İçeriden yatırım tüyoları

Büyümenin yönü gelişmekte olan ekonomilere kaymış durumda... Bugün hızlı büyümesiyle dikkat çeken Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in yerini gelecekte Afrika ülkelerinin alacağı konuşuluyor. İşte bu nedenle bu bölgelerde yöneticilik yapan Türk liderlerin bu pazarlara yönelik öngörüsü oldukça önemli. Piyasaları dışarıdan değil, içeriden koklayan bu isimler, gelişmekte olan ülkelerdeki $ fırsatları yakından takip ediyor. En önemlisi sektör bağımsız pek çok şirket için önemli bölgesel tüyolara sahip olmalarıyla dikkat çekiyorlar. Dev şirketlerde gelişmekte olan ülkeleri yöneten pek çok Türk yönetici var. Onların bu bölgelerdeki fırsatlara bakış açısı bu nedenle daha değerli. Yerinde tespit yapıp, değişimleri net şekilde koklayabiliyorlar. Bu yönleriyle de gelişmekte olan pazarlarla ilgili kritik tüyolara sahipler. Örneğin DuPont Teijin Films Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Başkanı Hayati Yarkadaş, dünyada gıda ve sağlık sektöründe bir boşluk olduğuna dikkat çekiyor:“Bugün her 7 kişiden biri yatağa aç giriyor. Bu rakam yönettiğim Afrika, Ortadoğu ve Asya’da daha da fazla. Öte yandan dünya nüfusunun yüzde 17’si obez. Hem gıda hem sağlık sektöründe daha kreatif çözümlere ihtiyaç var. Türk şirketleri dünyaya bir de bu gözle bakmalı” diye konuşuyor. Büyümenin yönünün gelişmekte olan ekonomilere kaydığı bilinen bir gerçek. Yatırım iştahının önümüzdeki dönemde yine Türk yöneticilerin ön planda olduğu Afrika pazarına yöneleceği de konuşuluyor. Capital olarak bu nedenle bu bölgelerde liderlik yapan yöneticilere bölgesel ve global fırsatları sorduk. Fırsatları dışarıdan değil, içeriden gören yöneticilerden aldığımız yanıtlar, yatırımcılar için önemli mesajlarla dolu...

İLAÇTA RUSYA'YA DİKKAT
Novartis Türkiye’nin efsane genel müdürlerinden Altan Demirdere, bugün Sandoz Rusya’ya liderlik yapıyor. Rusya gibi dünyanın en zor, bir o kadar da fırsat dolu pazarını yöneten Demirdere, Rusya’da ilaç pazarının büyüme potansiyelinin çok yüksek olduğunu söylüyor. 140 milyon kişinin yaşadığı Rusya’da ilaç pazarının büyüklüğünün sadece 15 milyar dolar olduğuna dikkat çekiyor ve “Eğer bu pazarın Avrupa ortalamasına erişeceğini öngörürsek en az 4 misli daha büyümesi gerekir” diye konuşuyor. Altan Demirdere, Rusya’nın Türk ilaç sektörü girişimcileri için inanılmaz yatırım potansiyeline sahip olduğunu da sözlerine ekliyor. Ancak Demirdere’nin dikkat çektiği bir konu var ki o da Rusya pazarının ne kadar zor olduğu... Demirdere, bu zorlukları ve dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle özetliyor: “Rusya kolay bir pazar değil. Coğrafi olarak çok geniş bir ülke. Dolayısıyla Rusya’ya yatırım yapacakların önce pazarı iyi öğrenmeleri gerekiyor. Ayrıca gerekli yatırımı mutlaka yapmalı ve sabretmeliler. Bugün 3 koyayım, yarın 5 alayım stratejisi maalesef yeni bir ilacın Rus pazarında kalıcı olarak yerleşmesi için uygun değil.”~

TÜKETİME AÇ BÖLGELER
Esin Arun, Rusya, Ukrayna, Belarus, Orta Asya, Türkiye, Ortadoğu, Afrika ve Hindistan gibi milyarlarca tüketicinin yaşadığı bölgesinde Beiersdorf’un pazarlamadan sorumlu başkan yardımcısı olarak görev yapıyor. Arun, sorumluluğundaki tüm bölgelerde şirketin pazarlama stratejisinin oluşturulmasından, yeni ürün ve kategori lansmanlarından ve iletişim planlarından sorumlu. Görevini bir ülkeden diğerine yoğun seyahatle sürdüren Arun, gelişmekte olan ülkeleri yönettiği için kendini çok şanslı hissediyor. Bu ülkelerin potansiyelini ise şöyle anlatıyor: “Tüketiciler profil olarak gelir düzeylerine uygun ürün arayışında olmakla beraber gelişmiş ülkelerin ürünlerini de çok yakından takip ediyor. Kendilerine fiyat/kalite oranında en iyi cevabı veren ürünlere yöneliyorlar. Bu bakış açısı, doğal olarak Türk tüketici profiline çok yakın. Bu da Türk şirketlerinin Türkiye’de edinmiş oldukları tecrübelerden dolayı gelişmekte olan ülkelerde daha başarılı olmalarına neden oluyor.” Arun, Türk çalışan ve şirketlerin hızlı karar verip sonuç odaklı davranmalarını rakipleri karşısında üstün bir diğer yan olarak değerlendiriyor. Yönettiği tüm böl- gelerde g��da sektöründe çok büyük fırsatların olduğunu da belirten Arun, şöyle devam ediyor: “Gıdanın her alanında gelişmekte olan ülkelerde büyüme potansiyeli çok yüksek. Yüksek genç nüfus oranı da düşünüldüğünde gençlere yönelik yatırımlar da büyük potansiyel teşkil ediyor.”

ASYA VE PASİFİK'TE MARKA FIRSATI
Sıddık Tetik, P&G’nin Asya’daki en gözde yöneticilerinden biriyken Bacardi Grubu’na transfer oldu ve grubun Asya Pasifik ülkeleri başkanlığına getirildi. Bu bölgeyi Hong Kong’dan yöneten Tetik, 19 ülkeden sorumlu. Bu ülkeler arasında Çin, Hindistan, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore, Filipinler, Vietnam, Endonezya, Tayland, Tayvan, Hong Kong, Kamboçya ve diğer Güney Doğu Asya ülkeleri var. Tetik, Çin ve Hindistan başta olmak üzere özellikle Güney Doğu Asya ülkelerinin yeni açılımlar peşinde olduğunu söylüyor. Bu ülkelerin yatırım yapacak şirketlere kolaylıklar sağlayarak rekabette önde olmayı amaçladıklarını belirtiyor. Türk marka ve üretim tecrübesine sahip şirketlerin bu ülkelerde yatırım yapmalarının hem daha kolay hem daha düşük maliyetlerle gerçekleşebileceğini söylüyor. Tetik şöyle devam ediyor: “Asya’dan iç pazara ve çevre ülkelere dağıtım gerçekleşebileceği gibi Avrupa ve Amerika’ya da buradan daha düşük maliyetlerle Türk markalarını pazarlayabilirler. Ama öncelikli olarak bu bölgede marka gelişimi ve üretimi orta ve uzun vadede getirisi olacak bir yatırım olur.” Tetik, bölgede kısa vadede artan nüfusla birlikte gıda ürünlerine ihtiyacın her geçen gün daha da arttığını söylerken yatırım fırsatları konusunda şöyle devam ediyor: “Kuru gıda ve tahıl ürünlerine ihtiyaç artıyor. Bazı ülkelere altyapı konusunda yatırım yaparak destek sunulabilir. Örneğin enerji ihtiyacı her geçen gün daha da artıyor. Özellikle elektrik üretimi en acil ihtiyaç ve bu alanda yatırımcı açlığı var. İnşaat alanında da ortak yatırım fırsatları mevcut.”

YENİ ÜYELER GÖZDE
Burak Özer, Xerox İsrail, Orta ve Doğu Avrupa Bölgesi CFO’su olarak geniş bir coğrafyada görev yapıyor. Bu coğrafyada Türk şirketleri için en çok fırsat yaratacak yerlerin Avrupa Birliği’ne yeni katılan ülkeler olduğunu söylüyor. AB’nin bu ülkelerin altyapı yatırımlarına büyük önem verdiğini söyleyen Özer, “Bu amaçla bu ülkelere büyük miktarda fon tahsis ediyor.~
Tahsisi edilen fonlar da ağırlıklı olarak inşaat, şehir altyapısı ve turizm geliştirme projelerinde kullanılıyor. Bu anlamda özellikle Türk inşaat şirketleri için Doğu Avrupa’da güzel fırsatlar olduğunu düşünüyorum” diye konuşuyor. Bu pazarlarda yeteri kadar yaygınlık göstermemiş
olan Türk inşaat ve turizm şirketlerinin, yatırım yaptıkları takdirde çok başarılı sonuçlar alabileceklerini düşünen Özer, şöyle devam ediyor: “Yönettiğim bölgelerde insan kaynağı Türkiye’ye göre hala ucuz ve insan kalitesi yüksek. Bu avantaja çevrilebilir. Çağrı merkezi, insan kaynakları ve finans hizmetleri gibi insan kaynağının yoğun kullanıldığı sektörlerde dünya geneline hizmet veren merkezler kurulabilir. Yine inşaat şirketleri için de büyük fırsatlar mevcut. İnşaat şirketleri yatırım için bu bölgeleri mutlaka dikkate almalı. Turizm, otelcilik ve hizmet sektörlerinden girişimciler de bu bölgelere yatırım yaparak kazanç sağlayabilir.”

ORTA ASYA'DA FIRSAT ÇOK
Schneider Electric Orta Asya Ülkeleri Başkanı Mehmet Ali Keçiciler, Azerbaycan, Gürcistan, Tacikistan ve Türkmenistan’ı yönetiyor. Keçiciler, bu ülkelerin petrol, doğalgaz ve su enerji kaynaklarıyla madenler açısından zengin rezervlere sahip olduğunu söylüyor. Bu kaynaklardan elde ettikleri gelirle diğer ihtiyaçlarını gideren bu ülkelerde Keçici-ler’in gördüğü en önemli yatırım fırsatları arasında altyapı iyileştirme ve artan ihtiyaçlara cevap verebilecek ölçekte yeni yatırımlar var. Keçiciler havaalanları, kara ve demir yolları, su ve enerji iletim-dağıtım sistemleri inşası için Türk şirketlerinin dikkatini çekiyor. Diğer sektörlerdeki fırsatları ise şöyle açıklıyor: “Petrole dayalı endüstriyel yatırımlar ve enerji üretim tesisleri yapılabilir. Gıda sektörünün çeşitli segmentlerinde yatırıma ihtiyaç var. Özellikle yiyecek-içecek, hayvancılık, tarımsal üretim ve işleme tesisleri, depolama ve seracılık yatırımları yapılabilir. Elektromekanik sanayinde iş fırsatları çok. Hastane, AVM, ofis ve yaşam alanı konusunda pek çok girişim hayata geçebilir. Bankacılık ve sigorta sektöründe de Türk girişimciler aktif olabilir.”
Keçiciler, bu sektörlerde kalıcı yatırım yapacak şirketler için Orta Asya ülkelerinde serbest bölge yatırımları ve teşviklerin de olduğunu belirtiyor. Ayrıca eğitim ve hizmet sektörlerinde gelişmiş ve uluslararası deneyime sahip insan kaynaklarına ve iş gücüne ihtiyaç olduğunu da sözlerine ekliyor.

DÜNYANIN İLGİ ODAĞI
Sealed Air Türkiye, Kafkasya ve Asya Cumhuriyetleri Genel Müdürü Cem Yengül de Orta Asya’daki fırsatlara dikkat çekiyor. Bölgenin jeopolitik konumu, yeni ve geniş pazar hacmi ve sahip olduğu çok zengin hammadde kaynaklarıyla tüm dünyanın ilgisini çektiğini söylüyor.~
Türk girişimcilerin Orta Asya’da bu pazara girmek isteyen diğer ülkelere oranla daha şanslı olduğunu söyleyen Yengül şöyle devam ediyor: “Orta Asya ülkeleriyle yüzyıllar öncesine dayanan çok yakın ilişkiler nedeniyle hem Türk şirketleri hem Türkiye’den yönetilen uluslararası şirketler için pazarda önemli fırsatlar söz konusu. Türkiye’nin bölge ülkeleriyle ticaret hacmi 6,5 milyar doları aştı. Böyle yüksek ticaret hacmi yaratılan Orta Asya ülkelerinde faaliyet göstermenin çok önemli olduğunu düşünüyorum.” Yengül’e göre Orta Asya hala potansiyeli keşfedilmemiş bir pazar. Özellikle Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan’da önemli yatırım fırsatları mevcut. Yengül, bu fırsatları şöyle özetliyor: “Başta toplu konut, yaşam kompleksi ve ticaret merkezine yönelik her türlü müteahhitlik ve inşaat çalışmaları olmak üzere, turizm, gıda, sağlık ve hastane, hazır giyim, tekstil, demir-çelik eşya, Orta Asya pazarının öne çıkan yatırım alanları. Özellikle turizm sektörüne dikkat çekmek isterim. Son yıllarda Orta Asya’da turizm en hızlı büyüyen sektörlerden biri. Bölgedeki doğal ve kültürel kaynakların bolluğu tüketici tercihlerinin değişimine yol açarak Asya’da yeni turizm pazarlarının gelişip büyümesine neden oldu.”

ERDEM KOÇAK / HENKEL ORTADOĞU VE AFRİKA BÖLGESİ CFO
'KALİTELİ HER SEYE İHTİYAÇ VAR
HERKESİN GÖZÜ BURADA
15 ülkede şirketlerimiz var. Bunlar Güney Afrika'dan İsrail'e, Suudi Arabistan'dan Mısır'a, İran'dan Cezayir'e kadar uzanıyor, Ortadoğu ve Afrika hem geçmişte yüksek ekonomik büyüme oranları gerçekleştiren hem gelecekte büyümenin geleceği bölge olarak işaretlenen iki bölge, Zira herkesin gözü burada ve gelecekte bu bölgelerde rekabet bugünden çok daha zor olacak.
KALİTELİ MAL VE HİZMET AÇIĞI
Türkiye'nin şu anda bölgede var olan olumlu izlenimini ve örnek konumunu avantaja çevirmek her zamankinden daha kolay. Ancak bu imajı destekleyecek, yüksek katma değerli ve kaliteli ürün ve hizmetlerle bölgede olmak önemli. Geleneksel olarak inşaat sektörü ve hiç kuşkusuz gıda alanında bölge, önemli fırsatlar sunuyor, Kaliteden feragat etmenizi gerektirecek ucuz Çin malları zaten tüm bölgede ihtiyacı gidermiş durumda. Makul ve satın alınabilir bir fiyat aralığında sunulacak kalite kuskusuz önem taşıyor.
TÜRK DİZİ VE FİLMLERİ
Türk dizi ve film sektörünün bu bölgelerde yapacağı çok iş var, Türk dizileri hemen hemen tüm coğrafyada büyük bir beğeni ve tutkuyla izleniyor, Benim bir “Her an en az 4” kuralım var, Akşamları televizyonda zap yaptığımda, tüm kanalları tararken en az 4 Türk dizisine mutlaka rastlıyorum.~

HAYATİ YARKADAŞ / DUPONT TEIJIN FILMS AVRUPA, ORTADOĞU VE AFRİKA BAŞKANI
TÜRK GİRİŞİMCİLERE YENİ FIRSATLAR
FIRSAT ÇOK
Yönettiğim ülke sayısı 50'nin üzerinde. Bunun yanı sıra ben ve takımım Çin, Japonya, Kore ve Hindistan'da da çok iş yapıyoruz. Buralarda Türk şirketlerinin çok güçlü olduğu sektörler var. inşaat, perakende ve otomotiv parçaları bu sektörler arasında yer alıyor. Buralardaki Türk şirketleri gerçekten iyi iş çıkarıyor. Gelişmekte olan ülkelerde gıda ve gıda güvenliğiyle, sağlık, enerji, yenilenebilir enerji ve iletişim sektörlerinde Türk girişimciler için harika fırsatlar olduğunu görüyorum.

ANLAŞMA ŞART
Türk şirketlerinin Kore, Tayland ve Çin'de teknoloji alanında daha fazla yatırım yapması şart. Perakende ve inşaattaki uzmanlıklarını teknolojiyle pekiştirirlerse bu ülkelerde Türkler için fırsat çok. Anahtar kelime "anlaşma". Türk şirketlerinin birleşmelere ve anlaşmalara İhtiyacı var, Çin, dünyanın solar panellerinin yüzde 70'ini yapıyor ve bu teknoloji Çin'e kaymış durumda. Aynı trendi rüzgar türbinleri, satın alınabilir sağlık teknolojileri ve yazılımda Hindistan'da görüyoruz.
RAKAMLAR VE GELECEK
2030 yılında 65 yaş üzeri nüfusun sayısı lmilyara çıkacak. Bu nedenle sağlık, ulaşım ve gıda sektörlerinde daha çok çözüme ihtiyaç duyulacak. 5 yıl sonra, Afrika, Asya şampiyonları gibi hızla büyüyecek. Son 10 yılda gıda, mineral ve metalde fiyatlar üçe katlandı. Enerji ise çift haneli büyüyor.
HANGİ SEKTÖRLER?
Dünyanın daha çok ve daha iyi kalitede gıdaya ve sağlığa ihtiyacı var. Gelişmiş teknolojiye ihtiyaç büyük. Global mücadelelerden biri de enerji ihtiyacı. Daha doğrusu temiz enerji ihtiyacına hızla cevap verilmesi gerekiyor. Bugün artık sosyal ağlarla iletişim kuruyoruz. iletişim sektöründe de Türk şirketleri yatırım yapabilir. Ancak bu yatırımlar uzun vadeli olmalı.

ÖZLEM FİDANCI / PHILIPS ORTADOĞU, TÜRKİYE VE AFRİKA TÜKETİCİ ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRÜ
ORTADOĞU VE AFRİKA'NIN TÜKETİM HIZI YÜKSEK
SON HIZLA GELİŞİYOR
Tüm Ortadoğu ve Afrika ülkeleri benim sorumluluğumda. Bunlar arasında İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Irak, Katar ve Mısır öne çıkıyor, Bu ülkelerin çoğunda, altyapı çalışmaları, enerji, sağlık ve eğitim hizmetleri hızla büyüyor. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, hızla gelişerek uluslararası ekonomi için fırsatlar sunmaya devam ediyor.~
DUBAI’DAKİ POTANSİYEL
Dubai, global bir alışveriş ve eğlence merkezi olma yolunda yatırımlarını artırıyor. Dubai'deki dünyanın en büyük alışveriş merkezleri, iş ve eğlence için gelenlere sunduğu imkanları giderek artırıyor. Ayrıca bölge, lojistik bir liman konumunda. Kişi başına düşen en yüksek altyapı yatırımı da bu ülkede.
DEV BİR PAZAR
Suudi Arabistan'ın nüfusu her yıl yüzde 3 oranında artıyor. Genç nüfusuyla ciddi bir pazar ve burada ev ve altyapı yatırımları, sağlık, eğitim çok hızlı büyüyor. Yüzde 80 şehirleşme oranı, yaşam tarzı değişiklikleri ve yeni ihtiyaçlar Suudi Arabistan'ın hızlı bir tüketim pazarı olmasına yol açıyor. Bu da gıdadan giyime ve lüks tüketime kadar her türlü tüketim alanında yatırımcılara önemli fırsatlar sunuyor.
KATAR HIZLANDI
Dikkatimi çeken bir diğer ülke Katar, Katar, 2023 dünya futbol şampiyonasına ev sahipliği yapma yolunda her alanda ciddi yatırımlar yapıyor. Saha yatırımları, destek hizmetleri, hastane ve eğitim, lojistik ve yeni alışveriş merkezleri inanılmaz bir biçimde ilerliyor.
IRAK YENİDEN YAPILANIYOR
Yeniden yapılanan ve tüm alanlarda büyük fırsatlar sunan Irak gibi bir pazar var. Türk inşaat şirketleri ve inşaat malzeme üreticileri yatırımlarını artırabilir. Özellikle tüketim mallarında Türk şirketleri daha aktif olabilir, Türkiye'nin bölgede artan öneminin Türk markalarına talebi hızlandıracağını düşünüyorum. Özellikle bölge halkı Türkiye'ye iş veya gezme amaçlı ziyaretlerde bulunuyor.
KUZEY AFRİKA’DA AYRICALIKLIYIZ
Özellikle Kuzey Afrika ülkelerinde Türkiye'de üretilmiş olmak bir ayrıcalık olarak görülebiliyor. Sağlık konusunda çok büyük yatırımlar var. Türk tıp sektörünün ve uzman kadrosunun bu bölgede fark yaratabileceğini düşünüyorum.  Taze ve kaliteli gıda konusunda Türkiye'de üretilen markalar daha aktif ve yaygın olabilir. Tekstil ve hazır giyim konusunda Türkiye pastadan çok büyük pay alabilir.

EYLEN SÜER / AMF REECE AFRİKA, AVRUPA, ORTADOĞU, GÜNEY ASYA, AMERİKA VE OKYANUSYA SATIŞ, OPERASYONLAR VE TEKNİK İSLER DİREKTÖRÜ
KRİZİN ORTAYA ÇIKARDIĞI FIRSATLAR"
KRİZİ FIRSATA ÇEVİRMEK
Çince'de kriz iki hece yazılır, bir anlamı tehlike diğer anlamı fırsattır. Krizleri fırsata çevirmek bir girişimcinin en önemli özelliğidir. Avrupa'da krize rağmen 10 yıldır çalışan ve dünyanın 150 ülkesine satış yapan bir kişi olarak bazı iş fırsatlarını paylaşmak istiyorum.~
ŞEKERLEME, ÇİKOLATA VE BİSKÜVİ
Son ekonomik verilere göre Türkiye'nin şekerleme ve çikolata ihracatı 2,5 milyar dolar civarında, Ancak hala doğu, batı fark etmeksizin Avrupa'daki süpermarketlerde Türk ürünlerini bulmak mümkün olmuyor. Özellikle Çek Cumhuriyeti'nde şekerleme ve bisküvi tüketimi çok fazla ve Türkler için burada fırsat var.
SATILIK TEKSTİL FABRİKALARI
Özellikle Romanya'nın tekstil balonunun sönmesiyle eski doğu bloku ülkelerindeki hatırı sayılır sayıda ve kapasitede tekstil fabrikası satılığa çıktı. Bu satılık fabrikalar, Türk üreticiler için çok önemli bir fırsat olabilir,
ZEYTİNYAĞI PAZARI CAZİP
Avrupa'da zeytinyağı tüketimi son yıllarda sağlıklı yaşam haberleriyle artıyor. Ancak pazara ispanya, İtalya ve Yunanistan menşeili ürünler hâkim. Türk zeytinyağı üreticileri için cazip fırsatlar var.