"Mobilin payı katlandı"

ebebek’in kurucusu olarak Türkiye’de e-ticaretin gelişmesinde önemli bir rolü olan Halil Erdoğmuş, mobil ticaretin gelişimini en yakından yaşayan isimlerden biri. 2012’de mobil uygulamasını hayata geçiren Ebebek’te, ilk yıl e-ticaretin sadece yüzde 2,5’i mobil kanaldan geliyordu. 2014 yılıyla birlikte bu oran katlanarak büyüdü. Ebebek’in kurucusu ve CEO’su Erdoğmuş, “Bugün mobil ticaret, toplam internet ticaretimiz içinde yüzde 35 pay alıyor. Aslında bizim e-ticaret trafiğimizin yüzde 60’ı mobilden geliyor. Ziyaretçilerimizin yüzde 25’lik kısmını, online araştırma yapan offline alışveriş yapan kitle oluşturuyor” diyor. Bugün şirketin cirosunun yüzde 5,6’sı mobil ticaretten geliyor. Bu trendin süreceğini söyleyen Erdoğmuş, “2016’nın yarısında mobil ticaretin payının e-ticaret içinde yüzde 65’lere çıkacağını tahmin ediyorum” diyor. Bugün Türkiye’de internet alanında en önemli girişimciler arasında sayılan Ebebek’in kurucusu Halil Erdoğmuş, mobil ticaretin bugününü, kullanıcı alışkanlıklarını ve geleceğini şöyle anlattı: 
* Mobil ticarete ne zaman ve nasıl geçtiniz? 
2012 yılında biraz da kendimizi geç kalmış hissederek mobil ticarete başladık. 2000 yılında e-ticarete başlayan bir şirket olduğumuzdan 2012’de mobile geçmek bizim için geçti. Aylarca beklenen bir çalışmadan sonra bir mobil uygulama yazıldı. Aslında bu uygulama çok da başarılı olmadı. Zaten bence mobil ticarette uygulamalar genel olarak çok başarılı değil. 
* Mobil ticaret şu an cironuzdan ne kadar pay alıyor? 
Mobil ticarete başlayınca hemen bir sonuç almadık. 2012’de uygulamanın ardından ilk 6-7 ayda belli bir kitlenin mobil uygulamayı hemen indirdiğini gördük. İlk 6 ayın sonunda mobilin internet ticaretimizdeki payı yüzde 2 oldu. 2012 sonunda bu pay, yüzde 2,5 olarak kapandı. 2013 sonunda ise yüzde 4’e çıktı. Giderek katlanarak büyümeye devam etti. Öyle ki 2014’ün ilk yarısında yüzde 8’den yıl sonunda yüzde 12’ye kadar çıktı. Bugün ise mobil ticaret toplam internet ticaretimiz içinde yüzde 35 pay alıyor. 
* Bu trend katlanarak artar mı? 
Aslında bugünkü paya ulaşmayı öngörüyorduk. Ben 2016’nın ilk yarısında, mobil ticaretin e-ticarette payının yüzde 65’lere çıkacağını tahmin ediyordum. Aslında bizim e-ticaret trafiğinin yüzde 60’ı mobilden geliyor. Ziyaretçilerimizin yüzde 25’lik kısmını, online araştırma yapan offline alışveriş yapan kitle oluşturuyor. 
~
* Peki yıllık cironuzun ne kadarı e-ticaretten geliyor? 
Bu bizim için çok çetrefilli bir soru… Biz kanallarımızı internet ya da mağaza diye ayırmıyoruz, öyle bir ziyaretçi trafiğimiz var ki her kanaldan ulaşabilmek önem kazanıyor. Bizim için mağazalarımız teslimat noktalarımız. Bugün 54 mağazamız var, bu yılın sonunda 64’e çıkacak. 2020 yılında mağaza sayımızı 130’a çıkarma hedefimiz var. Aslında şunu görüyoruz: Her mağaza bizim internet sitemiz için bir reklam mecrası oluyor. Bugün reklam bütçesi yerine mağaza açma bütçesi kullanmak daha mantıklı görünüyor. Ancak rakibimiz diğer şirketler bunu göremeyebiliyor. Mağazalarının güven verdiğinin ne kadar farkındalar bilmiyorum. İnternette en büyük konu, güven duyma. Bu yüzden ABD’de Amazon da nasıl bir mağaza açması gerektiği konusunda çalışıyor. Bir markaya dokunabilme, bir sorun olduğunda insanla iletişim kurabilme tüketicilere güven veriyor. 2003’te ilk küçük mağazamıza aldığımız tepkilerde biz bunu çok net yaşadık. Offline’dan doğan firmalar, bu unsurun yeterince farkında değil. Ebebek’in internetten doğmuş olması bu farkındalığımızı diri tutuyor. Bizim e-ticaret ciromuz, toplam cironun yüzde 16’sını oluşturuyor. Yalnız bu oran, çok hızlı mağaza açtığımız için bu şekilde gerçekleşiyor. Geçen yıl e-ticaretin payı yüzde 20’lerdeydi. Ancak 20 mağaza açınca geriliyor gibi görünüyor. E-ticaretin büyüme hızı mağazaların iki katı ama ağırlığı değişiyor. 
* Zaman içinde mobil uygulamanızı nasıl iyileştirdiniz? 
Çok da toparlayamadık. Bir kademe iyileştirdik ama hala çok kaliteli bir uygulama değil. Mobil ticaretten nasıl bu kadar ciro yapıyorsunuz diye sorarsanız, mevcut internet sitesini mobile uyumlu hale getiren dönüştürücü kullanıyoruz. Şimdi yeniden internet ve mobil uygulama üzerinde çalışıyoruz. Ama bu dünyada o kadar hızlı ki biz uygulamayı bitirdiğimizde bu moda geçebilir, farklı bir yenilik gelebilir. 
* Mobil ticarete geçerken en çok nerelerde zorlandınız? 
Mobil ticarete ilk geçtiğimizde tasarımda zorlandık. Mobil uygulamanın bizim internet sitesine uyumu üzerine sıkıntı yaşadık. Ama bu, belki bizim işe çok ciddi bütçeler ayırmamızdan da kaynaklanmış olabilir. Ardından ciddi bir sorunumuz olmadı, çünkü mobil uygulama internet sitemizin bir gösterim şekli. İnternet sitemizin yapısı üzerinden çalışıyor ve ancak sitemizde bir hata varsa o yansıyor. 
~
* Genelde mobil uygulamaları beğenmiyorum dediniz. Neden? 
Mobilden normalde alışveriş yapmak kolay değil, ürünü görmek önemli… Ödeme bölümünde takılanlar da olabiliyor. Biz son sayfaya kadar gelip çıkanlara özel sistemle mail atarak hatırlatmalar yapıyoruz. Baktığınızda cep telefonu çok ciddi evrim geçirdi. Giderek ekranlar büyüyor. Ancak şu an piyasada 4 tip insan mevcut. Teknolojiye düşman olan ya da ‘Beceremem’ diyerek kendini soyutlayan bir kitle var. Denemek öğrenmek isteyenler ve bir de yaşı ne olursa olsun mobil teknolojilere meraklı olanlar var. Yine de herkes uygulamaları indirmeye gönüllü olmayabiliyor. Sonuçta mobil uygulamalar, internet sitelerinde satılan ürünlerin nispeten daha küçük olan akıllı telefonlarda görünebilirliği olması üzerine kuruluyor. Geçen yıl ‘Önce internet ardından mobil ticaret yapın’ diyorlardı, şimdi ‘Sadece mobil ticaret yeter, internet olmasa da olur’ deniyor. Bugün Türkiye’de başarılı bazı internet sitelerinin cirolarının yüzde 60’ından fazlası mobilden yapılıyor. 
* Mobil tarafta yeni trendler var mı? 
Bizim günlük 1 milyon ziyaretçi kitlemiz var. Rakiplerin internet sitesi var, bizim internet sitemizin mağazaları var. En önemli artımız bu… Bizim tarafımızda mobil uygulamanın kullanımında çok büyük farklar yaşanmıyor. Sadece bir trend olarak basitleşme giderek öne çıkıyor. Son 10 yıldır internet sitelerinin tasarımlarında basitliğe doğru geçiş var. Bu mobilde de geçerli… Şimdi daha sade tasarımlar, daha az kalabalık sayfalar isteniyor. Biz de bu konuda ciddi bir yatırım yaptık, ağustos ayında internet ve mobilde yeni versiyona geçeceğiz. Mobil ödeme sistemini BKM Express ile birleştirip müşterilerin hayatını daha da kolaymaştırıyoruz. 
* Mobil ticarette kaç kişiye ulaşıyorsunuz? 
Biz sadece alışveriş yapan kişi sayısını tutuyoruz; internet, mobil ya da mağaza arasında ayrıma bakmıyoruz. Ayda mağaza ve e-ticaret dahil Ebebek’ten 300 bine yakın alışveriş yapılıyor. Tekrar alışveriş oranımız 1,2, yani her ay 250 bin müşteri bizden alışveriş yapıyor. 
* Peki mobil ticarete geçmenizle müşteri sayınız arttı mı? 
Bunu da ayırmak çok güç. Ben mobilin internetin hızlı büyümesinde önemli bir katkısı olduğunu düşünüyorum. Sanıyorum mobil olmasaydı, internet her yıl büyüme hızını ikiye katlayamazdı, aynı hızla büyürdü. 
* 5 yıl sonra cironuzun ne kadarı mobilden gelecek? 
5 yıl sonra 130 mağazaya ulaşacağız. Ciromuzun yüzde 30’u e-ticaretten gelecek. Ancak bunun içinde mobil ticaretin ne kadar pay alacağını kestirebilmek mümkün değil.
~
MOBİL TİCARETE GİRECEKLERE DİKKAT!
SADECE MOBİL ZOR
Direkt mobil uygulamayla işe başlayın demek doğru olmayabilir. Bu ancak mobilde kitlelere kolay ulaşabileceğinizi düşünüyorsanız ve iyi bir Google arama yapınız varsa olabilir. Türkiye’de sadece mobil ticaret yapalım demek zor. Ama mobil ticareti, internet sitesinden daha ön plana almayı doğru görüyorum.
KATEGORİNİZ ÖNEMLİ
 İşinizin hangi alanda, kategoride olacağı da bu kararı alırken önemli. Yatırım yaptığınız kategori niş ve mobile uygunsa tek kanal uygun olabilir. Rakiplerinizin internet, mağaza, mobil gibi her kanalı varsa sizin de her kanalınız olmalı. Bir de ziyaretçi trafiğinin nereden sağlanacağı çok önemli. Arka tarafta yapıyı iyi kurgulamanız ve para vermeden ziyaretçi getirebilmeniz çok önem kazanıyor.
SMS’E DİKKAT
1-2 yıl önceye kadar SMS önemini yitirmişti. Ancak bugün SMS’lere mobil link eklenebiliyor. SMS okunma oranları geçen yıla göre 5 kat arttı. İnsanlara doğru saatlerde, örneğin iş çıkışlarında doğru SMS’ler atarsanız, mobil ticarete çekebilirsiniz.

"EBEVEYN ARAMA SERVİSİ KURUYORUZ"
AMAZON’A BAKARIM
 Dünyada mobil ya da internette örnek aldığımız ya da yakından takip ettiğimiz bir uygulama bulunmuyor. Ama e-ticaret uygulaması olarak bir duayen Amazon. com’un neler yaptığına arada bakıyorum. Örneğin bugünlerde sektörden farklı yeni bir projemiz var. Ebeveyn arama servisi kuruyoruz. Turkcell’le ortak çalıştığımız projede, ilk prototipimiz hazır. Amazon Amerika’da bunun çok daha karmaşık bir versiyonunu kullanıyor. Biz o kadar ileri gitmek istemedik. Bizim alışveriş davranışlarımız Batı’dan farklı olabiliyor, önce tüketici hazır mı diye bakacağız. 
5 BİN ANNEYE ULAŞACAĞIZ
 İlk etapta 100 anneyle deneme yapacağız. Annelere üç düğmeli küçük bir alet veriyoruz. Anne önceden belirlediği markalarda bir düğmeyle bebek bezi, bir düğmeyle mama ve bir diğer düğmeyle de hızlı tüketim ürünü sipariş edebiliyor. Düğmeye basılmasıyla bizim çağrı merkezimizden bir arkadaş arayıp siparişi onaylıyor. Bunu cep telefonundan mobil olarak yapabilirdik ama fark ettik ki pek çok kişi uygulama indirmeye çok gönüllü değil. Burada hedefimiz bir yıl içinde 5 bin anneye ulaşabilmek. Bunun bir sonraki adımı, müşterilerimizin alışveriş davranışlarını net olarak anlayarak düğmeyi otomatik siparişe çevirmek olabilir.
~
“DAHA UCUZ DEMEK ÇOK TEHLİKELİ”
 MAĞAZALAR ÖKSÜZ KALIR
Sadece internet ya da mobil ticarete özel fiyat stratejileri çok tehlikeli. İnternet ve mobil, bir satış kanalı olmaktan önce bir pazarlama ve iletişim kanalıdır. Eğer mobil ve interneti sadece bir satış kanalı olarak görürseniz, diğer kanallarınız öksüz kalır. Bugün birtakım teknoloji marketleri, “internet fiyatlarım mağazalarımdan daha düşük diye” kampanya yapıyor. Bu, gerçekten çok büyük bir tehlike… Mağazalarına o kadar yatırım yaptılar, kira ödüyorlar sonra da internetten sipariş verilmesini teşvik ediyorlar.
HİÇBİR KANALI DIŞLAMIYORUZ
İsteyen tabii ki internetten alsın ama mağazayla aynı fiyata alsın. Mağazaya kadar gelmiş müşteriyi neden kaçırıyorsunuz? Rakibin internet sitesi de aynı fiyatlara sahip olabilir, o zaman müşteri rakipten de alabilir. Bu, internet ve mobili sadece satış kanalı olarak görmelerinden kaynaklanıyor. Biz internet ve mobilden iletişim kurmaya özen gösteriyoruz. İnternet ve mobile özel ve mağazaları dışlayıcı hiçbir uygulama içine girmemeye gayret ediyoruz. Bu çok önemli.