"Global üretici markası olacağız"

Nilüfer Gözütok Ünal

ngozutok@capital.com.tr

Son 7 yıldır Yeşim Tekstil ciddi bir dönüşümden geçiyor. 2010 yılında müşterilerinde konsolidasyona gitme kararı alan şirket, o günden bugüne 30 olan müşteri sayısını 14’e düşürdü. Küçük müşterileri portföyden çıkarıp büyüklere odaklandı. Üretimde maliyet avantajı elde etmek için de gümrüksüz mal gönderimi yapacağı Moldova ve Mısır’da üretim hacmini artırdı. Bugün 12 bin çalışanıyla 300 milyon dolar ciro yapan Yeşim Tekstil’in ikinci jenerasyon patronu Şenol Şankaya, 7 yılda geldikleri noktadan memnun. Konsolidasyonun önümüzdeki yılların iş modeli olduğunu söylüyor. Yeşim’in stratejisinin üretimde markalaşmak olduğunun altını çizen Şankaya, önümüzdeki 5 yılda da cirolarını 2’ye katlayacaklarını açıklıyor. Şenol Şankaya, büyürken teknolojiye ve otomasyona daha çok yatırım yapmak niyetinde. Makinelerini daha da modernleştireceklerini, kişisel üretimi hayata geçirecek yatırımlar yapacaklarını ifade ediyor. “Avrupa, Rusya ve Orta Doğu ciddi pazarlar. Bu pazarlara müşterilerimizin beklentilerine uygun yatırım yapabilirsek, örneğin internet satışı için tek bir adet ürünü üretip müşteriye gönderecek modeli hayata geçirirsek o zaman bütün üretimin çoğunu burada hayata geçirebiliriz” diye konuşuyor. Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya ile şirketin son yıllarda geçirdiği önemli değişimi ve gelecek hedeflerini konuştuk: 

• Öncelikle bugün Yeşim Tekstil’in sektörde bulunduğu konumdan bahseder misiniz? Nasıl bir üretim modeliniz var? Kaç çalışanla ne kadarlık bir ciro yaratıyorsunuz?

 Geçtiğimiz yıl Yeşim Tekstil olarak 300 milyon dolar ciro yaptık. Bunun 250 milyon doları ihracat. İhracata dönük bir yapımız var. Müşterilerimizin yüzde 95’i dünyanın önde gelen sayılı markalarından oluşuyor. 20 yıldır Bursa’da hem hazır giyimde hem tekstilde birinci sıradayız. Fason ağımız dahil olmak üzere 12 bin çalışanımız var. Entegre bir tesisiz. Tesise iplik giriyor bitmiş ürün çıkıyor. Aynı zamanda çok uluslu bir yapıdayız. Son 15 yıldır Türkiye’nin yanı sıra çevre ülkelerde de üretim yapıyoruz. Çünkü müşterilerimizin hepsi global. Nike, Burberry, Inditex Grup’un tüm markaları, Tommy Hilfiger, Tchibo müşterilerimiz arasında. Dünyanın birçok yerinde konumlanmış bu markalara ürün tedarik edecek şekilde gümrüksüz bölgelere yatırım yaparak global bir üretici pozisyonu alıyoruz. Örneğin Amerika’ya Mısır’dan gümrüksüz gönderim yapıyoruz. Avrupa’ya Türkiye’den ve Moldova’dan gönderim yaparken, Moldova’dan Rusya’ya gümrüksüz ürün gönderimimiz var. Yeşim Tekstil olarak kendimizi Uzak Doğu haricinde birçok bölgeye gümrüksüz mal verecek şekilde pozisyonladık. Moldova’da 4 tesisimiz var, orada 2 bin kişi istihdam ediyoruz. Mısır’daki tesislerimizde 3 bin kişi çalışıyor. 

•  Üretiminizin yüzde 90’ını ihraç ediyorsunuz. Geri kalan yüzde 10’unda kimin için üretim yapıyorsunuz? 

 İç pazarda daha çok mefruşat dediğimiz perde ve döşemelik kumaş üretimimiz var. Aynı zamanda da iki tane yerli hazır giyim müşterimiz bulunuyor. 35 yıldır sadece yabancı markalara üretim yaparken son 2-3 yıldır yerli markalarımıza da üretim yapmaya başladık. Çünkü yerli markalarımızın da yurt dışında büyüdüğünü görüyoruz. Şu anki İspanyol markalarına Türk markaları ciddi rakip olacak gibi hissediyorum. Bizler de güçlü üretim altyapımızla onlara destek olmak istiyoruz. 

•  Yerli müşterileriniz kimler? 

 Mavi Jeans, Mudo, LC Waikiki ve Penti var. 

•  Üretiminizin sektörel dağılımı nedir? 

 Üretimimizin yüzde 30’u ev tekstili, yüzde 60’ı hazır giyim, yüzde 10’u perde ve döşemelik kumaş üretiminden oluşuyor. 

•  Bu oranlar hep böyle miydi? 

 Son dönemde hazır giyim biraz daha arttı. Önceden yüzde 40-45’lerdeydi, yüzde 60’a kadar çıktı. 

•  Nedeni ne oldu? 

 Orada büyüme fırsatı daha fazla. Sürdürülebilirlik artık büyük şirketlerin mal tedariğinde önemli rol oynuyor. Eskiden fiyatla rekabet ederken artık 10 cent, 20 cent için başka yerlere gitmiyorlar. Eğer siz burada karbon ayak izinizi takip ettiğinizi, kullandığınız suyu geri dönüştürdüğünüzü, çocuk işçi çalıştırmadığınızı kanıtlıyorsanız onlar tercih edilmenizde önemli bir kriter. Aslında bunlar görünmeyen değerler.

~

•  Toplam kaç marka için üretim yapıyorsunuz? 

 14 dünya markası. 

•  Bu markaların üretim tedarikçisi olarak onlar için nasıl bir öneme sahipsiniz? 

 Nike’ın dünyada 6 tane stratejik üreticisi var. O 6 stratejik üreticiden 4’ü Uzak Doğu’da, 1 tanesi Amerika’da. Yeşim Tekstil olarak biz bütün Avrupa ve Orta Doğu bölgesinin üreticisi konumundayız yani 6 stratejik üreticiden bir tanesiyiz. 

•  Müşteri sayınızda son yıllarda değişiklik oldu mu? 

 Evet. Üretimde ciddi bir konsolidasyona gittik. Eskiden 25-30 müşterimiz vardı. Son 7 yılda küçük şirketleri elemek zorunda kaldık. Buradaki amacımız stratejik olarak büyük şirketlere daha fazla yatırım yapıp, onların ihtiyaçlarını karşılamak ve onlarla büyümekti. Konsolidasyon önümüzdeki yılların iş modeli. Bizim büyüyen büyük şirketlere büyük kapasiteler açmamız lazım. Örneğin en yeni müşterimiz Under Armour. Doğuş Grubu’nun getirdiği Under Armour, Avrupa’da çok hızlı büyüyen bir marka. Cirosunun yüzde 85’i Amerika’dan geliyor ama şu anda ciddi şekilde Avrupa’da ve Rusya’da büyüyor, biz de Yeşim Tekstil olarak onların üreticisi konumuna geliyoruz. İlk üretime bu yıl eylül ayında başlayacağız. Onun için Yeşim’de yüzde 10-15 kapasite artırdık. Konfeksiyonda onlar için bir tesis kurduk. 

•  Önümüzdeki dönemde müşteride konsolidasyon devam eder mi? Yoksa yeni markaları bünyenize katma gibi hedefleriniz var mı? 

 Aslında önümüzdeki 5 yıl içinde ciddi büyüme hedeflerimiz var. 2023’te ciromuzu 2’ye katlamayı ve 600 milyon dolara çıkarmayı istiyoruz. 

• Bu hedefe ulaşmak için neler yapacaksınız?

 Mevcut müşterilerimizin büyüme stratejisine paralel bir büyüme hedefliyoruz. 5 yıl içinde portföye 1-2 tane daha büyük şirket ekleyebiliriz. Biz müşterilerimizin beklentilerine cevap verdiğimiz süre içinde müşterilerimiz bazı tedarikçilerini kapatıp işi bize aktarıyor. Çünkü bizimki özellikli bir konum. Gümrük bizim maliyetlerimize ciddi bir etkide bulunuyor. Gümrüksüz mal verebileceğimiz yerlerde üretim yapıyor oluşumuz, sürdürülebilirlikteki iyi konumumuz bizi tercih edilen bir şirket yapıyor. Dolayısıyla 5 yılda mevcut müşterilerimizle işimizi 2’ye katlayacağımıza inanıyorum. 

•  Kimlerden pazar payı alıyorsunuz?

 Türkiye’deki bazı şirketlerden de pay alıyoruz. Müşterilerin hedeflerini iyi okuyamadıkları için maalesef stratejik olarak elenenler var. Ama özellikle Uzak Doğu’dan pay alıyoruz. İleriye dönük en büyük hedefimiz Uzak Doğu’dan daha büyük pay almak. Özellikle internet satışının artmasından dolayı perakendede ciddi bir değişim oluyor. Müşterilerimiz doğrudan tüketiciye ulaşmak istiyor, bu model geliştikçe bunu yapabilecek güçlü üreticilere ihtiyaç artıyor. Bunu da birçok üreticiyle yapmaları mümkün değil. Onun için tedarikçilerini daraltıyorlar. İleride belki müşterilerimiz malı satacak biz de müşterilere doğrudan buradan yollayacağız. Avrupa, Rusya ve Orta Doğu ciddi pazarlar. Bu pazarlara müşterilerimizin beklentilerine uygun yatırım yapabilirsek, örneğin internet satışı için tek bir adet ürünü üretip müşteriye gönderecek modeli hayata geçirirsek o zaman bütün üretimin çoğunu burada hayata geçirebiliriz. 

~

• Müşterinizin deposuna girmeden, müşterinizin müşterisine doğrudan ürün mü göndereceksiniz?

 Evet. Bugün markanın tedarik alanında yaptığı birçok işi ileride biz üreticiler yapıyor olacağız. Biz buna yatırımımızı yapıp bu hizmeti onlara sunabilirsek onlar daha çok markalarını güçlendirecek yatırımlar yapacak. Yeşim’in stratejisi üretimde marka olmak. Bize hep “Yeşim kendi markasını yapacak mı” diye sorarlardı. İkisini birden yapmak zor. Markaların tüm ihtiyaçlarını tek bir noktadan karşılayacak marka üreticilere ihtiyacı var. Bizim gideceğimiz nokta bu… 

•  Peki bu yolda ne tür yatırımlar yapacaksınız? 

 Teknolojiye, otomasyona yani dijital platforma çok yatırım yapacağız. Makinelerimizi biraz daha modernleştireceğiz. Kişisel üretimi hayata geçirebilecek yatırımları yapmamız lazım. Müşteri internete girip bir ürün tasarladığı zaman, biz fabrika olarak o ürünü üretip gönderebilecek duruma gelmeliyiz. Biz Yeşim Tekstil olarak hem kumaş hem konfeksiyonda yalın üretim yapan tek şirketiz. Bu yolda da ciddi yatırımlar yapıyoruz. 

•  Geçtiğimiz yıl birçok sektör açısından zorlu geçti. Tekstil ve hazır giyim açısından durum nasıldı? 

 Geçtiğimiz yılın sektör açısından kötü bir yıl olduğunu söyleyemeyiz. Sektörün ihracatı yüzde 8 oranında büyüdü. Özellikle kurların geldiği noktada rekabet biraz daha yerine geldi. Sektör hedefini yakaladı. Bizim de yüzde 10 gibi bir büyüme hedefimiz vardı, biz de o hedefe ulaştık. 

• Peki bu yıl nasıl gidiyor? Sektör ve sizin açınızdan beklentileriniz neler?

 2017 durağan gidiyor. Anlık talepler oluyor. Sektör olarak bunda biraz siyasetin etkisi olduğuna inanıyoruz. Çünkü Avrupa’nın yaklaşımı bu yıl biraz değişti, bunu net olarak fark ediyoruz. Müşterilerimizde bizim bilmediğimiz, nedenini anlayamadığımız bir endişe var. Türkiye’yi ülke olarak riskli görüyorlar ama biz ifade edemiyoruz. Neticede biz bir risk görmüyoruz, görmediğimiz riski de müşterilere anlatmaya çalışıyoruz ama öbür tarafta farklı bir pencere var herhalde. O nedenle o bulutun kalkması lazım. 

•  Bu yıl sektör açısından büyüme oranı ne olur? 

 Sektör belki yüzde 4 büyüme sağlar. Bizim hedefimiz yüzde 22 büyümek. 

•  Sektör durağan durumda ama sizin ciddi büyüme planlarınız var. 

 Evet, çünkü biz büyümeyi dışarıdaki üretimden yakalıyoruz. Benim sektöre tavsiyem dünya ticaretinden biraz daha fazla pay almak için Türkiye dışında üretim yapmaları. Global üretici olmamız ve her yerde üretim yapmamız lazım. 

•  Şu anda Türkiye dışında sadece iki ülkede mi üretim yapıyorsunuz? 

 Bulgaristan’da da üretimimiz var ama ağırlıklı Mısır ve Moldova’da üretim yapıyoruz. 

•  Yurt dışı üretiminizi artıracak mısınız? 

 İleriye dönük daha çok Mısır’da büyümeyi hedefliyoruz. Müşterilerimizin ihtiyaçlarına göre neler olabilir diye bakıyoruz. Kısa vadede de Moldova’da büyüme planımız var. 

• Mevcut üretiminizin yüzde kaçı yurt dışında gerçekleşiyor?

 Aşağı yukarı yüzde 30-35’i… Önümüzdeki 3 yılda üretimimizin yüzde 60’ı Türkiye’de yüzde 40’ı dışarıda gerçekleşir. 2023 yılında da üretimimizin yüzde 50-55’i dışarıda olabilir.

~