Müthiş temizlik

Yahoo, IBM ve Microsoft… Dünyanın en büyükleri arasında yer alan bu şirketlerin ortak özelliği, bu yılın ikinci çeyreğinde zarar açıklamaları oldu. IBM’in cirosu, beklentinin üzerinde düşerken zarar eden dünya devleri arasında önlem planını ilk Microsoft açıkladı. Bu yılın ilk çeyreğinde kişisel bilgisayar talebin- 122 CAPITAL 11 / 2015 deki zayıflık ve Nokia mobil telefon bölümüyle ilişkili zararların etkisiyle 3,2 milyar dolar zarar eden Microsoft, büyük bir temizlik operasyonu başlattı. Önce 18 bin kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Ardından Nokia’dan almış olduğu Finlandiya’nın Salo kentindeki cep telefonu fabrikasını kapatma kararı aldı. Son dönemde zarar edip büyük temizlik operasyonu başlatan şirketler arasında HP, Panasonic, Shell, HSBC gibi global devler de var. Benzer süreç Türkiye’nin önde gelen gruplarında da yaşandı. Odaklanma stratejisiyle hedef sektörler belirlenirken büyümenin yavaşladığı, zarar eden alanlardan çıkıldı. Verimsiz satış noktaları, ürünler temizlendi. Çalışan maliyetlerini azaltmak için norm kadro uygulaması yapılıp fazlalıklar belirlendi ve bunlara hızla müdahale edildi.
İŞTEN ÇIKARMA 100 BİNİ AŞTI
Dünyanın en büyük kurumlarında bile kurum içi yeniden yapılanma ve verimlilik operasyonları çalışan tarafından başlıyor. Geçen yıl sadece Avrupa’da yeniden yapılanmaya giden bankalar, 80 bin kişinin işine son verdi. Ericsson ve Sony Mobile da toplu işten çıkarma kararı aldı. Ericsson 2 bin 200, Sony Mobile ise 1.000 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. ABD’de de işten çıkarmalar son 4 yılın zirvesine yükseldi. 2011 yılından bu yana ABD’de ilk kez işten çıkarmalar 100 bini aştı.
AMAÇ TASARRUF SAĞLAMAK
Son dönemde tasarruf sağlamak için başlatılan yeniden yapılanma programları kapsamında çareyi işten çıkarmalarda bulan şirketler arasında Shell, Panasonic ve HP de var. HP’de organizasyonun verimliliği artırmak için ikiye ayrılmasıyla birlikte 30 bin kişinin işine son verilecek. HP, bu büyük yeniden yapılanma operasyonu sonrasında 2,7 milyar dolar tasarruf etmeyi hedefliyor. Dünyanın en büyük şirketlerinin arka arkaya açıkladığı işten çıkarma yeniden yapılanma programları bunlarla sınırlı değil. Shell 6 bin 500, İngiliz enerji şirketi Centrica ise 6 bin kişinin işine son verileceğini duyurdu. Maliyetleri kısmak için işten çıkarma yapanlar arasında Coca-Cola ile Hollanda merkezli ING Bank da var. ING, 3 yıl içinde gerçekleştirilecek işten çıkarmalarla yılda 270 milyon Euro tasarruf yapmayı planlıyor. Türkiye’de de kurum içi temizlik ve yeniden yapılanma operasyonları insan kaynaklarından başlıyor. Hammadde ve zorunlu üretim giderlerinde değişikliğe gidemeyen şirketler, çareyi çalışan sayısını azaltmakta buluyor. Mazars İnsan Kaynakları Direktörü Mehmet Eronat geçtiğimiz hazirandan itibaren piyasalardaki tedirginlikten dolayı bankacılıktan perakendeye kadar birçok sektörde kârlı olmayan şube, üretim birimi gibi bölümlerin kapatılmaya başlandığını ve buna bağlı işten çıkarmaların arttığını belirtiyor.
BANKACILIK İLK SIRADA
Son aylarda şirketler maliyetlerini kısmaya odaklanırken en fazla işten çıkarmaların yaşadığı sektörler bankacılık, akaryakıt, finans, turizm ve ilaç oldu. Ekonomide yaşanan durgunluk, ve bankacılık sektöründeki kârların düşmesi bankaları şube kapatmaya ve personel çıkarmaya yöneltti. Bir yılda yüzlerce bankacı işten çıkarıldı. Şube ve personel azaltan bankalar arasında son bir yılda Akbank, Finansbank, HSBC öne çıktı. 2014 Haziran ve 2015 Haziran dönemleri arasında Akbank, 44 şubesini kapatırken bir yılda bin 653 kişiyi işten çıkardı. Aynı dönemde en fazla işten çıkarmalar yabancı sermayeli bankalarda yaşandı. Bir yıl içinde Finansbank 885, HSBC 211, Alternatifbank 185, Societe Generale 146, Denizbank ise 105 bankacıyı işten çıkardı.
ÇIKARMALAR ARTACAK
İşten çıkarmaların en önemli nedenlerinden biri de kuşkusuz Türkiye’de yatırımları bulunan yabancı şirketlerin Türkiye’den çekilme ya da küçülme kararlar�� oldu. Yabancı yatırımcıların bu kararını takiben işten çıkarmalar yaşandı. Mazars İnsan Kaynakları Direktörü Mehmet Eronat da aynı fikirde. Hatta önümüzdeki süreçte işten çıkarmaların artacağını düşünüyor. Şirketlerin sabit maliyetlerini düşürme şanslarının giderek azalması da insan kaynaklarına yönelmelerinde önemli bir etken. Eronat, bu tespite şöyle katılıyor: “Türkiye’deki şirketlerin hammadde, zorunlu üretim maliyetleri, çalışanlar için yapılan vergi, sosyal güvenlik ödemeleri gibi kendilerinden bağımsız birçok değişkene bağlı olan maliyetleri düşürme şansları yok. Bu nedenle şirketler iş gücü maliyetlerine odaklanıyor.”~YALIN ORGANİZASYON
Kendi organizasyonlarından örnek veren Mudo CEO’su Barış Karakullukçu da son dönemde yürüttükleri verimlilik çalışmaları sonrasında personel sayılarını azalttıklarını, buna karşın verimliliklerini artırdıklarını belirtiyor. Verimliliği her yıl daha az personel daha fazla metrekare ile geliştirdiklerini belirten Karakullukçu, “Mağazacılık ve merkez tarafında personel sayısını azaltmamıza rağmen büyümeye, metrekaremizi artırmaya devam ediyoruz. Aslında bu süreçte personel verimliliğimizi ne kadar artırdığımızı kanıtlamış olduk” diyor. Oxygen Consultancy Genel Müdürü Zeynep Doğrul Aşar da içinde bulunduğumuz bu günlerin, şirketlerin organizasyonel yapılarını tekrar gözden geçirdiği, güçlü ve zayıf yanlarını belirlediği bir dönem olduğunu belirtiyor. Aşar, “Bu sebeple birçok şirkette son dönemde ara kademeler azaltılarak daha yalın organizasyonlara geçiliyor. Farklı fonksiyonlar tek bir departman altında birleştiriliyor” diyor.
AZ ÜRÜN SENDROMU!
Büyük kurumsal şirketler sadece çalışan sayısında değil kiradan ürün gamına, çalışan sayısından marka sayısına kadar birçok alanda temizlik operasyonu yürütüyor. Bu noktada en büyük temizlik de ürün gamında yaşanıyor. Ürün gamında daha yenilikçi ve daha kârlı ürünlere odaklanılıyor. Raf maliyetlerini düşürmek için de ürün sayıları azaltılıyor. Son dönemde organizasyonunda ve ürün gamında büyük bir sadeleşme ve yeniden yapılanma yapanlardan biri de Yıldız Holding oldu. Türkiye tarihinin en büyük yeniden yapılanmalarından birini yaptıklarını söyleyen Yıldız Holding CEO’su Cem Karakaş, “Bu sayede daha hızlı, çevik ve atak olduk” diyor. Yıldız Holding’de büyük dönüşüm 2010’da başladı ve 2012’nin başına kadar devam etti. Karakaş, “Ülker’deki ürün çeşidini 700’den 300’e indirdik. Diğer kategorilerde de benzer çalışmalar yaptık” diyor.
KADEMELİ TEMİZLİK
Son 5 yılda, ürün sayısında önemli oranda delist yapan firmalardan biri de yeni lansmanlar ve yenilikçi ürünleriyle öne çıkan Sagra Gıda oldu. Toksöz Grubu tarafından alınınca önce üretime 1 yıl ara verildi. Süreç sonunda 200 olan ürün sayısı 50’ye indirildi. Bu delist’in ardından şirket yeni lansmanlar ve yeni ürünlerle daha hızlı büyümeye, pazarda çeşitli kategorilerden pay kapmaya başladı. Kent Gıda’yı satın alan Mondelêz de Türkiye pazarındaki ürün sayısını kademeli olarak azalttı. Mondelêz Türkiye Genel Müdürü Joost Vlaanderen, 5 yıl öncesine göre şekerleme kategorisindeki ürün sayısını 63’ten 46’ya indirdiklerini söylüyor. Mondelêz, 5 yılda sakız kategorisindeki ürün sayısı ise 55’ten 49’a, çikolata kategorisindeki ürün sayısını ise 48’den 44’e düşürdü. Ürün sayısını azaltan firmalardan biri de İnoksan oldu. İnoksan Genel Müdürü Esra Altay, son 5 yılda 36 ürünü portföylerinden çıkardıklarını söylüyor.
KÂRSIZLAR KAPATILIYOR
Türkiye’nin önde gelen şirketlerinde en büyük temizlik operasyonlarından biri de satış noktalarında yürütülüyor. Son 1 yılda CarrefourSA verimsiz olduğu için 38 mağazasını kapatırken Collezione 14, LC Waikiki ise 10 mağazasını kapattı. Yılın başından bu yana verimsiz olduğu için 5 mağazasını kapatan Mudo da yıl sonuna kadar 5 mağazasını daha kapatacak. CarrefourSA Genel Müdürü Mehmet Nane, verimsiz mağazayı önceki yıllara göre daha hızlı kapattıklarını, bu sayede kanserin yayılmasını engellediklerini söylüyor. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük de verimsiz mağazaların diğerlerinin kârından yediğini bu nedenle bunları hızla temizlediklerini belirtiyor.~ELEKTRONİK PERAKENDEDE DURUM
Yeni dönemde mağaza sayısında büyük düşüş yaşayan sektörlerin başında elektronik perakende başı çekiyor. Cushman&Wakefield Yönetici Ortağı Toğrul Gönden, bu yılın ilk 6 ayında özellikle elektronik perakendecilerin mağaza portföylerini gözden geçirip kârsız mağazalarını sistemden temizlediklerini söylüyor. Gönden, “Teknosa, Bimeks, Gold Bilgisayar, Vatan ve Media Markt mağaza kapattı. Çoğu daha ufak çapta değişiklikler gerçekleştirirken Gold Bilgisayar 13, Teknosa 22 mağaza kapattı” diyor. Bimeks de Darty’yi satın alması sonrasında önemli bir portföy temizliği gerçekleştirdi. 140 mağazaya ulaşan Bimeks, konsolidasyon sonrasında metrekaresi büyük mağazalarını kapattı.
MALİYET AZALTMA
Uzmanların çoğu, perakende sektöründe bir mağaza verimsizliğinin söz konusu olduğu konusunda hemfikir… Piyasada yakında mağazaların tümünün veya bir kısmının devredileceğinin konuşulduğunu söyleyen Gönden, “Ayakkabı ve deri ürünleri için getirilen ek vergi yükü yabancı ayakkabı perakendecileri tarafından da hissediliyor ve çoğu büyümeyi durdurmuş durumda. Aynısı mobilya sektörü için de bekleniyor” diyor. Bimeks Başkan Yardımcısı Ahmed Akgiray da mağaza kapatmalarında artan kurların etkili olduğunu söylüyor. Gizia Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Kutlu, verimliliği artırmak için ilk yaptıkları uygulamanın mağaza değişiklikleri olduğuna dikkat çekiyor ve “Mağazalarımızı daha iyi lokasyonlarda konumlandırmaya başladık ve iyi lokasyonlara sahip olanları iyileştirme yoluna gittik” diyor. Kutlu, yürüttükleri iyileştirme çalıştırmaları sonucunda yüzde 10-15 arasında verimlilik artışı yakaladıklarını belirtiyor.
NELER GÖZDEN GEÇİRİLİYOR?
Onur Market CEO’su Cemal Özen, son dönemde verimsiz ve maliyetli mağazalar üzerindeki çalışmalarını artırdıklarını belirtiyor. Özen, “Mağazaların metrekare başı ciro ve kârlılığını aylık olarak ölçüyoruz. Verimsiz ve maliyetli mağazalar üzerindeki çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Bu konuda hızlı aksiyonlar alıyoruz” diyor. Son günlerde verimlilik ve maliyetleri kısma çalışmalarına yönelen şirketlerin yaptığı ilk işlerden biri de norm kadro uygulaması oluyor. Norm kadro çalışması yapan şirketler atıl iş gücünü ve verimliliği düşüren süreçleri tespit edip bunlara hızla müdahale ediyor. Son dönemde kurum içi temizlik çalışmalarında en fazla karşılaşılan uygulamalardan biri de İK, BT, muhasebe, hukuk gibi departmanların merkezileştirilmesi oluyor. Özellikle birçok global firma bu yöntemi uyguluyor. Bu fonksiyonların yönetimi şirketin global merkezi tarafından yönetiliyor ya da outsource ediliyor. Öte yandan kurum içi gider temizliği uygulamalarından biri de ücret ve yan haklar paketlerinde yaşanıyor. Oxygen Consultancy Genel Müdürü Zeynep Doğrul Aşar, “Yan hakların kısılması, maaşların minimize edilmesi de maalesef uygulanan gider kısıtlamaları yöntemleri arasında” diyor.~BARIŞ KARAKULLUKÇU / MUDO CEO'SU
“5 MİLYON TL TASARRUF ETTİK”
GENEL MERKEZİ TAŞIDI
Hem perakende hem hazır giyim sektöründe rekabet ortamı her geçen gün artıyor. Biz de her aşamada piyasayı çok iyi takip ve analiz edip önemli adımlar atıyoruz. Temmuz ayında genel merkezimizi Avcılar’dan Mecidiyeköy’e taşıdık. Bu bize yol ve enerji tasarrufu anlamında büyük artılar kazandırdı.
MALİYETLER AZALDI
Taşınmayla birlikte depomuzu outsource ettik ve Karınca Lojistik’e depoyu taşıyarak maliyetlerimizi düşürdük. Şirket içinde kategorilerimizi değerlendirdik ve yeniden düzenledik. Değerlendirmeler sonucunda hiçbir kategoriyi kapatmadan konsolide ettik.
SAYI 10’A ÇIKACAK
Kârlı olmayan 5 mağazamızı kapattık. 5 mağazamızı daha yıl sonuna kadar kapatmış olacağız. Aldığımız bu aksiyonlar sayesinde 5 milyon TL tasarruf ettik. verimsiz mağazaların kapatılması metrekare başına düşen gelirlerimizi de beklenenin üzerinde artırdı. 

BEKİR GÜLDÜOĞLU / GÜLSAN YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“VERİMSİZ ÜRÜNLERİMİZİ HIZLA DELIST EDİYORUZ”
“ÖNLEM ALDIK” 
Son dönemde kurların artışı ve belirsizlik biz sanayicileri ciddi anlamda etkiliyor. Hammadde fiyatlarındaki artışı pazara yansıtabilmek çok mümkün değil. Biz de bu belirsizlik ve maliyet artışının önüne geçmek için verimli üretim yapmak, için bir dizi önlem aldık. 
MİNİMUM İŞÇİLİK 
Son dönemde ürün sayısında verimli olmayan ürünleri yavaş yavaş delist ediyoruz. Üretim verimliliği için maksimum verim çalışması yapıyoruz. Hammadde takibine büyük önem veriyoruz. Planlamaya her zamankinden fazla eğiliyoruz. Minimum işçilikle maksimum verim almak için çaba sarf ediyoruz. 

SANİ ŞENER / TAV GRUBU CEO'SU
“MALİYETLERİ DÜŞÜRDÜK”
VERİMLİLİK YILI 
2014’ü ve 2015’i verimlilik yılı olarak belirledik. Verimliliğe ciddi önem veriyoruz. Maliyetlerimizi çok ciddi düşüyoruz. İş yapma kabiliyetimizi artıyoruz. 
BÜYÜK TASARRUF 
96 milyon yolcumuz var. Yolcu başına 20 sent düşürebilirsek maliyetlerimizde 20 milyon Euro indirim yapıyoruz. Hayata geçirdiğimiz verimlilik projeleriyle yolcu başına maliyeti 20 sent düşürmeye başladık. 
ENERJİ VERİMLİLİĞİ 
Enerji tasarrufuna ve karbon salımını azaltmaya odaklandık. Atatürk Havalimanı’nda önceki yıl hizmet verdiğimiz yolcu sayısı yüzde 14 artarken toplam karbon salımını yüzde 4,6 azalttık.  

TURAN ERDOĞAN / VESTEL CEO'SU
“SON 2 YILDIR VERİMLİLİĞE ODAKLANDIK”
HER YIL YENİLENİYOR 
8 fabrikamızda her aşamada maliyet düşürme projeleri hayata geçiriyoruz. İlgili bölümler, her yıl üretim süreçlerinden verimlilik artışına kadar her konuda maliyet düşürücü projeleri hayata geçiriyor. 
ROBOT KULLANIMI ARTTI 
Son 2 yıldır “operasyonel mükemmellik” dediğimiz bu çalışmaları düzenli yapıyoruz. Bunlarla kendimize çeki düzen veriyoruz. Ayrıca otomasyona geçtik. Fabrikalarımızda çok yoğun robot kullanımı var. Bu da bize hem kalite hem tasarruf sağlıyor. 
TPM PROJELERİ 
Sürekli yaptığımız işi ‘Nasıl daha iyi yapabiliriz’ diye düşünüyoruz. TPM projeleri yürütüyoruz. Dünyada ilk defa beyaz eşyada 5 fabrikamız birden TPM’de mükemmellik ödülü aldı. 
TEK ÇATIDA TOPLANDI 
Servislerimizi yeni baştan ele aldık. Servis faaliyetlerimizi ayrı bir genel müdürlük altında topladık. Çağrı merkezimizi kendi içimize aldık. Manisa’da 400 kişilik çağrı merkezi kurduk. Bu değişimle hem verdiğimiz hizmetin kalitesini artırdık hem de maliyetlerimizi düşürdük.