Yeni yıl ajandası

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

Bu yılki ankete göre zor geçen 2019’un ardından iş dünyası 2020’den umutlu. CEO’lar, ekonominin yüzde 3 büyüyeceğini, ertelenmiş talebin harekete geçeceğini ve işlerin geçen yıla kıyasla daha iyi gideceğini düşünüyor. Bu “iyimser” beklentinin arkasında ise düşen faizler ve enflasyon var. Öte yandan CEO’lar daha öngörülebilir olmasını umdukları yeni yıla karşı da ihtiyatı elden bırakmıyor.

2019 zor bir yıldı. İş dünyası da belirsizlikleri daha çok yönetecekleri bir yıla girdiğinin farkındaydı. İç pazarda talebin düştüğü öte yandan fiyat baskısının olduğu bir ortamda verimliliğe odaklanan liderler, nakit akışını sağlam tutmaya çalışırken büyümeyi yurt dışında aradı. 2020 ise dev gruplar ve şirketlerin görece iyimser olduğu bir yıl olacak gibi görünüyor. Akkök Holding CEO’su Ahmet Dördüncü, “Dikkatli ve temkinli bir şekilde optimistiz” diyor. Yeni yıldan beklentisini de “Dileğim, öngörülebilir olması, planladığımız şeyleri 3 ayda bir değiştirme ihtiyacını hissetmemek” sözleriyle dile getiriyor. Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEO Profil anketinin bu yılki sonuçları da Dördüncü’nün beklentileriyle paralel. 153 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleşen ankete göre CEO’lar zor geçen 2019’un ardından 2020’de nispeten rahat bir nefes alacaklarını düşünüyor. Katılımcıların yüzde 51,7’si, “Yeni yılda işler iyi olacak” derken Türkiye ekonomisinin de yüzde 3 oranında büyümesini bekliyorlar. Yeni yıla ilişkin CEO’ları en çok yatırımlardaki ve istihdamdaki azalma endişelendirirken yine en çok yatırım, büyüme ve yeni alanlara girme konusunda temkinli olacaklarını ifade ediyorlar. 

STABİL YIL BEKLENTİSİ

2019 yılında ekonomi ilk çeyrekte yüzde 2,3, ikinci çeyrekte 1,6 daraldıktan sonra üçüncü çeyrekte 0,9 oranında büyüdü. İşsizlik oranı da Ağustos 2019 itibarıyla yüzde 14’e çıkarak son 15 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Yatırımların da bıçak gibi kesildiği bir yılın ardından 2020 yılında ekonomiye dair beklentiler olumlu. Global Yatırım Holding Başkanı Mehmet Kutman, 2020 yılında büyümenin ertelenmiş iç talep kaynaklı olacağını ve enflasyonist olmayacağını düşünüyor. “Büyümenin yüzde 2,5- 3 seviyelerinde gerçekleşebileceği kanaatindeyim. Bununla birlikte enflasyonun 2020’de tek haneli rakamlara gerilemesini, dolar-Euro sepetinin ise TL karşısında reel bazda değer kaybetmesini bekliyorum” diyor. Zorlu Holding CEO’su Ömer Yüngül, 2020’nin Haziran’ından sonra ekonomideki toparlanmanın daha da hızlanacağı görüşünde. Beklentisi de Türkiye’nin yüzde 3-4’ün üzerinde büyümesi yönünde. Limak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Özdemir, dikkatli ve temkinli bir şekilde optimist olduklarını dile getiriyor. “Bence şu anda Türkiye’nin önündeki en büyük engel Suriye... Bu konu çözülürse hem yeniden yapılanması hem oraya yapacağımız ticaretimiz açısından önemli olacak. 2020’de Türkiye’de inşaat yatırımlarının hız kazanması halinde yüzde 5 büyüme mümkün olacak” diyor. Yıldız Holding CEO’su Mehmet Tütüncü, 2020’nin 2019’a göre daha stabil geçeceğini ifade ediyor. “2020’de de güçlü büyümeye devam etmeyi hedefliyoruz. Bütçelerimizde de ciddi büyümeleri görüyoruz” diye konuşuyor. 

BÜYÜMENİN YÖNÜ 

Anket katılımcılarının yüzde 59’u, bu yıl geçtiğimiz yıldan biraz daha iyi bir büyüme performansı sergileyecekleri görüşünde. Yüzde 24,6 oranındaki katılımcı, geçtiğimiz yılla aynı seviyede büyüyeceğini düşünürken yüzde 14,8’i ise geçen yıldan daha çok büyümek niyetinde olduğunu açıklıyor. Büyümenin hangi sektörlerden ve nasıl geleceği sorusunun yanıtı da gruplara göre değişiyor. Kipaş Yönetim Kurulu Başkanı Hanefi Öksüz, 2020’de sürdürülebilir tekstil ürünleri ve yeni modernizasyon yatırımları sayesinde tekstil alanında önemli büyümeler elde edeceklerini söylüyor. “Ayrıca çimento ve kağıt sektöründe ihracat ile tesislerimizin büyümesini sağlayacağız. Bunlara ilaveten 2020’nin 3’üncü çeyreğinde faaliyete geçecek olan yeni kağıt tesisimiz sayesinde ülke olarak ithal ettiğimiz kağıt gruplarını üretmeye başlayacağız” diyor. IC Holding, rakamsal olarak büyümeyi inşaat grubunun devam eden yurt içi projeleri ve yurt dışı bağlantılı yeni işleri ile enerji grubunun EBRD ortaklıklı yatırımlarından bekliyor. IC Holding CEO’su Murad Bayar, “Turizm grubumuzda da 2019’daki güçlü performansın üzerinde bir büyüme beklentimiz bulunuyor” diye konuşuyor. Yaşar Holding CEO’su Dr. Mehmet Aktaş, son 5 yılda 1,4 milyar TL’lik yatırım yaptıklarını 2020 ve sonrasında da yatırımların geri dönüşünü almayı ve kârlı büyümeyi sürdürmeyi hedeflediklerini söylüyor. TAV Holding CEO’su Sani Şener, portföylerine yeni havalimanları eklemeyi, işlettikleri havalimanlarında da organik büyüme sağlamayı amaçladıklarını belirtiyor ve “Yurt dışında çok sayıda ihale takip ediyoruz” diyor. 

PLANLARDA NE VAR?

Birleşme ve satın almalar açısından 2020 yılında da çok büyük bir hareket olmayacak gibi görünüyor. Çünkü büyük grup ve şirketler yine büyümeyi organik yollarla elde etmeyi planlıyor. CEO Profil anketine katılanların yüzde 39,3’ü, bu yönde görüş belirtirken yüzde 26,2’si “Temkinli büyüyeceğiz” diyor. 2020’de temkinli olunacak konuların başında da yatırımlar geliyor. Grupların yatırım planlarına baktığımızda da bu ihtiyatı görüyoruz. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, 2020 yılında şimdilik yeni bir yatırım düşünmediklerini söylüyor. “Ancak ilk 6 aylık ülke performansı yeterli olursa tesis yenileme projelerimizi canlandıracağız” diye de ekliyor. Yatırımlarda da kapasite artırıcı projeler öne çıkıyor. Yıldız Holding CEO’su Mehmet Tütüncü, 2020’de daha çok holding olarak organik büyümeye odaklanıyoruz, ana işlerimize yatırım yapmaya devam edeceğiz” diyor. Zorlu Holding CEO’su Ömer Yüngül, Türkiye’de kapasite artırıcı yatırımlar planladıklarını belirtiyor. Yüngül, sözlerine şöyle devam ediyor: “Enerjide Türkiye’de dağıtım bölgeleri dışında şu an planladığımız bir şey yok. Madencilik yatırımında özellikle nikel sulfat, kobalt sulfat yatırımına başlıyoruz. Temkinliyiz, ama sanayide olduğunuz zaman pedal çevirmediğinizde geri kalırsınız.” Bazı grup da yatırımlarda önceliği dijital dönüşüme veriyor. 2019-2023 arasındaki 5 yıllık dönemde toplam 43,7 milyon Euro yatırım planları olduğunu belirten İnci Holding CEO’su Neşe Gök, jant üretimi yaptıkları tüm fabrikalarında 2030’a kadar akıllı fabrikalara dönüşme planı ve çalışmaları yürüttüklerini söylüyor. 

YATIRIM AJANDASI 

Öte yandan görüş aldığımız gruplar arasında ciddi yatırımlar yapacak olanlar da var. Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hanefi Öksüz, tekstilde yeni iplik tesisi, dokuma tesisi ve boyama tesisi yatırımlarına başlayacaklarını açıklıyor. “Jeotermalde ise birkaç yeni santral kuracağız. 2020 yılında yurt içine yönelik yapılacak yatırımların karşılık bulacağını düşünüyorum” diyor. Yıldırım Holding de hem organik hem inorganik yatırımlar planlıyor. Yıldırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Yıldırım, yapacakları yatırımlardan bazılarını şöyle paylaşıyor: “2020’de sıfırdan geliştirilecek yeşil saha bir proje olarak Gemlik’te üretim amaçlı yeni gübre fabrikamızı kuracağız. Kazakistan’da ise yine yeşil saha projemiz olan soda fabrikamızı kuracağız. Gebze’deki Yılport limanımızın giriş yolu ve kapı giriş projelerini Çolakoğlu Grubu ile birlikte ortak yatırım olarak gerçekleştireceğiz.” IC Holding, yenilenebilir enerjide 100 milyon dolar özkaynak kullanarak yatırım yapacak. IC Holding CEO’su Murad Bayar, yatırım ajandasını şöyle paylaşıyor: “İnşaat grubumuzun önemli ölçüde deneyime sahip olduğu Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projelerindeki varlığının 2020’de de yeni projelerle devam etmesini hedefliyoruz. Yurt içi ve yurt dışında özellikle altyapı alanında PPP ihalelerine katılımımızı devam ettireceğiz. Altyapı işletmelerimize yabancı yatırımcı getirme çalışmalarımız çerçevesinde 500 milyon dolar mertebesinde yeni ortaklıklar öngörüyoruz.” 

ÖNE ÇIKAN PAZARLAR

Özellikle 2018 yılında başlayan ekonomideki küçülme iç pazarda birçok sektörün ciddi anlamda daralmasına neden oldu. 2019 boyunca süren daralmalar karşısında şirketler çözümü ihracatı artırmakta buldu. Geçtiğimiz yıl yüzde 77,7 oranında büyümeyi ihracat pazarlarından bekleyen CEO Profil anketinin katılımcıları, iç pazardaki artan tüketici talebinin de büyümelerinde sadece yüzde 1,7 oranında etkili olacağını ifade etmişti. 2020 yılında ise iç talebin canlanacağına yönelik beklenti önemli ölçüde artmış durumda. Anket katılımcıları yüzde 49,1 oranında büyümeyi sağlayacak etkenin ihracat pazarları olduğunu dile getirirken bu kez yüzde 30’u iç pazardaki artan tüketici talebinin de kendilerini büyütecek ana unsur olacağını açıklıyor. Yurt dışında bu yıl öne çıkacak pazarlara baktığımızda ise her grup ve şirketin odağında farklı ülkeler olduğu dikkat çekiyor. TAV Holding CEO’su Sani Şener, özellikle büyümenin yüksek olacağı gelişmekte olan pazarlara odaklanacaklarını söylüyor. Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, 3 yıl içinde tüm Kuzey Afrika ülkelerine yatırım yapmayı planlıyor. Eroğlu, “Tunus, Lübnan ve Mısır’ın yanı sıra Doğu Avrupa ülkeleri Çekya, Slovakya, Macaristan ve Polonya da sahip olduğu genç nüfus ile bizi özellikle heyecanlandıran yeni pazarlar arasında yer alıyor” diyor. İnci Holding CEO’su Neşe Gök, Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri hem onların bölgesinde hem Türkiye’de yapabilecekleri olası yatırımlar açısından yakın takip ettiklerini dile getiriyor. 

ÖNCELİK LİSTESİ 

CEO’lar 2020 yılında şirketlerini yönetirken ajandalarında her zaman olduğu gibi belli konular daha fazla öne çıkıyor. Örneğin 2019 yılında kriz yönetimi ajandanın ilk sırasındaki konuyken bu yıl CEO Profil anketine katılan katılımcıların ajandasında yüzde 16,5 ile verimlilik ilk sırada yer alıyor. Onu yüzde 12,4 ile sürdürülebilirlik, yüzde 11,5 ile müşteri memnuniyeti, yüzde 11,2 ile dijitalleşme ve yüzde 10,3 ile kârlılık takip ediyor.  Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hanefi Öksüz, 2020 yılında finansman maliyetlerini uzun vadeye yaymayı ve tüm sektörlerde likidite ve kârlılık odaklı ilerlemeyi hedeflediklerini söylüyor. Nurettin Eroğlu, 2020’nin mevcut sektörlerde derinleşme ve büyüme, yeni sektörlerdeki potansiyeli değerlendirme yılı olacağını söylüyor. Yaşar Holding CEO’su Dr. Mehmet Aktaş, ajandasındaki öncelikli konuları şöyle paylaşıyor: “Tedarikten satışa tüm değer zincirinde dijitalleşme, Endüstri 4.0, büyük veri yönetimi, farklılaşma ve inovasyon konularını gündemimizin en ön sıralarında görüyoruz. Diğer yandan kâr artışı, nakit yaratma, tasarruf ve verimliliği öncelikli olarak ele alıyoruz.” Indeks Bilgisayar Genel Müdürü Banu Sürek, kendileri için en önemli konunun kur hareketleri olduğunu dile getiriyor. “Bu anlamda her yıl olduğu gibi 2020’de de risk odağımız ağırlıklı olarak ani gelişebilecek kur hareketlerinde olacak. Fırsat tarafına bakacak olursak yoğun lojistik hizmet veren bir distribütör şirket olarak lojistik hizmetlerimizi genişletebileceğimiz alanlar görüyoruz” diye konuşuyor.