Zor dönemde esnek yaklaşım

Ayçe Tarcan Aksakal

[email protected]

Uzun yıllardan sonra tekrar çift haneye sıçrayan enflasyon ile yüksek faizler de bu etkiyi derinleştiriyor. Tüm bu tablodan endişe duyan iş dünyası kelimenin tam anlamıyla bekle gör stratejisi izliyor. Elzem olmayanlarla yeni yatırımlar durduruluyor, yeni istihdam yapılmıyor, yeni mağaza açılmıyor. Peki ne zaman bu durum son bulacak? İş insanları 2020 ortası ve sonrasını işaret ediyor.

Türkiye ekonomisi geçen yılın son çeyreğinden bu yana dalgalı bir seyir izliyor. Faiz indirimlerine ve alınan tedbirlere rağmen talepte halen büyük bir canlanma görülmüş değil. İç talepteki gerileme ise ekonomideki yavaşlamanın sürebileceği endişesini beraberinde getiriyor. İşte bu konjonktürde şirketler, 2020 bütçelerini hazırlamak için kolları sıvamış durumda. Ekonomik arenada artan belirsizlikten dolayı pek çok CEO ve iş insanı da bütçe hazırlamanın zorluğuna dikkat çekiyor. 

Eczacıbaşı Topluluğu CEO’su Atalay Gümrah artan belirsizliğin yöneticiler için bütçe yapmayı iyice zorlaştırdığını belirtiyor ve “2019’da bütçeleri çeyreksel ve aylık tahminlerle sürekli revize etmek zorunda kaldık” diye konuşuyor. Bu zor ortamda, 2020 bütçelerinin en erken aralık ayının ortasında tamamlanması öngörülüyor. Pek çok şirkette ise bütçelerin kapatılması aralık sonunu bulacak. 2020 bütçelerini hazırlamaya çalışan CEO’ları rahatlatan ve yeni yıla umutla bakmalarını sağlayan gelişmeler de yok değil. Hatta 2020’nin ikinci yarısından itibaren piyasaların düzeleceği öngörüsüne sahip CEO sayısı da oldukça fazla. CEO’lar 2019’da dibi gördüklerini belirterek 2020’yi yukarı yönlü ivmenin başlayacağı pozitif bir yıl olarak değerlendiriyor. Bu nedenle 2020 bütçelerinde en büyük farklılığın büyüme ve gelir artışında yaşanacağını öngörüyorlar. 2020 bütçelerinde enflasyonunun yüzde 12’lerden tek haneli rakamlara inmesini bekleyen CEO’lar, dolar ve Euro kurunda ise enflasyon oranında artış öngörüyor. 

ÖNGÖRÜ KARMAŞASI

CEO’lar 2020 bütçesini hazırlarken 2019 sektör gerçekleşmelerini ve yeni yıla ilişkin genel ekonomik beklentileri dikkate alıyor. Son dönemde ise özellikle TL’nin döviz karşısındaki değer kayıplarından dolayı tahminlerde ve enflasyonist yapıya geri dönüş nedeniyle bütçe yapmakta zorlandıklarını ifade ediyorlar. Öngörü karmaşasının yaşandığı bu dönemde Türkiye’nin önde gelen şirketlerini kapsayan bütçe araştırmamız, devlerin “dinamik ve esnek” bütçe yöntemlerini tercih ettiğini gösteriyor. En çok nakit akışı, verimlilik ve maliyetleri kontrol etmek için çaba gösterilirken farklı ciro ve kur senaryolarına göre dinamik olarak hazırlanan bütçelerde, dış finansmanı az kullanmak öncelikler arasında yer alıyor. Yaptığımız araştırma, büyük gruplarda dahi 2020 bütçelerinin tamamlanmasının en iyi ihtimalle aralık ortasını bulacağını gösteriyor. 

Zorlu Holding, Akkök Holding, Ahlatcı Holding gibi az sayıdaki grup kasım sonunda bütçesini kapatırken, bütçesini hazırlamayanların büyük kısmı bütçeyi aralık sonunda bitirmeyi amaçlıyor. 

Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, 2020 bütçesinin aralık ortasında netleşeceğini belirtirken Akkök Holding CEO’su Ahmet Dördüncü 2020 bütçesinin kasım sonunda bittiğini, aralık ortasında yönetim kurulunun onayına sunulacağını söylüyor. 

Zorlu Holding CEO’su Ömer Yüngül de 2020 bütçesini kasım sonunda bitirdiklerini belirterek “Kötü günleri geride bıraktık, 2020’den umutluyuz” diyor. 

2019 bütçesinde kurlarda ve iç pazara ilişkin büyüme tahminlerinde yanıldıklarını belirten Yüngül, 2020 bütçesinde büyüme öngördüklerini ve esnek bütçe hazırladıklarını söylüyor. 

BÜYÜME ODAKLI 

2020 baz bütçelerinde, 2019’a göre en büyük farklılık “büyüme” öngörüsünde yaşanıyor. 2019’da mevcudu korumaya odaklanan büyük holding ve şirketler 2020 bütçesinde YEP’e (Yeni Ekonomik Program) paralel ekonominin yüzde 5 büyüyeceğini öngörüyor. Büyük holdinglerin çoğu ise 2020 için çift haneli büyüme hedefi koymuş durumda. 

Limak Holding, 2020 bütçesinde yüzde 20 büyüme öngörürken Eczacıbaşı Holding 2020 için yüzde 15, Zorlu Holding ise yüzde 12 büyüme hedefiyle ilerliyor. Akkök Holding’in de hedefi en az yüzde 5 seviyesinde büyümek. Limak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Özdemir, 2019’da daha çok yurt dışı kaynaklı büyüdüklerini, 2020’de de yurt dışında büyümeye devam edeceklerini belirtiyor. 2020 bütçesinde yaklaşımlarının temkinli şekilde optimist olmak olduğunu söyleyen Özdemir, “Yurt dışında çok çalıştığımız için yabancı gelirimiz var. Böyle olunca yüzde 20 civarında büyümeyi hedefliyoruz” diyor. Özdemir, 2020’de Türkiye’de inşaat yatırımlarının hız kazanmasıyla yüzde 5 büyümenin mümkün olacağını ifade ediyor ve ekliyor: “Bütçeyi hazırlarken meydana gelebilecek bütün riskleri hesaba kattık. 2020 için birden fazla senaryo hazırlayarak A ve B planlarımızı yaptık.” 

Yıldız Holding CEO’su Mehmet Tütüncü de ekonomik koşulların iyileşmeye başladığını ve 2020’nin 2019’dan daha stabil geçeceğini belirterek yeni bütçeyi büyüme ve yatırım odaklı hazırladıklarını ifade ediyor. 

YURT DIŞI GELİRLER ÖNEMLİ 

2020 bütçeleri büyüme ve yurt dışı gelirleri artırma odaklı oluşturuluyor. Sıkıntılı günler geçiren gayrimenkulcüler bile 2020 için “büyüme” odaklı bütçeler hazırladıklarını belirtiyor. Tahincioğlu Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Tahincioğlu, 2019 bütçelerinde satışlarda yüzde 25 düşüş öngördükleri ve bütçelerini buna göre yaptıklarını belirterek 2020’deki en büyük farkın ise büyüme olacağını söylüyor. “2020 bütçemizde 2019’un yüzde 25 üzerine çıkmayı hedefliyoruz” diyen Tahincioğlu, bunun da 2018 yılını yakalamak anlamına geldiğini belirtiyor.

Nef Başkan Yardımcısı Selçuk Çelik de 2020 bütçesinde konsolide ciro büyümesinde yurt dışı yatırımlarla 2018’in yüzde 20 yukarısına çıkmayı hedeflediklerini söylüyor. 2020 bütçesinde en büyük farklılığın yurt dışı gelirlerdeki artış olacağını belirten Çelik, yurt dışı projelere yönelerek riski dağıttıklarını söylüyor. Çelik, şöyle konuşuyor: “Türkiye’de işler yavaşlayınca yurt dışından gelen talepleri değerlendirmeye başladık ve geçen yıl itibarıyla yurt dışı projeler başladı. 2019’da Londra’da iki projenin satışını yaptık. 2020’nin başında New York’ta ve Kazakistan’da yeni projelere başlayacağız.” 

2020 bütçesini kasım ayı sonunda tamamladıklarını söyleyen Ahlatcı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Ahlatcı da 2020’nin daha fazla yatırıma uygun olacağını belirterek “Uzun zamandır planladığımız bazı şirketlerimizin halka arzını ve yeni şirket alımlarını 2020 bütçesine hedefler doğrultusunda ekledik” diyor. 

DENGELEME ÇALIŞMASI

Pek çok şirket yeni yıla ilişkin bütçelerini hazırlarken büyüme konusunda ve ihracatta yeni hedefler koyuyor. 2019 bütçe hedeflerini gerçekleştirdiklerini söyleyen Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, 2019’u dolar bazında yüzde 15- 20 seviyesinde büyümeyle kapattıklarını belirterek 2020’nin 2019’dan daha iyi geçeceğini söylüyor. Güzeliş, yeni dönemde her yıl bütçeye dolar bazında minimum yüzde 10 büyüme kuralı koyduklarını ifade ederek ihracata odaklanmayı planlıyor. Güzeliş, “Turist sayısının 50 milyona doğru gitmesi büyüme hedeflerimizi destekliyor” diye konuşuyor. 2020 bütçesinde en önemli değişikliğin ihracat gelirini artırmak olduğunu da söyleyen Güzeliş, ihracatı yüzde 10-15 seviyesinden yüzde 20’ye çıkarmayı hedeflediklerini belirterek şöyle konuşuyor: “İç piyasanın cazibesine kapılıp ihracattan çekilmiştik. Ancak bu konuda hata yapmışız. Şimdi yeniden dış piyasaya yöneldik ve Almanya’da mağaza açtık.”

 Çuhadaroğlu Holding Başkan Yardımcısı Nejat Çuhadaroğlu da 2019’da inşaat sektöründeki krizden dolayı yurt içi satışlarda ciddi azalma yaşadıklarını bunu yurt dışı satışları yüzde 60 artırarak dengelediklerini söylüyor. 2019’da yurt dışının payının yüzde 38’e ulaştığını belirten Çuhadaroğlu, 2020 bütçesinde ise ihracatın payının yüzde 50’nin üzerine çıkacağını söylüyor. Dinamik ve esnek bütçe yaptıklarını söyleyen Çuhadaroğlu, “2019’da bütçe hedeflerimizi gerçekleştirdik. 2020’de yurt içi pazardan şüphelerimiz olsa da yurt dışına yönelik daha iyimseriz” diyor. 

2020 KUR VE ENFLASYON ÖNGÖRÜSÜ

Her bütçe döneminde olduğu gibi büyümenin yanı sıra enflasyon, döviz kuru, faiz, tüketim harcamaları gibi temel ekonomik göstergeler yakından takip ediliyor. CEO’ların 2020 bütçelerinde enflasyon tahmini, enflasyonun tek haneli rakamlara inmesi yönünde. CEO’lar 2020 için yüzde 8-9 arasında enflasyon öngörüyor. 2021 için yüzde 6, 2022 için yüzde 4,9 enflasyon hedefinin gerçekleşeceğini belirtiyorlar. 

Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Kayabaşı da 2020’de enflasyonun tek haneli rakamlara inmesini bekliyor. Ahlatcı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Ahlatcı ise “2020 bütçemizde enflasyon öngörümüz yüzde 8-9 aralığında. Ücret zamlarının da enflasyona endeksli gerçekleşmesini bekliyoruz” diyor. 2020 baz bütçe senaryolarında dikkat çeken bir diğer unsur da büyük holding ve şirketlerin yaptığı dolar ve Euro öngörülerinin birbirine yakın olması. 2020’ye ilişkin baz bütçe senaryolarında dolar kurunun 2020’yi enflasyon oranında artışla kapatacağı belirtilerek doların 6,3 TL’yi geçmeyeceği öngörüsüyle hareket ediliyor. 

Kayabaşı, doların 2019’u 5,96 TL seviyesinde kapatacağını belirterek 2020’de dolar kurunda enflasyon oranında artış beklediğini söylüyor. “2020’de döviz kurlarında büyük artış olmaz” diyen Kayabaşı, yurt dışında geliştirilen algı nedeniyle Türkiye’de kurların arttığını söylüyor.

Ebru Özdemir de dolar kurunun 5,45- 5,60 TL bandında seyredeceğini belirtiyor. A&S Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Akkuş, enflasyonun 2020’de düşmesini beklediklerini söyleyerek kur riskinin her zaman olacağı varsayımıyla hareket edip esnek bütçeler hazırladıklarını belirtiyor. 2020 bütçesinde doların 6- 6,1 TL bandında olacağı öngörüsüyle plan yaptıklarını belirten Akkuş, enflasyonun ise gerilemesini bekliyor.

“BÜYÜME DAHA İYİ OLACAK”  ÇAĞLAR GÖĞÜŞ / DOĞAN HOLDİNG CEO “ERKENE ÇEKTİK” Zaman kaybetmemek için 2020 bütçemizin hazırlanma sürecini erkene çektik. 2020 baz bütçemizi aralığın ikinci haftasıyla aralık sonu arasında bitireceğiz. Ancak bütçe yapsak da koşullar zamanla çok hızlı değişiyor. Bu nedenle baz bütçelerimizde makro değişikliklere göre ayarlama yapıyoruz. AKILLI BÜYÜME Yeni bütçede en önemli farklılık, büyüme olacak. 2020’de büyümenin biraz daha iyi olacağını düşünüyoruz. Bunun akaryakıt gibi bulunduğumuz sektörlere olumlu etkisi olacak. Giderleri fazla artırmadan akıllı büyümenin yolunu bulmak lazım. 2020’de maliyetleri şişirmeden kalıcı bir büyüme yakalarsak 2021’de daha agresif olabiliriz. FAİZ VE ENFLASYON TAHMİNİ Faiz, finansman maliyetimiz nedeniyle net kârımızı direkt etkileyen en önemli kalemlerden biri. 2019’un ikinci yarısında faizler düştü. 2020 bütçesinde enflasyon ve faiz tahminlerimiz YEP paralelinde. Bu nedenle hükümetin faiz ve enflasyon tahminlerini gerçekçi buluyoruz.

“DAHA VERİMLİ BÜTÇE YAPACAĞIZ” HALUK KAYABAŞI / KİBAR HOLDİNG CEO’SU “HEDEFLERİ TUTTURDUK” 2019 bütçelerimizi bütün şirketlerimizde tutturduk, biraz da üzerine çıktık. 2019’da yüzde 82 ihracat hedefi koymuştuk, bunu da geçtiğimiz eylül sonuna kadar gerçekleştirdik. “2020’DEN İYİMSERİZ” 2019’un ikinci yılını oldukça iyi geçirdik. Bu nedenle önümüzdeki yılın daha da iyi olacağına inanıyoruz. Özellikle Türkiye’nin büyümesi konusunda iyimseriz. EN BÜYÜK FARK 2020 bütçesinin en önemli farkı daha verimli bir bütçe yapmamız olacak. Hedefimiz üretim hatlarımızdaki verimlilik miktarını artırmak. Aynı insan kaynağı ve makineyle modernizasyon yatırımları yaparak daha fazla ürün çıktısı almak istiyoruz. BÜYÜME TAHMİNİ 2020 bütçemize yüzde 2-3 civarında büyüme hedefi koyacağız. İyi bütçe hazırlamanın sırrı, risk yönetiminden geçiyor. Risklerimizi 5 yıllık planlarla yönetiyoruz. Tek pazara odaklı üretim yapmıyoruz. PAZAR RİSKİ Ürettiğimiz ürünü dünyanın her yerine satılabilir kalitede ve fiyatta üretmeye odaklanıyoruz. 2020 bütçelerimizde de stoklarımıza, işletme sermayesine ve firelerimize odaklanacağız. Bunları da dijital ortama taşıyarak yapacağız.