Aynı Çalışanla Daha Fazla İş!

Son 200 yıldır teknoloji kullanımı arttıkça işgücü maliyetlerinden ciddi oranda tasarruf ediliyor. Çalışan başına ciro rakamları verimlilikteki değişimi gösteren en önemli veri. Türkiye’de son 7 yıldır kişi başına ve saat başına verimlilik her yıl arttı. Bu yükselişte teknolojiye yapılan yatırımın, çalışanlara verilen eğitimlerin ve iş süreçlerinin değiştirilmesinin payı önemli oldu. Goldaş, THY, Türkiye İş Bankası, Index Grup, Metro Cash&Carry, Horoz Lojistik, Yeşim Tekstil ve Banvit gibi şirketler teknoloji yatırım yaparak verimliliklerini artıran şirketlerden. Bu şirketler arasında çalışan başına düşen ciroyu son 5 yılda 2’ye hatta 3’e hatta 5’e katlayanlar bile var.

“2000 yılında 220 çalışanımız ve 94 milyon YTL satışımız vardı. 2005 yılında ise 403 çalışanla 2,3 milyar YTL satış gerçekleştirdik. 2000 yılında 11 ton olan üretimimizi ise 2005 yılında 22,7 tona çıkardık. Bu gelişimde teknolojiye yaptığımız yatırımın payı çok büyük.” Bu sözler, Goldaş Genel Müdürü Sedat Yalınkaya’ya ait. 2005 yılında rekor bir ciro gerçekleştiren Goldaş, Türkiye’nin en hızlı büyüyen şirketleri arasında yer alıyor. Yalınkaya’ya göre bu büyümenin temelinde teknolojiye ve eğitime yapılan yatırımlar ve verimlilik artışında yakalanan başarı var.

Türkiye, 2001 krizinden sonra ekonomik toparlanmayı farklı boyutlarda yaşadı. Bunlardan biri de verimlilikteki artış oldu. İmalat sanayi verimlilik endeksine bakıldığında, Türkiye’de verimlilik oranının 2001-2005 yılları arasında her yıl 8-10 puan arttığı görülüyor. Bir anlamda aynı sayıda çalışanla daha çok üretimin yapıldığı bir dönem başladı.

Bu trendin arkasında 5 yıl önce yaşanan kriz sonrasında şirketlerin aldığı önlemler var. Şirketler, krize önlem olarak daha verimli üretime yöneldiler. Ekonomik büyümeye rağmen istihdamın istenilen düzeyde artmamasının nedenlerinden biri de bu yaşanan bu verimlilik artışı oldu.

Verimlilik artışı geçen yıl da devam etti. 2005’te bir önceki yılın aynı dönemine göre çalışan kişi başına üretimde verimlilik yüzde 5,6 ve çalışılan saat başı verimlilik de yüzde 6 arttı. Bu artışta teknolojiye yapılan yatırımın, çalışanlara verilen eğitimlerin ve iş süreçlerinin değiştirilmesinin payı önemli oldu. Teknolojiye yatırım yapıp kazandığını açıklayanlar arasında Goldaş, THY, Index Grup, Metro Cash&Carry, Horoz Lojistik, Türkiyeİş Bankası,Yeşim Tekstil ve Banvit gibi büyük şirketler var. Teknolojiye yatırım yaparak verimliliklerini artıran bu şirketler arasında aynı çalışanla cirosunu 2’ye hatta 10’a katlayan şirketler de bulunuyor.

Aynı çalışanla daha fazla üretim
Teknolojinin iş yaşamına sağladığı en büyük avantajlar, hız, yönetimde kolaylık ve beraberinde gelen verimlilik. Bugün rekabetçi bir oyuncu olmaya giden yol, büyük ölçüde verimli çalışmaktan geçiyor. “Verimlilik” denildiğinde ise şunlar anlaşılıyor: İşi daha az maliyetle yapmak, daha hızlı yapmak, daha kolay yapmak, daha iyi yönetmek ve doğru kararlar almak. Verimlilik için yararlanılan en önemli parametre ise teknoloji. Yazılım, donanım, üretim ve internet teknolojileri yapılan işte öne geçmek ve rekabetçi olmak için sürekli bir değişim geçiriyor. Bu değişime ayak uyduran şirketlerse başarıyı yakalıyor. Başarı kimi zaman aynı çalışanla daha fazla üretim yapmak anlamına geliyor kimi zamansa ciroyu 5 yılda 24’e katlamak.
Ernst&Young’ın düzenlediği yarışmada Türkiye’de yılın girişimcisi seçilerek yurtdışında Türk girişimciliğini temsil eden Goldaş 2001 yılndan 2005 sonuna kadar rekor bir büyüme gerçekleştirdi. 5 yılda Goldaş’ın cirosu tam 24 kat arttı. Peki bu büyüme nasıl gerçekleşti?

Goldaş, 5 yılda 24 kat büyüdü
Geçtiğimiz 5 yılda Goldaş’ın teknolojiye yaptığı yatırım10 milyon doları buldu. Türkiye’de altın sektörünün ilk Ar-Ge laboratuarını oluşturan şirket, teknolojisini dünya standartlarının üzerine çıkardı. Goldaş Genel Müdürü Sedat Yalınkaya, üretimde verimliliği artırmak için teknolojiye yatırım yapmaya ve iş süreçlerini buna göre düzenlemeye devam ettiklerini söylüyor. Bunun yanında fabrika çalışanlarına yönelik verdikleri “sürekli iyiye doğru değişim” anlamına gelen “Kaizen” eğitimleriyle de üretim sürecinde değer artışı sağlanıyor. Verimliliğin en önemli göstergelerinden biri olan çalışan başına ciro 2000 yılında 427 bin YTL düzeyinde idi. İşte değişimin temelleri de bu tarihten sonra atıldı, krizle birlikte genişledi. Değişimle birlikte 2001’de çalışan başı ciro 1 milyon YTL olarak gerçekleşti.

Bu verimlilik hız kesmedi ve 2005 yılında 5 milyon 700 bin YTL’ye ulaştı. Yani 2000-2005 arasında şirketin çalışan başına cirosu 13 kattan fazla attı.

Ayrıca Yalınkaya, performans artırılması ve iş süreçlerinin hızlandırılması için de önlemler almaya devam ettiklerini, teknolojiye yatırımı süreklilik olarak gördüklerini açıklıyor.

Yeşim de verim yüzde 100 arttı
Teknolojiye yatırım yaparak verimliliğini artıran bir diğer şirket ise tekstil sektörünün en büyük kuruluşlarından Yeşim Tekstil… Şirketin genel müdürü Şenol Şankaya, son 5 yılda bilgi teknolojilerine 35,5 milyon dolar yatırım yaptıklarını söylüyor. Bu yatırımlar sonunda ciro ve çalışan başına üretimlerinin yükseldiğini anlatıyor.

Yeşim Tekstil’in çalışan sayısı son 5 yılda, 4 bin 440 kişiden 3 bin 750 kişiye geriledi. 2001 yılında çalışan başı cironun 44 bin 224 YTL olduğu Yeşim Tekstil’de bu rakam 2005 yılında 92 bin 604 YTL’ye yükseldi. Bir anlamda 5 yılda çalışan verimliliği yüzde 100 rakamını da aştı.

Şankaya, çalışan başı verimliliği artırmak için, özellikle üretim ve lojistikte BT yatırımlarına ağırlık verdiklerini, çalışanlara yönelik ise mesleki eğitim programı düzenlediklerini söylüyor. Şankaya değerlendirmesine şöyle devam ediyor:

“Ayrıca, son 3 yıldan beri iş süreçlerimizi sürekli gözden geçirerek iyileştirmeye çalıştık. Bu yıl şubat ayında yalın üretim konusunda da çalışmalara başladık. Bu sistemle iş süreçlerimizi tekrar gözden geçiriyoruz. Bu çalışmaların sonuçlarını da önümüzdeki yıldan itibaren almaya başlayacağız.”

Index’in hedefi 3 milyon dolar
Teknoloji yatırımının değerini en iyi bilenler ise kuşkusuz yine teknoloji şirketleri. 2002 yılında halka açılan Index Grup, 2002’deki 1 milyon 357 bin 419 YTL olan çalışan başı ciro rakamını 2005 yılında 2 milyon 381 bin 976 YTL’ye çıkardı. Yani 4 yıllık süreç sonunda çalışan verimliliği yüzde 75 arttı. Index Grup Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, “Teknoloji satışı, pazarlaması ve dağıtımıyla uğraştığımız için teknolojiye yapılan her yatırımın, aynı zamanda bizim işimize yapılan bir yatırım olduğunu düşünüyoruz” diyor. Dünya genelinde, teknoloji distribütörü şirketlerin karlılık ve ciro anlamında çok önemli düzeylere eriştiğini ifade eden Bilecik, hedeflerinin konsolide cirolarını 700 milyon dolara yükseltmek olduğunu söylüyor ve ekliyor:

“En önemli hedefimiz, Index Grup’ta çalışan başına ciroyu da 3 milyon doların üzerine çıkarmaktır.”

Teknoloji ve insan kaynağına yapılan yatırım sonrası Index Grup’un son 3 yıllık gelişimi ise şöyle seyretti: 2003 yılında Index 482 milyon 778 bin YTL ciroya ve 4 milyon 680 bin YTL net kara ulaştı. 2004 yılında bu rakamlar sırasıyla 615 milyon 917 bin YTL ciro ve 8 milyon YTL net kâra çıktı. 2005’te ise grup cirosu 755 milyon 649 bin YTL oldu. Bilecik, bu artışları sağlarken, son 5 yıl içinde yaptıkları yatırımlarda da tamamen teknoloji yatırımlarına odaklandıklarını söylüyor. Bilecik’in çalışan başı ciro hedefi ise 3 milyon dolar.

Horoz, 5 yılda yüzde 50 büyüdü
Horoz Lojistik, 2003 yılında bireysel kargoculuk yapan şirketini sattı. Bu kararın ardından kurumsal lojistiğe yoğunlaştı. Teknoloji yatırımları da bu karar sonrasında hızlandı. O günden bugüne kadar Horoz Lojistik’te cirolarda ve karlılıkta sürekli artış yakalandı.

Horoz Lojistik, 2001 yılında 100 milyon 879 bin 351 YTL olan cirosunu her yıl artırarak 2005 yılında 184 milyon 798 bin 133 YTL’ye çıkardı. 5 yılda cirosunu yüzde 80’den fazla artıran şirkette çalışan başı ciroda da büyüme yüzde 75’ye yaklaştı. 2001 yılında 89 bin 830 YTL olan çalışan başı ciro rakamı, 2005 yılında 157 bin 124 YTL’ye yükseldi.

Horoz Lojistik yetkilileri, çalışan başına kârlılık oranlarında da yıllar bazında aynı şekilde artış gösterdiklerini belirtiyorlar. Geçtiğimiz 5 yılda yüzde 50 büyüyen Horoz Lojistik’i bu noktaya taşıyan teknoloji yatırımlarını ise şöyle anlatıyorlar:

“2005 yılında bilgi sistemleri alt yapısı yenilendi. Depo ve antrepolar son teknoloji ile donatıldı ve bu 5 yıllık toplam teknoloji yatırımının şirkete maliyeti ise 2 milyon 330 bin dolar oldu.”

Çalışan başı aktif yüzde 253 arttı
Düşen enflasyon ve daralan kar marjları son birkaç yıldır bankacılık sektörünü daha verimli çalışmaya itiyor. Bunun bir sonucu olarak da maliyet yönetimi ve çalışan verimliliği konularında her bankada çeşitli önlemler alınıyor. Bu bankalardan biri olan İş Bankası da çalışan başına verimlilikte ciddi mesafe aldı.

Türkiye İş Bankası’nın 2001 yılı sonunda 15 bin 541 olan çalışan sayısı, 2005 yılı sonunda 17 bin 111’e ulaştı. İş gücündeki bu artışa karşın, gerek bilanço ve gelir tablosu kalemleri, gerekse müşterilere sunulan hizmetler çerçevesinde elde edilen ürün sayıları bu oranın çok üzerinde arttı. İş Bankası, aynı dönemde çalışan başına düşen aktif büyüklüğü açısından yüzde 253, mevduat açısından yüzde 197, kredi açısından değerlendirildiğinde ise yüzde 376 oranında artış gerçekleştirdi.

2001 yılında çalışan başı aktif büyüklük 1 milyar 54 milyon 805 bin YTL iken, 2005 yılında bu rakam 3 milyar 732 milyon 452 YTL oldu. Hem yeni ürün geliştirmede, hem de çalışan verimliliğinde artış yaşayan buna karşın, personel giderlerinde düşüş gerçekleşti.

Banka yetkilileri, işin sırrının, “aktivite bazlı yönetim anlayışı”nda olduğunu, bu yöntemle çalışanların verimliliğini yukarı çektiklerini belirtiyorlar:
“Teknolojiden faydalanılarak süreç verimliliği artırılıyor ve yapılan her işi daha verimli yapmak için çalışılıyor. Bu çerçevede yazılım ve donanım ihtiyaçları doğrultusunda gerekli yatırımlar yapılıyor.”

Çalışan başına cirosu ikiye katlandı
Türkiye’nin en talihsiz sektörlerinden biri de beyaz et sektörü. Bu alanda faaliyet gösteren, Türkiye’nin bilinirliliği en yüksek tavuk markalarından biri olan Banvit ise teknolojiye yaptığı yatırımların dönüşünü markasına katkılarıyla alıyor. Teknoloji yatırımları Banvit için güvenilir marka olmayı da beraberinde getiriyor. Buna rağmen hem Banvit hem de sektörde yer alan diğer markalar için 2005 hiç de iyi bir yıl olmadı.

Kuş gribi krizi sektörün üretimini durdurma noktasına getirdi. Banvit son yıllarda yaşadığı krizlere rağmen 2001 yılında 167 milyon 280 bin 685 YTL olan cirosunu 2005 yılında 327 milyon 358 bin 930 YTL’ye çıkardı. Banvit’te çalışan başına ciro rakamı ise 2001 yılında 87 bin 903 YTL iken 2005 yılında 172 bin 748 YTL olarak gerçekleşti. Yani 5 yılda 2 kattan fazla arttı.

Banvit Kurumsal Gelişim ve İletişim Direktörü İlgi Görener “Entegrasyonumuzun tümüne yapılan teknoloji yatırımları toplamda bizlere ciddi tasarruflar sağlıyor. Ancak teknolojiyi sadece tasarruf amacıyla değil, kaliteyi artırma yönünde ve her alanda kontrol amacıyla da kullanıyoruz” diye konuşuyor.

Figen Alkan/Metro İnsan Kaynakları Direktörü 

Metro Cash&Carry son 5 yılda teknolojiye ve iş geliştirme süreçlerine 10 milyon Euro yatırım yaptı. Metro İnsan Kaynakları Direktörü Figen Alkan teknolojinin verimliliğe katkısına ilişkin şöyle konuşuyor:

Doğru Personel Seçilmeli “İnsan faktörünü çok daha verimli kılmak ve etkinliğini artırmak için, teknolojinin tüm nimetlerinden faydalanmak gerekiyor. Metro Cash&Carry de verimliliği artırmak için işe en doğru personeli seçerek başlıyor. Buna yönelik teknolojik altyapıyı geliştiriyor. İkinci adımda ücret yönetimi, performans ve potansiyel değerlendirme, ölçme ve geliştirme merkezleri ve eğitim sistemleri gözden geçiriliyor. Bu sistemler etkin olarak kullanılıyor. Böylelikle aynı anda birkaç görevi yapabilecek çok yönlü kişiler daha verimli hale getiriliyor.

Çalışanın Verimini Artırdık Personel etkin de olsa müşterinin hizmetine doğru sunulamayan çalışanın yeterli olmadığını gözlemledik. Bu gözlemden yola çıkarak, şu anda 3 mağazada uyguladığımız ve tüm mağazalara yaymayı planladığımız BART (Better Allocation of Resources and Time) sistemini hayata geçirdik.

BART sistemi iş yoğunluğu gün içinde farklılıklar gösteren işyerlerine, personelin çalışma saatlerini etkin şekilde düzenlenmesini sağlayan bir bilgisayar programı.

Yatırımın Geri Dönüşü Bu sistem sayesinde kasalardaki verimlilik büyük ölçüde artıyor. Tüm bu süreçlere harcanan 10 milyon Euro’nun geri dönüşünü hızlı biçimde aldığımızı söyleyebilirim. 2001’de 312 bin 962 Euro olan çalışan başı ciromuz 2005 yılı sonunda 582 bin 314 Euro’ya çıktı. Kuyruksuz kasalara kavuşulmasıyla da müşteri memnuniyeti yakaladık.”

Temel Kotil/Thy Genel Müdürü

Thy’de Personel Verimliliği

“Personel Verimliliğimiz Yüksek” Her ne kadar THY son aylarda personel yetersizliğinden dolayı uçuşlarını iptal eder duruma geldiyse de THY Genel Müdürü Temel Kotil, yüksek personel verimliliğine sahip olduklarını rakamlarla şöyle ifade ediyor:

Sadece Pc’ye 26 Milyon Ytl “2006 yılı içinde tekrar personel alımı yapacağını duyuran THY’nin yatırım planları içinde uçak sayısını artırmak ve BT yatırımları yer alıyor. THY’nin 2001-2005 yılları içinde sadece bilgisayar proje harcama tutarı 26 milyon 634 bin YTL.

Rekabet Personel Verimliliğinde Avrupa Hava Yolları Birliği 2004 yılı personel verimlilikleriyle karşılaştırıldığında rekabet ettiğimiz büyük havayollarında olduğu gibi yüksek personel verimliliğine sahibiz. Aynı şekilde 2004 yılında personel tarafından üretilen arzedilen koltuk kilometre ve arzedilen koltuk kilometre başına birim personel maliyeti kriterlerine göre de iyi bir konumdayız.

Personel Azaldı, Uçak Arttı 2001 yılında 11 bin 242 çalışan sayısına sahip olan THY, 69 uçakla faaliyet gösterirken 1 milyar 431 bin dolar ciroya sahipti. 2005 yılında ise 11 bin 121’e düşen çalışan sayısıyla uçak sayısını 83’e çıkardı. THY’nin 2005 yılı cirosu ise 2 milyar 316 milyon dolar. Son 5 yılda cirosunu toplam yüzde 61 oranında artıran THY’nın uçak yatırımları ve arz edilen koltuk miktarı da yüzde 20 arttı.

Aynı Çalışanla Daha Çok Yolcu Son 5 yılda personel başına düşen yolcu sayısının da yaklaşık yüzde 30 artarak bin 271’e ulaştı. Bununla birlikte uçak başına düşen personel sayısı 2001 yılında 163 iken 2005 yılında 134’e geriledi. Kurum personel başına üretimi artırırken büyük bir verimlilik artışı da yakalamış durumda.”

Gülin Yücel / Ibm Türk Stratejik Outsourcing Ve İş Geliştirme Yöneticisi

“Çalışanların Verimliliğini Artırıyoruz”

Yüzde 10-40 Maliyet Avantajı “Outsourcing Türkiye’de henüz yeni kullanılmaya başlandı. Bu nedenle hizmet verdiğimiz şirketlerin karlılığına, cirosuna ya da çalışan başı üretimine katkısına dair net rakamlar bulunmuyor. Ancak planlama aşamasında mevcut maliyetlere oranla bir iyileşme olup olmayacağı üzerine çalışmalar yapılıyor. Bu doğrultuda kararlar da verildiği için, hizmetin başlamasından itibaren bu tip bir verimlilik görülmeye başlanıyor. Hizmet verdiğimiz şirketlerde sağlanan maddi verimlilik, yüzde 10 ile yüzde 40 arasında olabiliyor.

Verimliliğe Bt Katkısı BT kullanımını şirketlerin geneline yaygınlaştırarak ve BT servis seviyelerini yükselterek, kullanıcıların daha verimli çalışmalarına yardımcı oluyoruz. İş gereklerine uygun hizmet seviyelerinde, şirketlerin bilgi teknolojilerini yaygınlaştırarak çalışanların verimliliğini artırıyoruz. Ayrıca iş verimliliğini artıracak en gelişmiş teknolojilere erişimi, şirketlerin kendi içlerinde yapabileceklerine oranla daha uygun bir maliyetle sunuyoruz. Dolaylı olarak da bu verimliliğin şirketlerin finansal göstergelerine yansımasına katkıda bulunuyoruz.”

Özlem Aydın
[email protected]