"Çıkış değil yatırım zamanı"

Özlem Aydın Ayvacı

oaydin@capital.com.tr

Emine Sabancı Kamışlı, 2000 yılında babası Şevket Sabancı ve kardeşi Ali Sabancı ile birlikte kurdukları Esas Holding’in yönetim kurulu başkan yardımcılığını sürdürüyor. Havacılık, perakende, sağlık, gıda, gayrimenkul ve lojistik alanlarında yatırımları olan grupta Kamışlı, finansta ve Esas Sosyal çatısı altında hayata geçirdikleri KSS projelerinde daha fazla sorumluluk üstleniyor. Kamışlı, 2016’nın tüm zorluklarına karşın hem Türkiye’nin hem şirketlerinin sağlam temeller üzerinde durduğu için devrilmediklerini ifade ediyor. Rahmetli Sakıp Sabancı’nın “Şişmanlar zayıflar, zayıflar erir” sözlerine atıfta bulunuyor ve “Görüyoruz ki şirketlerimiz 2016’da durağan bir dönem yaşadı ama çok şükür devrilmediler. 2016 yılında enflasyon kadar büyüme yaşadık. Şirketlerin gerek satış, gerek nakit yaratma kapasiteleri açısından durağan bir yıldı. Tüm bunlara rağmen 2016’da iki tane başarılı ‘exit’ yaptık” diyor. Esas Grubu’nun 2026’ya kadar yapacağı tüm çıkışların planlı olduğunu söyleyen Kamışlı, 2017 sonuna dek 2016’da yaptıkları exit’lerden elde ettikleri nakdi yatırıma döndüreceklerini de belirtiyor. Türkiye’de gayrimenkulde 300 milyon dolarlık devam eden yatırımlarının olduğunu belirten Kamışlı, “2017 sonuna kadar yurt içinde ve yurt dışında toplam 200 milyon dolar yatırım yapacağız. Şu anda çıkış değil yatırım zamanı. Bugün eğer nakit yarattıysanız, bu nakitle kendinizi güçlendirme zamanı” diyor. Esas Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Emine Sabancı Kamışlı’nın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle: 

•  2016 zor bir yıldı. Grubunuz açısından nasıl geçti? 

 2016 Türkiye için zor bir yıldı ama gördük ki ülke sağlam temeller üzerinde duruyor. Çok şükür ki, biz de işimizi iyi yapmışız. Rahmetli Sakıp Sabancı’nın dediği gibi bu durumlarda, “Şişmanlar zayıflar, zayıflar erir.” Şirketlerimiz 2016’da durağan bir dönem yaşadı ama çok şükür devrilmediler. 2016 yılında enflasyon oranı kadar büyüme yaşadık. Şirketlerin gerek satış, gerek nakit yaratma kapasiteleri açısından durağan bir yıldı. Diğer taraftan bakarsak holdingin esas işi, al-sat. Tüm bunlara rağmen 2016’da iki tane başarılı “exit” yaptık. Mars Sinema Group’la Güney Koreli CJ CGV’yi, Peyman satışıyla İngilizleri Türkiye’ye getirdik. Özel sermaye fonu Bridgepoint, hissedarı olduğumuz Peyman’ı satın aldı. 

•  Bunlar ne kadarlık işlemler oldu? 

 Peyman 100 milyon Euro, Mars, 850 milyon Euro civarında satışlardı. Burada tabii ortaklıklarımız var, hepsini tek başımıza yapmadık. Peyman’da azınlıktık. Sinemalarda yüzde 50 hisse bizimdi. Tabii bu şirketlerin borçları oluyor. Ancak biz kendi açımızdan baktığımızda koyduğumuz paranın fevkinde para çıkarabildik. Yani, değer yarattık. 

•  Büyüklük anlamında 2016’da grubu nereye taşımış oldunuz? 

 Bizi analiz etmek biraz zordur. Giren, çıkan olur. O rakamları veremeyiz, çünkü okurlarınıza anlatmanız manasız olur. Ama biz enflasyon civarında büyüdük.

•  Pegasus en büyük şirketiniz. Pegasus için 2016’da durum nasıl? 2017 nasıl gidiyor? 

 Tüm şirketlerimize bakarak yönetim yapmamız gerekiyor. Biz yönetim anlayışı olarak “versatile” bir yönetim anlayışına sahibiz. Türkçe’de tam karşılığı yok ama “çok yönlü” anlamına geliyor. Bu şu demek: Bir işin yapış tarzını, büyüklüğüne uydurman gerekir. Bunun için de çekirdek ekibin “versatile” olmalı. Yönetim biriminin her an olayların üstünde olması lazım. Evet, turizm 2016’da çok kötü etkilendi. Tabii ki bu turizm, perakende olsun bütün yan sektörleri etkiledi. Ama Pegasus’a da, Ayakkabı Dünyası’na da bakıyorum. Günün koşullarına göre hızlı hareket edebilen bir grubuz. Esneğiz ama tabii ki 5 yıllık planlarımız var. Koşulları her an göz önünde bulundurmanız gerekiyor. Beş yıllık hedeflerden çok sapmamak şartıyla kısa vadeli sapmalara da açık olmak gerekir. 

~

•  En iyi performans gösteren şirketleriniz hangileri oldu? 

 Çıkışlarımız sinemalar ve Peyman. Çıkış yapmak ana hedefimiz çünkü biz girerken kâra bakmıyoruz. Büyümeye ve büyümenin bize getireceği değere bakıyoruz. 2016’da bizim için bu koşullarda 2 “exit”i yapabildiğimiz, yabancılara satış yaptığımız ve Türkiye’ye yabancı sermaye getirebildiğimiz için en başarılı iki hareket bu çıkışlar oldu. 

 2017’de exit olacak mı? 

 Şartlar uygun olduğunda 2026’ya kadar çıkışlarımız belli. Bir şirketi alırken “Beş ya da 8 yıl arasında bir sürede çıkılması lazım” diyoruz. Bence şu anda çıkış değil, yatırım yapma zamanı. Dünyada para çok bol ama aynı zamanda Türkiye’de para, krediler çok pahalı. Böyle bir ikilem yaşıyoruz. Bugün eğer nakit yarattıysanız, bu nakitle kendinizi güçlendirme zamanı. Eğer yaratamadıysanız da dünyada para bol, o zaman o kaynaklar nasıl size gelip hissedar olabilir, buna bakmalısınız. Yatırımlarımıza devam ediyoruz. Geçen yıl yarattığımız nakdin tamamını yılın sonunda harcamış olacağız. Gerçekten bu ülkede fırsatlar olduğuna inanıyor ve güveniyoruz. 

•  Yaratılan nakit ne kadar oldu sizin açınızdan? 

Tamamı bizim değil, içinden borçları düşüyoruz. Rakam veremem. Herkes bize Esas Holding olarak bakıyor ama Esas Holding sadece bir yatırım platformu. İçinde Pegasus, Ayakkabı Dünyası, Un-Ro-Ro, Korozo ve Mac Fit’leri bulunduran bir yapı. Bizim ayrıca gayrimenkul ayağımız var. Bu yıl Korozo şirketine yatırım yaptık. Şu anda Rekabet Kurulu’nda bekleyen bir yatırımımız daha var. 

•  Yatırım yapacağınız işlerde sizin için en önemli kriterler neler? 

 Bir kere girdiğimiz her işin bir şekilde çıkışı olabilmeli. Bu, sinemalarda ve Peyman’da olduğu gibi stratejik satış olabilir, Pegasus’ta olduğu gibi halka arz olabilir. 7-8 yıl önce City Farm’da olduğu gibi ‘management buy out’ olabilir. Mutlak suretle bir-iki opsiyonlu çıkış yolu olmalı. Yatırım boyutu olarak 25 milyon dolardan aşağısını düşünmüyoruz. Bir de diyoruz ki, 5-7 yıl arasında çıkış imkanı olabilmeli. Konjonktür çıkış süresini öteleyebiliyor veya öne çekebiliyor. 

•  Şu ana kadar toplam ne kadarlık çıkış yaptınız? 

 City Farm, Peyman, yıllar evvel araba kiralama şirketimiz Renty vardı. Promed ve Medline’ın hastane kısmını sattık. Ama Adana’daki hastanemiz duruyor. Toplam rakam hakkında bilgi veremiyoruz. Aslında private equity’ler “low profile” değil, “no profile” olmalı. Ama private equity’nin elindeki şirketler “high profile” olmalı. Görünürlüğü çok olmalı. Pegasus’u, Ayakkabı Dünyası’nı, Un-Ro-Ro’yu çok görmelisin. Ama Esas’ı çok görmemelisin.

•  Un-Ro-Ro’da bu yıl çıkış olur mu? 

 Stratejik bir teklif gelirse ve faydası olacaksa olabilir. 

•  Yeni izlediğiniz bir şirket var mı?

 Evet var. Biri Rekabet Kurulu’nda. 

•  Yatırım için hangi alanlarda arayışınız var? Hangi fırsatları izliyorsunuz? 

 Bir kere ilgilendiğimiz alanın büyümeye açık olması önemli. Konjonktür itibarıyla zora düşmüş olacak. Veya ihracat potansiyeli, markası güçlü olacak. Biz çok sanayici değiliz. Sanayide Korozo var ama Korozo da tüketiciye dokunan bir iş. Çok sektör ayırmıyoruz. Her şeyi bildiğimizi de iddia etmiyoruz. Bilmediğimizi bize anlatırsanız öğreniriz. Öğrendikten sonra da devam ettiririz. 

~

•  Yatırım konusunda fırsatlar açısından nasıl bir dönemdeyiz? 2017’de işler düzeliyor mu? 

 2016’ya göre çok daha iyi. 2016’da bombalar patladı, sınır ötesi operasyon oldu, kalkışma oldu. Tüm bunlar dünyanın başka ülkesinde olsaydı ayakta kalamazlardı. Bizler Darwin’in torunlarıyız. “En güçlüler ayakta kalır” düşüncesine katılıyorum. 2017 daha iyi gidiyor. Şirketler yönetme zorunluluğunu gördü. Panik yok, yola devam. 

•  2017’de ne kadar büyüme olur? 

 Türkiye şimdi yüzde 5,5 büyüdü. Bu rakam çok önemliydi. Türkiye’nin 2017’de yüzde 5,5-6 civarında büyüyeceğini düşünüyorum. Esas Grubu’nun da ülke büyümesinin üzerindeki büyüme hızını sürdüreceğini öngörüyorum. 

• 2018’e nasıl bakıyorsunuz?

Bizde her an her şey olabiliyor. Örneğin bayramda bir yatırıma bakıyorduk. Birden hep beraber Whats App grubundan konuştuk. Telefon konferansına geçtik. O işi o gün yapmazsak hakkımızı kaybedecektik. Yurt dışında Uzakdoğu’da bir yere girme fırsatı vardı. ‘Tamam bu o’, diyebildik. İki hafta önce olursa güzel olabilir diye konuştuğumuz şey biz bayramdayken ortaya döküldü. Örneğin Mart 2015’te yaptığımız bir Çin yatırımımız var. FUYAO’nun Hong Kong Borsası’na halka arzı ile Çin’deki ilk yatırımımızı gerçeleştirdik. Yaklaşık 950 milyon dolar büyüklüğündeki; FUYAO’nun Hong Kong Borsası hisselerinin halka arzının 368 milyon dolarlık kısmı ‘temel yatırımcı’ olarak büyük yatırım kuruluşları ve kurumsal yatırımcılara ayrıldı. Esas Holding, FUYAO’nun dünya çapında 8 temel yatırımcısından biri olarak seçildi. 30 milyon dolarlık FUYAO yatırımı ile Çin’in en büyük, dünyanın ikinci en büyük otomotiv camı üreticisine ortak olduk. Döndük, ‘Bir bu kadar daha alalım’ dedik. Aldık, iyi gidiyor şirket. Yani yaptığımız iş anlık fırsatları değerlendirebilmeyi de gerektiriyor. 2018’de kendi şirketlerimizi enflasyonun üzerinde büyütmeye devam edeceğiz. 

•  Yurt dışında hangi bölgelere bakıyorsunuz? 

 Büyüme dünyada yine Amerika’dan başlayacak. Herkesin dediği gibi para orada. Dolayısıyla büyüme başlayınca ilk hamlemiz Amerika’da olacak. Amerika’da fonlara yatırım yapıyoruz. Kuzey Avrupa’ya da bakıyoruz, orasının da iyi olacağını düşünüyoruz. Gayrimenkul olarak da İngiltere’de çok varız. 

•  Esas Grubu’nu taşımak istediğiniz nokta neresi? Hayaliniz nedir? 

 Esas Holding, 17 yılda çok güzel yerlere geldi. Yurt dışından yatırım çekmede en başarılı ve büyük şirketlerden biri olduk. Bugün yabancı, Türkiye’ye geldiğinde yatırım bekliyorsa önce bize gelir. Birinci gayem bu ruhun bu şekilde devam etmesi. Aile şirketi gibi görünüyoruz ama şu anda Türkiye’nin en kapsamlı aile anayasasını yazmış durumdayız. En büyük hayalim, hep derler ya “Birinci jenerasyon yapar ikinci jenerasyonda durağanlaşır, üçüncü jenerasyon batırır.” Hayalim birinci jenerasyonda bu profesyonelleşmeyi başarmak ve Esas’ın Türkiye’ye mal olmuş bir şirket olması. 

•  İşle ilgili çok özel ilgilendiğiniz bir alan var mı? 

 Finansallar, krediler, paralar... Haftada bir günümü ayırdığım diğer bacağım ise Esas Sosyal. Bizim için çok önemli. 

•  Esas Sosyal, nasıl doğdu? 

 2015 yılında artık Esas Holding, Esas Gayrimenkul hepsi belli boyutlara gelip profesyonelleşip değer yaratınca dedik ki, “Bizim de artık sosyal yatırım vaktimiz geldi.” Seyyar tuvaletlere kadar bir sürü projeye baktık. “Esas gayemiz istihdam yaratmak, buna yönelelim” dedik. O zaman üniversite mezunları arasında işsizlik oranı yüzde 20’ydi. Üniversite mezunları ortalama 13 ay işsiz kalıyordu. İlkokul ve ortaokul mezunu ise 6 ay işsiz kalıyordu. 2017 rakamlarında üniversite mezunu gençlerin işsizlik oranı yüzde 36’ya geldi. Böylelikle doğru bir yere el attığımız ortaya çıktı. Esas Sosyal, Esas Ailesi’nin ve sosyal paydaşlarının yönettiği bir birim. İlk programımız da “İlk Fırsat” oldu. 

•  İşe nereden başladınız? Neler yaptınız? 

 2016’da ilk gençlerimizi aldık. 800 kişi arasından 15 gencimizi seçtik. 2017’de 2 bin 700 kişi arasından 20 kişi seçtik. Özellikle üniversite gençlerinin işsiz olmasındaki ana neden fırsat eşitsizliği. Bir kere okudukları üniversite, bölüm bazen bilinmiyor. Network yapma imkanları olmayabilir. Bir de tabii herkes referansla iş deneyimi elde ediyor. Bunların hepsini bir araya getirerek “İlk Fırsat” projesini başlattık. İlk iş deneyimi için STK’lar çok uygundu. Gençlerimizi STK’larda tam zamanlı olarak işe yerleştirdik. Maaşlarını biz ödüyoruz. Sadece iş deneyimi yeterli değil. 21’inci yüzyıl becerileri diye bir tanım var. Herkes matematiği ya da biyolojiyi öğrenebilir ama öne çıkmak için duygusal becerilere de ihtiyaç var. Bu nedenle programın yanına İlk Fırsat Akademisi’ni de koyduk. Stres yönetimi, sunum hazırlama, ofis iç çatışma, dil gibi gibi bir sürü konuda eğitim veriyoruz. Bunların haricinde arkadaşları her ay toplumun önde gelen bir ismiyle buluşturuyoruz. Hepsinin ayrıca kendi alanlarında özel sektörden mentorları da var. 

• Alınan sonuçlardan memnun musunuz? İki yılda proje başarıya ulaştı mı?

 Geçen yıl 15 arkadaşımızın 14’ü işe yerleşti. Bir arkadaşımız da girişimci oldu. 2018’de inşallah şirketlerimiz de “2019 yılında İK’da elemanlara ihtiyacım olacak. Üç tane bu programdan alayım ama içlerinden birini işe alacağım” diyebilir. Uludağ Ekonomi Zirvesi’nde açılış panelinin birinci konuşmacısı İlk Fırsat 2016 gençlerinden biriydi. Müthiş bir şeydi bu. Onların başarısı bizim başarımız. İşimizi iyi yapabildiğimiz boyutta bunu büyüteceğiz. Bu iş için Esas Ailesi paydaşlarının 5 yılda taahhüt ettiği 20 milyon TL var. Programı çok sevdiğimiz için galiba biraz daha uzatacağız. Aslında bu bir platform. Herkes paydaş olabilir.

~