İyimser sinyaller

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

2017 başında Türkiye ekonomisinin seyri tam olarak kestirilemiyordu. Zor geçen 2016’nın ardından bu yılın da kolay olmayacağı görüşü hakimdi. Bu nedenle birçok sektörde büyüme tahminleri belirsizlikler dikkate alınarak oluşturuldu. Şimdi 8 ayı geride bırakırken iş dünyası büyüme planlarını yeniden yapıyor. İş dünyasının morali ise yılın başına kıyasla oldukça iyi. Temkinli bekleyiş yerini rahatlamaya bırakmış durumda. İlk yarının beklentilerin çok üstünde geçmesi bu durumun nedeni. Yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 5 büyüdü. Tahminler ise büyümenin yüzde 3,5-4 aralığında olacağı şeklindeydi. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek büyümenin beklenenden iyi olduğunu belirtirken, “Yılın ikinci çeyreğinde de büyümenin daha da güçleneceği, neresinden bakılırsa bakılsın hissediliyor” açıklamasında bulundu. İkinci çeyreğe ilişkin resmi veriler açıklanmadı ama Capital olarak 31 sektör oyuncusundan topladığımız veriler, iş dünyasında ikinci yarıda beklentileri aşan bir büyüme yaşanacağını ortaya koyuyor. 

TAHMİNLER AŞILDI

Yılın devamında dinamikleri değiştirecek bir gelişme olmaması durumunda, birçok sektör yılın başındaki tahminlerinin üstünde büyüme hesabı yapıyor. Beyaz eşya yan sanayine üretim yapan Farel’in genel müdürü Haluk Akçalı, 2016’nın son 2 ayı ve 2017 yılının ilk ayında yaşanan kur dalgalanmalarının kendilerini fazlasıyla tedirgin ettiğini, ancak şubat ayıyla sabitlenen kur ve ÖTV desteğiyle canlandırılan iç pazarın, bu endişeleri giderdiğini söylüyor. “Şu ana kadar yakalanan yüzde 9’luk büyüme iç pazar doyumunun artmasıyla bir miktar düşebilir. Bu düşüşü ihracatla dengeleyebilirsek, 2017’yi beyaz eşya sektörü için güzel bir yıl olarak kayıtlara geçirebilir ve yüzde 6-8 bir büyümeyle yılı kapatabiliriz” diyor. Hayat sigortası ve bireysel emeklilik branşlarında da böyle bir beklenti hakim. Otomatik katılımın bu yılın başında hayata geçmesiyle birlikte BES’te fon büyüklüğünün 75 milyar TL’ye çıkacağını öngören Allianz Türkiye CEO’su Aylin Somersan Coqui, 31 Temmuz verilerine baktıklarında fon büyüklüğünün 71,8 milyar TL’ye ulaştığını açıklıyor. “Yılın sonuna kadar büyümenin yılbaşındaki beklentilerimizin biraz üzerinde gerçekleşeceğini söyleyebiliriz” diyor. Coqui’ye göre yüzde 25 büyüyeceğini düşündükleri hayat sigortası branşında, bankaların kredi hacimlerindeki artışın hayat sigortası ürünlerine sağladığı olumlu katkı nedeniyle yıl sonunda yüzde 29 büyüyebileceğini ifade ediyor. Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan da “Hayat sigortası prim üretiminde 2017 sonunda geçtiğimiz yıla göre büyük oranda artış gerçekleşmesini bekliyoruz” diye konuşuyor. 

İŞLER NEDEN DÜZELDİ? 

Aslında birçok sektörde morallerin düzelmesinde destekler ve regülasyondaki yeni düzenlemeler önemli rol oynuyor. BES’te otomatik katılım uygulamasının yanı sıra bankacılıkta Kredi Garanti Fonu’nun kefalet uygulaması, perakende, beyaz eşya ve elektronik ürünlerde ÖTV indirimi, bu sektörlerde talebi harekete geçiren önemli bir etken oldu. Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş, bankacılıkta makro ihtiyati tedbirlerin ve genişletilen Kredi Garanti Fonu kefalet uygulamasının olumlu etkilerini gördüklerini söylüyor. Kredi büyümesinin beklentilerden daha olumlu gerçekleştiğini ve kredi büyüme hızının yılbaşından ağustos ayına kadar yüzde 20’ye ulaştığını ifade eden Ateş, “Yılın sonunda kredi büyümesinin yüzde 20 civarında gerçekleşmesini bekliyoruz” diyor. Çağrı merkezi sektörünün oyuncularından Comdata Türkiye’nin genel müdürü Bahadır Pekkan, yılın başında sektör olarak yüzde 3-4 büyüme öngördüklerini, ancak BDDK’nın yayınladığı Banka Çağrı Merkezlerinin Hizmet Seviyesi ve Kalitesinin Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik’e uyumluluk amacıyla bankaların dış kaynak çağrı merkezleri için hazırlık içinde olduklarını söylüyor. Bunun yılın sonunda büyümeyi 1-2 puan yukarı taşıyacağını düşünüyor. Traktör segmentinde de Ziraat Bankası’nın uyguladığı faizi yüzde 50 sübvanse etme politikası nedeniyle büyümede hızlanma yaşanması bekleniyor. Erkunt Traktör Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Erkunt, herkesin moralinin iyi olduğunu dile getiriyor ve ekliyor: “Yılbaşında geçen yıla göre yüzde 5 artar diye planlamıştık, ama sektör bu yılı belki de yüzde 7-8 civarında bir büyümeyle kapatır.” 

~

ATAĞA KALKAN SEKTÖRLER

Bazı sektörler için sadece beklentilerini yükselttiler demek yetersiz kalır, çünkü ciddi şekilde atağa kalkan birçok sektör var. Bu yıl için yüzde 10-12’lik büyüme planı yapan mobilyada, KDV indirimi canlanmaya neden oldu. Tahminlerin ciddi anlamda saptığını belirten Boytaş Mobilya Genel Müdürü Şahin Nursaçan, “İyimser olarak yüzde 10-12 büyümeyle bütçe hazırlamıştık. Ancak ilk 7 ayda büyüme rakamları yüzde 20’nin üzerine çıktı” diyor. Enerji sektöründe de bu yılın başında beklentiler yüzde 4-5 büyüme yaşanması yönündeydi. Ancak Zorlu Enerji Grubu Başkanı Sinan Ak, ilk 7 ayda ülkedeki enerji üretiminin yüzde 7,3 arttığını belirtiyor. “Yılın başındaki beklentilerimiz, ülke genelinde büyüme rakamlarının tahminlerin ötesinde gerçekleşmesi nedeniyle bir miktar artmış durumda. Enerji sektörünün, ülkemizin büyümesine paralel olarak yüzde 5-6 büyümesi şaşırtıcı olmayacak” diye konuşuyor. İklimlendirme sektöründe bu yılın başında adetsel olarak büyüme beklenmiyordu. Hatta sektörde olumsuz bir havanın hakim olduğunu belirten Baymak CEO’su Ender Çolak, şu anda beklentilerin olumluya döndüğünü söylüyor ve nedenini şöyle açıklıyor: “İlk 7 ayda sektörün yüzde 12-15 büyüdüğünü tahmin ediyoruz. Moralimiz üst seviyede. Geçen yıldan ötelenmiş bazı talepler yaşadığımız büyümede etkili oldu. Sektör yılı yüzde 5 büyümeyle kapatacak gibi gözüküyor.” Elektrolitik bakırda da karamsar tablo dağıldı. İlk aydan sonra ihracatın hızlanmasıyla karamsarlığın yerini iyimserliğe bıraktığını belirten Hayrettin Çaycı, “Sektör yılbaşı tahminlerinden daha iyi bir sonuç alacak. Büyüme yüzde 6 civarında olacak” diyor. 

NEREDE DEĞİŞİKLİK YOK?

Öte yandan bazı sektörde ise planlarda değişiklik yapılmadı. Planlandığı gibi büyümeye devam eden sektörlerin başında otomotiv, bilişim, alüminyum ve küçük elektrikli ev aletleri geliyor. Farplas Genel Müdürü Ali Rıza Aktay, ilk 7 ayı değerlendirdiğinde güncel üretim ve satış rakamlarında bir sorun görünmediğini belirtiyor ve ekliyor: “Sektörün, planlandığı gibi yüzde 10 seviyesinde büyümeyle yılı kapatacağını öngörüyoruz. Özellikle iç pazarda uygulanan vergi oranları ve faizlerde önemli bir düşüş söz konusu olursa planlanan seviyelerin üzerine çıkma ihtimali olabilir.” Bilişim sektöründe de stabilizasyon beklentisi hakim. Arena Bilgisayar CEO’su Okay Nasır, ilk çeyrekte sektörün yüzde 8 küçüldüğünü, ikinci çeyrekte ise stabil bir durumun olduğunu belirtiyor. “Dolar bazında baktığımızda sektörün yıl sonunda stabil kalacağını düşünüyoruz. Bu da TL bazında büyüme anlamına geliyor” diye konuşuyor. Assan Alüminyum Genel Müdürü Göksal Güngör, yılın başında sektör için ekonominin birkaç puan üstünde bir büyüme rakamı öngördüklerini açıklıyor. “Bugün de yılı bu şekilde kapatacağımızı düşünüyoruz” diyor. Küçük ev aletleri pazarının lider oyuncusu Arzum’un CEO’su Mete Zadil, ilk 6 ay sonuçlarına göre pazarın adetsel olarak yüzde 5,5 küçüldüğünü, cirosal olarak yüzde 5,3 büyüdüğünü açıklıyor. ÖTV indiriminin pazarı hareketlendirdiğini söyleyen Zadil, şöyle devam ediyor: “Yılın ilk döneminde sektörün yüzde 5-10 arasında büyüyeceğini tahmin ediyorduk. Bu dilim arasında bir büyümenin yakalanacağı kanaatindeyim.” 

VİTES KÜÇÜLTEN DE VAR 

Her ne kadar gelişmelerden olumlu etkilenen sektör sayısı çoğunlukta olsa da yine de beklediğini bulamayan sektörler de var. Vites küçülten sektörler arasında ilaç, otomotiv sektörünün bazı kategorileri, pırlanta ve trafik sigortası yer alıyor. Sektörün yılın başında yüzde 19,4 oranında büyüyeceğini varsaydıklarını belirten Abdi İbrahim CEO’su Süha Polat, uygulanan fiyat politikaları nedeniyle beklentinin yüzde 18’e indiğini açıklıyor. Hayat dışı sigorta da büyüme beklentisi aşağı yönlü revize edildi. Allianz Türkiye CEO’su Aylin Somersan Coqui, bu yıl bu alanda yüzde 7 büyüme beklenirken zorunlu trafik sigortalarına getirilen ve ortalama sigorta primini yüzde 30-35 aşağı çeken tavan fiyat uygulamasıyla sektörün büyümesinin yavaşlayacağını düşünüyor. UniCo Sigorta Genel Müdürü Cenk Tabakoğlu ise zorunlu trafik branşındaki havuz uygulamasıyla ilgili süreçlerin netleşmesinden sonra bu branşta üretimin normalize olmaya başlayacağı görüşünde. Otomotiv sektörünün bazı kategorilerinde de bir daralma söz konusu. Yılın ilk 7 aylık verilerine göre kamyon pazarı yüzde 14, otobüs pazarı da yüzde 47 daraldı. Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan, “Otobüs ve midibüs iç pazar verileri bir önceki yılla mukayese edildiğinde küçülmeyi işaret ediyor. Yılın başında tahminlerimiz bu grupta az da olsa büyüme olacağı yönündeydi” diyor. Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Emil Güzeliş de pırlanta sektörünün yüzde 20’lik büyüme beklentisinin markasız ürünlere yönelişten dolayı yıl sonunda birkaç puan daha düşüş göstereceğini düşünüyor.

~