İyilik yarışı

ABD’nin yoğurt devi Chobani’nin sahibi Hamdi Ulukaya, geçtiğimiz ay servetinin yarısından fazlasını bağışlayacağı sözünü veren milyarderler arasına girdi. Ulukaya’nın kişisel servetinin 1,41 milyar dolar olduğu biliniyor. Böylece Hamdi Ulukaya, The Giving Pledge adıyla bilinen ve dünyanın en hayırsever iş insanlarından Berkshire Hathaway CEO’su Warren Buffett ve Microsoft’un kurucusu Bill Gates tarafından başlatılan kampanyaya dahil oldu. Ulukaya, hayırseverlik projelerine dünya genelindeki göçmenlere yardım ederek destek verecek. Türkiye’deki göçmenlere destek olmak için de Birleşmiş Milletler Göçmenler Yüksek Komisyonu’na 2 milyon dolar bağış yapmıştı. Bu kampanya kapsamında, milyarder iş adamlarından hayatta oldukları süre ya da ölümlerinden sonra mal varlıklarının yarısından fazlasını yardım işlerine adamaları isteniyor. Söz veren isimler, bunu “etik söz” olarak kabul edip herhangi bir yasal anlaşma imzalamıyor. Kampanyanın asıl amacı, bu projeye yeni isimleri çekip hayırseverlik faaliyetleri için farkındalık yaratmak.
Capital Dergisi de Türkiye’de hayırseverlik alanında farkındalık yaratmak amacıyla 3 yıl önce Gönlü Zengin İş İnsanları Araştırması’nı başlattı. Bu yıl araştırmaya ilk defa Murat Ülker, Fuat Tosyalı, İnan Kıraç, Enver Yücel, Suat Sancak, Hüseyin Özdilek, Hakkı Yıldız, Hülya Gedik, Cemalettin Sarar gibi gönlü zengin iş insanları da katıldı. Milyonlarca liralık bağış ve yardımlarıyla milyonlarca insanın hayatına dokunan gönlü zenginlerin hayırseverlik konusundaki temel felsefelerini ve 2015 yılında öncelikli yardım yapacakları alanları araştırdık.
VAKIFLARLA GELİŞTİ Son 30 yılda bağışçılık oldukça gelişti. Kâr amacı gütmeyen pek çok kurum oluştu. Hedefler netleştirilirken hesap verebilir yapıya kavuştular. Özellikle vakıflar, Türk iş dünyasında hayırseverliğin gelişmesine büyük katkı yaptı, yapmayı da sürdürüyor. 2014 yılı toplam bağış rakamlarını esas alarak oluşturduğumuz “Türkiye’nin Gönlü Zengin 50 İş İnsanı” araştırmasında da pek çok grubun bu işleri vakıflar kanalıyla yaptığını görüyoruz. Araştırmanın sonuçlarına göre anket katılımcılarının yüzde 33,9’u, vakıf ve dernekler yoluyla bağışlarını gerçekleştirdiklerini söylüyor. Koç, önemli ölçüde vakıflar aracılığıyla hayır işleri yapan Türkiye’nin gönlü en zengin ailesi. Koç Ailesi, Türkiye’nin gönlü zengin iş insanları listesinde birinciliğini bu yıl da korudu. 2014 yılında hayır işlerine 282 milyon 43 bin TL kaynak aktaran aile adına konuşan Vehbi Koç Vakfı Genel Müdürü Erdal Yıldırım, eğitim, sağlık ve kültür alanlarının Türkiye’de desteğe en çok ihtiyaç duyulan alanlar olduğunu söylüyor. Koç Ailesi’nin de ağırlıklı olarak bu alanlarda önemli yatırımlar gerçekleştirdiğini belirtiyor. Yıldırım, “Fakat çevre, bölgesel gelişim projeleri, afet destek, kadın ve aile için şiddet veya spor gibi alanlarda da topluma faydalı çalışmalar sürdürmek için gerekli kaynakları ayırıyorlar” diyor. Yıldırım, Koç Ailesi’nin bağışlar konusundaki en önemli prensibinin, Vehbi Koç’un “Devletim ve ülkem var oldukça ben de varım” cümlesiyle tarif ettiği ilkesine dayandığının altını çiziyor ve şöyle açıklıyor: “Koç Ailesi bağışlarını Vehbi Bey’in bu ilkesinden yola çıkarak Türk toplumunun yaşam kalitesini yükseltmek amacıyla gerçekleştiriyor. Aile, yapılan bağışlarla hayata geçirilen çalışmalarda, kaynakları etkin ve basiretli bir şekilde kullanılmasına ve sonuçların toplum için kalıcı değerler üretmesine daima özen gösteriyor.”
~
 İLK KEZ LİSTEDELER Bu yıl araştırmaya ilk kez katılan çok önemli isimler var. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker listeye 2’nci sıradan, Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı ise 4’üncü sıradan girdi. Yine listeye ilk kez dahil olan Kıraça Holding Yönetim Kurulu Başkanı İnan Kıraç, Bahçeşehir Uğur Eğitim Kurumları Yönetim Kurulu Başkanı Enver Yücel ve Sancaklar Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Suat Sancak ilk 20 içinde yer buldu. Sabancı Holding, Eczacıbaşı Holding, Bilkent Holding, Sanko Holding ve Tema Grubu gibi bağış ve yardımlarıyla toplumun yakından tanıdığı gruplar bağış rakamlarını paylaşmadığı için listede yer almadılar. Ayrıca Özdilek Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Özdilek, Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldız, Gedik Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hülya Gedik, Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar, Beğendik CEO’su Hacı Beğendik, Abalıoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Abalıoğlu, Arbel Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Arslan, Korozo Genel Müdürü Jeki Mizrahi ve DNC Gıda CEO’su Mehmet Dinçerler de bu yıl gönlü zengin 50 iş insanı arasına katıldı. Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, 2014 yılında aile ve grup olarak yaptıkları 104 milyon TL’lik bağış tutarıyla listede 4’üncü olarak yer aldı. Tosyalı, “2015’te sosyal sorumluluk yatırımlarımızı eğitim, sağlık, ibadet ve sosyal yaşamda odakladık. Önceliğimiz bölgemizin ihtiyaçları. Bu alana oldukça yüklü bir bütçe ayırıyoruz. 2015’te de bunu artırarak devam edeceğiz. Bu rakama bir sınır koymuyoruz. Önemli olan bölgemizin neye ve hangi zamanda ihtiyacı olduğu” diyor. Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar, 2014 yılında 5 milyon TL’yi hayır işlerine ayırdı. Sarar, bu yardımların yüzde 70’ini yeni yapacakları engelliler okuluna, geri kalanı ise eğitim ve spora ayırdıklarını belirtiyor. Sarar, 2015’te de engellilere, spora ve eğitime kaynak ayıracaklarını ifade ediyor.
ASLAN PAYI EĞİTİME Eğitim, gönlü zengin iş insanlarının her zaman kaynak ayırdığı en önemli alan. Araştırmaya katılanların yüzde 23,9’u, eğitimin öncelikli alanları olduğunu belirtti. Rönesans Holding Başkanı Dr. Erman Ilıcak, “2015 yılında da gençlerin eğitim hayatlarına katkıda bulunacağız. Sağlık yardımlarımızla muhtaç ailelere desteğimiz de sürecek” diyor. Sinpaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Avni Çelik de eğitime gönül verenlerden. Çelik, “Herkesin iyi koşullarda eğitim alması gerektiğine inanıyor ve bağış faaliyetlerimizi okul inşa etmek ve ihtiyacı olan çocukları okutmak yönünde planlıyoruz” diye konuşuyor. IC Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Çeçen,IC Vakfı’nın önceliğinin başarılı, ancak ekonomik ve sosyal dezavantajları olan üniversite öğrencilerinin, maddi sıkıntılarını çözerek hak ettikleri eğitimi daha rahat sürdürmelerini sağlamak olduğunu söylüyor. Boydak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Boydak da yardımlarının odağında eğitimin bulunduğunu söylüyor. Boydak, şöyle devam ediyor: “2015 yılında eğitime, kültüre ve ihtiyaç sahiplerine ulaşmak için ayırdığımız payı artırdık.” Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Zorlu, Mehmet Zorlu Vakfı aracılığıyla 2015’te eğitime ve kültür- sanata vereceği bütçeyi artıracaklarını ve 10 milyon TL’ye çıkaracaklarını belirtiyor. Altınbaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Vakkas Altınbaş da odaklarında eğitimin olduğunu söylüyor. Altınbaş, “İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi, en önem verdiğimiz konulardan” diyor. Index Grup CEO’su Erol Bilecik, 2015’te eğitim kurumlarına yapılan bağışlara yoğunlaştıklarını belirtiyor. Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan ise “Bölgemizde okul yapımına devam edeceğiz. Her yıl bir okul projemiz var” diyor. Gedik Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hülya Gedik, bugüne kadar pek çok okulu yapıp devlete bağışladıklarını vurguluyor, desteklerinin Gedik Üniversitesi ve diğer okullarla devam ettiğini söylüyor. 
~
KÜLTÜR SANAT İLGİ GÖRÜYOR Gönlü Zengin 50 İş İnsanı arasında yer alan isimlerin yüzde 14,2’si, 2014’te bağışlarında kültür- sanata odaklandı. 2015’te de bağışlarını bu alana odaklayacaklarını açıklıyorlar. Borusan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kocabıyık, bu önemli isimler arasında yer alıyor. Kocabıyık, ayrıca eğitim ve kadının güçlendirilmesine de çok önem verdiklerini belirtiyor. Hayır işleri konusundaki temel felsefelerini Borusan Holding Kurucu ve Onursal Başkanı merhum Asım Kocabıyık’tan aldıklarını söyleyen Kocabıyık, “Onun, ‘Bu memlekete gönül borcum var. Hayatım boyunca onu ödemek için çalıştım’ sözleri bize yol gösteriyor. Bu toplumdan kazandığımızı, yaptığımız yatırımlarla yine toplumla paylaşmayı ilke edindik” diye devam ediyor. Doğuş Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ferit Şahenk, 128 milyon 15 bin TL’lik bağış tutarıyla Türkiye’nin gönlü en zengin 3’üncü iş insanı. Doğuş Holding CEO’su Hüsnü Akhan, bağış, yardım ve KSS alanındaki çalışmalarını sebep sponsorlukları, kurumsal sosyal sorumluluk projeleri, sosyal vatandaşlık (Şahenk inisiyatifi) ve enstitüsel sorumluluklar başlıkları altında topladıklarını belirtiyor. Kültür-sanat grubun önemli ilgi alanları arasında. Akhan, “Doğuş Çocuk Senfoni Orkestrası, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ana sponsorluğumuz kapsamında Anadolu’daki üniversitelere klasik müziği taşıyan Kampüste Senfonik Akşamlar Turnesi, D-Marin Turgutreis Uluslararası Klasik Müzik Festivali ve Darüşşafaka Doğuş Basketbol Takımı ile birlikte yürüttüğümüz etkinlikler, spor, müzik ve sanatın diğer alanlarıyla ilgili olan faaliyetlerimizi dahil ettiğimiz sebep sponsorlukları kapsamında yürütülen çalışmaların başında geliyor” diyor. 
TARİH VE ÇEVRE HASSASİYETİ Gönlü zengin iş insanlarının odaklandıkları önemli alanlar arasında bölgesel afetlerle çevre ve tarih duyarlılığı da var. Araştırmaya katılanların yüzde 11,9’u, bölgesel ve insani gelişim projelerine, yüzde 11,5’i ise afet ve felaketlere kaynak aktardıklarını söyledi. Çevre projelerini odağına alan gönlü zenginlerin oranı ise yüzde 9,2. Opet Yönetim Kurulu Başkanı Fikret Öztürk, bugüne dek kamu sağlığı, küresel ısınma, bölgesel kalkınma, tarih ve çevre bilincinin geliştirilmesi, trafikle ilgili projelere imza attıklarını söylüyor. 2015’te de ağırlıklı olarak trafik ve tarihi alanlarda rehabilitasyon çalışmalarını sürdüreceklerini açıklıyor. Keskinoğlu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi Keskinoğlu da bölgesel gelişme projeleri ve afetler konusunda çok duyarlı. Keskinoğlu, “Toplumumuzu derinden etkileyen tüm afet ve felaket olaylarında yüksek seviyede destek veriyoruz. Bölgemizdeki vakıf ve derneklerle sosyal işbirlikleri gerçekleştiriyoruz” diyor. Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın, odaklarında toplumsal gelişim projelerinin olduğunu söylüyor. Akın, “Bağış, yardım ve sosyal sorumluluk projelerimizi, kurmuş olduğum Türkiye İnsan Kaynakları Eğitim ve Sağlık Vakfı (Tİ- KAV) aracılığıyla yürütüyoruz. Eski Köye Yeni Adet, Anneler Okulu, Muhtarlarla Elele ve Onarımı Bizden Okuması Bizden, Annem ve Ben projelerimizle yolumuza devam ediyoruz” diyor. Nef Yönetim Kurulu Üyesi Erden Timur ise kuracakları vakıf aracılığıyla Türkiye’nin ekonomik ve sosyal gelişimine katkı sağlayacak projeleri hayata geçirmeyi hedeflediklerini belirtiyor. Ece Holding Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Çenesiz ise “Bağışlarımızın odağında burslar var. Anadolu’da yaşanan eğitimli insan kaynağı sorunlarını dikkate aldığımızda bu bağış stratejimizin bölgesel kalkınmaya da destek olduğu düşünüyoruz” diye konuşuyor.
~
Begümhan Doğan Faralyalı / Doğan Holding Yönetim Kurulu Başkanı
"Sürdürülebilir değer yaratmak istiyoruz"
KALICI ETKİLER Doğan Ailesi ve Doğan Holding şirketlerinin, 2014 toplam bağış tutarı 10 milyon TL. Böylece son 10 yılda bağışlarımız 100 milyon TL’ye ulaşmış bulunuyor. Bu gönüllü bağışlarımıza öncülüğümüzde yürütülen ve toplumdan büyük destek alarak kalıcı etkiler yaratan kampanyalara sağladığımız medya desteğiyle yine değişik STK’ların yürüttüğü kampanyaların başarısına önemli katkılarda bulunduğumuz medya desteklerimizi dahil etmiyoruz. 
TEMEL FELSEFEMİZ Bağışlarımızda temel felsefemiz, başta eğitim olmak üzere katkıda bulunduğumuz alanlarda kalıcı ve sürdürülebilir değer yaratmak. Bu çerçevede bağışlarımızın ana taşıyıcısı konumunda Aydın Doğan Vakfı bulunuyor. Böylece belirli bir odaklanma yaratılabiliyor ve bağışların belirli projelere kanalize edilmesi mümkün olabiliyor. 2015 yılında da aynı yaklaşımı sergilemeye devam edeceğiz. Başta eğitim olmak üzere kadınlarımız için fırsat eşitliğinin geliştirilmesi ve kültür sanat alanlarında toplumumuzun pozitif değişimine kalıcı ve sürdürülebilir katkı sağlamak temel yaklaşımımız olacak.

Hüsnü Özyeğin / Fiba Holding Yönetim Kurulu Başkanı
"Sonraki nesle örnek olmak istiyoruz"
HAYIR YAPMAYI ÖĞRETTİLER Hayatımda çok önemli rol oynayan 3 iş insanı var. Birisi Yeniköy’deki komşum Vehbi Koç, ikincisi Sakıp Ağa, üçüncüsü ise Hacettepe ve Bilkent Üniversitesi’ni dünya sıralamalarına sokan Hoca Bey dediğim İhsan Doğramacı. Bu üç iş insanından çok şey, bilhassa da hayır yapmayı öğrendim. Hayır yaparken değer katmayı öğrettiler. Hayır yapmak para dağıtmak değil. İnsanların hayatlarına dokunmak, dokunduğunuz insanları farklı boyutlara taşımak demek.
 TÜM SERVET ÇOCUĞA BIRAKILMAZ Rockefeller ve J.P. Morgan’ın hayırseverlik kitaplarını okudum. J.P. Morgan, 50 milyon dolar miras bırakıyor. Bunun 3 milyon dolarını oğluna veriyor. Kızlarına 1’er milyon dolar bırakıyor. Eşine bir malikane veriyor ve ayda 25 bin dolar maaş bağlatıyor. Bir de kaptanına para bırakıyor çünkü en iyi zamanlarını teknesinde geçirmiş. Kalan kısmını bağışlıyor. Amerika’da servetin tamamını çocuklara bırakmamak önemli bir kültür. Bu tecrübelerden öğreneceğimiz çok şey var. ROCKEFELLER’DEN İLHAM ALDIM David Rockefeller ise Amerika’nın geri kalmış olan güneyinde çok sayıda okul yapmış. Ben de ondan ilham alarak yaptığım bütün okulları ve kız yurtlarını doğuda ve güneydoğuda yaptım. Hatta ara sıra bunun şakasını yapıyorum. Ben çözüm sürecine yıllar önce başlamıştım diyorum. Malazgirt, Doğu Beyazıt, Midyat, Patnos, Kızıltepe gibi ilçelerde pek çok kız yurdu açtık. Yaptıklarımızla inşallah bizden sonraki nesle örnek oluruz. 
~
Tuncay Özilhan / Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı
"Bağışın önemine gönülden inanıyoruz"
SORUMLU YAKLAŞIM 65 yıldır bu topraklardan aldıklarımızı, yine bu topraklarla ve insanlarımızla paylaşmamızın gerektiğinin bilinciyle hareket ediyoruz. Bu doğrultuda bağış mekanizmasının önemine gönülden inanıyoruz. Öncellikle sağlık ve eğitim alanında yapılan çalışmaları destekliyor, spor ve sanat alanlarında sorumlu vatandaş bilinciyle ülkemize faydalı olmaya çalışıyoruz. 
KSS PROJELERİ Anadolu Vakfı ile birlikte şirketlerimizin yürüttüğü birçok KSS projesi bulunuyor. Anadolu Efes yıllardır tiyatro, müzik gibi alanlarda sanata desteğini sürdürüyor. Ayrıca “Gelecek Turizmde” projemizle turizm girişimciliğini teşvik ediyoruz. Coca-Cola İçecek ile “3.2.1 Başla!” projemiz, gençlerin aktif yaşam konusunda farkındalıklarının artırılmasını amaçlıyor. Anadolu Efes Spor Kulübü ile spora desteğimiz sürüyor.

Murat Ülker / Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı
"2,3 milyon çocuğa ulaştık"
SABRİ BEY’İN ADINA Babamın vefatından sonra onun adına yaptığımız destek ve bağışları, farklı platformlarda toplamaya çalıştık. Sabri Bey, çevre konusunu çok önemserdi, TEMA Vakfı’nın kurucularındandı. Biz de son 3 yıldır onun adıyla TURMEPA işbirliğiyle başlayan ve kısa bir süre içinde daha global bir kimlik kazandırmayı umduğumuz bir çevre ödülü veriyoruz. Yine Sabri Bey’in adına kurduğumuz bir beslenme platformumuz var: Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı. Vakfın en büyük amacı, beslenme konusunda eğitimi teşvik etmek.
DÜNYA ÇAPINDA Geçtiğimiz yıl Harvard Üniversitesi ile bir işbirliğine imza attık. Toplum Sağlığı Fakültesi bünyesinde faaliyet gösteren ve Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in liderliğinde önemli çalışmalara ve araştırmalara imza atan Beslenme, Genetik ve Metabolik Araştırmalar Laboratuvarı, önümüzdeki 10 yıl boyunca Sabri Ülker Center olarak anılacak.
FUTBOL VE SANAT Sosyal sorumluluk projelerimizin odağında çocuklar var. Çocukların iyi beslenmesini, spor yapmasını, sanatla tanışmasını önemsiyoruz. 8 yıldır süren TFF-Ülker Futbol Köyleri projemizle çocukların sporsever ve sosyalleşen bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlıyoruz. 8 yıldır devam eden Ülker Çocuk Sinema Şenliği, 4’üncü yılını bitiren Ülker Çocuk Sanat Atölyesi ile her yıl minik sanatseverleri bir araya geliyoruz. 8 yıl içinde 2 milyon 300 bin çocuğa ulaştık.