Super 30’un Gücü Artıyor

Aslında değişimi Capital, tam 10 yıldır yakından takip ediyor. Kadının iş dünyasında nasıl güç kazandığına 2000 yılından itibaren hazırladığı “Türkiye’nin En Güçlü 30 İş Kadını” araştırmasıyla ayna tutuyor. Gücü sadece ciroyla sınırlamadan, etkinliği de baz alarak oluşturulan en güçlü kadınlar listesi, bir kez daha işte kadınların yarattığı farkı ortaya koymaya çalıştı. Orta çıkan tablo ise çarpıcı: Türkiye’nin en büyük 2’nci holdingini, en değerli şirketini ve iş dünyasının en büyük ve etkin sivil toplum örgütünü kadınlar yönetiyor. En güçlüler sıralamasında profesyonel yöneticilerin yükselişi de dikkat çekici. Listede yer alan toplam 15 profesyonel yöneticiden 7’si, listenin ilk 15’inde yer buluyor. Geçtiğimiz yıl ilk 15’te sadece 4 profesyonel yönetici vardı.

Türkiye’nin en büyük 2’nci holdingini, en değerli şirketini ve iş dünyasının en büyük ve etkin sivil toplum örgütünü kadınlar yönetiyor.

Oysa bundan 20 yıl önce Türk iş dünyasında, tepe konumda kadın yöneticiye rastlamak neredeyse imkansızdı. Aslında bu durumu yadırgamak da mümkün değildi, çünkü evli kadının iş hayatına atılması bile yasalarla eşinin iznine bağlıydı.

20 yılda dünya büyük değişimlere tanık olurken geldiği noktayı itibarıyla Türkiye değişimlerin en radikallerinden birine sahne oldu. 20 yılın ardından bugün finanstan ağır sanayiye, ilaçtan GSM’ye rekabetin yoğun olduğu birçok alanda sektörünün lideri olmayı başarmış çok sayıda şirketin kaptan köşkünde kadınların olması da bu değişimin en çarpıcı göstergesi.

Aslında bu değişimi Capital, 10 yıldır yakından takip ediyor. Kadının iş dünyasında nasıl güç kazandığına, 2000 yılından itibaren hazırladığı “Türkiye’nin En Güçlü 30 İş Kadını” araştırmasıyla ayna tutuyor.

Gücü sadece ciroyla sınırlamadan, etkinliği de baz alarak oluşturulan en güçlü kadınlar listesi, bir kez daha iş dünyasında kadınların yarattığı farkı ortaya koymaya çalıştı. Araştırma bu yıl 10’uncu kez kadının işte geldiği son noktayı belgeledi. 

Değişim Rüzgarları

Bu yıl da listenin zirvesinde sürpriz yok. Son 6 yıldır “Türkiye’nin En Güçlü 30 İş Kadını” arasında bir numarada yer alan Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Güler Sabancı, yine yerini korumayı başardı.

Her ne kadar zirvedeki isim aynı olsa da listenin geri kalanındaki sıralamada ciddi bir değişim yaşandı. Ümit Boyner’in TÜSİAD yönetimine gelmesi ve hızlı bir şekilde iş arenasında liderliğe soyunmasıyla ikincilik Akbank Yönetim Kurulu Başkanı Suzan Sabancı Dinçer’den Boyner’e geçti.

Listede asıl değişimi yaratan ise 2009 yılında profesyonellerin her zamankinden daha fazla dikkat çeken yükselişi oldu. HSBC Genel Müdürü Piraye Antika 6’ncı sıradan 4’üncülüğe; Vodafone CEO’su Serpil Timuray 8’inci sıradan 5’inciliğe; Pepsi Asya Pasifik Bölge Başkanı Ümran Beba da 20’nci sıradan 6’ncılığa tırmandı.

Yine ağırlıklı profesyoneller olmakla birlikte listeye bu yıl giren isimlerin de sayısı oldukça çok. Bu yıl sıralamaya katılan 6 yeni isimle listenin yüzde 20’si yenilendi. Citibank Genel Müdürü Serra Akçaoğlu ilk kez listeye 17’nci, Çelebi Holding Başkan Vekili Canan Çelebioğlu 24’üncü, Boyner Büyük Mağazacılık Genel Müdürü Aslı Karadeniz 25’inci, PWC Türkiye Başkanı Cansen Başaran Symes 26’ncı, Hey Tekstil Genel Müdürü Aynur Bektaş 28’inci sıradan girdi. Daha önceki yıllarda listede yer alan Şişecam Başkan Vekili Alev Yaraman da 19’uncu sıradan güçlü kadınlar arasına yerleşti.

Sabancı’nın Etki Alanı 

Listeye girdiği 2004 yılından itibaren liderliği kimseye kaptırmayan Güler Sabancı, her yıl iş dünyasındaki gücünü daha fazla artırıyor. Gücünü yönettiği şirketlerin etki alanından alan Sabancı, grubun ulaştığı etkide ise en büyük söz sahibi.

Sabancı, görevde bulunduğu 5 yılda holdingi 12 milyar TL’lik cirodan 20,6 milyar TL’lik ciroya taşıdı. Grup şirketlerinin Türkiye’nin yanı sıra global arenada da büyümesini sağladı. Başarılı yabancı ortaklıklara imza attı. İMKB’nin en değerli bankası Akbank’ın yüzde 20 hissesinin satılması, EnerjiSA ve Verbund’un yüzde 50 ortaklık anlaşmasını gerçekleştirmesi Sabancı’nın aldığı önemli kararlar arasındaydı.

Grubun satın almalarda yurtdışında atağa kalkmasında da etkin bir rol oynadı. Holding iştiraklerinden Kordsa, Çin’de faaliyet gösteren IQNE Qingdao Nylon Enterprise’ın yüzde 99,5 hissesini satın aldı. Bu sayede grup ilk kez Çin pazarına girerken Kordsa Global 882 milyon dolarlık cirosuyla dünya devleri arasında yer aldı.

Gerek Sabancı Holding’deki pozisyonu gerek Sabancı Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı olarak gücü ülke sınırlarını aşan Sabancı, geçtiğimiz yıl dünyanın en etkin ekonomi yayınlarından Financial Times’ın hazırladığı “Dünyanın Zirvedeki 50 İş Kadını” listesine 5’inci sıradan girdi. Avrupa Vakıflar Birliği tarafından, toplumda derin etki yaratabilmiş kişilere verilen “Raymond Georis Yenilikçi Filantropist” ödülü de Güler Sabancı’nın oldu.

Boyner’in Yükselen Profili

En güçlü kadınlar listesinde ikinci sırada, son bir yılda en hızlı yükselişi sergileyen Ümit Boyner var. Boyner Holding Yönetim Kurulu Üyesi olarak iş dünyasında çok fazla ön plana çıkmayan Boyner, TÜSİAD’da Arzuhan Doğan Yalçındağ’dan boşalan başkanlık koltuğuna oturunca tüm dikkatleri üzerine çekti. 

Oysa Boyner, başkanlık öncesinde holdingde de birçok başarılı projeye imza atmış, sivil toplum örgütlerinde öncü bir rol oynamıştı. Kadın Girişimciler Derneği’nin (KAGİDER) kurucuları arasında olan Boyner, 4 yıl başkan yardımcılığı görevini üstlendi. TÜSİAD’da 2005 yılında Dış Tanıtım Komisyonu’ndan sorumlu yönetim kurulu üyesi, 2007 yılında da başkan yardımcısı olarak görev aldı.

Ancak TÜSİAD Başkanlığı unvanı Boyner’i iş dünyasının en fazla takip edilen kişisi yaparak geçtiğimiz yıla damgasını vurmasını sağladı. Kuruluşun ikinci kadın başkanı olan Boyner, henüz pozisyonunda çok yeni olmasına karşın konuyu sahiplenmesi ve toplantılarda ortaya koyduğu güçlü görüntüyle uzmanlara göre ilk testi başarıyla geçti. Sabancı Üniversitesi Yönetim Bilimleri Fakültesi öğretim görevlilerinden Dr. Cüneyt Evirgen, “Ümit Boyner inandığı değerleri savunan bir yaklaşım sergiliyor. Bu da ortaya yüksek profilli ve güçlü bir görüntü koyuyor” diyor. Yönetim danışmanı Ali Midillili de Boyner’in zor bir siyasi konjonktürde bir konsensüs sonucu başkanlığa getirildiğini, ancak başarılı olacağına da yürekten inandığını söylüyor.

Finansa Yön Veriyorlar

Finans sektörünün önde gelen isimlerinden Suzan Sabancı Dinçer, bu yıl listede üçüncü sırada. 20 yılı aşkın süredir sektörde yer alan Dinçer, her ne kadar birçok uzmana göre soyadından gelen avantajı arkasına alsa da bugün hiç kimse onun geldiği noktanın kişisel başarısı olduğunu inkar etmiyor. Yönetim uzmanları, Dinçer’in kendisini geliştirme konusunda çok başarılı, disiplinli ve çevresindekilere güven veren bir lider olduğu konusunda hemfikir. Akbank Yönetim Kurulu Başkanlığı’nda Türkiye’nin ilk kadın banka yönetim kurulu başkanı unvanını alan Dinçer, liderlik koltuğunda bankanın özellikle kârlılığına odaklandı. İMKB’de en değerli şirket olmasında önemli bir rol oynadı. Akbank’ın krizde başarılı büyüme stratejisi dünyanın dört bir yanındaki üniversitelerde okutulan vaka çalışmalarını içeren Harvard KSG’nin Case Programı Katalogu’nda yerini aldı.

Dinçer, sadece yurtiçinde değil yurtdışında da etkin bir lider olarak adından sıklıkla söz ettiriyor. Ortadoğu’nun en yüksek kredi notuna sahip Kuveyt’in en büyük bankası National Bank of Kuwait’de (NBK), Dünya Ekonomik Forumu Kurucusu ve Başkanı Profesör Klaus Schwab’la birlikte Uluslararası Danışma Kurulu’nda yer alıyor. Dünyanın en önde gelen düşünce kuruluşlarından biri olan Chatham House da deneyimlerini kendileriyle paylaşması için Dinçer’i Mütevelli Heyeti’ne dahil etti.

Profesyoneller Tırmanışta

Bu yıl en güçlü kadınlar sıralamasında profesyonel yöneticilerin yükselişi dikkat çekiyor. Listede yer alan toplam 15 profesyonel yöneticiden 7’si listenin ilk 15’inde bulunuyor. Oysa geçtiğimiz yıl ilk 15’te sadece 4 profesyonel yönetici vardı.

Bu durumun nedeni ise HSBC, Vodafone, Pepsi, Coca-Cola ve Şişecam’daki kadın profesyonellerin iş dünyasındaki etkinliklerinin giderek artırıyor olması.

20 yıldır HSBC Grubu’nda üst düzey yönetici olan ve 17 yıldır bankanın Türkiye operasyonlarını yöneten Piraye Antika, performansıyla bankayı grubun en kârlı kuruluşlarından biri haline getirdi. Geçtiğimiz yıl Antika’nın YASED Başkanlığı’na seçilmesi de iş dünyasındaki etki alanını genişletti.

Serpil Timuray da Vodafone CEO’su olarak iş arenasında her geçen gün daha güçlü bir konum ediniyor. Bir önceki yıl 8’inci sırada yer alan Timuray, bu yıl 3 basamak atlayarak 5’inci sıraya çıktı. Vodafone’u liderliği taşıma misyonuyla göreve gelen Timuray, şu ana kadar şebeke ağı ve teknoloji altyapısının güçlenmesi için 1,3 milyar liralık yatırım yaptı. 4 milyondan fazla abone Vodafone’a geçti. Birçok uzman Timuray’ın iş arenasında müthiş bir iş çıkardığı görüşünde. Dr. Cüneyt Evirgen, “Timuray, gayet atak bir görüntü sergiliyor. Etki alanı gelecekte daha da genişleyebilir” diyor.

Listede en ciddi yükselişi yaşayan isim ise Ümran Beba. Beba, PepsiCo Asya Pasifik Bölge Başkanı olmasıyla birlikte listede 20’nci sıradan 6’ncılığa tırmandı. PepsiCo AMEA CEO’su Saad Abdul-Latif Beba için “İşle ilgili zorluklara ve fırsatlara uzun vadeli bir vizyonla yaklaşan güçlü bir lider” tanımlamasında bulunuyor. Bugün 18 ülke ve 6 binden fazla çalışanı yöneten Beba’nın listede daha üstlere çıkma yolu ise oldukça açık. PepsiCo CEO’su Indra Nooyi bu konuda, “Ümran Beba bir gün PepsiCo’nun CEO’su olabilir. Hatta şu anda PepsiCo’nun merkezinde daha üst görevlere atanabilecek konumda” diye konuşuyor.

Yenilerin Gücü

Listeye yeni girenler arasında da profesyonellerin ağırlığı kendini hissettiriyor. Örneğin Citibank Genel Müdürü Serra Akçaoğlu, bu yıl ilk kez listeye 17’nci sıradan girdi. Akçaoğlu’nun sıralamaya girmesini sağlayan ise 30 yıldır Türkiye’de faaliyet gösteren Citibank’ın ülke başkanlığına getirilmesi oldu. Daha önce şirketin genel müdürlüğü pozisyonunda olan Akçaoğlu, bu atamayla Citi Group’un dünya çapındaki 6 kadın ülke başkanı arasında yer aldı. Citi Batı Avrupa, Ortadoğu ve Afrika CEO’su Bill Mills, Akçaoğlu’nun yeni görevine atanması sonrasında, “Akçaoğlu liderliğinde Citibank’ın büyük başarılara imza atacağına inanıyorum” demişti.

Boyner Büyük Mağazacılık Genel Müdürü Aslı Karadeniz de listeye 25’inci sıradan giriş yapan başarılı bir profesyonel. 2002 yılından itibaren Boyner Mağazacılık’ta kaptan köşkünde oturuyor. Çarşı’nın 2001 krizi sonrasında hızla toparlanmasında ve Boyner’e dönüşmesinde onun katkısı büyük. Bugün Boyner onun liderliğinde 500 milyon TL’ye yakın cirosu ve 4 bin çalışanıyla katlı mağazacılıkta Türkiye’nin en büyük oyuncusu.
Listeye 26’ncı sıradan giren PWC Türkiye Başkanı Cansen Başaran Symes, birçok yönetim danışmanına göre son yılların en başarılı profesyonellerinden... 1998 yılından itibaren PricewaterhouseCoopers’ın (PwC) Türkiye başkanı olarak görev alan Symes, 1.100 kişilik profesyonel bir kadroyu yönetiyor. Risk yönetimi ve mali danışmanlık gibi birçok kritik noktada verdiği hizmetlerle şirketlerin büyüme ve performanslarına doğrudan etkide bulunuyor. Symes, geçtiğimiz yıl itibarıyla TÜSİAD’ın yönetim kurulunda da yer alıyor.

Güçlülerin Ortak Özelliği

Başarı Hırsları Ön Planda
İş dünyasında sahip oldukları güçle öne çıkan isimlerin ortak özelliklerine gelince… Süreklilik, tutarlılık ve başarı hırsları kadın yöneticileri güçlü kılıyor. Yönetim danışmanı Ali Midillili, “Ben kadın yöneticilerin, erkeklerden daha hırslı ve güçlü olduklarını düşünüyorum. Bunu da uzun süre azınlıkta kalmış olmalarına ve sürekli ayrımcılığa maruz kalmalarının vermiş olduğu azme bağlayabilirim” diyor.

Aynı Şirkette Kariyer
Birçok güçlü kadının bulunduğu şirkette kariyer basamağını tırmanması da gözden kaçmıyor. Örneğin Şişecam Başkan Vekili Alev Yaraman, 1969 yılında ODTÜ’den mezun olduktan sonra üniversite yıllarında staj yaptığı Şişecam’da araştırma ve geliştirme mühendisi olarak göreve başladı. 40 yılı aşkın zamandır Şişecam’da çalışmaya devam ediyor. PepsiCo Asya Pasifik Bölge Başkanı Ümran Beba 16,  Coca-Cola Türkiye Başkanı Galya Frayman Molinas 14, Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı Nazan Somer de 10 yıldır aynı şirkette kariyer yapıyor.

Sosyal Konulara Duyarlılar
Güçlü kadınların bir diğer ortak özelliği ise sadece işe değil aynı zamanda da sosyal konulara da duyarlı yaklaşımları. Örneğin Güler Sabancı, holdingin yanında Sabancı Vakfı’nın da yönetiminde yer alıyor. Toplumsal projelerde adından söz ettiriyor. HSBC Genel Müdürü Piraye Antika, aynı zamanda Yabancı Sermaye Derneği’nin (YASED) başkanlığını yürütüyor.

Kâr Odaklı Başarı Yetmiyor
Ümit Boyner, TÜSİAD Başkanı olarak ciddi bir sorumluluğu taşıyor. Hey Tekstil’in genel müdürü Aynur Bektaş da kadın girişimciliğin önünü açmak için yıllardır projeler geliştiriyor. Günümüzde iş dünyasında kâr ve para kazanma odaklı başarının tek başına makbul olmadığını belirten stratejik iletişim danışmanı Salim Kadıbeşegil, “Başarının toplumsal yarar odaklı sonuçları olması gerekiyor. Aynur Bektaş, bu nedenle örnek bir lider duruşu sergiliyor” diyor.

Suzan Sabancı Dinçer/Akbank Yönetim Kurulu Başkanı

“Başarının İlk Kuralı Denge Kurabilmek”

Cinsiyet Etkisi Yok
İş hayatında kadın ya da erkek olarak yer almanın, güçlü ve başarılı olabilmek için gerekli kriterleri değiştirdiğini düşünmüyorum. Başarılı olmanın ilk kuralının hayatın çeşitli boyutları arasında doğru bir denge kurabilme, çeşitli sorumlulukları uyumlu bir şekilde bir araya getirebilmek olduğuna inanıyorum.

Konuya Hakimiyet
Her iş kadını ya da adamının sahip olması gerektiğine inandığım özellikleri ise üzerinde çalıştığınız konulara derinlemesine hakim olmak, disiplin, önceliklerinizi iyi belirlemek, zamanı etkin bir biçimde yönetmek ve takımınıza inanmak olarak sıralayabilirim.

Gücün Tanımı
Küreselleşen dünyamızda güçlü olmanın eski tanımından yavaş yavaş ayrıldığını düşünüyorum. Bugün güçlü olma fikri, hem şirketler hem kişiler için ilk başta güven verebilmekle özdeşleşti. Çevrenize ne kadar güven verebiliyorsanız, itimatlarını ne kadar kazandıysanız gücünüz de o derece çok oluyor. Güven verebilmek aynı zamanda itibarınızı doğru bir biçimde yönetebilmekten geçiyor.

Duayen Şansı
İş hayatımda hem kendim hem çalışma arkadaşlarım için sürekli kişisel gelişime, kariyer basamaklarını sindirerek ilerlemeye çok önem veriyorum. Benim çalışma hayatım da bu şekilde ilerledi. Bulunduğum pozisyonun öncesinde neredeyse her kademede çalışarak kendimi sürekli geliştirdim. Tabii bu dönemde doğru mentorlara sahip olmak da büyük önem taşıyor. Erol Sabancı ve Oğuz Karahan gibi duayenlerle çalışmak benim için büyük bir şans oldu.

Güler Sabancı/Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı

“Hep Başarmak İçin Çalıştım”

Başarının Gücüne İnanırım
Ben “güçlü kadın” yerine “başarılı kadın” denmesini tercih ederim. Çünkü başarının gücüne inanırım. İş hayatımda her zaman başarmak, sonuca varmak, gerçekleştirmek için çalıştım.

Kendinizi Tanımak Gerekiyor
İş hayatı, objektif bir dünya. Başarının belli kriterleri var. Başarı için öncelikle yapmak istediklerinizi düşünmeniz ve kendinizi iyi tanımanız gerekiyor. Kişilik özelliklerinizi objektif olarak görmelisiniz. Ona göre yapacağınız işi seçmeniz başarıyı ve mutluluğu artırır. 

Hakkını Vererek Yükselmek
İkincisi, çalışma hayatında yavaş yavaş, öğrene öğrene, hakkını vere vere yükselmek gerekir. Eğer bir işte kalıcı olmak istiyorsanız onun gereğini yapmak, iyi hazırlanmak, doğru planlamak, ondan sonra yola çıkmak lazım.

Öncelikleri İyi Belirlemeli
Ayrıca öncelikleri iyi belirlemek gerekir. Hayatta her şey önemli, ama en öncelikli konu nedir, buna karar vermek gerekli. Bunu doğru tespit ederek bir işe başlamak başarının kendisidir.

Nilüfer Gözütok
ngozutok@capital.com.tr