Ünlü girişimciden iş dünyasının yarını

Aslı Sözbilir

Herkes yapay zekadan ve onun iş dünyasına getireceği büyük değişimlerden bahsediyor. Ancak yapay zeka şu anki gelişimiyle sadece bir sürecin parçası olduğunda kurumlar için anlamlı, verimli ve kârlı oluyor. İşte burada da çalışanları tekrarlanan işlerden kurtaran Robotik Süreç Otomasyonu (Robotic Process Automation-RPA) devreye giriyor. RPA, kural bazlı bir işi tamamlamak için dijital uygulamalar kullanan bir insanın el ve göz ile yaptıklarını yapay zeka (AI) ve makine öğrenmesi (ML) desteğiyle birebir taklit ederek, hızlı ve hatasız gerçekleştiren bir yazılım teknolojisi... RPA robotu, çalışanların ortalama vakitlerinin yüzde 45’ini alan katma değersiz işlerini dijital asistan olarak üzerine alıyor. 7/24 hatasız çalışarak şirketlerin 12 ay içinde ek çalışan kapasitesini yüzde 20, verimliliklerini ise yüzde 75 artırıyor. Böylece çalışanlar fark yaratacak işlere kafa yoruyor. RPA alanında faaliyet gösteren şirketlerin stratejileri doğrultusunda, 2 ila 5 yıl içinde yazılım robotlarının tamamen yapay zeka robotları olması öngörülüyor. RPA’nın lider oyuncusu ise UiPath. 2015’te piyasaya giren 2017’ye kadar cirosunu 1 milyon dolardan 100 milyon dolara çıkaran şirketin yazılım sektöründe “eşi benzeri görülmemiş” bir büyümeye imza attığı söyleniyor. UiPath en hızlı büyüyen global 500 teknoloji şirketini kapsayan Deloitte Technology Fast 500 listesine bu yıl 26’ncı sıradan giriş yaparak dikkatleri üzerine çekti. Bugün pazar değeri 3 milyar dolar, cirosu ise 250 milyon dolar civarında olan şirket Google’ın yatırım şirketi CapitalG dahil pek çok büyük fondan yatırım çekiyor. Türkiye dahil 15 ülkede faaliyet gösteren New York merkezli şirketin kurucusu ve CEO’su Daniel Dines 2018 sonunda bir önceki yıla göre 5 kat büyüme beklediklerini anlatıyor. Dines, “Yatırımcılarımızın yatırım yaptığı şirketler arasında en hızlı büyüyen biziz. Bu da teknolojimizin şirketlerin çalışma şekillerini değiştirdiğini gösteriyor” diyor. Dines ile otomasyonun iş dünyasında yarattığı değişimi ve gelecek trendlerini konuştuk…

Bize kısaca UiPath’den bahsedebilir misiniz?

 Uzun bir tarihimiz var ama önemli olan kısmı epeyce kısa. Tüm dünyada büyük şirketlere iş süreçlerini otomatize etmeleri konusunda yardım ediyoruz. Otomasyonda insan kullanıcıların aktivitelerini taklit eden farklı bir yaklaşımımız var. Mesela bir kullanıcı bir fatura programı kullanırken faturaları satır satır bu programa kopyalar. Programımızı tamamen bunu yapabilecek şekilde değiştirebiliyoruz. Bu, iş süreçleri için kendi kendine gidebilen bir araba gibi. Kavram aynı. Sürücüsüz arabalarda direksiyon yoktur. Arabayı süren sadece yazılımdır. Bizde de iş süreçlerini sürdüren sadece yazılımdır. 

UiPath’i kurarken amacınız neydi? Piyasada nasıl bir potansiyel gördünüz?

 Şirketi şu anda yaptığımız işleri yapmak için kurmadık. İlk zamanlarda çok basit bir sözlük aracı yarattık. Ekrandaki herhangi bir sözcüğe tıklayınca anlamını görebildiğiniz bir sözlük. Bu programı 2005’te yazdık. Ama bu programı yazabilmek için “Computer Efficient” adını verdiğimiz teknolojiyi de yaratmamız gerekti. Bu da ekranı bir insan gibi algılayabilen bir teknolojiydi. Ekrana baktığınızda ekrandaki her şeyi anlamanız kolaydır, bir kısmın metin, diğer kısmın ikonlar, diğer bölümün de menü olduğunu anlarsınız. Ama bir yazılım için neyin ne olduğunu anlamak kolay değildir. Yolculuğumuza bir sözlükle, ekrandaki metinlerin neler olduğunu anlayarak başladık. Sonra da diğer grafikleri anlayabilen yazılımlarla devam ettik. Ve bir noktada sözlük yazılımımız iyi çalışmamaya başladı ama teknolojimizi başka şirketlere lisanslamaya başladık. 2015’te Robotik Süreç Otomasyonu pazarına tam uyumlu ilk ürünümüzü piyasaya çıkardık ve RPA işine girmiş olduk. 

 Şirketinizin değeri 3 milyar dolara ulaştı ve özellikle son 2 yılda ciddi bir büyüme oranına ulaştınız. Bu büyümenin arkasındaki iç ve dış faktörleri anlatabilir misiniz? 

 Piyasanın ilgisi neredeyse daha önce hiç görülmediği kadar fazla. En önemli neden bunun işe yarayan bir teknoloji olması ve şirketler için hemen değer yaratması. Dünyadaki her şirkete endüstrisi ne olursa olsun gidip teknolojimizin neden onlar için değerli olduğunu anlatabiliyoruz ve birkaç ay içinde de değer yaratabiliyoruz. Yine kendi kendini sürebilen arabaları düşünün, eğer otoyolda sürücüsüz giden TIR’ları görürseniz bu büyük bir pazardır. Eğer TIR’larınız kendi kendine gidebiliyorsa, gündüz gitmelerine gerek yok, hepsi gece yola çıkabilir, böylece trafiği çok rahatlatabilirsiniz. Bizim teknolojimiz de böyle… Yazılımlarımız 7/24 çalışabiliyor, kapasitelerini hızla artırıp azaltabiliyoruz, inanılmaz derecede esnekler ve şirketlere gerçekten ölçek yaratmada yardımcı olabiliyorlar. Her ay ya da ayda iki kere hesaplarını kapatan şirketleri düşünün, bunların sadece ayda 1-2 kere çok büyük bilgisayar kapasitesine ihtiyacı vardır. Aynı şeyi insanlarla yapmak ise çok zor, devamlı ayda iki kere 100 kişiyi işe alıp çıkartamazsınız. Ama robot yazılımlarla canınız ne isterse onu yapabilirsiniz. Yani programımız çok esnek olmaya imkan veriyor. 

 Küresel olarak büyümenize hangi sektörün ve hangi iş süreçlerinin daha fazla katkı verdiğini söyleyebilir misiniz? 

 Küresel olarak en büyük olan bankacılık ve finansal servisler. Ve yatay olarak da en fazla finans ve muhasebe. Ama insan kaynaklarında da çok kullanım alanı var, işe alım ve işten çıkarma süreçleri, mal alımında tedarik zincirleri gibi. Hatta hukuk modülümüz bile birçok uyum sağlama süreçlerinde kullanılabiliyor.

Türkiye’deki faaliyetleriniz neler? 

 Birkaç ay önce başladık ama ben bir bölgeye yatırım yaparsam tam yaparım. Burada çok iyi bir takım oluşturduk, piyasanın üzerinde yatırım yapacağız. Türk ekonomisinin RPA’ya ihtiyacı olduğunu ve burada yeni teknolojiler için bir iştah olduğunu düşünüyorum. 

 Türk şirketleri sizce yeni teknolojilere ne kadar açık?

 Duyduğum kadarıyla Türk iş dünyası teknoloji konusunda epeyce yetkin ve yeni teknolojileri kullanmayı seviyor. Son 20 yılda Türkiye dev bir sıçrama yaptı. Ve dünya ekonomisinde yine ön koltuklara oturdunuz. Şu an gerçekten de teknolojiye yatırım yapma zamanı, gerçekten de tek yol bu. Belki Türkiye’nin bölgesindeki diğer ülkeler kadar çok doğal zenginliği yok ama insan kaynağınız, çok önemli bir jeopolitik konumunuz var ve teknoloji kullanarak bölgede büyük bir etki yapacağınıza eminim. 

 RPA’in bir şirkete ne gibi önemli katkıları olabilir? 

 Verimlilik artışı, hataları azaltmak ve ölçeklendirme… Çünkü gerekli kaynakları artırıp azaltabiliyorsunuz. Verimlilik artışı da ekonomik büyümenin lokomotifidir. 

 Sizce robotlar ve yapay zeka şimdiye kadar dünya ekonomisini nasıl değiştirdi? 

 Türkiye için bunun doğru olmadığını biliyorum ama birçok ülkenin nüfusu yaşlanıyor. Japonya, Almanya, hatta Çin’de bu problem var. Kısacası bu ülkelerdeki işgücü yaşlanıyor, emekli oluyorlar. Doğasında tekrar olan birçok iş var ve genç insanlar emekli olanların yerine bu işleri yapmak istemiyorlar. Daha farklı bir eğitimleri ve hayat görüşleri var. Robotlar bu nedenle işin içine giriyor. Bu aslında insanların işlerini ellerinden almak değil, işlerindeki bazı süreçleri otomatik hale getirmek anlamına geliyor. Mesela finans gibi bazı sektörlerde işlerin yüzde 70’i otomatik hale getirilebilir. Ancak işgücünü değerli kılan zaten asıl geri kalan yüzde 30. Müşterilerle daha çok zaman geçirebilirler, işi daha iyi anlayabilirler ve çok daha fazla değer yaratabilirler. Bunlar insanların en iyi yapabildikleri işler. Tarımı düşünün, tarımda otomasyon çok kritikti, artan dünya nüfusunu beslemek, çiftçileri işçi haline getirmek önemliydi. Artık dünya nüfusunun sadece yüzde 2-3’ü tarımda istihdam ediliyor. Ofis işlerinde gerçekleştirilen otomasyon da 50 yıl sonra şu anda biz tarımdaki otomasyonu nasıl görüyorsak öyle görülecek. Müşteri isimlerini bir veri tabanına elle girmek ya da rakamların doğruluğunu kontrol etmek hiçbir insanın hoşlanacağı işler değil. Tarımdaki gibi bu işler de makineler tarafından yapılacak ama bu tüm ekonomiyi daha iyi hale getirecek. 

 Yapay zekanın iş dünyasının geleceği olduğu yorumları sizce abartılı mı? 

 İnsanlar bugünden değil, gelecekten bahsediyor. Şu anda yapay zekanın iş dünyasında kullanıldığı sadece birkaç alan var. Yapay zeka şu anda insanların sadece 1 saniyede yapabildiği işleri yapabiliyor. Bir iş sürecinden sadece 1 saniye azaltan bir teknoloji hiçbir işe yaramaz. Bu nedenle yapay zekanın iş alanında kullanılabildiği henüz çok az alan var. 

 Yapay zeka ne zaman iş dünyasında aktif bir rol oynamaya başlayacak? 

 Biz 2 ila 5 yıl sonra bunun olacağını düşünüyoruz. RPA artık yeterince gelişmiş bir teknoloji, birçok örnek var, bir pazar oluşturduk ve artık yapay zeka şirketleri bunun üzerine uygulamalar yaratmaya başlayabilir. Bu biraz iPhone’daki App Store ya da Android’deki Play Store gibi. Diğer şirketler yapay zeka uygulamaları üretip pazara sunabilir ve bizim müşterilerimiz de bunları kullanabilir. 

 Yapay zeka etkin kullanılmaya başlandığında iş dünyasına nasıl bir fayda sağlayacak? 

 Yapay zeka süreçleri otomatik hale getirmeye yardımcı olacak ve sonunda tarımdaki otomasyona benzer bir etkisi olacak. 50 yıl sonra şu andaki iş yapış şekillerimiz tarih olacak ve insanların yaptığı işlerin bazıları tamamen yapay zeka tarafından gerçekleştirilecek. 

Bundan en çok hangi sektörler etkilenecek?

 Bankacılık, finansal hizmetler ve sigorta şirketleri. Ayrıca finans ve muhasebe departmanları, vergi, denetim… Denetim her zaman örnekleme üzerine çalışan bir işti. Bir örnek seç ve kontrol et çünkü kimse tüm işlemleri kontrol edemez. Mesela bankacılık işlemlerini kontrol edecekseniz rasgele bazı işlemleri kontrol edersiniz, denetim budur. RPA ile denetimi tamamen değiştirebilirsiniz çünkü tüm işlemleri kontrol edebilirsiniz. Bu, şirketleri daha uyumlu hale getirir, hükümetler için iyidir ve vergi denetimi sektörünü temelden değiştirir. 

 Herhangi bir sektörün ya da bir iş sürecinin yok olacağını öngörüyor musunuz? 

 Ana sektörlerden hiçbirinin yok olacağını düşünmüyorum. Otomasyon ana akım sektörleri daha verimli, daha hızlı, müşterilerine daha iyi hizmet verir hale getirecek. Örneğin, şu anda sigorta şirketi müşterisinin poliçesini görmesi, aylık ödemelerini takip etmesi kolay değil. Bu nedenle şirketlerin web portalları oluyor ama bunun da güvenlik riskleri var, şirketler bu portallar üzerinden ana sistemlerine erişim vermek zorunda kalıyor. Şirketler müşterileriyle etkileşim için chatbotlar ve RPA kullanırsa müşteri chatbot’a istediği soruyu sorar ve chatbot da RPA ile sistemden bilgiyi alıp otomatik olarak müşteriye ulaştırır. Bu da müşterilere daha iyi bir servis verilmesine ve işlerin hızlanmasına yol açar. 

Sizce bu ilerlemeler sayesinde yeni sektörler ortaya çıkabilir mi?

 Yapay zeka kullanımı birçok yeni iş yaratacak, RPA geliştiriciliği bile yeni bir iş kolu. İş analistleri de yapay zekadan biraz anlar hale gelecek. Bir çalışmaya göre 2025 yılında otomasyon küresel ekonomide net 70 milyon yeni iş yaratacak. Bu çok büyük bir rakam… Ve bunlar daha gelişmiş işler olacak, yeni jenerasyonun isteyebileceği türde işler. 

 Ne gibi yeni işlerden bahsedebiliriz? 

 Veri bilim adamlığı, analitik, robotları üretme, robotların doğru çalıştığını denetleme, bir nevi robotların yöneticiliğini yapma… Bunlar illa yeni işler değil çoğu zaman yeni kalifikasyonlar anlamına geliyor, bunu anlayıp bir yönetici olarak yeni yetenekler edinmelisiniz. Robotlarınızla iletişime girebilmeli ve onları yönetebilmelisiniz. Bugün küresel ekonomiyi desteklemeye yetecek sayıda kalifiye insan yok. Birçok iş kolunda insanlar eğitimlerinden daha aşağı işler yapıyor. Robotlar sayesinde onların da yetenekleri bir üst seviyeye çıkacak. 

Teknoloji sektöründe şu anda ki yenilikler, trendler neler?

 Uluslararası araştırma şirketi Gartner’ın web sitesinde en çok aranan dördüncü kelime RPA. Sektördeki diğer trendler de elbette bitcoin ve yapay zeka. İnsanlar artık mobil ve buluttan çok RPA ve yapay zeka hakkında konuşuyor. Yeni trend gerçekten de bu…