YAN HAKLAR KURTARACAK

Son 7 yıldır şirketlerin ücret ve zam politikalarında değişiklik yok. 2015 yılında Türkiye ekonomisinin en fazla yüzde 4 büyüyecek olmasının yanında genel seçimlerin gölgesi ve yakın coğrafyadaki krizlerin yarattığı temkinli hava, ücretler konusunda şirketleri yine baskılıyor. Araştırmalara göre bu yıl ücretlere ortalama yüzde 8-10 aralığında bir zam yapılacak. Beklenen yıl sonu enflasyonu ise yüzde 9. Mercer Türkiye Ücret Araştırması’nın sonuçları Türkiye’de bu yıl yüzde 8’lik bir ücret artışı gerçekleşeceğini ortaya koyuyor. Mercer Türkiye Yan Haklar Danışmanlığı Proje Yöneticisi Can Suntay, ülkenin ekonomik verilerinin netleşmesiyle birlikte özellikle büyüyen sektörlerde bu oranın 1-2 puan artık gösterebileceğiini düşünüyor. PWC İnsan Kaynakları Danışmanlığı’nın yaptığı Ücret Yönetimi araştırmasında ise şirketlerin 2015 planlarında ortalama yüzde 9,3 oranında ücret artışı öngörülüyor. PWC İnsan Kaynakları Danışmanlığı Kıdemli Müdürü Murat Karakaş, farklı sektörlerde ve büyüklüklerde 46 kurumun katılımıyla yapılan çalışmada, katılımcıların yaklaşık üçte ikisinin yüzde 9-10 aralığında ücret artışı yapacağını belirtirken, en düşük artış oranının yüzde 5, en yüksek artış oranının yüzde 15 olarak ifade edildiğini açıklıyor. EY’in tahminleri de bu rakamlara paralel seyrediyor. EY Türkiye İnsan Kaynakları Müdürü Pınar Bakan, 2015 için ücret artışlarının yüzde 8-10 bandında olacağını tahmin ediyor. “Bununla birlikte özellikle rekabet yoğun sektörlerde, yeteneklerini elde tutmak isteyen şirketler, genel ortalamanın üzerine çıkacak şekilde iş performansını da göz önüne alarak ücret artışı yapabiliyor” diye konuşuyor. YenibiriK’in İK yöneticileri arasında yaptığı anket de aşağı yukarı benzer sonuçlara sahip. Ankete göre bu yıl zam oranları yüzde 7-10 aralığında gerçekleşecek. Öte yandan çalışanların beklentisi ise yüzde 5’i geçmiyor. 
YAN HAKLAR YÜZDE 20 ARTTI Son birkaç yıldır ücretlerde artışın tek haneye inen enflasyon oranında seyretmesi ve çoğu zaman zam oranlarının da gerçek enflasyonun altında kalması nedeniyle ücrette oyun alanı değişti. Artık baz ücretten çok yan haklar konuşulur hale geldi. Ücreti artıramayan şirketler çareyi toplam ücret paketindeki yan hakların oranını artırmakta buldu. Tüm bu gelişmelerle birlikte çalışanların da ücrete yaklaşımları eskisi gibi değil. Artık iş tercihlerinde bile ücret alt sıralarda yer almaya başlıyor. Tower Watson’un yaptığı bir araştırma, bu durumu net olarak gözler önüne seriyor. Şirketin 26 ülkeden 32 bin çalışanla yaptığı araştırmaya göre dünyada çalışanların işverenle ilgili ilk baktıkları konu iş güvencesi. İkinci sırada kariyer fırsatları, üçüncü sırada ise emeklilik hakları bulunuyor. Baz ücret ise dördüncü sırada yer alıyor. Tower Watson Türkiye Yan Haklar Direktörü Sema Gökdemir, Türkiye’de de nisan ayında yaptıkları araştırmada benzer sonuçlar elde ettiklerini söylüyor. Bu gelişmelerle birlikte ücret paketinde yan hakların oranı giderek artıyor. Türkiye’nin en büyük 500 şirketini dikkate aldığımızda yan hakların ücret paketi içindeki ağırlığı yüzde 10-15 aralığında değişiyor. Tower Watson Türkiye Yan Haklar Direktörü Sema Gökdemir, son 3 yılda yan hakların ücret paketi içindeki ağırlığının yaklaşık yüzde 20 civarında artış gösterdiğini ifade ediyor. Mercer Türkiye Yan Haklar Müdürü Can Suntay da son 5 yılda Türkiye’de üst pozisyonlara doğru ilerledikçe baz ücretin ağırlığı düşerken, değişken ücret ve yan hakların payının artış gösterdiğini söylüyor.
~
SADAKAT VE MOTİVASYONA ETKİSİ 
Yan hakların yükselişinin en önemli nedeni, baz ücrette istenen artışların yapılamaması olsa da farklı nedenler de bu gelişmede etkili oldu. Örneğin Can Suntay, Türkiye’nin de yer aldığı gelişmekte olan ülkelerde devlet tarafından sağlanan finansal güvenlik ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği, ülke ekonomisindeki istikrarsızlıkla birlikte temel ihtiyaçlarda pahalılık oranının artmasıyla yan hakların daha fazla ön plana çıktığını belirtiyor. Y kuşağının her geçen gün iş dünyasında ağırlığını daha fazla hissettirmesi de İK’da yan haklara odaklanılmasında diğer bir etken olarak dikkat çekiyor. Y kuşağının çok farklı beklentilere sahip olduğuna değinen Sema Gökdemir, “Şirketler Y kuşağını çekmek için sundukları yan haklar paketini geliştirip esnekleştirme eğiliminde. Sonuçta Y kuşağının talep ve beklentileri yüksek” diye konuşuyor. Çalışan sadakatinin giderek azaldığı günümüzde yan haklar, çalışan sadakati yaratmak konusunda da en güçlü araç olarak görülüyor. EY Türkiye İnsan Kaynakları Müdürü Pınar Bakan, çalışan görüşmeleri ve yapılan araştırmaların sonuçlarını değerlendirdiklerinde çalışanların işe devam kararı verirken öne çıkardıkları başlıklar arasında yan hakların son derece önemli olduğunu söylüyor. Yan hakların çalışan memnuniyetini artırdığının da altını çiziyor. HRM Projeler Yöneticisi Elif Ejdar Özel de bu noktaya şu sözlerle dikkat çekiyor: “Tecrübeli çalışanların ilgisini performans primleri, teşvik planları ve yan haklar daha çok çekiyor. Sunulan yan haklar çalşıanların şirkete bağlılığını, aidiyet duygusunu ve motivasyonunu ciddi oranda artırıyor.
” ESNEKLİK YAYILIYOR MU? Yan haklar paketinde hangi unsurların olacağı ise şirketlerin üzerinde stratejik olarak çalıştığı en önemli konular arasında. Her geçen yıl yan hakların kapsamı geni Kliyor. Yeni dönemin en büyük trendi ise esnek yan haklar. Esnek yan hakların yaygınlığında önemli bir artış söz konusu. 2013 yılında Türkiye’de esnek yan hakların uygulanma oranının yüzde 11 düzeyinde olduğunu belirten Mercer Türkiye Yan Haklar Danışmanlığı Proje Yöneticisi Can Suntay, 2014'te yaygınlık seviyesinin yüzde 23'e ulaştığını açıklıyor. Esnek yan haklar kapsamında şirketler, çalışanlarına sundukları haklar yenileriyle değiştirme olanağı tanıyor. Aslına bakılırsa yan hakların son yıllarda hızlı gelişim kaydettiğini söylemek de mümkün. Eskiden yan haklar denildiHinde ilk olarak akla araba, özel saHlGk sigortasG, bilgisayar ve cep telefonu imkanlarG gelirken bugün özellikle esnek yan haklar uygulamasıyla birlikte iş ve özel yaşam dengesine önem veren uygulamalar öne çıkıyor. Spor salonu üyelikleri, alışveriş çeki, hobi kulübü üyelikleri, kilo verme programları, yaşam koçluğu yeni ve ilgi çekici yan haklar arasında yer alıyor. Son zamanlarda esnek yan hak paketlerinin çeşitlendiğini belirten Yenibiris.com Yönetim Kurulu Üyesi Kamil Özörnek de kendi gözlemlerini şöyle paylaşıyor: “Örneğin aile özel sağlık sigortası, BES katkısı, tatil çeki yan haklar paketlerine girmeye başladı. Esnek yan hak uygulamasıyla çalışanlara bunlar arasından seçim yapma şansı veriliyor. Aslında çalışan daha fazla hakka kavuşmuş olmuyor, aynı limitler içinde ihtiyacı olanı seçmiş oluyor. Yan haklarda esneklik sunan şirketlerin sayısının artmaya devam ettiğini görüyoruz. Özellikle Y kuşağı çalışanlara işe alımda ağırlık veren bankacılık gibi sektörlerde ve global şirketlerde bunu görmek mümkün.
~
” PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK DA VAR 
Şirketler cephesindeki uygulamalara baktığımızda örneğin Pfizer, Mutfak Esnek Yan Haklar Uygulaması adını verdiği yan haklar paketiyle çalışanlarına kendilerine en çok hitap eden ve kullanabilecekleri yan haklara sahip olma şansı tanıyor. Bu yan haklar içinde kira yardımından süpermarket çekine birçok seçenek yer alıyor. Pfizer Türkiye İK Operasyonları Müdürü Fulya Kardaşlar Taşkın, “Bu uygulamalar çalışanlar tarafından takdir ediliyor ve şirkete olan aidiyet duygusunun arttığını gözlemliyoruz” diyor. Toplam ödül paketi içinde yan hakların payını son 5 yılda yüzde 20 artırarak yüzde 12-15 seviyesine taşıyan Vodafone, 100’den fazla şirketle yaptığı anlaşmalarla çalışanlarına özel avantaj ve indirimler sağlıyor. Ayrıca yeni oluşturduğu Leap Çalışan Destek Programı ile çalışanlarının baş etmekte zorlandıkları sorunlar karşısında, 7 gün 24 saat boyunca alanlarında yetkin profesyonellerden yardım almalarını sağlayan bir hizmet sunuyor. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Pınar Kalay, “Bu program kapsamında çalışanlarımız ve aileleri psikolojik danışmanlık, çocuk ve aile danışmanlığı, yüz yüze psikolojik danışmanlık, beslenme ve diyet danışmanlığı, stres yönetimi gibi birçok alanda hizmet alabiliyor” diyor. P&G de 2009’dan beri Vibrant Living programını uyguluyor. Bu uygulama kapsamında P&G çalışanlarına fitness ve diyetisyen programları, göz taraması, şeker ölçümü, stres seminerleri gibi uygulamalarla sağlıklı beslenme, sağlıklı yaşam imkanları sunularak motivasyonlarının yükseltilmesi hedefleniyor. Finansbank da FinClub Yaşam Atölyesi ile 8 farklı hobi kulübü bünyesinde popüler faaliyetleri piyasa değerinin çok altında bir fiyatla sunarak çalışanlarının gelişimine katkıda bulunmaya çalışıyor.
~
BİREYSELLİK ÖN PLANDA Şirketler sundukları yan hakları neredeyse her yıl daha da geliştirme peşinde. Yan hakların yıllık ücret paketlerinde yüzde 15’e yakın pay aldığını belirten TAV Havalimanı İK Koordinatörü Ali Murat Şen, buna paralel olarak yan haklar paketlerini her yıl içerik olarak güncellediklerini söylüyor. TAV da 2014 yılının son çeyreğinde hazırladığı esnek yan haklar paketi kapsam ında yenilikler yapmayı planlıyor. Şen, “Daha çok çal ışanlarımızın kendisine en üst seviyede fayda sağlayacak yan hak seçeneğini gündeme getirerek, çalışan memnuniyetini daha yüksek seviyelere taşımayı hedefliyoruz” diye konuşuyor. Roche’da da 2014 yılında yan hakların ücret paketinden aldığı pay yüzde 10,6. Roche yetkilileri bu oran ın son 5 yılda yüzde 2 arttığını belirtiyor. Bugün artık 5 yıl öncesine kıyasla artık yan haklarda bireysel ihtiyaçlar ı daha çok göz önüne aldıklarını, gelişimleri destekleyen ve geleceğe yatırım yapmaya katkı sağlayan planlara yöneldiklerini ifade eden Roche İnsan Kaynaklar ı Direktörü Berrin Yılmaz, “Önümüzdeki süreçte de yan haklar paketimizi geliştirirken yüksek performans ı ödüllendirmeye ve çalışan tercihlerini dikkate almaya özen göstereceğiz” diyor. Yan haklar kapsamında Koçailem indirimleri, sosyal tesis kullanımı, araç, telefon, sağlık sigortası ve bireysel emeklilik hakları tanıyan Tüpraş da esnek yan haklara geçmenin hazırlıklarını yapıyor. Şirket yetkilileri yakın zamanda sağladıkları olanakların bir kısmını esnek ve seçmeli hale getireceklerini söylüyor. Vodafone önümüzdeki yıllarda yan haklar paketinde kişiye özel kurgular ve planları ön plana çıkarmayı planlıyor. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yard ımcısı Pınar Kalay, “Kişinin kendi tercihini kullanabilece ği farklı iş modelleri geliştiriyoruz. Bu yıl başlattığımız Yan Haklar Festivali günlerini her yıl düzenli olarak sürdürmeyi hedefliyoruz ve çalışanlarımızın ihtiyacına yönelik daha spesifik geliştirmeyi amaçlıyoruz” diye konuşuyor.

BANU İŞÇİ SEZEN / TURKCELL GRUP İNSAN KAYNAKLARINDAN SORUMLU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
HAKLARI MENÜDE SUNUYOR
ÇALIANA ÖZEL BÜTÇE Turkcell’in insan kaynakları departmanı olarak çalışanlarımıza uzun yıllardır, iş ve özel hayatlarını kolaylaştıracak ve motivasyonlarını artıracak esnek ek menfaat paketleri sunuyoruz. Paketlerimizi her yıl güncelleyip değiştiriyoruz. Çalışanlarımıza sunduğumuz ek menfaat paketlerinin başında Flex Menü geliyor. Bu menü içerisinde, alışveriş çeklerinden tatil paketine, bireysel emeklilik ara ödemesinden sağlıklı yaşam paketine, çocuk yardımından yıllık izin satışına kadar pek çok seçenek sunuluyor. Menüde öncelikle her bir çalışanımız için bir bütçe belirliyoruz. Bu bütçe çerçevesinde de 20’nin üzerinde farklı alanda seçim yapabilme olanağı tanıyoruz. 
ÖZEL DESTEK HATTI Diğer bir ek menfaatimiz ise 5 yılı aşkın süredir faaliyette olan çalışan destek hattımız Turkcell Assist. Turkcell Assist ile çalışanlarımız ve birinci derece yakınları, özel hayatlarındaki ihtiyaçları, ücretsiz olarak, hızlı ve kolay çözümlerle karşılıyor. Tıbbi, mali, hukuki, psikolojik ve gündelik hayata dair ihtiyaç duydukları alanlarda, 7 gün 24 saat, konunun uzmanlarından bilgi alabiliyorlar. Ayrıca, bayan çalışanlarımıza da 2-5 yaş arası çocukları için kreş yardım desteği veriyoruz. 
ÜCRETSİZ AKTİVİTELER Çalışanlarımızın iş ve özel hayatındaki yaşam kalitesini artırmayı hedeflediğimiz yeni bir programımızı da yakın bir zamanda hayata geçirdik. “Yenilenme Programı” adını verdiğimiz programla çalışanlarımıza, diyetisyenle sağlıklı beslenmeden sigara bırakmaya, yogadan pilatese değin birçok konuda ihtiyaç duydukları aktiviteleri ücretsiz olarak sağlıyoruz. Çalışanlarımızın, sağladığımız ek menfaatlerin yanı sıra çalışma ortamından duydukları memnuniyet ölçüsünde işe daha fazla tutkuyla bağlandığını ve daha fazlasını yapmak için gönülden çalıştığını görüyoruz. 
~
KATEY HOWARD / PEPSICO TRKİYE KIDEMLİ PAZARLAMA DİREKTÖRÜ
PEPSİ'DE 30 YAN YAK SEÇENEĞİ VAR
REKABETE ETKİSİ PepsiCo olarak ücretlendirme ve yan haklar misyonumuzu “En çok çalışılmak istenen şirket ol, çalışanları elde tut ve motive et” olarak tanımlıyor ve ücretlendirme politikalarımızı da bu misyon çerçevesinde şekillendiriyoruz. Bu misyonumuz doğrultusunda 2013’ten beri rekabetçi konumumuzu güçlendirecek “MyFlex Esnek Yan Haklar Programı”nı uyguluyoruz.
EK YATIRIM YAPILDI Programla birlikte yan haklar bütçesine yıllık yüzde 15 ek yatırım yapıldı. Bunun sonucunda birlikte oluşan toplam yan haklar bütçesi, MyFlex programında çalışanlar tarafından kişisel seçimlerine göre kullanılıyor. Birinci yılını dolduran “MyFlex Esnek Yan Haklar Programı” kapsamında tüm yan haklarımız çalışan beklentileri ve rekabetçi ücret politikamız çerçevesinde yeniden gözden geçirildi. Çalışanların geri bildirimleri alındı ve geniş kapsamlı 30 farklı yan hak seçeneği programa dahil edildi.
ETKİN KULLANIM MyFlex Esnek Yan Haklar Programı ile çalışanlarımıza yan hak bütçelerini etkin kullanma imkanı sunuyoruz. Ayrıca çalışanlarımıza yan hakları değiştirme ve alışveriş çeki, aile için hayat sigortası, check up programı gibi yeni yan haklar alma, vergi avantajlarından faydalanma ve bireysel emeklilik planına dahil olma ve katkı payı alma imkanı sağlıyoruz. GENİŞ ARAÇ SEÇENEĞİ Türkiye’deki şirketlerin uyguladığı diğer esnek yan hak programlarından ayrıcalıklı olarak PepsiCo Türkiye’nin sosyal sorumluluk projesi olan “Kızlarımız Okuyor”a bağış yapma imkanı ve statü gereği araç sağladığımız çalışanlarımıza 20’den fazla farklı araba seçeneğimiz var. Her yıl Esnek Yan Haklar paketimizi piyasa sonuçları doğrultusunda gözden geçiriyor ve yenilikçi yaklaşımımızla paketlerimizi zenginleştirmeyi hedefliyoruz. 

KEMAL ÖZEL / MICROSOFT İK MÜDÜRÜ
"BABALARA DA DOĞUM İZNİ VERİYORUZ"
HİSSE SENEDİ ÖDÜLÜ Şirketimizde, hayat ve sağlık, bireysel emeklilik, şirket check-up planı, hisse senedi ödülleri gibi olanakların yanı sıra çalışanlarımıza fitness yardımı da sağlanıyor. Rolden bağımsız olarak her çalışana Windows Phone ve şirket aracı imkanları tanınıyor. Microsoft Türkiye çalışanları işe başladı andan itibaren, 16 iş günü yıllık  izin hakkına sahip oluyor. şirketimizde çalışan babalar da doğum izninden yararlanabiliyor. Gönüllü sosyal sorumluluk projelerine katılan çalışanlarımız da 3 gün izin alabiliyor. 
ENGELLİLERE ÖZEL UYGULAMA Microsoft olarak engelli çalışanlarımızın da en iyi çalışma koşullarına sahip olması için gerekli olan çalışmaları yapıyoruz. Bu doğrultuda Türkiye’de ilk olan uygulamalardan bazıları Microsoft Türkiye olarak ofisimizde hayata geçirdik. Ofisimizde görme engelli çalışanlarımız için tüm asansörlere sesli uyarılar koyduk,  aynı zamanda ofisimizin zeminlerinde kendi yolları rahatça bulabilmeleri için de görme engelli şeritlerini yerleştirdik.  Bunun yanında çalışma imkanları ve performanslarını tamamen değiştirecek cihazları ve uygulamaları satın aldık. Bu sayede görme engelli çalışanlarımız bilgisayar ekranlarındaki yazıları bir kulaklık vasıtasıyla duyuyor ve aynı  zamanda görme engelliler için geliştirilmiş olan klavyelerle çalışabiliyorlar.
~
SEMRA AKMAN / BORUSAN HOLDİNG İNSAN KAYNAKLARI VE YALIN 6 SİGMANDAN SORUMLU GENEL MÜDÜR YRD.
"SAĞLIK SİGORTALARININ PAYINDA ARTIŞ VAR"
ARTIŞ YÜZDE 9 2015 için ücret artışını bütçemizde yüzde 9 olarak planladık. Çalışanlara sunduğumuz yıllık ücret paketi içinde yan hakların payı yüzde 14 oranında. Sunulan paketin içinde son 5 yılda özel sağlık sigortalarının payında artış yaşandı. Yemek, ulaşım maliyetlerinde ve şirket araçlarının kira bedellerinde piyasaya göre standart bir artış olduğu söylenebilir. Çalışanlara ulaşımları için servis ve yemek imkanı, pozisyonlara göre şirket aracı ve lokasyonlara göre gerekirse yemek çeki uygulaması bulunuyor. 
POZİSYONA GÖRE HAK Çalışanlarımıza pozisyonlarına göre şirket tarafından sunulan çalışan ve ailesi için özel sağlık sigortası, ferdi kaza sigortası, hayat sigortası ve bireysel emeklilik sistemine katılım mevcut. Makam gereği verilen araçları cep telefonu ve GSM hatları da bulunuyor. Son 5 yılda yaşanan değişim kapsamında esnek yan haklar uygulamamız öne çıkıyor. Esnek yan haklar programı son dönemde çalışanlarımıza sunduğumuzı kişiye özel hale getirilebilen ve bu nedenle de beğeni toplayan bir uygulama oldu. Bu uygulama kapsamında çalışanlar kendi ihtiyaçlarına uygun yan hakları sistemden seçebiliyor ve yıllık yan hakları buna göre belirleniyor. 
PAKETTE NELER VAR? Diş muayenesi, göz muayenesi, farklı lokasyonlara ve yaş - cinsiyet kriterlerine göre belirlenmiş checkup paketleri, BES katkı payı, özel hayat sigortası ilave teminat satın alma opsiyonu, alışveriş çekleri, hobi paketleri, yabancı dil desteği, diyetisyen seçenekleri, üyelik paketleri ve çok sayıda mağazayı şirketi bir arada bulunduran tek bir banka kartıyla alışveriş imkanı sunan Momento kart uygulaması şimdiye kadar sunulan esnek yan haklarımız. Önümüzdeki yıllarda esnek yan haklar paketimizi memnuniyet seviyesini koruyarak ve artırarak devam ettirmek bizler için önemli.