Yurt dışında büyüyeceğiz

TÜPRAŞ 2017’DE CİROSUNU 34,8 MİLYARDAN 53,9 MİLYAR TL’YE taşıdı. Yüzde 55 ciro büyümesi gerçekleştirdi. 2017’in rafinericilik sektörü ve kendileri açısından oldukça iyi bir yıl olduğunu belirten Tüpraş Genel Müdürü İbrahim Yelmenoğlu, 2018’in ise geçen yılı yakalayamayacağı kanısında. Yelmenoğlu, bu yıl içinde Londra’da ofis açacaklarını ve uluslararası alanda daha fazla büyümeyi hedeflediklerini söylüyor. “Gündemimizde yeni yatırım projeleri var” diyen Yelmenoğlu, 2017’de 180 milyon dolar yatırım yaptıklarını, bu yıl da yapacaklarını yatırım tutarının 240 milyon dolar civarında olacağını belirtiyor. Yelmenoğlu, 2015’te hayata geçirdikleri 3,1 milyar dolarlık fuel oil dönüşüm projesine benzer büyük bir yatırımın da ajandasında olduğunu anlatıyor. Pek çok büyük proje üzerinde çalıştıklarını söyleyen Yelmenoğlu, Trump’ın İran yaptırımına karşı önümüzdeki dönemde Amerikan petrolünü bile ithal edebileceklerini belirtiyor. Tüpraş’ta 3 yılını dolduran İbrahim Yelmenoğlu ile şartların hızla değiştiği rafineri pazarında yeni döneme nasıl hazırladıklarını, yeni yatırımlarını konuştuk: 

 2017’yi nasıl geçirdiniz? 

 Geçen yıl finansal neticeler açısından gerçekten çok iyi bir yıldı. Ancak bu durum bizim operasyonel rakamlarımızın iyi olmasının yanında geçen yıl rafinericilik sektörü açısından da oldukça iyi bir yıl olmasından kaynaklandı. 

 Sektördeki bu iyileşmeyi bekliyor muydunuz? 

 Evet, bekliyorduk. 2016, özellikle rafinericilik tarihi açısından kötü bir dönemdi. Ancak bu trendin dönmesi gerekiyordu çünkü rafinericilik sezonsal ve konjonktürel olarak değişen bir iş. Bazı yıllar iyi, bazı yıllar kötü olması normal. 2016 tarihi kötü yıllardan bir tanesiydi. Global ekonominin düzelmesi ve yüksek stok seviyelerinin tekrar normal seviyelerine gelmesiyle rafineri kârlılıkları da düzeldi. Böylelikle 2017 tarihi olmasa bile oldukça iyi bir yıldı. Ayrıca Akdeniz rafineri marjı 2017’de 2016’ya kıyasla oldukça iyiydi. 

Marj ne oldu? 

 2016’da 4 dolar olan Akdeniz rafineri marjı 2017’de 5,3 dolara çıktı. Aynı bölgede faaliyette bulunduğumuz için bizim rakamlarımız da bölgesel marjlara paralel gelişme gösterdi. 

 Geçen yıl başka hangi açılardan iyi geçti? 

 Operasyonel olarak da 2017’de oldukça iyiydik. Geçen yıl, dönüşüm ünitelerimizde önemli ve uzun süreli planlı ve plansız duruşumuz yoktu. Bu nedenle kapasite kullanımımız tamdı. Dolayısıyla 2017 hem operasyonel olarak iyi bir yıl geçirmiş olmamız hem de rafinericilik sektörü açısından kâr marjlarının oldukça iyi bir yıl olması nedeniyle iyi finansal neticelere ulaştığımız bir yıl oldu. 

 2018 için beklentiniz nedir? 

 Rafinericilik sektörü 2018’e çok iyi başlamadı. Bu durum bizim ilk çeyrek finansal neticelerimize de yansıdı. 

 Neden iyi başlamadı? 

 Bu durum hem rafinericilik sektörünün yıla kötü bir başlangıç yapmasından hem de bizim bazı önemli bakım duruşlarımızın 2018’in ilk çeyreğinde gerçekleştirilmesinden kaynaklandı. 2018’de bu açıdan bir yoğunlaşma oldu. Ancak planlı bakım duruşlarımızı tamamladık. Ayrıca Akdeniz Rafineri marjlarında da yüksek sezon olmasının getirdiği etkiyle toparlanma başladı. 

 Toparlanma etkili olur mu? 2018’i 2017’deki gibi iyi neticelerle kapatır mısınız? 

 2017’ye göre bu yıl rafinericilik açısından çok iyi bir yıl değil. İlk çeyrek itibarıyla bu yılki Akdeniz Rafineri marjları geçen yılın bir dolar altında. Ancak şu anda Akdeniz rafineri marjları açısından oldukça iyi bir dönem yaşıyoruz. 

 2018 rakamları 2017’nin aşağısında mı olur? 

 Ticaret savaşları ve FED kararları global ekonomide özellikle gelişmekte olan piyasalarda bir miktar daha zayıflamaya yol açması 2018 yılı sonuçlarının da etkilenmesine neden olacak. 

 Trump’ın İran yaptırımları var. İran’la ilgili yaptırım bekliyor muydunuz? 

 Bu yaptırımlar çok uzun süredir konuşuluyordu. Obama yönetiminden Trump yönetimine geçtikten sonra Trump’ın pek çok söyleminden biri de İran yaptırımlarının tekrar hayata geçirileceği ve anlaşmaların bozulacağıydı. O nedenle çok sürpriz olmadı diyebilirim. 

Yaptırımlar sizi ne kadar etkiler?

 Rafinericilik uluslararası bir iş&hellipBugün İran’dan hiçbir şekilde ham petrol alınamazsa bu sadece bizi etkileyen bir durum olmaz. Bölgedeki rafinerilerin tamamı hatta Uzakdoğu da bundan etkilenir. Çünkü, Çin, İran petrolünün en önemli alıcısı durumunda. Dolayısıyla bu gelişme sadece bizi değil, dünyada rafinericilik sektörünü etkiler.

~

 İran yaptırımlarına karşı nasıl hazırlık yapıyorsunuz? 

 2011’de de benzer yaptırım süreçlerinden geçtik. Biz sadece tek kaynaktan ham petrol alan ve boru hattıyla İran’a bağlı olan bir şirket değiliz. Elbette etkilenmemiz kaçınılmaz olur, bu etkiyi en aza indirecek önlemleri alacak imkanlara ve tecrübeye sahibiz. 

 İran olmazsa hangi alternatifler öne çıkar? 

 Geçen yıl 14 farklı ülkeden 25 farklı türde ham petrol ithal etmişiz. Bunun içinde Kolombiya ve Kanada bile var. Ayrıca Amerika ham petrolünü sürekli takip ediyoruz. Türkiye’ye getirmek ekonomik olursa Amerikan petrolünü bile ithal edebiliriz. 

 Tüpraş’taki 3’üncü yılınızda gündeminizde hangi konular var? 

 Zamanımın üçte birini emniyetle ilgili konulara ayırıyorum. Düzenli olarak emniyet ve operasyonel konulara ilişkin  toplantılar gerçekleştiriyoruz. 2018’de en fazla önem verdiğimiz konular ise dijital dönüşüm ve girişimcilik oldu. Pek çok yeni yatırım fikrimiz var. Yeni yatırım fikirlerine ciddi biçimde zaman ayırıyorum. 

Yeni yatırım fikirleri neler?

 Geçen yıl önemli kararları almamızı sağlayan bir yıl oldu. Güçlü finansal neticeler de yatırım planlarını gözden geçirmemiz konusunda oldukça destek oldu. Eğer 2017’de güçlü finansal neticeler elde edemeseydik yaptığımız fizibitelerde bu kadar rahat olamazdık. Hala üzerinde çalıştığımız yatırım projelerimiz var. Bu yatırım projelerimizi de hayata geçirmek için gerekli adımları atıyoruz. 

 Bu yıl, ne kadar yatırım yapacaksınız? 

 2017’deki yatırım tutarımız 180 milyon dolar civarında. 2018 için planladığımız yatırım tutarı ise yaklaşık 240 milyon dolar. 

 Yatırım tutarındaki artış, önümüzdeki dönemde yatırımların artacağı anlamına mı geliyor? 

 2015’te hayata geçirdiğimiz fuel oil dönüşüm projesi 3,1 milyar dolara mal oldu. Tek seferde yapılan en büyük özel sektör yatırımıydı. Buna benzer büyük yatırımlarla ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Pek çok proje üzerinde çalışıyoruz. 

Bu büyük yatırımlar hangi alanlarda olabilir?

 2020’de rafinericilik sektörünü çok yakından ilgilendiren denizcilik yakıtlarıyla ilgili bir spesifikasyon değişimi olacak. Şu an, denizcilik yakıtı olarak 35 bin ppm kükürt içeren fuel oil kullanılabiliyor. 1 Ocak 2020’den itibaren bu oran 5 bin ppm’e düşecek. Rafinerilerin pek çoğu fuel oil dönüşüm anlamında 2020’ye hazır değil. Oysa biz yeni fuel oil dönüşüm ünitemizle 2020’ye en hazır rafinerilerden biri durumundayız. Ama hala fuel oil üretimimiz mevcut. Önümüzdeki dönemde bunu da dönüştürmeye yönelik yeni dönüşüm ünitesi yatırımımız olabilir. Böylelikle fuel oil üretimini tümden sıfırlayacak bir yatırım yapmış olabiliriz. En önemli yatırım alternatiflerimizden biri bu. 

 Başka ne planlarınız var? 

 Petrokimya bütün rafinerilerin takip ettiği ve ilgilendiği bir alan. Biz de petrokimya yatırımlarıyla ilgileniyoruz. Bu yatırımlar oldukça yüksek tutarlı yatırımlar. Hem de süre olarak bugün düğmeye basıp yapacağım dediğinizde 6-7 yıl alan yatırımlar. Biz de geniş perspektifte bu yatırımların üzerinde çalışıyoruz. 

 Yurt dışı yatırım düşünüyor musunuz? 

 Geçen yıl yaptığımız ihracat miktarı 5,8 milyon ton. 2,8 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. Uluslararası bir iş yapıyoruz. Ancak önümüzdeki dönemde uluslararası alanda daha fazla görünür olmak ve büyümek için yurt dışında ofis açma niyetindeyiz. Bu yıl içinde, Londra’da ofis açmayı planlıyoruz. 

Londra’da olmak size ne sağlayacak?

Dünyada akaryakıt ve ham petrol ticareti belli merkezlerde yapılıyor. Londra, Cenevre ve Singapur bu merkezler arasında. Eğer bu merkezlerdeyseniz pazara yakın olmanın verdiği avantajla traderların kullandığı birtakım alım satım avantajlarını ya da daha fazla pazarlama imkanlarını sağlamış oluyorsunuz.Biz de yurt dışında ofis açarak daha fazla artı değer yaratabileceğimizi düşünüyoruz. Bu sayede hem müşteri hem kaynak çeşitliliğini yakından takip edebileceğiz. 

 Eylül ayında Star rafinerisi açılacak. Bu gelişme sizi nasıl etkileyecek? 

 Bugüne kadar Türkiye’deki tek rafineri şirketiydik. Hala da öyleyiz. Star rafinerisi bu yılın sonunda devreye alınacak. Ancak rafinericilik uluslararası bir iş. İzmir’de yanımızda yeni rafineri olmasıyla Yunanistan’da yeni bir rafineri açılması arasında bize olan rekabet etkisi açısından hiçbir fark yok. 

 Neden? 

 Sadece Karadeniz ve Akdeniz’de bizim bölgemizi ilgilendiren 71 rafineri var. Yani, halihazırda 71 rafineriyle rekabet halindeyiz. Ayrıca vergilendirme sisteminden kaynaklanan adil olmayan ithalat koşullarıyla rekabet halindeyiz. Star rafinerisinin gelmesi tabii ki Ege bölgesinde üretimsatış dengesini değiştirecektir, ancak biz de lojistik altyapımızı güçlendiriyoruz. 4 farklı bölgede rafinerimizin olmasının ve lojistik altyapımızı güçlendirmemizin bizi rekabette öne çıkaracağını düşünüyoruz. 

Lojistik altyapısını nasıl güçlendirdiniz?

 Toplam gemi taşıma kapasitemizi 2016’dan 2017’ye geçerken 2 katına çıkardık. Denizcilik şirketimiz Ditaş her yıl bizim için 20 milyon tonun üzerinde taşıma yapıyor. Ayrıca Körfez Ulaştırma adında Türkiye’nin ilk özel demiryolu taşıma şirketini kurduk. Lisansımızı aldık şu anda fiilen çalışıyoruz. Şu anda bir takım altyapı sorunları nedeniyle istediğimiz verimlilikte değil. Ancak Devlet Demiryolları’nın altyapı sorunları çözüldüğünde ve hatlar yapıldığında demiryolu taşımacılığı istediğimiz seviyeye ulaşacak. 

 Lojistikte hedefiniz ne? 

 Amacımız artık rafinelerimiz arasında çok zorunlu olmayan kara taşımacılığını sıfırlamak. Tüm lojistiğimizi deniz ve demiryoluyla sağlamak. 

Lojistik altyapısını güçlendirmek için ne kadar yatırım yaptınız?

 Şu anda lokomotif alım aşamasındayız. 2006’dan beri vagon alımı yapıyoruz. 500 civarında vagonumuz var. Devlet Demiryolları’ndan vagon da kiralıyoruz. Şu anda lokomotif siparişlerimizi verdik. İlk etapta 5 tane alacağız. İkinci etap için de ihaledeyiz. Yeni lokomotifler alacağız. Kendi öz malımızla taşımacılık yapmamız önemli tasarruf sağlayacak. Ayrıca, operasyonel planlama açısından da rahatlama getirecek.