Devleri Yöneten Türkler

Muhtar Kent ve Kemal Derviş belki en tanınanları. Ancak, onlar gibi dev şirket ve kurumlarda görev alan onlarca gurbetçi Türk profesyonel var. 6,5 milyar dolar ciroluk bir bölgeyi yöneten Bülent Atlığ, 99 ülkeden sorumlu Tuygan Göker, sorumluluk bölgesinde 140 milyon tüketicinin olduğu Ziya Domaniç bunlardan bazıları… Aralarında Mehmet Öğütçü gibi çalıştığı şirketin, 28 ülkede hükümetlerle ilişkisini yürüten de, Kaan Terzioğlu gibi sorumluluğundaki ülkeleri AB’ye hazırlayanlar da var. İşte yurtdışındaki “En Güçlü 50 Türk” yönetici…

“Muhtar Kent, endüstri bilgisi, uygulamada mükemmeliyet tutkusu, stratejik öngörüsü ve kişilerle ilişki kurabilme yetenekleri sayesinde, şirketin daha ileri başarılara taşınması için ideal bir donanıma sahip. Muhtar Kent, sistemimiz içindeki yetenekli isimlerin en öne çıkan örneğidir. Muhtar Kent’in 10 yıllık büyüme stratejimizi yansıtan büyüme manifestosunu geliştiren ve şimdi de uygulayan ekibin lideri olarak bu görevinde çok başarılı olacağına inanıyorum.”

Coca-Cola’nın eski CEO’su Neville Isdell, halefi Muhtar Kent’i bu cümlelerle değerlendirmişti. 145 milyar dolarlık cirosuyla dünya içecek devi olan Coca-Cola’yı, bugün bir Türk profesyonel yönetiyor. Ama o profesyonel, Türk yöneticilerin global şirketlerde yeterli oranda görev almadığını düşünüyor. Bu düşüncesini, atamasının yapıldığı dönemde kamuoyuyla şöyle paylaşmıştı: “Türk yöneticiler, global şirketlerde gerekli payı alamıyor. Umarım bu ilham kaynağı olur ve daha fazla genç yönetici merdivenleri tırmanır.”

Muhtar Kent’in de serzenişte bulunduğu gibi yurtdışında görev alan Türk profesyonellerinin sayısı belki yetersiz. Ama geçmişe göre, bugün daha fazla sayıda Türk yönetici yurtdışında görev alıyor. Görev alanlar arasında milyar dolarlık ciroları yönetenler, yüzölçümü olarak dünyanın yarısı büyüklüğündeki bölgelerden sorumlu olanlar da var. 

Heidrick&Struggles Yönetici Ortağı Ayşegül Aydın, Türk yöneticileri ön plana çıkaran özellikler arasında, Türklerin birçok ülke vatandaşından daha dayanıklı olmalarının yanında her geçen gün kabuklarını kırarak daha fazla görünen, fark edilen, konuşan yöneticiler olmalarını sayıyor. Aydın, “Yani sahne adamı olabildiklerini de gösterdiler” diyor.

Bugün “sahnede” birçok Türk profesyonel bulunuyor. Bu profesyoneller arasında öne çıkan en güçlü ilk 50 yöneticiyi ise Capital sıraladı. Sıralama, görev aldıkları şirketin büyüklüğü ve bulunulan pozisyonun önemi göz önüne alınarak danışmanlar, iş dünyasının önemli isimlerinin önerileri doğrultusunda Capital tarafından yapıldı. Bu çalışma için dünyanın dört bir yanındaki şirketlerde çalışan Türk yöneticilere ait veriler, bir araya getirilip analiz edildi.

Coca-Cola’daki 4 Türk
Yurtdışındaki en başarılı Türk yöneticiler listesinde, Coca-Cola’daki profesyoneller dikkat çekiyor. Bu dev şirkette, üst pozisyonlarda görev alanlar arasında Muhtar Kent, Ahmet Bozer, Selçuk Erden ve Cem Kumral olmak üzere 4 yönetici listemize girdi. 

Bunlar arasında ise doğal olarak Muhtar Kent öne çıkıyor. Temmuz ayı başında Coca-Cola’nın CEO’su olan Kent, global bir şirkette en üst pozisyondaki Türk profesyoneli unvanının da sahibi. Kent, Coca-Cola’ya bundan 3 yıl önce Kuzey Asya, Avrasya ve Ortadoğu grup başkanı olarak geri döndü. 2006 başında ise Coca-Cola International Başkanı olarak Kuzey Amerika dışındaki tüm faaliyetlerin başına getirildi. 2006 Kasım’ında ise icra başkanı olarak atanan Muhtar Kent, şirketin başarısını artıran önemli girişimlere ve önemli satın alma kararlarına imza attı. Muhtar Kent’in icra başkanı olmasından sonra Coca-Cola, 2007 yılında güçlü büyüme oranları yakaladı ve kârlılıkta ise çift basamaklı rakamlara ulaştı.

Yine Coca-Cola’dan Ahmet Bozer, en güçlü 3’üncü Türk olarak listede yer aldı. Coca-Cola sistemi içindeki en geniş coğrafyayı yöneten Bozer, Avrasya ve Afrika’nın grup başkanı olarak görev yapıyor. Avrasya ve Afrika grubu bünyesinde, Türkiye, Rusya, Ortadoğu, Orta Asya, Pakistan ve tüm Afrika kıtası dahil olmak üzere 90 ülke var. Coca-Cola’da çalışmaya 1990 yılında Atlanta’da finans departmanında başlayan Ahmet Bozer’in hızlı yükselişinin ardında, sürekli olarak çok önemli büyüme başarılarına imza atması yatıyor.

İki Başarılı Profesyonel
Yurtdışındaki en güçlü Türkler sıralamasında, Kemal Derviş 2’nci sırada yer alıyor. Derviş, 2005 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) başkanı oldu. UNDP, gelişmekte olan ülkelerde demokratik yönetimi geliştirmek ve yoksulluğu azaltmak için çaba harcayan bağımsız bir fona sahip, en büyük Birleşmiş Milletler organı. Derviş, 166 ülkede kendisine bağlı birimleri ve yıllık 3 milyar dolarlık bütçeyi yönetiyor. Genel kurulun onayıyla UNDP başkanlığına atanan Derviş, UNDP programının uygulandığı bir ülkeden, başkanlığa getirilen ilk isim. Daha önceki UNDP başkanlarının biri İngiliz, diğer 5’i ise Amerikalı’ydı.

Listenin 4’üncü sırasında yer alan Tuygan Göker ise Roche’ta ilaç sektörünün en hızlı gelişen bölgelerinden CEMAI’nin başkanı. Orta ve Doğu Avrupa, Afrika, Ortadoğu, Orta Asya ve Hindistan’ı kapsayan CEMAI bölgesi, Roche’un faaliyet gösterdiği 150 ülkeden 99’unu kapsıyor. Göker, bu noktaya ulaşana kadar kariyerinin ilk yıllarından itibaren çok başarılı ilaç lansmanları yaptı. Dünya çapında onkoloji, viroloji ve enfeksiyon hastalıkları ilaçlarının yönetimini üstelendi. Sorumlu olduğu birçok ülkede, kendi ilaç grubunda ilk sırada yer aldı. Orta ve Doğu Avrupa'da Roche’un pazar payını 5 yılda 3’e katladı. Son 10 yıl içinde Roche’un yeni girdiği 20’nin üzerinde pazarda yeni operasyonlar kurdu. Yeni pazarlarda kurduğu bu operasyonların hepsini, başarılı şirketler haline getirdi.

İlaçtaki Ağır Sorumluluk
İlaçta, yurtdışında üst pozisyonlarda görev alan Türk yöneticilerin büyük çoğunluğu dev şirketlerde çalışıyor. Örneğin, sıralamada 5’inci sırada yer bulan Bülent Atlığ, Pfizer’ın Asya, Afrika ve Ortadoğu bölgesinde global üretim grubu başkan yardımcısı olarak çalışıyor. Atlığ, bu bölgelerde Pfizer’ın 6,8 milyar dolarlık cirosunu yönetiyor. İlaç sektöründe çok kritik olan üretim sürecinde en etkili isimler arasında yer alıyor. 

Listeye 7’nci sıradan giren bir diğer Pfizerlı Hakan Atay ise sorumlu olduğu Kanada, Latin Amerika, Afrika ve Ortadoğu’yu kapsayan bölgede, kardiyovasküler ilaçlar direktörü olarak 2,1 milyar dolarlık ciroyu yönetiyor.

Listeye 6’ncı sıradan giren Faik Somer’in öyküsü bir hayli ilginç. Somer, ilk önce 1992 yılında Merck&Sharp Dohme’nin Türkiye ofisini kurdu ve şirketin ilk genel müdürü oldu. 2003’ten 2007 sonuna kadar Orta ve Doğu Avrupa başkanlığı görevini yürüttü. Halen Merck’te, aralarında Rusya'dan Güney Afrika'ya kadar pek çok ülkenin bulunduğu yaklaşık 80 ülkeyi kapsayan Orta ve Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölge başkanı ve senior başkan yardımcısı olarak görevini sürdürüyor.

Sekizinci sıradaki Cihangir Koşu 5 ay önce Güneydoğu Asya bölge direktörüyken Abbott International Başkan Yardımcılığı’na atandı. Çin ve Japonya hariç olmak üzere Asya, Orta ve Doğu Avrupa, Ortadoğu, Afrika, Avustralya ve Yeni Zelanda'dan oluşan 5 bölgede 40 ülkeden sorumlu. Toplam 1,1 milyar dolarlık ciroyu yönetiyor.

Hızlı Tüketimin Zirvesinde
Unilever’den Nihal Temur ve Candan Karabağlı, Johnson Diversey’den Yağmur Sağnak, P&G’den Sırma Umur ve Sıddık Tetik... Bu 5 isim, 3 dev şirketin önemli üst düzey pozisyonlarında, farklı coğrafyalarda görev alıyor.

Aslında Unilever’de çalışan 30 üst düzey Türk yönetici var. Bunlar, finans, pazarlama, satış ve Ar-Ge gibi önemli departmanlar başta olmak üzere birçok farklı alanda Türkiye’yi temsil ediyor. Nihal Temur da bu isimlerden biri. Temur, Unilever’de, Asya, Afrika, Ortadoğu ve Türkiye kişisel bakım kategorilerinden sorumlu tedarik zinciri başkan yardımcısı olarak ağır bir sorumluluk üstlenmiş durumda. Sorumluluğundaki 46 ülkenin kişisel bakım ürünleri kategorilerinin cirosu 3 milyar Euro. Uluslararası kariyerine, 1999’da Hollanda’da başlayan Candan Karabağlı, 2006’dan beri Unilever Food Solutions’da, global müşteri geliştirmeden sorumlu başkan yardımcısı olarak devam ediyor.

Johnson Diversey’in Doğu Avrupa, Afrika, Türkiye ve Ortadoğu (CETAAM) bölgesi başkanı Yağmur Sağnak’ın sorumlu olduğu bölgedeki 93 ülke, dünya yüzölçümünün yarısına denk geliyor.

Sırma Umur, P&G’nin Batı Avrupa'daki 16 ülkesinde, sağlık ve kadın hijyenik ürünleri genel müdürü ve başkan yardımcılığı görevini yürütüyor. Üretim, satış ve pazarlama gibi tüm operasyonların başında. Sıddık Tetik ise 2005’ten bu yana Gillette Küresel İş Birimi Başkan Yardımcısı olarak Çin, Hong Kong ve Tayvan'ı içine alan bölgeden sorumlu.

Bilişimde Parlayan 4 Yönetici
İçecek, ilaç, tütün, perakende ve otomotivde olduğu gibi bilişimde de yurtdışında isim yapmış Türk profesyonelleri var. Bu sektörden 4 yönetici, ilk 50 içinde yer aldı.

Bilişimde öne çıkan profesyonellerden biri de listede 10’uncu sırada olan Kaan Terzioğlu. Cisco’ya ilk katıldığında, Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölgesinde internet iş çözümleri servis dikey pazarları ve gelişmekte olan pazarlar bölümünü yönetti. Ardından EMEA bölgesinde gelişmiş teknolojiler satışı ve teknik pazarlamadan sorumlu oldu. Terzioğlu bugün, Orta ve Doğu Avrupa bölgesi başkan yardımcılığı görevini sürdürüyor. Şu anki görevinde, AB’ye yeni üye olmuş ve üye olması beklenen ülkelerde Cisco operasyonlarını yönetiyor.

1996 yılından bu yana dünyanın en büyük bilgi yönetim ve kurumsal yazılım üreticisi Oracle’ın Türkiye genel müdürlüğünü yürüten Atilla Kıral ise şimdi şirketin Güney Doğu Avrupa’daki yatırımlarını yöneten ekipte yer alıyor.

Bilişim sektörü profesyonellerinden Ayşegül İldeniz, Intel’in Türkiye, Ortadoğu ve Afrika bölge direktörü. Bu bölgedeki 67 ülkenin yönetiminden o sorumlu. Daha önce Türkiye’den yola çıkarak geliştirilen ve tüm dünyada bilgisayar okuryazarlığının artmasına katkı sağlayacak projelere imza atan İldeniz, Türkiye ofisinin tüm ülkeler arasından sıyrılarak fark edilmesini sağladı. Deneyimlerinden daha geniş bir coğrafyada yararlanmak isteyen Intel, 67 ülkeyi kapsayan Türkiye Orta Doğu ve Afrika bölgesi direktörlüğüne İldeniz’i atadı.

Sefa Haktanır ise Bulgaristan, Romanya, Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan, Bosna Hersek, Makedonya, Karadağ, Kosova ve Arnavutluk'tan oluşan bölgede SAP’nin genel müdürü.

Tuygan Göker /Roche

“Yönetici İhracında Zayıfız”

“Uyum Sağlamak Önemli”
“Başarımı disiplinli olmama, sürekli kendimi yenileyebilmeme ve değişikliklere çabuk adapte olmama bağlıyorum. Geriye bakmamak ve çokuluslu ortama süratle entegre olabilmek önemli. Her işin Ar-Ge’si var. Dolayısıyla yöneticiler, yaptıkları işi, en az alt kademedeki yöneticiler kadar bilmeli. Sürekli yetenekli yöneticiler bulmak ve yetiştirmek, en tepedeki yöneticiyi yaptığı işte daha başarılı kılmak ve bunu süratle yapmak çok büyük önem taşır.

Türk Olmak Zor mu?
Bazı yöneticiler, Türk olmanın bazı dezavantajlarından bahsediyor. Bence yok. Birçok Batı Avrupa ülkesine oranla yönetici ihracında zayıfız. Çok uluslu şirketlerde çok az Türk yönetici olduğu göz önünde bulundurulursa zorlukları var tabii. Zorluk yaşayanlara sürekli kendilerini yenileyip performanslarını en üst düzeyde tutmalarını tavsiye ederim.

Başarı Nasıl Geliyor?
Koşullara adapte olabilme hızınız ve gösterdiğiniz sürekli başarı, sizi yönetici koltuğuna oturtuyor ve sorumluluklarınızı artırıyor. Başarı sağladıkça doğal olarak üst düzey sorumluluklar alabiliyorsunuz. Yurtdışında yöneticilik yapacaklarda lisan hakimiyeti, iyi bir eğitim geçmişi, başarı dolu referans, değişikliklere ve çevreye çok çabuk entegre olabilme yetisi ve disiplinli çalışma önemli. Ayrıca, diğer fikir belirten yöneticilere saygı göstermelerini öneriyorum.”

“Şirket Büyütme” Konusunda Yıldızlaşan Türk Yöneticiler

Ukrayna Lıfe Onunla Sıçradı
Turkcell, yurtdışında da faaliyeti olan başarılı bir Türk şirketi. Şirketin yurtdışı operasyonlarında öne çıkan Türk yöneticiler var. Tansu Yeğen isimlerden biri. Ukrayna Life’ın genel müdürü olan Yeğen, göreve geldikten sonra şirketin pazar payı yüzde 11,5’ten yüzde 17,2’ye çıktı. Şirketin cirosunu ise 1 yılda 3’e katladı.

Başarıyı Her Yerde Yakalıyor
Raman Berent, Philip Morris’in Ukrayna, Kafkaslar ve Moldova’dan sorumlu genel müdürü olarak önemli bir pazarın başında. Şirket, şu an Ukrayna’da yüzde 33,9 pazar payıyla lider durumda. Bu başarıda Berent’in katkısı çok büyük. Berent, daha önce Litvanya, Estonya ve Letonya'dan sorumlu genel müdür olarak görev alıyordu. AB katılım sürecinde olan bu 3 ülkede, Philip Morris organizasyonlarını AB’ye hazırladı.

35 Ülkede Pazarı Büyütüyor
Danone Sütlü Ürünler Dünya İş Kolu Temel ve İçecek Kategorilerinden Sorumlu Global Pazarlama Direktörü Gökhan Öğüt, CMO'ya bağlı olarak çalışan 5 global pazarlama direktöründen biri. Kendisine bağlı 35 ülkede, 1,3 milyar Euro’luk temel yoğurt markalarını büyütmekten sorumlu.

Yürütme Kurulundaki Yabancı
Finansbank’la Türkiye pazarına giren Yunanlı NBG'nin, uluslararası faaliyetlerini emanet ettiği Ömer Aras, Türkiye ile birlikte 6 ülkede toplam 14 milyar 694 milyon Euro'luk kredi hacmini yönetiyor. NBG'nin 7 kişilik yürütme kuruluna giren tek yabancı olan Aras, hedefteki Rusya ve Ukrayna gibi pazarları da yönetecek.

Özlem Aydın
oaydin@capital.com.tr