"2023 hedefimiz 30 milyar dolar"

Özlem Aydın Ayvacı

oaydin@capital.com.tr

THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı İlker Aycı, THY’deki iki yılını geçtiğimiz nisanda doldurdu. Özellikle 2016’nın oldukça zorlayıcı olduğunu belirten Aycı, “2016’da en zor yıllardan birini yaşadık. Ama çok şey öğreten bir yıl oldu” diyor. THY, 2016’da ciroda 2015’e göre dolar bazında yüzde 7,21’lik bir kayıp yaşadı. 2016 sonunda şirketin cirosu 9 milyar 650 milyon dolara gerilerken yolcu sayısı yine de yüzde 2,7 oranında artış elde etti. Aycı, “Zor bir yılda bile bu artışı başarmak çok önemli. Yolcu sayısında 1,5 milyondan fazla artış sağladık” diyor. Türkiye’de havacılık sektöründe 2016’da şirketler giderlerini yüzde 2-3 arasında düşürmeyi başarırken THY yüzde 8 düşürdü. Etkin gider yönetimi ve dinamik kapasite yönetimi politikası izlediklerini belirten Aycı, “Network’ü, frekansları, uçak tiplerini proaktif ve dinamik şekilde yönettik. Dünyanın neresinde talepte bir daralma varsa uçaklarımızı dünyada talebin hala canlı olduğu taraflara kaydırdık. Bu sayede hem piyasadaki fırsatları değerlendirdik hem krizi fırsata dönüştürdük” diyor. Aycı, 2017 yılından umutlu. Mayıs ayında yüzde 6,5 oranında büyüme oranını yakaladıklarını ifade ediyor. Yılı 10,1 milyar dolar ciroyla kapatmayı öngördüklerini söyleyen Aycı’nın ajandası oldukça dolu. Bir yandan turizm yükselişe geçerken yolcu sayılarını artırmaya çalışıyor. Öte yandan dünyada liderliğini elinde bulundurduğu uçulan nokta sayısına her geçen gün yenilerini eklemeye uğraşıyor. THY, iştirakleriyle beraber grup olarak 17 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahip. Aycı, 2018 yılında taşınmanın ardından 2023 hedeflerine odaklanacaklarını söylüyor ve “2023 hedefimiz grup olarak 30 milyar dolar ciroya ulaşmak. Uçak sayımızı 500’e, yolcu sayımızı 120 milyona çıkaracağız. Geçen yıl 62,7 milyon olan yolcu sayımızı ise 2017’de 69 milyona ulaştıracağız” diyor. THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı İlker Aycı, Capital’in sorularını şöyle yanıtladı: 

• 2016, turizm ve havacılık sektörü açısından oldukça zor bir yıldı. Üstesinden nasıl geldiniz?

 Yönetim kurulunda üçüncü yılıma girdim. Geçen yıl en zor yıllardan birini yaşadık. Ama çok şey öğreten bir yıl oldu. Dış hatlarda düzelme var. Turizmde kıpırdanma yaşanıyor. Hollanda’da artışlar başladı, İngiltere iyi, Avrupa’da en zorlandığımız yer Almanya görünüyor. Rusya’dan gelenlerin sayısı zaten artmaya başlamıştı. Uzak Doğu’daki artış devam ediyor. Orta Doğu ile Almanya daha yavaş, Kuzey Avrupa ve Uzak Doğu daha hızlı artıyor. Bir süre daha böyle iyi gitmeye ihtiyacımız var. Eskiden turizmde çok daha erken karar verilirdi, tatiller erken planlanırdı. Bugün daha çok son dakikada karar veren ve daha kısa mesafeleri tercih eden bir profil ile karşı karşıyayız. Bu korku sadece havacılık sektörünü vurmadı. Fyord ya da cruise turizmini de vurdu. Dolayısıyla dünyanın değişik yerlerindeki turizm gelirlerinde azalmalar meydana geldi. İki ay önce açıklanan Amerikan turizm gelirlerinde uzun bir aradan sonra ilk kez düşüş oldu. Korumacılık giderek artmaya başladı. 

•  2016 yılında turizmdeki kayıpların havacılık sektörüne yansıması sizi nasıl etkiledi? 

 Türkiye’ye gelen ziyaretçi sayısında yüzde 30 azalma meydana geldi. Bu gerileme havacılık sektörünü önemli ölçüde etkiledi, çünkü turistlerin yüzde 74’ü havayoluyla geliyor. Bu dönemde kayıplarımızı telafi edebilmek için bir dizi önlem aldık. Transit yolcu sayımızı artırmaya çalıştık. Transitte yüzde 15,5 civarı artış yakalamayı başardık. İç hatlarda da bir artış meydana getirdik. Geçen yıl 21 milyon transit yolcu taşıdık. 

•  2016’da toplam ne kadar yolcu sayısına ulaştınız? 

 Geçen yıl 62,7 milyon yolcu taşıdık ve iç hat ve transite yüklenerek sonuçta şunu görmüş olduk: Turizmdeki yüzde 30’luk ziyaretçi kaybının, yüzde 74’ünün Türkiye’ye hava yoluyla geldiğini düşünürsek biz Türkiye’de havacılıktaki kaybı yüzde 8 ile sınırlamış olduk. n Bir önceki yıla göre yolcu sayısında yüzde 2,7’lik bir artış meydana getirdik. Zor bir yılda bile artışı başarmak çok önemli. Yolcu sayısında 1,5 milyondan fazla artış sağladık. 

•  Kaç uçağınız var? 

 Şu an 337 tane. Yılın sonuna kadar 2 kargo, 1 tane de geniş gövde yolcu uçağımız gelecek. 14 kargo uçağımız var. 93 geniş gövde, geri kalanlar da dar gövde uçaklarımız. Önümüzde 176 tane de siparişini verdiğimiz dar gövde uçağımız var. Bu yılki gelişmeleri gözlemleyip daha sonra da geniş gövde siparişlerimizle gelecek kurgumuzu devam ettireceğiz. 

 Bu uçaklar ne zaman teslim edilecek? 

 2023’e kadar. Uçak teslimat programlarımızı, filo yönetimimizi, frekanslarımızı, destinasyonları gözden geçirdik. Kayıp olduğunu gördüğümüz destinasyonlarda frekansı ya azalttık ya o destinasyondan geçici olarak vazgeçtik. 

~

• Daha çok hangi pazarlarda kaydırmalar ya da azaltmalar yaptınız?

 Örneğin, Uzak Doğu pazarlarında geçen yıl düşüşler gördük. Bunun karşılığında Afrika pazarlarını güçlendirmeye çalıştık. Afrika’nın transitlerini çok iyi kullandık. Orta Doğu ve Avrupa pazarlarında da azalmalar gördük. Bunları telafi etmek için Latin Amerika hatlarını devreye soktuk. Yine geçen yıl Amerika’da Miami’den sonra Atlanta’yı açtık. Hanoi rotasını açtık. Yeni rotalar Seyşeller, Maldivler, Mauritus, Zanzibar oldu. Şimdi Phuket ile devam edecek. Böylelikle dünyadaki önemli seyahat rotalarına da yolcu taşıyan bir hava yolu şirketine dönüştük. Hindistan büyümek istediğimiz hedef pazarlar arasında. Hindistan, Çin, Amerika ve Latin Amerika’ya büyüme pazarlarımız olarak bakıyoruz. 

•  Kaç yeni hat açmayı planlıyorsunuz? 

 Bu yıl önümüzde ilk Phuket var. İki tane de Rusya’da açtık. Şu anda 120 ülke ve 302 destinasyonumuz var. Bu rakamlar bizi dünyada en fazla noktaya uçan havayolu şirketi yapmaya devam ediyor. Şu anda 1 numarayız. Bu sayı Phuket ile 303 olacak. Önümüzdeki yıl Mexico City ve Cancun’u planlıyoruz. Afrika’da yeni destinasyonlar gelecek. Afrika’nın bir numarası olduk. Orada 43 destinasyona uçuyoruz. 

•  Havayolu taşımacılığı dışındaki THY iştiraklerinin büyüklüğü ne boyutta? Bunlarla ilgili büyüme planınız nedir? 

 15 iştirak şirketimiz var. İştiraklerimiz bizim açımızdan kıymetli şirketler ve 5-5,5 milyar dolarlık büyüklükteler. Havacılık değer zincirini yukarıdan aşağıya inceliyoruz. Olmamız gereken yeni alanları gözlemliyoruz. İlk etapta yönetim kurulu olarak arkadaşlarla stratejik olarak çalıştığımız önemli konulardan biri AnadoluJet projemiz. İleride başlı başına bir şirket olabilmesini hedefliyoruz. Yakıt şirketinde kapasitemizi sürekli artırıyoruz. Haftalık depolama kapasitemiz havalimanımızda 7 gün. Ortak yakıt şirketimizde bir tarafta Tüpraş, diğer tarafta Opet var. THY Opet’te onlarla ortaklığımız var. Yanı sıra Do&Co’daki ortaklığımız başarılı bir şekilde gidiyor. 

•  Turkish Cargo nasıl performans gösteriyor ve bu iş için büyüme hedefleriniz nedir? 

 Kargo işimizi geçen yıl çift haneli büyüttük. Cirosu 1 milyar dolara geldi. Bu yıl 1,2 ya da 1,5 milyar dolara çıkacağımızı öngörüyoruz. Kargo işi her yıl yüzde 20’ler mertebesinde büyüyor. Kargo taşımacılığında dünyada son 2 yılda 13’üncülükten 10’unculağa geldik, hedefimiz 2,5 milyar dolar ciroya ulaşıp ilk 5 oyuncu arasına girmek. 

•  THY dünyası ne kadarlık bir büyüklüğü ifade ediyor? 

 17 milyar dolarlık bir dünya. 

~

• Çalışan sayınız nereye ulaştı?

 50 bin çalışan var. Ana şirketimizde sadece uçucu personelimiz 15 bin. Bunun içinde 4 bin 500 civarı pilotumuz var. Ana şirkette çalışan sayısı toplam 24 bin. Bir ekosistemi yönetiyoruz. 

•  Yılı nasıl kapatacaksınız? Yani THY ve iştiraklerinin toplam 17 milyar dolar olan cirosunu nereye taşırsınız? 

 2023 hedefimiz 30 milyar dolara varmak. 500 uçak sayısına ve 120 milyon yolcuya ulaşmak istiyoruz. Geçen yılı 62,7 milyon yolcuyla tamamladık. 2017 hedefimiz 69 milyon yolcu taşımak. 

•  Ciro olarak ne kadar büyüme olur? 

 Büyümemiz şu anda yüzde 6,5’a geldi. Bu yıl büyümemizi çift haneli olarak planlamadık. 

•  Yüzde 6,5, yıl geneline yayılabilir mi? 

 Yayılır ve geçer diye düşünüyoruz. Hatta geldiğimiz noktada da bu yıl 10,1 milyar dolar ana şirketin gelir elde edeceğini hesaplıyoruz. Giderlerimizde de bu yıl yine yüzde 3 ila 5 arası düşüş bekliyoruz. 

•  2023 hedeflerinizin gerçekleşmesi durumunda THY, dünyada en çok noktaya uçan havayolu şirketi olmasının yanı sıra başka hangi unvanlara sahip olacak? 

 Örneğin, arz edilen koltuk km’de (AKK) dünyada 13’üncüyüz. Hedefimiz dünyada ilk 10’a girmek. Yeni havalimanıyla birlikte biz de AKK sıralamasında ilk 10’da olacağımızı düşünüyoruz. AKK’da pazar payımızı geçen yıl yediğimiz onca darbeye rağmen dünya genelinde yüzde 2’ye getirmeyi başardık. Bunu yine sürdürmeyi, hatta yüzde 2’nin de üzerine çıkarmayı düşünüyoruz. Yüzde 3,5 düzeyine geleceğini öngörüyoruz. 

• Kârlılıkta 2015 yılına dönüş ne zaman olur? 2017’de olur mu?

 Kârlılık anlamında 2015 rakamını bu yıl yakalayamayız. 1 milyar 690 milyon dolar bir rakam yapmıştık. Şirketin ortalama kârlılığı 300 ila 600 milyon dolar arasında. Ekstrem bir şey yapıp 1 milyar doları geçmiştik. 2016’nın zor bir yıl olma ihtimaline karşı 2015’i ben yeni gelen başkan olarak çok sıktım. 2016’da 2015’in çok başarılı geçmesi, Türkiye’de seçimlerin tamamlanıp istikrarın çıkması ve bütçemizi yine büyüme üstüne kurgulayabiliriz derken büyüme bütçesi ve 43 yeni uçağın girdiği o yıl, bir anda dünyadaki iki büyük kapasiteden birini ortaya koyduk. Ve bir anda mükemmel fırtına geldi. İlk çeyrekte bununla uğraştık. Üçüncü çeyrek Türkiye’de darbe girişimi, havalimanı saldırısı gibi sürekli patlayan bombalarla geçti. Arkasından bütün bunları toparlayıp kapasiteyi yeniden ayarlayıp geriye döndük. İyi bir ‘come back’ yaptık.

~

“ZARARI SON ÇEYREKTE SÜPÜRDÜK” GİDERLERİ DÜŞÜRDÜK Sektör geçen yıl yüzde 2’ler mertebesinde giderlerini düşürmeye çalıştı. Türkiye’de havacılık sektöründe 2016’da şirketler giderlerini yüzde 2-3 arasında düşürmeyi başarırken THY ise giderlerini yüzde 8 düşürdü. Etkin gider yönetimi ve dinamik kapasite yönetimi politikası izledik. KRİZİ FIRSATA ÇEVİRDİK Network’ü, frekansları, uçak tiplerini proaktif ve dinamik şekilde yönettik. Örneğin dünyanın neresinde talepte bir daralma varsa uçaklarımızı dünyada talebin hala canlı olduğu taraflara kaydırdık. Bir tarafta frekansları azaltıp bir tarafta derinleştirerek kapasiteyi çok aktif yönettik. Bu sayede hem piyasadaki fırsatları değerlendirdik hem krizi fırsata dönüştürdük.  PLANIMIZ TUTTU Kapasiteyi yeniden ayarladık. Dünyada bize yeniden ‘Türk Güneş’i demeye, ‘Turkish Delight geri geldi’ demeye başladılar. 2016’nın son çeyreğinde 386 milyon dolar, yaklaşık 400 milyon dolar kâr ettik. Böylelikle yıl içinde meydana gelen zararları son çeyrekte süpürmüş olduk. Bu da yılı çok küçük bir eksiyle kapatmamızı sağladı. Neredeyse başa baş kapattık. UÇAKLAR HAVADA Önce 30 uçağı yere indirmiştik. Sonra bunu 21’e düşürdük, daha da azalttık. Ocak ayında yaptığım açıklamalarda ‘Bütün uçaklar nisandan itibaren havada olacak, yaz tarifesinden itibaren yerde uçak kalmayacak, hepsi uçacak’ demiştim. Öyle de oldu. Aynı zamanda büyümeye devam ediyoruz.

"DÜNYADA AKLA GELEN İLK ŞİRKET OLACAĞIZ" BEŞ YILDIZLI HAVAYOLUYUZ Asıl hedefimiz, şirketi konumlandırmak istediğimiz nokta, dünyada havayolu şirketleri sorulduğunda cevap olarak THY’nin verilmesi. Eğer yolcuların tercihlerinde bir numaraya gelirseniz, o sizin bütün rakamlarınızı, marka değerinizi, her şeyinizi yukarıya getirir. 2016 yılında her şeye rağmen güzel haberler de var. Uluslararası anketlerde “dar gövdenin en iyi havayolu şirketi” çıktık. Yolcular bizi 5 yıldızlı hava yolu şirketi olarak niteledi. Geniş gövdede Singapur Airlines seçildi. Son 6 yıldır Sky Trek’te Avrupa’nın en iyi havayolu olmayı sürdürdük. HER YIL 1-2 MİLYAR DOLAR YATIRIM Yatırım yapmaya devam ediyoruz. Her yıl 1-2 milyar dolarlık uçak finansmanımız ve yatırımlarımız var. Bu sayede şirketimiz dünyada dijital dönüşümü başarıyla tamamlayabilen, gelecekteki büyük şirketler arasında da rekabetçi olarak yer alabilecek. Yeni havalimanına taşınmayla dijitalleşmenin en iyi örneklerini sergileyeceğiz. DANIŞMANLARLA ÇALIŞIYORUZ Üçüncü havalimanına 2018’de taşınıyoruz. Bu maliyeti yönetmek için Big Four’dan bir danışmanla ve dünyadan başka danışmanlarla da çalışıyoruz. Taşınmanın oluşturacağı operasyonel, mali ve teknik riskleri çalışıyoruz. Taşınmamız sırasında bunun en ekonomik ve efektif yapılabilmesi için ne yapılması gerektiğini projelendiriyoruz. ÜÇ AŞAMALI TAŞINMA Taşınmanın 3 aşaması var. İlk aşamada operasyonel anlamda bütün paydaşlarla oturup müşterek bir çalışma yapıyoruz. Bunların sonucunda ikinci basamakta taşınma stratejisi ortaya çıkıyor. Üçüncü ve son aşamada ise bu taşınma stratejisinin operasyonunu yapıyoruz. Taşınma big bang gibi olacak, ertesi gün uçaklar oraya inecek. Ama tek tek birimler, binaları yetiştikçe geçecekler. İlk etapta ikram ve teknik birimin binalarının çok hızlı bitirilmesi lazım. Atatürk Havalimanı VIP’ye ve business jetlere ayrılacak. Çünkü çok ciddi bir özel jet trafiği var.

"UÇAK KOLTUĞUNDA DÜNYADA YÜZDE 10 HEDEFLİYORUZ" YENİ BÜYÜME ALANI Uçak koltuğu işinde büyümek istiyoruz. Türkiye’de şu anda tesisimizin (TSI) yıllık koltuk üretim kapasitesi 10 bin adet. TSI, THY, Turkish Technic ve Assan Hanil tarafından kurulmuş bir ortak girişim şirketi. Hedefimiz yılda 50 bin koltuk üretip 2023’e kadar dünyada pazar payımızı yüzde 10’a çıkarmak. MUTFAK İHRAÇ EDİYORUZ TCI adlı galley (uçak içi mutfak) şirketimiz var. Burada ürettiğimiz galley’leri sadece kendi uçaklarımıza değil, üçüncü partiye de satar hale geldik. Şu anda Hindistan’da Jet Airways’e yaklaşık 97 uçakta galley sattık. Yine Hindistan’da başka bir şirketle 200 uçaklık bir anlaşma daha yaptık. İki Hintli şirkete 297 mutfak ünitesi satacağız. Mutfak ünitesi ihracatında önemli bir yere geliyoruz. Uçaklarımızın yüzde 10’unda varken, ihracatçı olup piyasaya da verebildiğimiz zaman bu bize disiplin getirecek. EKOSİSTEM BÜYÜYOR Üçüncü partiye satabilme kabiliyeti teknolojik olarak da kalite olarak da sıçramayı sağlar. Boeing’le kabin içi sistemlerin üretiminde çok stratejik bir anlaşma yaptık. Bunu hızlandıracağız. Gelecekteki hedefimiz karbon fiberlerden elektroniklere kadar THY Teknik’in içinde ve alt şirketlerde havacılık ekosisteminin Türkiye’de gelişmesine katkı vermek.