Kibar'ın fırsat ajandası

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı ALİ KİBAR’ın ajandası yeni dönemde çok dolu. Enerjide Avrupa’da, turizmde Türkiye’de sürpriz girişler yapacaklarını söyleyen Kibar, Amerika’da hem organik hem inorganik büyüme peşinde. İtalya’da da tesis alma sürecinde olduklarını, Azerbaycan’dan Afrika’ya yeni yatırım planları olduğunu söylüyor. Kibar’ın gelecek planındaysa 10 yıl içinde globalleşmeyi tamamlamak var.

Ali Kibar, 50 yıllık Kibar Holding yolculuğunun 42 yılında aktif olarak görev almış bir isim. Babası Asım Kibar’ın kurduğu şirkette Kayseri’den İstanbul’a göç eden sanayici bir aile olarak 2022’de yarım asrı geride bıraktıklarını söylüyor. Bu zamana kadar Kibar Grubu’nun bu ülkeye imzasını attığı işler arasında önce, çıktıkları Hyundai Assan’ı sayıyor. Assan Alüminyum’la alüminyum sektöründe Türkiye’yi folyo kapasitesinde Avrupa’nın bir numarası haline getirmek ve bütün bu coğrafyadaki en büyük döküm hattına sahip bir tesis yaratmak da Ali Kibar’ın gurur duyduğu işler arasında. İthalatı ikame edecek pek çok yeni ürünü ilk defa üreten ve bu işe kafa yoran grup, sürdürülebilirlikte de en erken yola çıkanlardan. Her yıl dolar bazında yüzde 5-10 arası büyüdüklerini söyleyen Ali Kibar, 2022’de de yüzde 10 büyümeyle 8 milyar dolar ciroya ulaştıklarını belirtiyor. Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar’ın gündemindeyse yeni işler, yeni sektörler ve yeni pazarlar var. İki yıl içinde Avrupa’da enerjide Türk şirketleri için çok büyük fırsatlar çıkacağını söyleyen Kibar, “Enerjinin türevleriyle ilgili yaşantımıza girecek her türlü alan, birer fırsat penceresi” diyor. Turizme ve hizmet sektörüne de Türkiye’de hiç olmayan bir formatla giriş yapacaklarının müjdesini veriyor. “10 yıl içinde globalleşmeyi tamamlarız” diyen Kibar, Amerika’da 460 milyon dolar yatırımla bir alüminyum üretim tesisi kuracaklarını söylüyor. Yine İtalya’da bir tesisi satın alabileceklerini belirten Kibar, “Assan Panel için yakın gelecek hedefimiz Batı Avrupa’da yeni bir tesis kurmak. Assan Hanil için de Avrupa’da ve Kuzey Afrika’da tesis kurma veya satın alma görüşmelerimiz devam ediyor. Amerika’da üzerinde çalıştığımız 2-3 tane tesis var. Amerika, Afrika ve Orta Doğu gibi stratejik noktalar hedefimizde” diyor. Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar, Capital’in sorularını şöyle yanıtladı: 

 2022 yılı Kibar Grubu’nun 50’nci kuruluş yılıydı. Yarım asrı devirdiniz. 50 yılı nasıl geçirdiniz?  

Babamla birlikte sanayi kültürü içinde 50 yılı geride bıraktık. 2022’de yarım asırlık bir marka olmanın gururunu yaşadık. Kuruluşumuzdan bu yana olduğu gibi 50’nci yılımızda da üretime, istihdama, ihracata odaklanarak ekonomik değer yarattık. Hep yapmaya çalıştığımız gibi ülkenin içinde katma değeri artırıcı olabilecek alanlarda bulunmaya çalıştık. Faaliyetlerimizi bu doğrultuda geliştirmeye çalıştık. Ülkemizin sanayileşme yolculuğunda geçtiğimiz 50 yıllık sürece baktığımızda en büyük maliyet kaleminin enerji olduğunu görüyoruz. Hala enerjiyle ilgili ithalata ödenen bedel, ülkenin dış ticaretindeki en önemli açıklardan biri. Enerji açığımız olmasa ülke, yarattığı katma değerle ithalat-ihracat dengesinde hemen hemen başa baş noktasına ulaşacak. Biz de ağırlıklı olarak hep katma değer yaratacak, ithal ikamesi olacak alanlara yatırım yaptık. 

Kibar Holding’in Türk sanayisine imza attığı, bu ülkeye yaptığı en önemli iş ne oldu?

 Otomotiv sektöründe bir markamız oldu. Hyundai Assan en önemli işlerimizden biriydi. Assan Alüminyum’la alüminyum sektöründe Türkiye’yi folyo kapasitesinde Avrupa’nın bir numarası haline getirdik. Bütün bu coğrafyadaki en büyük döküm hattına sahip tesisi yarattık. Avrupa’nın en büyük ikinci, üçüncü üreticisi durumundayız. İnşaat sektörünün maliyet yapısının azaltılması ve karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik ürün segmentlerimizi geliştirdik. Ambalaj sektöründeki ithal olan birçok mal grubunu yerli olarak üretebilme kabiliyetine kavuştuk. Geçen yıl satışını yaptığımız gıda şirketimizde ithal olan birçok sosu yerli olarak üreterek ihraç ettik. Aynı zamanda ticaret şirketlerimiz vasıtasıyla gerek Karabük gerek İskenderun coğrafyasında birçok demir çelik tesisini finansal olarak destekleyerek onların üretilen mamullerini Kuzey Afrika, Amerika, Orta Doğu pazarları gibi değişik coğrafyalara ihraç ediyoruz. Şu anda halen Karabük’te 11 tesis ve İskenderun tarafında bazı demir çelik tesislerini çalıştırıyoruz. Fabrikaya sahip değiliz ama o fabrikaları sürdürülebilir şekilde çalıştırıp ihracat yapıyoruz. Türkiye’ye model olan bu tip işlerimiz var. Buna benzer enerji piyasalarıyla ilgili kamunun alımlarına yönelik maliyet avantajı sağlayacak sistemler geliştiriyoruz. 

 2022 oldukça zor bir yıldı. Size yansımaları nasıl oldu? 2023 nasıl gidiyor?

 2022, pandeminin küresel ekonomi üzerindeki etkilerinin derinden hissedildiği bir yıl oldu. Tüm dünya ülkelerinin enflasyonist baskı altında kaldığı, Rusya ve Ukrayna arasında başlayan olumsuz sürecin Avrupa’da başlattığı enerji krizi gibi uluslararası konjonktürün durulmadığı bir yıldı. Özellikle pandeminin küresel ekonomi üzerindeki etkilerini önceden öngörmüş ve hazırlıklarımızı bu yönde yapmıştık. Hem operasyonel hem finansal riskleri görerek aksiyon planlarımızı hazırlayıp uygulamaya aldık. Bu sayede sıkıntılı bir dönemi bile yine verimli geçirmiş olduk, bütçelediğimiz rakamlara ulaştık. Yıllık hedeflerimize uygun şekilde 2022’yi yüzde 10 büyümeyle tamamlayarak 8 milyar dolar kombine ciroya ulaştık. İhracat hacmimiz 4,5 milyar doları aştı. İhracattaki sürdürülebilir başarımızı devam ettirirken, grup şirketlerimizin ihracat faaliyetlerini yürüten Kibar Dış Ticaret, 2022’de de ülke genelinde en çok ihracat yapan beş şirketten biri oldu. 2023’e de umutlu bir başlangıç yaptık. Yıl başında küresel ticaret hacminin düşeceği, ekonomik büyüme ortalamasının gerileyeceği yönünde öngörüler vardı, yine dünya genelinde resesyon tehdidinin geçerliliğini koruyacağı bir yıl bekliyorduk. Tüm bu olumsuz senaryolara karşın 2023’ün ilk yarısı için beklentilerimiz olumlu, ancak bu beklentilerin ikinci yarıda da canlılığını koruması kritik önem taşıyor. 

Enerji, hammadde maliyet artışları ve verimlilik sizin ajandanızda nasıl bir yere sahip?

 Bugün Rusya-Ukrayna gerilimiyle başlayan, sonrasında enerji krizi olarak küresel piyasalara derin etki bırakan bir dönem içindeyiz. Bundan sonraki süreçte de enerji hem ülkeler arasındaki ticari ve siyasi ilişkilerin hem iş dünyası paydaşlarının öncelikli konusu olacak. Büyük bir dönüşüm süreci yaşanıyor. Rusya’nın etkisi altındaki ürünlerin fiyatlarını ve Batı’nın kullanım kısıtlamalarını dikkatle izliyoruz. Bazı ürünlerde ikili, hatta üçlü fiyatlar oluşacak. Önümüzdeki dönemde enerji maliyetleri kaynaklı bölgesel maliyet rekabetçiliği öne çıkacak. Enerji maliyetleri kaynaklı finansman sıkıntısı ve rekabetten uzaklaşma Avrupa’daki şirketleri zorluyor. İki yıl içinde Avrupa’da Türk şirketleri için çok büyük fırsatlar çıkacak. Enerjiyle ilgili hibrit, maliyet ve ülke içinde yeterlilik sağlayacak her türlü sistem, enerjinin türevleriyle ilgili yaşantımıza girecek her türlü alan, birer fırsat penceresi. 

 2023 ihracat hedefleriniz nasıl? 

 Kibar Holding, bugün 6 farklı sektörde 20’yi aşkın şirketle Türkiye’nin öncü sanayi gruplarından birisi konumunda. Grup şirketlerimizin her biri kendi alanında lider. Bugün beş kıtada 100’ü aşkın ülkeye ihracat yapıyoruz. Toplam üretimimizin yüzde 70’ini ihraç ederek ülke ekonomisine ciddi katkı sağlıyoruz. Grubun ihracat faaliyetlerini yürüten Kibar Dış Ticaret, her yıl ülkenin en çok ihracat yapan ilk 5 şirketi arasında yer alıyor. Assan Alüminyum’un toplam satışlarının yüzde 75’ini ihracat oluşturuyor. Türkiye’deki toplam sektör ihracatının yüzde 60’ını Assan Alüminyum yapıyor. Batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri Assan Alüminyum’un doğal ihracat pazarı konumunda. Assan Panel ise yüzde 30-35 ihracat oranına ulaşıyor. İstikrarlı şekilde üretim ve ihracata odaklanarak büyümemizi sürdürüyoruz. Bu yıl da her yıl olduğu gibi ihracatı artırarak kapatacağız. Stratejik pazarlardaki gücümüzü koruyacak adımlar atmayı sürdürürken yeni pazar arayışlarına da devam edeceğiz. 

 İlk 6 ay geride kaldı. İkinci yarıdan beklentileriniz nasıl? 

 Faaliyet gösterdiğimiz başlıca sektörlerde 2023’ün iyi geçtiğini söyleyebilirim. Geçtiğimiz yıl yüzde 7,3 büyüyen Türkiye ekonomisinin bu yıl da büyümesini sürdürmesi bekleniyor. İhracat rakamları da sektör büyümelerini destekliyor. Türkiye Alüminyum Sanayicileri Derneği (TALSAD) verilerine göre ülkemizde 2022 yılında yassı alüminyum üretimi 1,3 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu rakamın otomotiv ve inşaat sektörlerindeki büyümelerle birlikte 2023’te de yukarı yönlü seyredeceği tahmin ediliyor. Aynı şekilde otomotiv yan sanayisinde durum benzer bir seyir izliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2022 yılında otomotiv yan sanayisinin ihracatı 25,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Endüstriyel yapı pazarında da artan talep, sektörün büyümesinde önemli rol oynuyor. Pandemi sonrası küresel ekonominin yeniden açılmasıyla birlikte alüminyuma olan talepte de artış olacağını öngörüyorduk. Ancak yüksek stoklardan dolayı bu artış, beklentilerin altında kaldı. Türkiye’de de durum benzer bir tablo çiziyor. Alüminyum ihracatında dünyada 11’inci sıradayız.

Ajandanızın en önemli 3 maddesi nedir? 

 Sürdürülebilirlik, yeni iş sahaları ve elimizde duran asset’lerin aktive edilmesi ve inovatif iş alanlarında yeni iş geliştirme projeleri. 

 2023 ve sonrasına dair yatırım ajandanızda neler var? 

 Üç yıl içinde tamamlamayı hedeflediğimiz 100 milyon dolarlık yatırımı tamamlamak üzereyiz. Assan Alüminyum’da son iki yılda 60 milyon dolarlık yatırıma imza attık. Son yatırımlarla üretim kapasitemizi 360 bin tonun üzerine taşıdık. Yatırımlarımızla sürdürülebilir büyümeye ve katma değeri yüksek ürünlere odaklanıyoruz. Yeni soğuk hadde hattı yatırımımız ve mevcut soğuk hadde modernizasyonlarımızla enerji tasarrufu, verimlilik, esnek üretim kabiliyeti ve katma değerli ürün çeşitliliği konularında önemli gelişimler sağlayacağız. 

Yurt dışı pazarlara yönelik planlarınızda neler var?

 Dizayn olarak alüminyum sektörü özelinde Avrupa’da ilk ve tek olacak otomatik depolama tesisi yatırımımızı 2024’ün ilk çeyreğinde devreye almayı planlıyoruz. Bu yatırımımızla birlikte 700 adet bobinin otomatik depolanmasına imkan sağlayacağız. Otomatik depolama tesisimiz soğuk haddelerimizle entegre çalışarak bobin transfer sürelerini azaltacak ve artan kapasiteye yönelik depolama ihtiyacına yanıt vererek 3 adet soğuk hadde tesisimizin en verimli şekilde çalıştırılmasına yönelik planlama kabiliyetimizi de artıracak. Döküm hattı yatırımlarımızla toplam döküm hattı sayımızı 24’e çıkararak, Avrupa ve Amerika’nın en büyük sürekli döküm kapasitesine sahip olmayı hedefliyoruz. Alüminyumda ayrıca Amerika’da yatırım planımız bulunuyor. Yıllık 120 bin ton üretim hedeflediğimiz Amerika tesisimiz için yatırım bütçemizi 460 milyon dolar olarak belirledik. 2021’de sandviç panel sektöründeki şirketimiz Assan Panel’le ikinci yurt dışı yatırımımıza imza atmıştık. Bugün Ürdün’deki Kibar Industry ile Orta Doğu’nun en büyük sandviç panel üreticisi konumundayız. Sahip olduğumuz bilgi birikimini Azerbaycan’a da taşıdık. Assan Panel ile Azerbaycan’ın en önemli teknoloji ve sanayi merkezi Sumgayıt Texnologıyalar Parkı (STP) ile stratejik ortaklık kurduk. STP’nin iştirakiyle planladığımız ortaklıkla başta Türk Cumhuriyetleri olmak üzere bölge ülkeleri ve Asya pazarlarına ihracat yapabilir duruma geldik. Assan Panel, global marka olma yolunda hızla ilerliyor. Azerbaycan’da seri üretime başladık. Assan Panel için yakın gelecek hedefimiz Batı Avrupa’da yeni bir tesis kurmak. Otomotiv tedarik sektöründe faaliyet gösteren şirketimiz Assan Hanil için de Avrupa’da ve Kuzey Afrika’da tesis kurma veya satın alma görüşmelerimiz devam ediyor. 

 Avrupa’da satın almayla ilgili araştırmanız var mı? 

 Var. İtalya’da bir tesis var, ortaklık yapısını çözersek alüminyum alanında alacağız. Amerika’da üzerinde çalıştığımız 2-3 tane tesis var. Yeni yatırım yapmak yerine çalışan bir yeri iyileştirerek götürme gibi bir planımız var. 

 Globalleşme yolculuğunuz nasıl gidiyor? 

 Globalleşme yolculuğumuz büyük bir hızla devam ediyor. Yurt dışında büyüme ve global bir marka olma stratejimiz doğrultusunda yatırım çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Avrupa odağımızı korurken Amerika kıtasındaki faaliyetlerimizi de güçlendirmeyi hedefliyoruz. Şimdi ciddi atılımlarla bu yolculuğu pekiştirmeyi hedefliyoruz. Bunu yaparken ülkemizde yatırım yapmaya devam edeceğiz. Ancak elbette güçlü olduğumuz, derinleşmek istediğimiz Amerika, Afrika ve Orta Doğu gibi stratejik noktalar var. Beklentimiz, 10 yıl içinde globalleşme hedefimizi tamamlamak. Stratejimiz alüminyumla Avrupa ve Amerika’da büyürken Asya Pasifik varlığımızı da güçlendirmek. 

Yıl sonu büyüme hedefiniz nedir? Hem ciro hem ihracat anlamında hedeflerinizi neler?

 Kendimize her yıl yüzde 5 ila 10 arası büyüme hedefi koyuyoruz. 2023’te de hedefimiz en az bu rakamlar arasında bir büyüme oranı yakalamak. 2023 yılındaki hedefimiz globalleşme planlarımız dahilinde büyümek. l Sizce mevcut konjonktürde dünyada ve Türkiye’de hangi alanlarda ne gibi fırsatlar var? Yeni sektörlere girme planınız var mı? n Son birkaç yılda yaşanan küresel gelişmeler, dünyada ve Türkiye’de enerji ve turizm başlıklarını ön plana çıkardı. Benzer şekilde girişimcilik ve sürdürülebilirlik odaklı alanların da önümüzdeki dönemde yeni fırsatlar barındırdığına inanıyoruz. Bu alanlardaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. 

 Turizm ve enerjiyle ilgili ne planlıyorsunuz? 

 Kibar Enerji ile ülkemizin doğal gaz ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak ve doğal gaz pazarının oluşmasında ülke çıkarlarının korunması amacıyla çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Son yıllarda Avrupa’da yaşanan enerji krizi ve Türkiye’nin enerji depolama alanında sahip olduğu yetkinlik, bu alanda açılım imkanı oluşturuyor. Kibar Grubu olarak bunu avantaja çevirecek potansiyele sahibiz, ancak elbette ki bu alanda özel sektörün yatırım avantajı olması gerektiğine inanıyoruz. 2023’te karbonsuzlaşma yol haritamız kapsamında çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Enerji geçişi ve yeşil dönüşüm çalışmalarına ağırlık veriyoruz. Yenilenebilir enerji yatırımlarımıza ivme kazandırdık. Enerji verimliliği projelerini de devreye almaya devam ediyoruz. 

Grubun geleceğine dair en önemli hedefleriniz neler?

 Kibar Holding için ikinci yarım asırlık dönemin başlangıcını ifade eden 2023 yılında ihracata odaklanmaya, üretim ve istihdamda sürdürülebilirliği sağlamaya devam edeceğiz. Rakamlara değil, yarattığımız katma değere bakıyoruz. O nedenle kârdan ziyade kazıdığımızda dipte ne kaldığını önemsiyoruz.