstilden kuyumculuğa kadar daralan iç talep, yurt dışı odaklanılarak telafi edilmeye çalışılıyor. Ariş Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, iç piyasada fiyata dayalı rekabet yaşandığını belirterek bu nedenle yurt dışı çalışmalarına ağırlık verdiklerini söylüyor. “Yurt dışının payını yüzde 5’ten 30’a çıkarmayı hedefliyoruz” diyen Güzeliş, Almanya’nın yanı sıra Hollanda ve Avusturya’da mağaza açacaklarını belirtiyor. 

DAHA BÜYÜK PAZAR

Global marka olma ve daha fazla tüketiciye ulaşma arzusu da yurt dışına odaklanmanın en önemli nedenleri arasında yer alıyor. Yurt içinde sınırlı sayıda insana ulaşan şirketler globalleştikçe müşteri sayısını daha hızlı artırıyor. Küresel büyüme vizyonu doğrultusunda yurt dışında önemli yatırımları hayata geçiren Yeni İnci’nin yönetim kurulu başkanı Furkan Atakan, küresel marka olma vizyonları doğrultusunda rotayı yurt dışına çevirdiklerini belirtiyor. Atakan, “Üretim ve satış adediyle Türkiye’de iç giyim sektörünün yüzde 35’ini yönetiyoruz. Kendi ülkemizde elde ettiğimiz bu başarıya bir Türk markası olarak yurt dışında da ulaşmak istiyoruz” diyor. Yatırımlarını artırarak yurt dışındaki pazar paylarını daha da büyütmeyi hedeflediklerini söyleyen Atakan, şöyle konuşuyor: “Türkiye’deki üretim kapasitesi artık bize yetmiyor. Bu nedenle farklı ülkelerdeki yatırımlarımızı artırarak artık oralarda da üretim yapmak ve böylelikle üretim hacmimizi daha da büyütmek istiyoruz.” Romanya’da fabrika yatırımı yapmaya hazırlanan Farplas Otomotiv’in yönetim kurulu başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter, yurt dışında büyümek istemelerinin temel nedenini globalleşme olarak açıklıyor. Serter, “Herkes Amerikan rüyası konuşurken benim amacım başarılı bir geçmişe sahip, yüzde 100 Türk markası Farplas’la bir Türk rüyası yaratmak” diyor. Yurt dışına daha fazla odaklanan şirketlerin bu çabaları ihracata da yansıyor. TİM verilerine göre Türkiye 2019’u 180 milyar doların üzerinde rekor ihracatla kapattı ve bu tempoyla gidilirse 2020 sonunda 200 milyar dolar ihracat hedefinin gerçekleşmesi bekleniyor. 2023’te ise 226,6 milyar dolar ihracat geliri hedefleniyor. 

ANADOLU ATAKTA 

Anadolu’nun önde gelen ihracatçı grupları da iç pazardaki yaşanan sıkıntıları yurt dışı gelirlerini artırarak telafi etmeye çalıyor. Bunların hedefi önümüzdeki 5 yıllık dönemde ciroda yurt dışının payını yüzde 40-50 bandına taşımak. Dünyanın en büyük 3 mobilya markasından biri olmak istediklerini belirten İstikbal Genel Müdürü Mehmet Ali Yörük, yurt dışının payını yüzde 20’lerden yüzde 50’ye taşımayı hedefliyor. “Bunu sağladığımız zaman global hedefimize ulaşmış olacağız” diyen Yörük, bu sayede şirketin ihracatının 70 milyondan 300 milyon dolara; cirosunun ise 2,2 milyardan 4 milyar TL’ye çıkacağını belirtiyor. Geçen yılı yüzde 15 büyüme ve 330 milyon Euro ciroyla kapatan Bursalı Coşkunöz Holding’in CEO’su Erdem Acay, “Yurt dışında kurulu şirketlerimizin gelirlerimizdeki payı yüzde 30 civarında. 5 yılda yeni yatırımlarla bu oranı yüzde 45’lere çıkarmayı planlıyoruz” diyor. Ciroda yurt dışının payı yüzde 25 olan Beyçelik Holding önümüzdeki dönemde bu oranı yüzde 30’a çıkarmayı hedefliyor. Amasya’da üretim yapan Silverline Ankastre’nin de ilk hedefi ciroda yurt dışının payını bu yıl yüzde 39’dan 45’e taşımak. Daha sonra da yüzde 50 seviyesine oturtmak. Şirketin yönetim kurulu başkanı ve CEO’su Mustafa Laçin, bütün yatırımlarını bu vizyonla kurguladıklarını belirterek “Pek çok krizle karşı karşıya olduğumuz bu dönemde ihracatın önemi çok daha fazla arttı. İhracat operasyonumuzu geliştirmek ve büyütmek üzerine stratejiler geliştiriyoruz” diyor. 

YURT DIŞI STRATEJİSİ 

Son dönemde rotayı daha fazla yurt dışına çeviren grupların yurt dışında büyüme stratejilerinin başında yurt dışı organizasyon yapılarını güçlendirmek, mevcut pazarlarda derinleşmek ve yeni ortaklık ve şirket satın alarak yurt dışı gelirlerinin payını artırmak bulunuyor. Başta Afrika ve Uzak Doğu ülkeleri olmak üzere 80’i aşkın ülkeye ihracat yapan Ulusoy Un’un yönetim kurulu başkanı Eren Günhan Ulusoy da “Yurt dışında hedefimiz faaliyet gösterdiğimiz pazarlarımızda derinleşerek iş hacmimizi geliştirmek, marka değerimizi daha da artırmak ve yüzde 75’lik yurt dışı ticaret oranını korumak” diyor. Doğan Holding de yaşanan kur dalgalanmalarından dolayı bilanço net döviz pozisyonunu korumak için yeni yatırımlarda ihracat potansiyeli yüksek olan işlere odaklanıyor. Doğan Holding CEO’su Çağlar Göğüş, mevcut işlerinde ihracatın payını artırmaya çalıştıklarını belirtiyor. Kârlı ihracata odaklandıklarını söylüyor ve “Sanayi şirketimiz Çelik Halat’da ihracat oranımızı yüzde 40’lardan 60’a taşıdık. Gelecekte kârlı ihracata odaklanarak bu oranı yüzde 65-70 bandına taşımaya çalışacağız. Ditaş’da da yüzde 60 oranında olan ihracatımız yeni yurt dışı projelerle artacak” diyor. 

ARAŞTIRMA HEDEFTEKİ ÜLKELER 

Ciroda yurt dışının payını artırmaya odaklanan şirketler, belirledikleri yeni hedef ülkelerle yurt dışındaki etki alanlarını artırmayı amaçlıyor. Yurt dışında büyümeye ağırlık veren LC Waikiki rotasını Macaristan, Fildişi Sahili, Zambiya, Senegal, Peru, Angola, Gana ve Moğolistan gibi yeni ülkelere çevirirken Coşkunöz Holding’in hedef ülkeleri arasında Rusya ve Asya Pasifik öne çıkıyor. Silverline Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Laçin bugüne kadar hedef pazarlarının Batı Avrupa, Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ülkeleri ve Orta Doğu olduğunu belirterek buralarda odaklarını kaybetmeden “Balkanlar, Afrika ve Güney Amerika’da büyüme planlarımız var” diye konuşuyor. Son 4 yılda ciroda yurt dışının payını yüzde 10’a çıkaran Teksüt 23 yıldır ABD’ye ihracat yapıyor. Şirketin yönetim kurulu üyesi Arda Aksaray, önümüzdeki dönemde hedef pazarları arasında Çin, Rusya ve Güney Doğu Asya ülkelerinin yer aldığını belirterek hedeflerinin yeni pazarlarla yurt dışının payını yüzde 15’e çıkarmak olduğunu söylüyor. İç piyasanın riskini azaltmak ve dengelemek için ihracat paylarını artırmaya odaklandıklarını söyleyen Orka Banyo’nun genel müdürü Nalan Yılmaz, Rusya ve İngiltere’ye yoğunlaştıklarını belirtiyor. Yurt dışında önümüzdeki dönemde yayılma planı yapan grupların öncelikli pazarları arasında Avrupa ve özellikle Doğu Avrupa pazarı önemini koruyor. Bugüne kadar Orta Doğu, Kuzey Afrika, Balkanlar ve Malezya’ya yatırım yapan DeFacto önümüzdeki dönemde Avrupa pazarına daha fazla yoğunlaşacak. İnci Holding önümüzdeki dönemde başta Avrupa olmak üzere yurt dışında inorganik büyümeyi hedefliyor. İngiltere ve Almanya’daki girişimleri radarlarına aldıklarını söyleyen holdingin yönetim kurulu başkanı Neşe Gök, “Hem mevcut ülkelere ek yeni ülkeleri eklemeyi hem mevcutta ihracat yaptığımız ülkelerdeki hacmimizi artırmayı planlıyoruz” diyor. 

YENİ YATIRIMLAR 

Küreselleşme stratejisi çerçevesinde Türkiye’nin önde gelen gruplarının yurt dışı yatırımları hızla artıyor. Limancılıktan mağazacılığa, madencilikten sanayiye kadar yurt dışı yatırımlara Türk şirketleri önemli miktarda kaynak ayıracak. 2020’de yurt dışında 100 milyon doların üzerinde yatırım yapacak gruplardan olan Yıldırım Şirketler Grubu, limancılık ve madencilik alanında yatırım gerçekleştirecek. Grubun Yönetim Kurulu başkanı Yüksel Yıldırım, yatırımların İtalya’daki Taranto ve ABD’deki Gulfpart limanları için harcanacağını belirterek 2017’de devraldıkları Ekvador’daki Puerto Bolívar’da ekipman yatırımlarının gündemlerinde olduğunu söylüyor. Yıldırım, “Bu yıl Kazakistan’da da 400 milyon dolarlık bir yatırımla Qazaq Soda fabrikasını kuracağız” diyor. Fabrikanın ilk fazda yılda 500 bin ton soda külü üretim gerçekleştirmesi hedefleniyor. 3 yıl önce ilk yurt dışı yatırımını otomotiv sektöründe Beyçelik Gestamp şirketiyle Romanya’da yapan Beyçelik Holding, bu ülkede üretimi büyüterek şu anki hacmini 3 katına çıkarmayı hedefliyor. 2023 yılına kadar otomotiv tarafında yurt dışında toplam 25 milyon Euro’luk yatırım öngördüklerini söyleyen holdingin CEO’su Baran Çelik, “Enerji tarafında yurt dışı yatırımı olarak Ukrayna pazarıyla ilgileniyoruz. Hedefimiz 2020 yılında Ukrayna’da 100 MW’lık proje geliştirmek” diyor. Ciroda yurt dışının payının yüzde 40 olduğu Sarkuysan da yurt dışında Bulgaristan fabrikasında yeni makine yatırımı yapacak. “Bu yıl Bulgaristan yatırımımıza yeni makine yatırımı yapmayı planlıyoruz” diyen Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, “Yurt dışında Kuzey ve Orta Afrika ülkelerine yayılmaya çalışıyoruz” diyor.