"Şirketler grubu yaratmak istiyorum"

Yasemin Erdoğan

yerdogan@capital.com.tr

Turkcell’in eski CEO’su Süreyya Ciliv, iki yıl önce istifa ettiğinde herkes başka bir grubun başına geçmesini bekliyordu. Birbiri ardına ciddi teklifler de aldı. Türkiye’nin en büyük 10 holdinginden 6’sı, Ciliv’i yönetim kurullarında görmek istedi. Yurt içi ve yurt dışından ise çok sayıda CEO’luk teklifi geldi. Ama beklenenin aksine o hiçbirini kabul etmedi. Hatta Marmaris’in Selimiye Köyü’nde geçirdiği iki aylık inzivanın ardından, kendine yepyeni bir yol çizdi. “Turkcell’den ayrılırken de söylemiştim. Ben artık profesyonelliğe veda ettim” diyen Süreyya Ciliv, 1987’deki Novasoft yatırımından tam 30 yıl sonra kariyerindeki girişimcilik sayfasını tekrar açtığını belirtiyor. 2017’nin başında resmi olarak kurulan yeni şirketinin adı da SySTEM Capital. Eski CEO, yeni patron Ciliv, SySTEM Capital’da bilim, teknoloji ve inovasyon ekseninde, yeni dünyanın teknoloji oyuncularına yatırım yapacak. Şirketin, dört farklı alanda faaliyetleri olacak. “İlk etapta en saygı duyduğum, benim için ‘great companies’ olan şirketleri tespit edip hisselerine yatırım yapıyorum” diyen Ciliv, planını şöyle özetliyor: “İkinci konu, geleceğin şirketlerine yatırımcılık ve kurucu ortaklık yapmak. Sadece finansal yatırımcı olmaktan bahsetmiyorum, yönetim kurulunda aktif olarak yer alacağım. Üçüncü iş alanı, dönüşüm danışmanlığı olacak. Dördüncü iş alanımız ise ‘giving back’. Yani topluma geri vermek. Öğrendiğimi, tecrübelerimi, bilgimi iade etmek.” Süreyya Ciliv ile gözlerden uzak geçen iki yılını, bu dönemde nelere odaklandığını, yeni şirketini ve planlarını konuştuk: 

• 2015 Ocak’ta istifa ettiğinizde, aklınızda nasıl bir mola vermek vardı? İş insanları genelde bir inziva, detoks dönemi yaşar. Sizde de böyle oldu mu?

Oldu tabii. Turkcell’den ayrıldıktan sonra, havalar ısınır ısınmaz güneye gittim. İki ay, Marmaris’in Selimiye Köyü’nde, butik bir otelde kaldım. Oradaki her günümün 1 saati yüzme, 1 saati su kayağı, 2 saati ise trekking ve bisikletle geçti. Tabii düşünmek için çok sakin bir ortamdı. Bol bol düşündüm, okudum, internetten de dünyaya bağlanarak dünya borsalarını takip ettim. Harika Kızılyaka yoğurdu, biber, balık ve salata yiyerek, çok güzel bir 2 ay geçirdim. O günden bugüne de 20 kilo verdim. 

•  İstifanızın ardından kendinize dair ilk ne yaptınız? 

 Odaklandığım bir numaralı konu sağlığım oldu. Atalarımızın da söylediği gibi, “sağlam kafa sağmak vücutta bulunur.” Ben de hayatımda ilk sıraya sağlıklı ve aktif bir yaşamı koydum. Ayrıldıktan sonra çok sakin bir yere gitmeyi seçtim. Hayatımın bundan sonraki bölümünde nelere odaklanacağımı düşünmeye başladım. Açıkçası Turkcell’deyken ayrılınca ne yapacağım diye düşünmemiştim. Vaktimin yüzde 100’ünü Turkcell’e ayırıyordum. İki ay süren Marmaris döneminde, günümün 3 saatini spor alıyordu. Geriye kalan zamanda bundan sonraki hayatımda nasıl bir yol izleyeceğimi düşündüm. Önümde çok fazla seçenek de vardı. 

•  Ne tür seçeneklerdi? 

 Türkiye’deki en büyük 10 holdingin 6’sı yönetim kurullarına girmemi teklif etti. Hem Türkiye’den hem yurt dışından CEO’luk teklifleri geldi. Bu süreçte hepsini gözden geçirdim. Tüm bu düşünmelerin ve öğrenmenin sonunda kendime yeni bir yön belirledim. Eski yaptıklarımdan daha farklı, daha değişik bir yol çizdim. 

•  Teklifleri kabul etmeme nedeniniz neydi? 

 O günkü Turkcell, 9 ülkede faaliyet gösteren, New York borsasına kote, çok büyük bir şirketti. Ayrıca çok sevdiğim ve bütünleştiğim bir işti. O nedenle diğer teklifler onun yanında biraz sönük kaldı. Bir de insan bu işlerin biraz daha kısa dönemli olacağını önceden görebiliyor. O nedenle kabul etmedim. 

•  Ne yönde bir karar verdiniz? 

 Açıkçası hemen bir karar oluşmadı. İki aylık dönemde kafamda çok net belirlenmedi. Okullar kapanıp yaz tatili başlayınca, çocuklarla vakit geçirmek için Amerika’ya döndüm. Bizim evimiz Seattle’da. Microsoft’ta çalışırken de orada yaşıyorduk. Açıkçası Seattle’ın ne kadar muhteşem bir şehir olduğunu tekrar keşfettim. Çok küçük bir şehir. Ama dünyanın en değerli 5 şirketinden 2’si, Amazon ve Microsoft, Seattle’da. Dünyanın en zengin iki insanı Seattle’da yaşıyor. Boeing, Starbucks, Expedia, T-Mobile orada. Kendi konusunda dünya devi olan birçok şirket bu küçük şehirden çıkmış. Muazzam bir şey. Bence bunun sebebi, kargaşa ve kaostan uzak, kaliteli bir düşünme ortamı yaratması. Microsoft döneminden tanıdığım eski arkadaşlarımla tekrar görüştüm. Sonunda kendime yeni bir yön belirledim. Bundan sonraki hayatımda çok global bir oyuncu olmaya karar verdim. Türkiye benim vatanım ama dünya ekonomisinin yüzde 99’u da dışarıda. Zaten global bir rekabet var. Kendime de güveniyorum. O nedenle eğer bir iş yapacaksam bunun global bir iş olmasına karar verdim. 

~

• Nasıl bir iş fikri doğdu?

 Çocukluğumdan beri beni şekillendiren birtakım değerlerim var. Bunlar bilim, ilim, teknoloji, matematik ve inovasyon. Her zaman bu değerlerimle insanlara faydalı şeyler yapmayı hedefledim. Bu alanda kendi global şirketimi kurmaya karar verdikten sonra 2016 sonunda şirket ismi aramaya başladım. Şirketin resmi kuruluşu 2017. İsmi ise 2016’nın sonunda oğlumla yaptığım bir sohbetten doğdu. Computer Science son sınıfta okuyan oğluma şirkete isim aradığımı söyledim. O da bana hayatımdaki değerleri tekrar hatırlattı. Zaten yaratıcı bir çocuktur. “Baba senin en büyük tutkun bilimle, teknolojiyle, mühendislikle insanlara faydalı işler yapmak. O yüzden sana STEM ve system kelimeleri çok uyuyor” dedi. Çok beğendim. SY Süreyya’yı andırıyor, STEM de bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik demek zaten. Şirketin adı da böylece doğdu. 2017 başlarında Amerika merkezli “SySTEM Capital” ismiyle şirketi kurdum. Şirketin mottosu, “Building value through STEM innovation”. Yani “STEM ile inovasyondan değer yaratmak”. Yeni bir dünya var artık. Bu yeni dünyayı iyi anlayan, bu teknolojileri doğru yapan şirketler olacak. STEM işte bu yeni dünyayla çok ilişkili. 

•  SySTEM Capital’ın iş alanı ne olacak? Sermayeyi nasıl sağladınız? 

 İlk önce tamamen kendi sermayemle başladım. Şirketin dört iş alanı olacak. İlki; en kısa anlatımıyla yeni dünyanın en iyi şirketlerine, geleceğin şirketlerine yatırım yapmak. Burada hem kendi sermayemi hem de kredi olarak aldığım sermayeyi, 35 yıllık birikimimle değerlendiriyorum. Dünyada 50 bine yakın halka açık şirket var. Bunların arasında geleceği en iyi okuyan, geleceğe en iyi hazırlanan şirketleri inceledim. Onların hisselerine yatırım yaptım. İşimin birinci tarafı bu. Bu şekilde 20 kadar şirkete yatırım yaptım. Ama bunu, çok seçici davranarak ve kendi geliştirdiğim bir algoritmayla yaptım. Bu arada yatırım konusu üzerinde çok çalıştım. Çünkü finans benim için tamamen yeni bir alan. Ama bende de 35 yıllık yönetim ve teknoloji deneyimi olduğu için finansal analistten farklı bir bakış açısıyla, bir CEO bakış açısıyla yaklaştım. Açıkçası inanılmaz başarılı bir süreç oldu. Ortalamaların iki katında kazanç sağladım. 2016’da yüzde 40’a yakın, son yıl içinde de yüzde 32 civarında geri dönüş oldu. Bu borsa oynamak değil. Halka açık firmalara yatırım yaptım. 

• Ne tür şirketlerin hisselerine yatırım yaptınız?

 Bir kısmı tanıdığım kişilerin yönettiği firmalardı. Sadece teknoloji şirketleri değil. Hepsi farklı sektörlerden. Teknoloji, perakende, bankacılık, sağlık... Ama ortak noktaları, teknolojiyi çok iyi okuyan şirketler olmaları. En saygı duyduğum, benim için “great companies” olan firmalara yatırım yaptım. Türkiye tanıdığım bir borsaydı, o yüzden uzak kalmayı tercih ettim. Bu arada 2 yıl süren yatırım incelemelerim sonucunda fark ettiğim bazı noktalar var. Özellikle Silikon Vadisi’yle ilgili… Aslında orada da muazzam bir balon ortamı var. Tabii ki çok değerli şirketler var. Bu kuşkusuz… Ancak değerinin çok üzerinde şişirilen şirketler de var. Bazen buharı, balonu satıyorlar. Yatırımcı olarak çok dikkatli olmak lazım. 

•  Peki SySTEM Capital’ın diğer iş alanları neler olacak? 

 Geleceğin şirketlerine yatırımcılık ve kurucu ortaklık yapacağız. Burada sadece finansal yatırımcı olmaktan bahsetmiyorum. Yönetim kurulunda aktif olarak yer alacağım şirkete, zamanımı, bilgimi, katkımı ve network’ümü sunacağım. Biz Microsoft gibi çok uluslu bir şirkette, 120 ülkede, işleri nasıl yönetiyorduk? Turkcell gibi bir teknoloji devinde işleri nasıl yürütüyorduk? Tüm bunları genç bir CEO’nun bilmesi mümkün değil. O nedenle genç CEO’ya destek olacak aktif bir yatırımcı olacağım. Bunun ilk adımını attım. Son 1 yıldır halka açık olmayan özel, küçük veya büyük ölçekli şirketlere yatırımları değerlendirmeye başladım. Geçtiğimiz 2 yıl içinde 100’e yakın şirketi inceledim, değerlendirdim. 2017’de küçük bir teknoloji şirketinin hem yönetim kurulu başkanı,hem kurucu ortağı ve büyük hissedarı oldum. Adı Kuika. 

• Hangi alanda faaliyet gösteriyor? 

 Yazılım geliştirme şirketi. Mobil cihazlara, web’e, buluta yazılım geliştiriyor. Son 1 yılda kuruldu. Şu anda müşterilerimize pilot projeler yapıyoruz. Planımız bir dünya şirketi haline gelmek ve ürünlerimizi dünyanın farklı yerlerine hızla yaymak. Yazılımcıyı kat kat verimli hale getiren bir teknoloji. 

•  Odaklanacağınız başka neler olacak? 

 Üçüncü iş alanı, “transformation advisory”, yani “dönüşüm danışmanlığı” olacak. Bazı büyük şirketlerde büyük para var, büyük iş var ama teknoloji dönüşümünü gerçekleştirememişler. Bunun birçok nedeni olabilir. Şirketlerin bu teknolojik dönüşümü anlayıp işlerine uygulamaları lazım. Çünkü, yeni dünyanın “kazananları” ve “kaybedenleri” var. Maç sürüyor. Burada bahsettiğim danışmanlık, klasik bir danışmanlık değil. O şirketin CEO’suna yönetim kurulundan destek vererek şirketi, en yeni teknolojileri kullanan global bir şirket hale getirmekten bahsediyorum. Ama bu görevi ancak 1 veya 2 şirkette yapabilirim. Zaten şu anda ABD’de, Boston merkezli, Mass General Hospital’dayım. Bu tarz bir görevi Türkiye’deki bir şirkette de üstlenmeyi düşünüyorum. Dördüncü iş alanımız ise “giving back”. Öğrendiğimi, tecrübelerimi, bilgimi topluma geri vermek. STEM’in, inovasyonun ve girişimciliğin yayılmasını sağlamak. 

•  Özellikle yöneleceğiniz sektörler hangileri? Fırsatlar nerede? 

 Yatırımcı olarak finans ve sağlık sektörleriyle çok yakından ilgiliyim. Ama yeni dünyanın etkisinin tüm sektörlerde olacağını düşünüyorum. 

 Bahsettiğiniz yeni dünyada en önemli konu ne? 

 “Connectivity”, yani “bağlantıda olmak”. Makineler, insanlar, yazılımlar, her şey birbiriyle bağlantılı. Artık ofislerde çalışmaya bile gerek yok. Mobilite konusu öyle bir noktaya geldi ki, birçok insan artık büyük bir şirkette ofis işi yapmak yerine freelance olmayı tercih ediyor. Yükselen bir “mobile workforce” trendi var. Bu alanda da önemli fırsatlar görüyorum. Akıllı şirketler, bahsettiğim bu dönüşümü zaten görmüş vaziyette. Örneğin Microsoft bunu yeni CEO’suyla yakaladı. “Mobile-first, Cloud-first” stratejisiyle 2 yılda şirketin değeri ikiye katlandı. 

• Yatırımlarınızın adresinde Türkiye de olacak mı?

 Açıkçası artık sadece Türkiye için, Türkiye çıkışlı bir şeyler yapmak bana çok dar geliyor. O yüzden ne üreteceksek dünyayı düşünerek yapmalıyız. Bunu Kore yaptı. Finlandiya, Çin yapıyor. Biz de yapmalıyız. 

•  Peki 10 yıl sonrası için hedefiniz ne? 

 Benim 10 yıl sonraki planım, bahsettiğim yeni dünyada başarılı olacak bir şirketler grubuna dönüşmek. İyi takımlar kurarak, bilimi, teknolojiyi, inovasyonu, dürüstlüğü en iyi şekilde kullanarak, insanlara faydalı işler yapmak istiyorum. Bill Gates’in bir sözü var: “Büyük işler takımlarla yapılır ve zaman alır.” O yüzden sabırlı davranmak ve uzun dönemli düşünmek önemli.

~