Uzun vadede çok paralı iş peşindeyiz

Bilkent Holding'in yüzde 99,9'u Bilkent Üniversitesi'ne ait. İnşaattan mobilyaya, gayrimenkulden havalimanı işletmeciliğine farklı sektörlerde şirketleri ve iştirakleri olan holdingin murahhas azası, yani bir anlamda CEO'su Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. ABDULLAH ATALAR... Üniversiteye uzun dönemde gelir getirecek işler gerektiğini söyleyen Atalar, yeni işlere girmek için ellerinin güçlendiğini aktarıyor. "Önümüzde birçok olanak var. Özelleştirme, otoyol ihaleleri, Milli Piyango ihalesi gibi konularda özelleştirme girişimlerimiz var" diye konuşan yönetici, İDO'yu da TAV gibi dünyaya açılan bir şirket yapmak istediklerini ekliyor. Temelleri, 1968 yılında insaat sektöründe faaliyet göstermek üzere İhsan Doğramacı tarafından kurulan Dilek İnsaat ile atılan Bilkent Holding, 50 yılda insaat, mobilya-perakende, matbaa ve kağıt, gayrimenkul, hizmet ve havalimanı isletmeciliği sektörlerinde faaliyet gösteren küresel bir Şirket halini aldı. Bilkent Holding, farklı ortaklıklarla kurduğu istiraklerle de ülkemizin gündemine adını yazdırıyor. Bu başarılı stratejinin en önemli meyvesi ise Akfen Holding'le ortaklaşa kurduğu TAV Havalimanları Holding ve TAV Yatırım Holding oldu. Bilkent Holding, TAV'daki yüzde 18 hissesini bu yıl mart ayında satarak iyi bir gelir elde etti. Ayrıca Bilkent Holding'in sahip olduğu Tepe İnşaat, son olarak İDO (İstanbul Deniz Otobüsleri İşletmesi) özelleştirmesini kazanan konsorsiyumda yer alarak adından söz ettirdi. Bu ihaleyi Tepe-Akfen-Souter-Sera konsorsiyumu olarak almaları Bilkent Holding'in önümüzdeki dönemdeki özelleştirmelerde aktif olacağının sinyallerini verdi. Biz de holdingin gelecek stratejilerini ve yakın dönemdeki yeni iş fırsatlarına bakışını konuşmak üzere Prof. Dr. Abdullah Atalar ile buluştuk. Bilkent Üniversitesi'nin rektörü olan Prof. Dr. Abdullah Atalar, aynı zamanda Bilkent Holding'in de murahhas azası... Yönetim literatürüne göre ise Bilkent Holding'in CEO'su. Holding'in yüzde 99'unun üniversiteye ait olduğu düşünüldüğünde son derece kilit bir noktada. Prof. Dr. Abdullah Atalar, var gücüyle Bilkent Üniversitesi'nin gelirlerini artırabilmek için Bilkent Holding'i büyütmeye çalışıyor. Kendisiyle "küçük Amerika" olarak da tanımlanan Bilkent kompleksinin içindeki holding binasında buluştuk. Mütevazı ofis binasına paralellik gösteren kimliğiyle tüm sorularımıza yanıt verdi. 30 bin çalışanı, 2011 sonu itibariyle 2 milyar TL cirosu olan holdingi "beş kuruş" para almadan yöneten Abdullah Atalar ile holdingin bugününü ve yarınını konuşurken "Her şey üniversite için" sloganını ağzından hiç düşürmedi:

Capital: Bilkent Holding ve üniversite arasında nasıl bir ilişki var. Gelirlerin ne kadarı üniversiteye aktarılıyor?
- Türkiye'de ve dünyada benzeri olmayan bir yapımız var. Amerika'daki vakıf üniversitelerinin yapısına benziyor. İhsan Doğramacı, bu modeli Amerika'ya gittiğinde keşfetmiş ve aklına koymuş.~
Bu sistem Türkiye'de ilk kez bizimle birlikte ortaya çıktı. Aslında eski bir Anadolu geleneği olduğu söylenebilir. Selçuklular zamanında medresenin yanına han-hamam yapılıyordu. Han ve hamam para kazanıyor, oradan gelen paralar da medreseye aktarılıyordu. Şimdi bu eski Anadolu geleneğini biz Bilkent'te uyguluyoruz. Bilkent Holding'in yüzde 99,9'u üniversiteye ait. Geri kalan yüzde 0,1'i de vakıflara. Bilkent Holding'in sahibi üniversite. Bilkent Holding'in altında 25 tane şirket ve bu şirketlerin iştirakleri var. Üniversite dolaylı olarak bütün bunların sahibi durumunda. Üniversitede kendi kendi yenileyerek devam eden bir yapıya sahip... Düzenli olarak dünya sıralamasında üst sıralara çıkıyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de gelir kaynağı. Sadece öğrencilerden gelirle üniversite dönmüyor. 13 bin öğrencimiz var. 4 bin tanesi burslu. Geçen yıl aldığımız öğrencilerin yarıdan fazlası burslu. Bunu daha da artırmak istiyoruz.  Her vakıf üniversitesinin bir garantör üniversitesi var. Bilkent'in garantör üniversitesi de Hacettepe. Bilkent'in ekonomik olarak çökmesi gibi bir risk söz konusu olursa Hacettepe'nin buradaki sistemi yürütmesi gerekiyor.

Bilkent Holding'in yeni dönem stratejisi
1- Bilkent Holding'in yüzde 99,9'u Bilkent Üniversitesi'ne ait. Üniversiteye uzun dönem gelir getirecek işler lazım.
2- Ulaşım, girdiğimiz alanlara yakın bir alan. İDO'yu da TAV gibi dünyaya açılan bir şirket yapmak istiyoruz.
3- Tepe Home'un gidişinden memnunuz. Bu işimizi gelişerek devam ettireceğiz.
4- TAV'ın 18'ini sattık, yüzde 8 hissesini elimizde tutuyoruz... Risklerimizi azaltınca yeni işlere girmek için elimiz güçlendi.
5- Önümüzde birçok olanak var. Bunların kararlarını önümüzdeki yıllarda vereceğiz. İlk sırada özel güvenlik işi var.
6- Turizmde sadece Bilkent Oteli'miz var, fakat yeni oteller açmayı düşünmüyoruz.
7- Sağlıklı yaşam merkezleri işinde Sports International'la sektörün en büyüğüyüz. İmkan buldukça şubelerimizi çoğaltacağız.
8- Yiyecek içecek sektöründe önemli bir yere sahibiz ve büyümeye devam edeceğiz.
9- Otoyol ve köprü ihaleleri ile ilgileniyoruz. Ancak bilmediğimiz konulara gözü kapalı girmemiz mümkün değil.
10- Milli Piyango'nun özelleştirme ihalesinde, şartname ortaya çıktığında inceleyip değerlendireceğiz ve sonra karar vereceğiz.

"Rektör olarak buradayım. CEO olarak ücret almıyorum"
Capital: Diğer büyük kurumların CEO'larıyla kıyasladığınızda sizin ne gibi farklarınız var?
- Benim rektörlük görevim olduğu için tam zamanlı bir CEO gibi görev yapmıyorum. Buradaki yapı içinde profesyonel yöneticiler, önerileri, ilişkileri, çalışmaları bana getiriyor. Ben bunları değerlendiriyorum. İşin başında kendim olmuyorum. Holding, bütün şirketlerin altında toplandığı bir yapı... Ben burada CEO olarak ücret almıyorum. Üniversitenin rektörü olarak buradayım. Onun kararlarında önemli etkim var. Vaktimin yüzde 40'ını holdinge, yüzde 60'ını üniversiteye ayırdığımı söyleyebilirim. Ama öyle durumlar oluyor ki günlerce holding işleriyle uğraşıyorum. Örneğin geçen hafta TAV'ın satış kararları içindeydim.

Capital: Rektörlüğü bırakınca holdinge mi yöneleceksiniz?
- O bundan 6-7 yıl sonra konuşacağımız bir konu.~

Capital: İş prensipleriniz nelerdir?
- En önemli prensip etik olmak. İş hayatındaki etik kurallara sonuna kadar bağlı kalmak lazım. Riskli işlere girmemek lazım. İşi çok iyi tanımlayıp üniversitenin gelir kaynaklarını riske atacak işlere girmememiz gerekiyor. Yenilikçiyiz, cesaretliyiz fakat hesaplı hareket ediyoruz. Çok değişik yerlerde, çok değişik ülkelerde işlere giriyoruz.

Capital: Kriz olması ihtimaline karşı aldığınız önlemler var mı?
- Böyle bir durum şimdiye kadar gerçekleşmedi. Öyle bir senaryonun gerçekleşmesi ihtimalinin en düşük olduğu üniversite, Bilkent. Böyle bir senaryoyu düşünmek bile istemiyorum. Böyle kötü senaryolar olmaması için her türlü tedbirleri alıyoruz ve çalışıyoruz. Bizim üniversitenin finansal durumu gayet sağlam. Üniversitenin hiçbir borcu yok. Daha da sağlamlaştırmak için çalışıyoruz.

Capital: Buradaki yapı içindeki statükoyu anlatır mısınız?
- Ben Bilkent Holding'in başkan yardımcısıyım. Mütevelli heyeti başkanlığını ise Ali Doğramacı yürütüyor. Üniversitede rektörlük, önemli bir görev. Akademisyenlerle ve öğrencilerle ilişkiler, üniversitenin geleceğinin belirlenmesi gibi görevlerim var. Holdingin günlük işleriyle birebir ilgilenmiyorum. Şirketlerin kendi profesyonel yöneticileri var. Bu yöneticilerin atanması, denetlenmesi, finansal kaynağın holdinge kazandırılması gibi görevler yürütüyorum. Çok büyük yatırımlarda karar noktasında söz sahibiyim.

Capital: Bilkent Holding olarak yanıldığınız ya da hata yaptığınız iş oldu mu?
- Oldu. Yaptığımız işlerin Bilkent Holding'i riske atacak işler olmaması gerekiyor. Örneğin, Botaş'ın boru hattı ihalesinde biz de vardık. Büyük kısmını da biz yaptık. İşin zamanında teslim edilmesi için çok çalıştık, fakat o işten zarar ettik. Hoca Bey'in de talimatı vardı. Hem Azerbaycan, hem Türkiye için önemli bir iş olarak görüyordu.

Capital: Turizm sektöründe ilk günkü ivmeniz yok. Neden?
- Turizm, Türkiye'de çok gelişen bir sektör. Önemli bir miktarda cari açığının kapatılmasına ve ülke kalkınmasına yardımcı olan, ülkenin tanıtılmasına hizmet eden bir sektör. Rekabet çok yüksek. Biz otelcilik kısmında başarılı olamadık. Kemer'de bir otelimiz vardı, oradan ayrıldık. Şimdi sadece Bilkent Oteli'miz var. Başarıyla devam ettiriyoruz, fakat yeni oteller yapmayacağız. Bunun yanı sıra yiyecek içecek sektöründe önemli bir yere sahibiz. O işlerde büyümeye devam ediyoruz. Bizim tarihimize baktığınızda birinci, lider durumda olduğumuz alanlarda başarı kazanmışız. Spor ve sağlıklı yaşam merkezleri sektöründe Sports International'la sektörün en büyüğüyüz. İstanbul, İzmir, Ankara ve Mersin'de şubelerimiz var. İmkan buldukça çoğalacağız.

Capital: İDO'nun (İstanbul Deniz Otobüsleri) iştiraki olmak hangi fikirden doğdu?
- Ulaşım, bizim girdiğimiz alanlara yakın bir alan. Özelleştirme konusunda da başarılı olduk. Elimizde TAV gibi bir örnek var. İDO'yu da TAV gibi dünyaya açılan bir şirket yapmak istiyoruz.~
 TAV Türkiye'nin sesini, Türk bayrağını civar ülkelere götüren ilk şirket. Havaalanı ülkenin giriş ve çıkış kapısı. Türkiye'nin diğer ülkelere açılması konusunda önemli bir özelliği var. TAV, Avrupalı ve Uzakdoğulu rakiplerine göre daha atak. Avrupalı rakiplerimiz TAV'ın girmiş olduğu bölgelerde çok başarılı olamıyor. Gürcistan, Makedonya, Tunus ve Medine'de havaalanlarımız var. Onlar bu ülkelerde riskleri daha yüksek görüyor. Türkiye uzun süredir riskli ortamlarda yaşadı. Uzun yıllar enflasyonun yüzde 70 olduğu dönemlerde yaşadık. Bu dönemlerden geçmiş bir insan altyapımız var. Kriz yönetmeyi biliyoruz. Başka ülkelerde ben yüzde 70 rakamını söyleyince şaşırıyorlar. "70 mi, 17 mi" diye soruyorlar. Tüm iş kararları, ihaleler böyle ortamlarda gerçekleşti. Bu ortamlara alışmış, başarı kazanmış insanların oluşturduğu altyapı çok önemli. TAV bu altyapı ile bu hale geldi. Bu da Türk insanının başarısıdır.

"Bilkent Vakfı'nın ilköğretim okulları artacak mı?"

Capital: Gelecekte Bilkent'in ilk ve orta öğrenimde TED (Türkiye Eğitim Derneği) benzeri bir eğitim kurumu kurması söz konusu olabilir mi?
- TED Türkiye'de çok yerde okulu olan bir kuruluş. Bilkent Üniversitesi İhsan Doğramacı Vakfı okulları iki tane Ankara'da, bir tane Erzurum'da ve bir tane de doğduğu kent Erbil'de var. Bu noktada onlardan ayrılıyoruz. İhsan Hoca'nın yaptığı büyük atılımlar var. Erzurum'da okulumuz var. En üst düzey eğitim veren okullardan biri. Ayrıca bu okuldaki öğrencilerinin yüzde 95'i burslu. Çok üst düzeyde eğitim veriyoruz. Bu öğrencilerin nerelere geleceğini ve Türkiye'yi nerelere getireceğini düşünebilirsiniz. Eğitime iş olarak değil, sosyal sorumluluk olarak yaklaşıyoruz.

Capital: Son satış işlemiyle ne kadarlık TAV hissesi sattınız ve elinizde ne kadar kaldı? Gelen nakit ile hangi yeni işlere girmek istiyorsunuz?
- TAV'ın 18'ini sattık, yüzde 8'i kaldı. Risklerimizi azaltmış olduk. Risklerimizi azaltınca yeni işlere girmek için elimiz güçlendi. Önümüzde birçok olanak var. Bunların kararlarını önümüzdeki yıllarda vereceğiz. Özelleştirme, otoyol ihaleleri, Milli Piyango ihalesi gibi konularda özelleştirme girişimlerimiz var. Özel güvenlik işlerinde gelişmek istiyoruz.

Capital: Buradan gelen parayla Bilkent Holding'de ya da Tepe'de takviye veya değişim olacak mı?
- Şirketlerimizin her biri kendini geliştirmeye çalışıyor. Tepe İnşaat'ın yurtdışında da işleri var. Yurtiçinde yatırım işleri var. Onların hepsinde başarılı oldular. Düzgün kararlar verince başarılı oluyoruz.

Capital: Tepe Home, Tepe İnşaat ve TAV birbirini destekleyen şirketler mi?
- Bir şirketimiz ev yapıyor, bir başka şirketimiz o evin dekorasyonu için gerekli aksesuarı satıyor. Türkiye'nin dört bir tarafına yayma gayreti içindeyiz. Tepe Home, gelişerek devam edecek.

Capital: İDO'nun halka arzı için takvim belli mi?
- Öyle bir takvim oluşturmadık. Üç ortaklıyız. Onlarla beraber karar veriyoruz. Şirketler de bu şekilde gelişti. İDO'nun ne kadarını halka arz edeceğimiz konusunda bir karar yok. Şu an İDO'nun gelişmesi için çalışıyoruz.~

Capital: Akfen ile birlikte yeni alanlara girmeyi planlıyor musunuz?
- İyi bir ortaklığımız oldu. Bundan sonra da benzer projelere ortak girebiliriz.

Capital: Takip ettiğimiz ihaleler var mı?
- Otoyol ve köprü ihaleleri ile ilgileniyoruz. Özellikle de özelleştirmedeki yeni fırsatları kovalıyoruz. Bilmediğimiz konulara gözü kapalı girmemiz mümkün değil.

Capital: Milli Piyango'da hedefleriniz neler?
- İhale şartnamesi ortaya çıktığında bunlar konuşulabilir. Şartlar çok değişken olabilir. Milli Piyango, ilginç gelişiyor. Üniversiteye uzun dönem gelir getirecek işler lazım. Bize uzun dönemde çok para getirmesi önemli. Özelleştirmelerde yatırım miktarı büyük oluyor. İlk 5-10 yıl para getirmiyor. Üniversitenin desteklediği bir kuruluş olarak uzun vadeli konularda yatırım yapabiliyoruz.

Capital: Bilkent Holding'in geleceğe yönelik ciro hedefi nedir?
- 2010 yılında 1,6 milyar TL olan ciromuzu geçen yıl 1,8 milyar TL'ye çıkardık. 2012'de 2.2 milyar TL, 2013'te ise 2,5 milyar TL'yi hedefliyoruz.

ERDAL IPEKEŞEN
eipekesen@doganburda.com