Enerjinin dönüşümüne liderlik edeceğiz

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

Zorlu Enerji önemli bir dönüşüm yaşıyor. Türkiye’de yüzde 100 yenilenebilir enerjiden oluşan bir portföy oluşturan şirket, geleceğin enerji şirketi olmaya odaklanıyor. Bu kapsamda yaptığı işi her alanda dijitalleştirmek için yatırım yapıyor. Zorlu Enerji CEO’su SİNAN AK, elektrikli şarj istasyonları şirketi Zorlu Energy Solutions’la yurt dışına açılacaklarını söylüyor. Elektrik üretmenin artık herkesin yaptığı bir iş olduğuna değiniyor ve “Önemli olan dijitalleşme, yazılım ve dönüşümle bu işi yönetmek. En büyük hedefimiz dijitalleşip dönüşmek” diye konuşuyor.

Zorlu Enerji, Türkiye’nin en büyük enerji şirketlerinden biri. Jeotermalde toplam 305 megavatlık kurulu gücüyle bu alanda yurt içinde en büyük oyuncu. Hidroelektrik, rüzgar ve güneşte de yatırımları olan şirket, uzun süredir sadece yenilenebilir enerji odaklı büyüyor. Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak, Türkiye’deki elektrik üretimlerinin yüzde 100’ünün yenilenebilir kaynaklardan geldiğini söylüyor. Yenilenebilir enerji yatırımlarına devam ederken Zorlu Enerji’nin odağında geleceğin enerji şirketi olmak var. Bu doğrultuda da şirket önemli bir dönüşüm yaşıyor. Elektrikli şarj istasyonları üretimi yapan Zorlu Energiy Solutions’la özellikle yurt dışında bu alanın liderliğine oynayan şirket, dijitalleşme yatırımlarıyla da enerjide teknoloji odaklı hizmet şirketi olma adımları atıyor. Ak, “Şu an yaptığımız birçok iş değişim sürecinde. Her şeyi geleceğe kuruyoruz. Yaptığımız ve yapmaya çalıştığımız her işle enerjinin dijital dönüşümüne liderlik etmek istiyoruz. Önceliğimiz artık üretim yapmak değil, üretimi güneş santrali kurabilen herkes yapacak. Önemli olan bu işi yönetmek. Dijitalleşme, yazılım ve dönüşümle bu yönetimi gerçekleştirmek. En büyük hedefimiz de dijitalleşip dönüşmek” diyor. Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak ile sektörün ve şirketin yaşadığı dönüşümü konuştuk: 

 Dünyada ciddi bir enerji krizi yaşanıyor. Öncelikle bu kriz nasıl çıktı? Böyle bir kriz bekleniyor muydu? 

 Dünyada karbon emisyonunun artmasıyla beraber her yerde kuraklık, kasırgalar ve seller oluşmaya başladı. Özellikle kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinde üretimde ciddi düşüş var. Pandeminin etkileri azalırken enerji ihtiyacı arttı. Enerji ihtiyacının arttığı üretimin düştüğü yerde doğal gaz santrallerinin hızla devreye girmesi ihtiyacı doğdu. Ama tüm dünyanın yenilenebilir enerjiye yöneldiği bir dönemde ülkeler ve şirketler bu duruma hazırlıklı değildi. Özelikle geçtiğimiz yıl arz talep dengesizliğinden dolayı doğal gazda fiyatlar çok düşünce yatırımcılar da bu alana yatırım yapmadı. 100 dolar olan doğal gaz fiyatı 1.000 dolara çıktı. Petrol kısmen daha rahat. Orada da yüzde 100 artış olmasına rağmen dünyanın her yerine nakliyesi daha kolay olduğu için daha ulaşılabilir. Doğal gaz ise özel boru hatları üzerinden taşınıyor. Eskiden enerji piyasası petrol endeksliyken şimdi doğal gaz fiyatına endekslendi. Bölgesel arz talep de fiyatları uçurabiliyor. Tıpkı Çin’de talebin artması ve bütün enerjinin yüksek fiyatla Çin’e gitmesinde olduğu gibi… Tüm bunlar da bizi enerjide içinde bulunduğumuz noktaya taşıyan unsurlar oldu. Artık üretimde önden satın alma dönemi başladı. Her şey peşine döndü. 

 Tüm ülkeler ve enerji şirketleri yenilenebilir enerjiye dönerken bu gelişme sektörün gelişimini nasıl etkiler?

 Bu yaşananlar bugünün sorunları. Yenilenebilir enerjideki dönüşümse 30 yıl sürecek. Dolayısıyla mevcut sorunlara rağmen tüm dünya yenilenebilir enerjiye yatırım yapmaya devam edecek. Çünkü bunun başka yolu yok. Emisyonları düşürmek ve sürdürülebilirliği yakalamak için yenilenebilir enerji geleceğin enerjisi olacak. Eninde sonunda kömür ve doğal gaz alanları ciddi anlamda daralacak. Bunun düzenlenmesi lazım. Aksi takdirde bunu ekonomiler kaldıramaz. Bunun için ülkeler tavan ve taban fiyat anlaşması yapmalı. Doğal gazda yaşanan durum güneş paneli ticaretinde de yaşanıyor. Son 6 ayda elektrik dağıtıenerjisinde maliyeti düşürmek için çatılara güneş paneli yatırımı yapmak isteyen yatırımcı sayısı inanılmaz arttı. Böyle olunca güneş paneli üreticileri 6 ay önce sipariş verenlerin kontratlarını iptal etmeye ve 350 bin dolardan kurulum yapmak isteyenlerle anlaşma yapmaya başladı. 

 Peki dünya sadece yenilenebilir enerjiyle ihtiyacını karşılayabilir mi? 

 Aslında bu süreçte Avrupalılar ve Amerikalılar net karbon emisyonu düşürme işini sadece yenilenebilir enerjiyle çözemeyeceklerini gördü. Şimdi hidrojen pillerine, başka araçlara bakıyorlar. Yavaş yavaş Avrupa’da ve Amerika’da nükleere dönüş olmaya başladı. Fransa nükleer santralleri kapatacağız derken, 10 gün önce yeni nükleer santral kuracağına dair açıklama yaptı. Bill Gates, Amerika’da daha verimli, iyi, güvenilir bir nükleer santral kuracağını söyledi. Büyük nükleer santralleri yapmak çok maliyetli olduğu için küçük nükleer santral projeleri geliştiriliyor. 

Tüm bu gelişmeler olurken siz neler yapıyorsunuz? Toplam portföyünüzde yenilenebilir enerjinin payı nedir? 

 Biz artık yalnızca yenilenebilir enerjiye yatırım yapıyoruz. Onun dışında bir yatırım yapma düşüncemiz yok. Toplam kurulu gücümüz 991 megavat. Bunun 643 megavatı yurt içinde, 348 megavatı da yurt dışında. Dünyadaki kurulu gücümüzün yüzde 62’si yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanıyor. Türkiye’deki elektrik üretimimizin yüzde 100’ü de yenilenebilir kaynaklardan geliyor. Jeotermalde toplam 305 megavat kurulu gücümüzle bu alanda Türkiye’nin en büyük oyuncusuyuz. Hidroelektrikte 119 megavatlık, rüzgarda 191 megavatlık kurulu gücümüz var. Türkiye’deki jeotermal enerjinin yüzde 20’sinden fazlasını biz üretiyoruz. Jeotermalde büyümeye devam edeceğiz. Elimizde çok sayıda proje var ve geliştiriyoruz. Orada da maliyet artışıyla karşı karşıyayız. Demir çelik maliyeti arttıkça santral kurulum maliyetleri de son 6 ayda yüzde 100 arttı. Bunların dengelenmesi lazım çünkü tarifeler düşük kaldı. Şu an Türkiye’de mevcut tarifelerle yatırım yapılması zor. Bu tüm dünya için de geçerli. 

 Doğal gazdan tamamen çıktınız mı? Birkaç yıl önce doğal gazdan çıkarak portföyünüzü yeniliyordunuz. Bu yenilenme çalışmaları devam ediyor mu? 

 Doğal gazda bizim için kritik olan sadece Bursa ve Lüleburgaz’da bir santralimiz var. Yedek pil gibi düşünerek oradakini elimizde tutuyoruz. Onları normal şartlarda çalıştırmıyoruz. Yurt dışında İsrail’de doğal gaz santrallerimiz var onları da yavaş yavaş satabiliriz. Önümüzdeki dönemlerde de jeotermalde yatırım yapmayı planlıyoruz. Diğer konumuz da elektrik dağıtımı, orada da yatırımlarımıza devam ediyoruz. 

Dağıtımdaki büyüklüğünüz nedir?

 Osmangazi Elektrik Dağıtım AŞ şirketimizle Eskişehir, Afyon, Kütahya, Bilecik ve Uşak’ta yaklaşık 1,9 milyon abonemizin elektrik dağıtımını yapıyoruz. Bir anlamda Türkiye’nin elektriğinin yüzde 4’ünü dağıtıyoruz. Bu işimizden çok memnunuz. Müşteri memnuniyeti odaklı iyi bir iş yaptığımızı düşünüyoruz. Bütün her şeyi dijitalleştirip, akıllandırıp hizmet kalitesini yukarı çıkarıyoruz. Memnuniyet oradan geliyor. Abonelik işlemleri ya da ev değiştirme gibi işlemler online olarak yapılabiliyor. Bütün trafolarımızı yeniliyor, akıllandırıyoruz. Mesela elektrikli araçlardan elektriği satın alıp tekrar elektrikli araçlara satmayla ilgili bir çalışmamız var. Yani araçlar sistemle konuşacak. Nesnelerin internetini elektriğin interneti olarak kullanacağız. Çatılardaki fazla elektriğin sisteme geri kazandırılmasına yönelik bir projemiz de var. Özetle teknolojiyi, dijitalleşmeyi mümkün olan her noktaya taşıyacağız. Bu tecrübelerimizi elektrikli şarj istasyonları şirketimiz olan Zorlu Energy Solutions’a (ZES) taşıyacağız. Gelecekte ZES bizim en güçlü kasımız olacak. 

ZES’i 2018 yılında kurdunuz. Bugün geldiğiniz nokta nedir?

 2017’de Las Vegas’taki CES fuarına gittiğimizde Tesla araçlar yavaş yavaş popüler oluyordu. Biz yönetim olarak 3-4 elektrikli araç aldık. Elektrikli arabaları kullandıkça gelecekte hayatımızın bir parçası olacağını anladık. Sektörü çalıştık ve elektrikli şarj istasyonları kurmaya karar verdik. Pandemi döneminde de yazılım işine kafa yorduk. Dijitalleşmeye odaklandık. Geldiğimiz noktada ZES ile Türkiye’nin 81 ilinde yaklaşık 1.000 lokasyonda şarj istasyonu ağıyla lider konumdayız. Buradaki liderliğimizi bölgeye taşımaya çalışıyoruz. Ekiplerimizi kurduk, şu an hızlı bir şekilde büyüyoruz. 2022 itibarıyla Avrupa’ya açılma hedefimiz var. 

Orta ve uzun vadede ZES’le nasıl bir büyüme yaşayacaksınız?

 Hedefimiz ZES’le uluslararası bir şirket olurken ZES gelirlerimizin yüzde 80’ini yurt dışından elde etmek. Burada büyümemizin en büyük itici gücü elektrikli araç pazarının dünyada yaşadığı hızlı büyüme olacak. Sektörü büyüten en önemli bir diğer gelişme elektrifikasyonun şehirlerdeki emisyonların düşürülmesinde kilit rol oynaması ve elektrikli araçların küresel otomotiv pazarında hızla büyümesi. 2021 yılı sonunda tüm dünyada 4,4 milyon adet elektrikli araç satışı öngörülüyor. Şarj istasyonları konusunda ciddi bir atağa geçilmesi bekleniyor. Geçtiğimiz yıl pandemi döneminde Avrupa’daki toplam otomotiv pazarı yüzde 20 daralırken elektrikli araç pazarı yüzde 117 büyüdü. Elektrikli araçların payı 2025’ten sonra katlanarak artacak, 2035 yılına geldiğimizde artık dünyada içten yanmalı araç satışı neredeyse kalmayacak. 2030 yılına geldiğimizde dünyada satılan her 3 araçtan 1’inin elektrikli olması bekleniyor. Ama Avrupa’daki gelişim Türkiye’den daha hızlı olacağı için biz geç kalmadan bu pazarlara girmeyi planlıyoruz. Amacımız ZES olarak yurt içinde ve yurt dışında bu büyümeye öncülük etmek. 

 Üretimde yeni ülkelere girme planınız var mı? 

 Evet girmek istiyoruz, fakat pandemiden dolayı elimiz kolumuz bağlandı. Çabaladık, gidemedik. Şimdi tekrar bakacağız.

 Şirket olarak yıllık büyüme hızınız nedir? 

 2020 yılını 8 milyar 579 milyon TL’lik ciroyla kapattık. Bu yılın ilk 9 ayında 7 milyar 478 milyon TL’lik bir ciro yakaladık. Enerjide yatırım yaparsanız, yaptığınız yatırım kadar büyürsünüz. Sektör öyle çok agresif büyümelere açık değil. Ancak ZES markamızla hızla büyüyoruz, büyümeye de devam edeceğiz. Bir iki yıl içinde ZES’te daha da büyük bir potansiyel açığa çıkacak. 

2022 yılı nasıl bir yıl olur?

 2020 yılında 1 milyar TL yatırım yaptık. 2021’de dağıtım bölgesinde 500 milyon TL yatırım yaptık, 2022’de de 1-1,5 milyar TL’lik yatırım yapacağız. Üretim tarafında tarifelerin artışlarının ardından gelişimi inceleyerek karar vereceğiz. Önümüzdeki dönemde hibrit yasası çıkıyor, sertifikalarımızı da yeni aldık. Jeotermal santrallerimizin yanına güneş santralleri kuracağız. Biz ilk yapanlardan bir tanesi olacağız. 2022’de yatırımlarımız devam edecek fakat bu yatırımlar ağırlıklı dağıtım tarafında olacak. 

 Zorlu Enerji’de ortaklık düşünüyor musunuz?

 Ortaklı çalışmayı İsrail’de başardık fakat Türkiye’deki ya da Pakistan’daki işlerimizde bir ortaklık yapımız yok. Çok büyük projelerde ortaklıklar tabii ki oluyor; TOGG gibi… Fakat küçük bir işte çok düşündüğümüz bir şey değil. Belki Zorlu Enerji’ye yabancı bir ortak alabiliriz. Buna açığız, değerlendirebiliriz. 

 Orta ve uzun vadede en önemli hedefiniz nedir? Şirketi nereye taşımak istiyorsunuz? 

 Şu an yaptığımız birçok iş değişim sürecinde. Bu değişime inanan insanlarla yürüyeceğiz. Her şeyi geleceğe kuruyoruz. Özellikle ZES herkesi heyecanlandırıyor. Yaptığımız ve yapmaya çalıştığımız her işle enerjinin dijital dönüşümüne de liderlik etmek istiyoruz. Önceliğimiz artık üretim yapmak değil, üretimi güneş santrali kurabilen herkes yapacak. Bugün invertörler o kadar küçüldü ki elektriğe ulaşmak artık çok kolay. O yüzden elektrik üretmek artık herkesin işi. Önemli olan bu işi yönetmek. Dijitalleşme, yazılım ve dönüşümle bu yönetimi gerçekleştirmek. En büyük hedefimiz de dijitalleşip dönüşmek.