"2030'a kadar büyümeye devam"

Temel Kotil’den rakamlarla THY’nin değişimi
1 Yurtdışı yolcu sayısında dünyada 7’nci büyük havayoluyuz. 
2 Ciroda ve koltuk kilometrede 13’üncüyüz. Uzun vadede de ilk 5’e gireriz.
3 İç hatlarda yüzde 10’un üzerindeki büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz. 
4 10 yıl önce dünyadaki yolcuların yüzde 0,5’ini taşırken, şimdi yüzde 2’sini taşır hale geldik. 
5 Yurtdışında 218 uçuş noktasıyla en çok ülkeye uçan şirketiz. 
6 İç hatlar dahil edilince toplam network olarak dünyada 4’üncüyüz.
7 2015 sonunda uçak sayımız 293’e, doluluk oranımız ise 80,3’e ulaşacak. 
8 2015’te 63 milyon yolcu taşımayı, 12 milyar dolar ciroyu hedefliyoruz.
9 Dünyada 10 yıldır sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştiren başka bir şirket yok. 
10 10 yıl sonra 120 milyon yolcu, 24 milyar dolar ciro, 450’den fazla uçak hedefimiz var. 

Temel Kotil, Türk Hava Yolları’nın (THY) genel müdürü. Son 10 yılda THY’yi tam 5,5 kat büyüten isim. THY’nin dünya havacılık sektöründeki pazar payını yüzde 0,5’lerden yüzde 2’lere yükselten Kotil, THY’yi yurtdışı uçuşlardaysa birinci havayolu yaptı. Ciro büyüklüğünde ise THY, dünyanın en büyük 13’üncü havayolu şirketi oldu. THY’nin dünya havacılık sektöründeki pazar payını artırmaya kararlı olduğunu söyleyen Kotil, “Hala işin başındayız. 10 yılda bu kadar büyük başarı sağlamış olsak bile ortada henüz doyuma gelmemiş bir şirket var” diyor. Kotil, yeni dönemde en önemli hedefin ise günlük sefer sayısını binlerden 2 binlere çıkarmak olduğunu söylüyor. “İlk dükkanı açmak zordur, biz dükkanları açtık. Artık gerisi daha kolay olacak” diyen Kotil, işin zorunu başardıklarını ifade ediyor. Kotil, “Bundan sonra önceliğimiz daha çok sefer yapmak olacak” diyor ve ekliyor: “Bunun için organik büyümeye odaklanacağız. Satın alma planımız yok.” Bundan 20 yıl sonra dünyada ilk 5 oyuncu arasında yer alacaklarından emin olan Türk Hava Yolları Genel Müdürü Temel Kotil’le gelecek hedeflerini, THY’yi getirmek istediği noktayı konuştuk: 
~
* Türkiye’de havacılık sektöründe pazar doydu mu? Ne durumda? 
* Türkiye’de kesinlikle pazar doymadı. İç hatlardaki büyüme devam ediyor. Yüzde 10’un üzerindeki büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz. Hala otobüsle seyahat eden çok yolcu var. Uçağa geçişin artması ve büyümenin devam etmesi söz konusu olacak.
* Yurtdışında durum nedir? 
* Uluslararası pazarlara baktığımızda Türkiye’ye ilginin azalmadığını görüyoruz. Transit olarak büyümede hiçbir azalma yok. Dünyada ciro büyüklüğünde ve koltuk kilometrede 13’üncüyüz. Yakında 12’nci oluruz. Uzun vadede de ilk 5’e gireriz. Pazar doyum eğrisine baktığımızda da pazarın doyuma gelmediği görülüyor. 2030’a kadar büyüme şansımız devam ediyor. Bugün yurtdışı yolcu sayısında dünyada 7’nci büyük havayoluyuz.
* Dünyada ciroda ve koltuk kilometrede 13’üncüyüz dediniz. 10 yıl sonraki hedefiniz nedir? 
* Şimdi, Emirates bizim önümüzde. Büyümeye 1985’te başladı. Onu geçmek zor olabilir ama biz zoru seviyoruz. Önümüzde 3 tane de Çin menşeili havayolu var. Dolayısıyla 20-25 yıl sonra pazarda öngörülerimize göre bize 5’incilik düşüyor. Şu anda en yüksek Amerika ama 20 yıllık bir dönem konuşacak olursak, sıralama böyle olmayacak. İleriye dönük olarak istikrarlı ve yüksek oranda koltuk artışımız var. Finansmanlarımız çok iyi.
* İç pazardaki rekabette hangi dinamikler öne çıkıyor? Fiyat mı, kalite mi, hız mı? 
* İç pazarda bizim iki önemli oyuncumuz var. Biri Türk Hava YollarK markası. Orada kalite öne çıkıyor. Atatürk ve Sabiha Gökçen havalimanlarından uçuyoruz. Ankara’da ise Anadolu Jet markasıyla uçuyoruz, çünkü bu markamızın Anadolu ile özdeşleşmesini istiyoruz. Anadolu Jet ekseninde maliyetleri ve bilet fiyatlarını minimize etme mantığıyla hareket ediyoruz. Sonuçta iç pazarda rekabette maliyet ve bilet fiyatları çok önemli.
* Pazara yeni oyuncu girişleri bekliyor musunuz? 
* Pazarda yeterince oyuncu olduğunu düşünüyorum. Türk Hava Yolları ve diğer havayolu şirketleri bütün ihtiyacı sağlayabiliyor.
* Peki küresel rekabette neler öne çıkıyor? 
* Network (aL) kritik bir unsur… Yolcu bir yere gidecekse hemen internete bakıyor. Aktarma yapacağı yer, zaman, frekans derinliği, servis kalitesi, fiyat, güvenirlilik, uçuş sonrası servisler öne çıkıyor.
* Yurtdışında en çok kimlerle rekabet ediyorsunuz? 
* En çok kendimizle… Sonuçta biz dünyadaki yolcuların yüzde 2’sini taşıyoruz. Yüzde 0,5 düzeyinden bu rakama geldik. Bu küçük bir rakam gibi geliyor. Ancak en büyük havayoluna da baktığımızda pazar payının yüzde 4,5 olduğunu görüyoruz.
* Neden “En çok kendimizle rekabet ediyoruz” diyorsunuz? 
* Hiçbir havayoluyla kavgamız yok ama kendimizle sürekli kavga ediyoruz. Kendi ürünümüzü ne kadar iyileştirirsek, o kadar rekabet etmiş oluyoruz
~
* Bugün dünyada THY global rakipleri arasında kaçıncı sıraya yükseldi?
*Son 10 yılda her bakımdan rakamların arttığını söyleyebiliriz. Dünyadaki diğer havayollarının seferleri dikkate alındığında yurtdışı uçuş noktasında birinciyiz. Yurtdışında 218 uçuş noktasıyla en çok ülkeye biz uçuyoruz. Ancak domestik uçuş noktaları da dahil edilince toplam network olarak hala dünyada 4’üncüyüz. Yurtiçi ve yurtdışında toplam 261 uçuş noktasına uçuyoruz. 
* Önümüzdeki dönemde uçuş noktası olarak hedefiniz nedir? 
* Dünya sıralamasında önümüzde 3 Amerikan şirketi var. Önümüzdeki şirketlerin bizden büyük olması ABD’nin domestik pazarının çok büyük olmasından kaynaklanıyor. Ancak bu durum önümüzdeki dönemde değişecek. Asya’nın havacılıkta pazar payı gittikçe büyüyor. Kuzey Amerika’nınki ise küçülüyor. 
* Bu durum hangi faktörlerden kaynaklanıyor? 
* Bu durum eksen kaymasından kaynaklanıyor. Amerika ve Avrupa pazarları olgunlaşmış pazarlar. Asya ise gelişmesini tamamlıyor. Bu durumun bize çok büyük yararı var. Eğer transit gitmek istiyorsanız eksenin merkezine ne kadar yakınsanız o kadar erken evinize gidersiniz. Dolayısıyla biz şimdi yolcuları İstanbul’a getirip buradan gidecekleri yere götürdüğümüz zaman Frankfurt’a, Dubai’ye göre 2-3 saat daha erken evlerine götürüyoruz. Aslında Türkiye ve dolayısıyla uçuş merkezimiz olan İstanbul dünyanın merkezinde. Biz de bu coğrafi konumun sağladığı avantajı yaşıyoruz. 
* Türkiye’de havacılık sektörü her yıl ne kadar büyüyor? 
*Dünyada sektörün büyüme oranı ortalama yüzde 4. Türkiye’de yüzde 13 gibi bir büyüme söz konusu. Türk Hava Yolları özelinde ise büyüme yüzde 17 civarında. Tüm büyüme rakamlarının üzerindeyiz ve sürdürülebilir büyüme hedefimiz bu rakamın daha da artabileceğini gösteriyor.
* Dünyada Türk Hava Yolları gibi hızlı büyüyen başka bir marka daha var mı? 
* Hayır, yok. Küçük şirket olup hızlı büyüyen olabilir, ancak bizim gibi 10 yıldan beri sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştiren başka şirket yok. Ayrıca bu kadar önemli bir pazar payı kazanan da yok.
* 2015 hedefiniz nedir? 
* Her yıl basamakları birer birer çıkarak buraya geldik. Basamakları hazmederek çıktığımız için şimdi çok sağlam duruyoruz, daha da iyi olacağız. 2015 sonunda toplam uçak sayımızın 293’e ulaşmasını planlıyoruz. 2015’te ayrıca yüzde 16 kapasite artışıyla yolcu doluluk oranımızın yüzde 80,3 olmasını bekliyoruz. Toplamda ise 63 milyon yolcu taşımayı hedefliyoruz. 2015’te ciro hedefimiz ise 12 milyar dolar.
* Bundan sonraki planınız nedir? 
* Biz network’ümüzü kurduk, işin zorunu bitirdik. Şimdi daha çok sefer koyuyoruz, frekansımızı artırıyoruz. İlk dükkanı açmak zordur. Biz dükkanları açtık, Şimdi onlara daha çok mal gönderiyoruz. İlerisi daha kolay olacak. 
* Yeni girdiğiniz pazarlarda büyüme modeliniz nedir? 
* Yeni girdiğimiz pazarda haftada 3 seferle başlıyoruz, sonra sefer sayısını 7’ye çıkarıyoruz ve ardından 14’e çıkararak 4 kat büyüyoruz. Büyüme onun için katlanarak gidiyor. Biz devamlı hat açarak onu küçükten büyüterek yüksek büyüme oranları yakalıyoruz. Her bir dükkan birbirini besliyor. Sonuçta biz hala işin başındayız. 10 yılda bu kadar büyük başarı sağlamış olsak bile ortada henüz doyuma gelmemiş bir şirket var.
~
* Büyürken kârlılığı nasıl sağlıyorsunuz? 
* Çünkü maliyetlerimiz çok düşük, tasarruf etmek bizim için bir yaşam biçimi ve tüm ürün ve hizmetlerimize bunu yansıtıyoruz. Dolayısıyla uluslararası piyasaya nispetle çok ucuzuz. Türkiye içinde pahalı gözüküyoruz ama aslında ortalamada pahalı değiliz. Halen tam olarak değişmeyen bu kanaatin yakın dönemlerde değişeceğini düşünüyoruz.
* Maliyetlerinizi nasıl daha düşük tutuyorsunuz? Verimlliğii nasıl sağlıyorsunuz? 
* Çalışan başına yolcu sayısının gelişi her yıl yüzde 7 büyüyor. Bu da toplam giderleri 1 puan aşağı çekiyor. Bu yöndeki maliyetimiz, tüm ekibimizin verimli çalışmasıyla 10 yıldan beri her yıl 1 puan aşağı düşüyor. Tabii biz çalışanımızın da hakkını her zaman veriyoruz. Bunun yanı sıra uçaklarımız çok genç, onları verimli kullanarak giderlerimizi her yıl aşağı çekiyoruz. Bütün bu büyümeye ve kompleks yapıya rağmen giderlerimizi çok iyi yönetiyoruz. Şirket gerçekten sektördeki en verimli şirket.
* Peki, yeni dönemde büyüme nereden gelecek? 
* Büyüme olağan hatların büyümesinden geliyor. Biz şimdi uçuş olarak dünyayı kapsadık. Bundan sonra bizim aynı noktalara daha çok sefer yapmamız gerekiyor. Diyelim Frankfurt’a günde 6 sefer yapıyoruz, Londra’ya 10 sefer yapıyoruz, Moskova’ya 6 sefer yapıyoruz. Bunlar frekans sayısı açısından çok büyük rakamlar. Bunlar Afrika’yı besleyecekse, Afrika’ya günde 1 sefer yapıyoruz. Gelen 1 yolcu 6 sefere kendini uyduruyor. Afrika’nın bir destinasyonu Etiyopya’da günde 2 sefere çıktığımız zaman 2 kat daha esneklik çıkıyor. Dolayısıyla seferler artınca, network’ün cazibesi kendini katlıyor. 
~
* Gelecekle ilgili çekinceleriniz var mı? Büyümenin önündeki engeller neler olabilir?
* Aslında birçok şeyi güzel yapıyoruz. Suriye, Libya gibi dış şartlar var. Ama çok can alıcı bir zarar vermiyorlar. Havaalanında alan, bizim için kısıtlayıcı oluyor. Çözüm olarak Sabiha Gökçen’e daha çok sefer koyuyoruz. Büyümeyi oraya kaydırıyoruz. Buradaki olan büyümeyi de yeni havaalanına taşıyacağız.
* Havacılıkta en hızlı hangi pazar büyüyor? 
* Kesinlikle Afrika. 2023’te Afrika’ya bir sürü mega şehir gelecek. Biz de bu yüzden Afrika’ya bu kadar sefer koyuyoruz. Onlar mega olmadan oraya yerleşmeye çalışıyoruz. Mega olmadan yerleşmemiz bize ileride daha büyük fırsatlar yaratacak. 
* Enerji fiyatlarının düşmesi bilet fiyatlarını nasıl etkileyecek? 
* Hava yollarının yakıt giderleri yüzde 38- 40 gibidir. Türkiye, dış hat yakıtını her zaman dünya piyasasından alır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın 2003’teki politikası gereği iç hat yakıtımızı da dünya piyasasından alıyoruz. Tabii bu giderler şu anda neredeyse yarı yarıya düşmüş durumda. Tabii yakıt fiyatları düşünce giderimiz azaldığı için dolayısıyla fiyatlarımız da düşer.
* Fiyatlar ne kadar düşer? 
* Fiyatlar düşebilir ama ne kadar olacağını bilemeyiz. Uçaklarımızı doldururuz, dolmazsa fiyat düşürürüz. Benim tahminime göre tüm sektörde bilet fiyatları yüzde 15-20 düşmeli. Yakıt fiyatlarında düşüş devam ederse böyle devam eder. 
* Önümüzdeki 10-20 yılda havacılıkta nasıl bir değişim bekliyorsunuz? 
* THY olarak 10-20 yıl sonrası için beklentimiz şu: Asya’da daha çok uçuş olacağı için herkes oraya yoğunlaşacak. Biz de öncelik olarak oraya yoğunlaştık. Afrika da büyüyeceği için yoğunlaşacak, biz de yoğunlaştık. Ne kadar önce giderseniz, o kadar kendinize yer tutmuş olursunuz. Afrika’da en iyi havayolu biz olduğumuz için Afrika ile birlikte bundan biz de yararlanmış olacağız. Trendler bunlar. Bir de İstanbul dünyada en cazibeli şehir olacak. Herkes buradan transit yapacağı ve şehre geleceği için bilet fiyatları düşecek. Dünyada bir şehre seyahat etmek istiyorsanız, aklınıza İstanbul gelecek.
* Son olarak, 10 yıl sonra nasıl bir pazar, nasıl bir Türk Hava Yolları göreceğiz? 
* THY’nin 10 yıl sonrasını şu rakamlarla özetlemek istiyorum; 120 milyon yolcu, 24 milyar dolar ciro, 450’den fazla uçak.
~