Koçlar İş Başında

“Life coaching” (Hayat koçluğu), son dönemin yükselen kavramlarından biri... ABD’den sonra İngiltere’de hızla yayılıyor.  Zaten basketboldeki “koç”lardan da çağrışım yapıyor. Bu kez oyuncular yöneticiler ve şirketler. Bazı uzmanlar, amacını, “Potansiyeli maksimize etmek”, bazıları “kişinin özel hayatını da dahil ederek bir çeşit kariyer planlaması” olarak nitelendiriyor. Güçlü tarafları ve zayıf yönleri anlama konusuna dikkat çekenler de var. Hatta yöneticinin hayatını değiştirebileceğini ileri sürenler de var... İşte bu amaçlara, son yıllarda “hayat koçu” olarak nitelendiren uzmanlarla koşanların sayısı hızla artıyor...
 
Gün içinde mutlaka “keşke şunu danışabileceğim biri olsaydı” diye hayıflandığınız olmuştur. Eskiden, aile büyüklerine ya da eşe dosta danışırdık. Şimdi o büyükler, eşler, dostlar nerede bilinmez ama pek çoğumuz iş dünyasının baş döndüren hızıyla tek başımıza mücadele etmeye çalışıyoruz. Ama itiraf edin; gözleriniz hep danışacak birini arıyor...

Yapacak o kadar çok şey var ki! Üstelik o denli kısıtlı zamanda... Neyi, ne zaman yapmalı? Nereye gitmeli? Nasıl hareket etmeli? Hem sorular üst üste bindikçe daha da zorlaşıyorlar.Bazen öyle bir hal alıyor ki, kendinizi tanımakta zorlanıyor, hedefinizden şaşıyorsunuz.

Şimdi, desek ki artık bunları yaşamanıza gerek kalmadı.  Nasıl mı? Külkedisinin iyilik perisi artık sizin için çalışacak! 

İyilik perisi hayat koçları

“Life coaching” (Hayat koçluğu), son dönemin yükselen yönetim konseptlerinden biri... Yönetim dünyasını yönlendiren diğer kavramlar gibi ABD’de doğdu, ardından Avrupa’da, özellikle de İngiltere’de önem kazanmaya başladı. Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu, hayat koçluğunu, “kişinin özel hayatını da dahil ederek bir çeşit kariyer planlaması” olarak tanımlıyor. Prof. Dr. Kavrakoğlu, “Hayat koçluğu, aynen bir kurumun geleceğini stratejik olarak planlaması gibidir” diyor.

Potansiyelinizi maksimize etmek mi istiyorsunuz? Bir hayat koçu size iyi gelecektir. Amaçlarınızı açıkça ortaya koymak için ve onlara ulaşmak için “koçluk” alabilirsiniz. Hayat koçunuz, güçlü taraflarınızı ve zayıflıklarınızı anlamanıza yardımcı olacaktır. Hatta, o, hayatınızı bile değiştirebilir!

Ünlü bir Amerikalı hayat koçu olan Maureen Simon, on yıldır bu işi yapıyor. Maureen Simon, “İnsanlar kendilerini anlamak ve ilerlemek istiyorlar. İnsanların kim oldukları konusunda huzurlu olup olmadıklarını anlamak için içtikleri kahve sayısına bakın... Sonuç pek iç açıcı değil” diyor. Hayat koçlarının rolünün burada başladığını anlatıyor.

Sonuca yönelik bir çalışma Fiana Harrold, hükümette, medyada ve iş dünyasında pek çok kişiyle çalışan başka bir hayat koçu... Aynı zamanda “Be Your Own Life Coach” (Kendi Kendinizin Hayat Koçu Olun) isimli kitabın da yazarı. Fiona Harrold’ın tanımı ise şöyle:

“Hayat koçluğu oldukça doğru sözlü bir iş. Bu nedenle bu kadar çekici. Duygusal açıdan iyi durumda olan, fakat hayatlarından daha fazla şey bekleyen insanlar için çok uygun. Potansiyellerini maksimuma çıkarmak isteyen herkes hayat koçuna başvurabilir. Sonuca yönelik bir çalışma. Terapide, içinizi boşaltıyorsunuz ve konuşuyorsunuz. Hayat koçluğu ise şimdi ve gelecek ile ilgili. Hayat koçluğu ne yapmak istediğinizle, onu yapmak için doğru planı yapmakla ve bunu gerçekleştirmek ile ilgili”.  

Alison Hendren 20 yıldır hayat koçluğu yapıyor. Hayat koçluğu konusunda hizmet veren bir danışmanlık şirketi olan dünyaca ünlü Coach U’ya bağlı olarak çalışıyor. Alison Hendren Coach Üniversitesi’nden mezun ve şimdi aynı üniversite yeni koçlara ders veriyor. Kanada, Amerika ve İngiltere’de bir çok müşterisi bulunuyor.

Alison Hendren, “Koçluk ileriye doğru hareket etmekle ilgilidir. Tamamen aksiyon alma temellidir. Sizin ve işinizin olduğu ve olmasını istediğiniz yer arasındaki mesafeyi kapatmaya yönelik bir çalışmadır. Bunu tanımlama amaçlıdır. Koçluk büyümeyle ilgilidir. Hayatın her alanında büyümek; iş, özel hayat ve kariyer” diyor.

Hayat koçluğu bir süreçtir

Hayat koçluğu, kişilere, şirketlere veya kültürlere yönelik olabilir. Oldukça güçlü bir keşfetme süreci olduğu belirtiliyor. Bir koç, bir kişinin veya bir grubun yeteneklerini keşfetmesine yardımcı olmayı amaçlar. Ayrıca, daha önce hayal bile etmediği yolları görmelerini sağlamaya çalışır.

Koçla çalışarak sorumluluk alt yapınızın gelişmesini sağlarsınız. Koç, sizi dinleyerek, güçlü bir şekilde sorgulamanızı sağlar, bu konuda destek verir. Böylece, büyümeniz ve öğrenmeniz için güvenli bir alan oluşturur. Koç ve kişi ilişkisinin temelinde ilgi ve şefkat vardır. Alison Hendren, “Koç; bir ortak, bir taraftar ve bir yol göstericidir” diyor.

Bir koç ile çalışarak, siz veya şirketiniz; güçlü yanlarınızı tanırsınız, yeteneklerinizi sonuç almaya yönelik kullanmayı öğrenirsiniz. Bu kadar da değil. Aynı zamanda, yeni beceriler geliştirmek, gerçekçi bir plan veya strateji oluşturmak ve bunları uygulamak konusunda kendinizi daha güçlü hissedersiniz. Amaçlanan bunlardır.

Aslında herkesin ihtiyacı var

Alison Hendren, “Bir şeyleri başarmak isteyen herkes koçluk alabilir” diyor. Alison Hendren, benliklerini tamamıyla tanımak isteyen ve taşıdığı özellikleri kullanmak isteyen herkes için koçluk gerekebileceğini söylüyor.

Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu, “Koçluk her zaman gereklidir” diyor. Kavrakoğlu, hayat koçluğun yaşamın her aşamasında gerekebileceğini belirtiyor ve devam ediyor:

“Koçluk, hayatın her alanında ve her zaman gereklidir. Okullarda kariyer planlama ve rehberlik bölümlerinin bulunması aslında pek de tesadüf değil. Meslek seçildikten sonra nasıl gelişilecek? Hangi istikamette gelişecek? Denge çok önemli. Çok boyutlu olmak gerekiyor”.

Elbette herkes koçluk yapamaz... Yurt dışında Alison Hendren gibi pek çok koç bunun için özel bir eğitimden geçiyor. Ama, yine de koçların sahip olması gereken bir takım ortak özellikler bulunuyor. İyi bir koç olmanın yolu, diğer insanlara ilgi duymaktan geçiyor. Diğer insanlara iletebilecek hayat tecrübesi olması gerekiyor.

Hayat koçluğu yapacak kişinin, insanları doğal olarak, kendiliğinden etkileyebilme özelliğine sahip olması şart. İnsanları gerçekten sevmesi gerekiyor. Bunlara ek olarak, insanların, tavsiye almak ve destek aramak için arayacağı türden bir insan özelliği taşımalı.

Ayrıca, mükemmel bir dinleyici de olmalıdır. Alison Hendren, “Bir çok koç aslında bunu zaten hayat boyu yapıyordur ama sadece yaptıklarını koçluk olarak tanımlamazlar” diyor.

Hayat koçu edin, kendini keşfet

Hayat koçlarıyla çalışan yöneticiler, aldıkları hizmetin yararlarına dikkat çekiyorlar. Onlara göre pek çok açıdan yarar sağlamak mümkün. Alison Hendren, “Koçluk sayesinde insanların başarmak istedikleri şey için gereken sorumluluk alt yapısına kavuşurlar” diyor.

Örneğin, kariyerini değiştirmek isteyen bir kişi, koçtan bunun için yardım alabilir.

Hareket planını, bunun finansal etkilerini hayat koçunun yardımıyla çözebilir. Ayrıca, yeni kariyer için ne gibi yetenekler gerektiğini, yeni kariyerinin ne olacağını keşfetmesi kolaylaşır. Hayat koçu, finansal planlamayı ve bu tüm değişimi desteklemek üzere neler yapılması gerektiğini belirleyecektir.

Şirketlere de yararı var

Hayat koçları şirketlere de pek çok yararlar sağlar. Hayat koçu, şirketin güçlü yanlarını keşfetmesine yardımcı olur. İlerlemek için gereken stratejiyi oluşturmalarını sağlar. Aşılması gereken basamakları belirler. Tabii bunlar için şirketin henüz amaçladığı noktaya varmamış olması gerekiyor.

Koçlar şirketlerle çeşitli yöntemlerle çalışabilir. Bunlardan ilk öne çıkan yöntem, yönetici ve liderlerle çalışmayı tercih etmektir. Ayrıca, bir takımla işbirliği yoluna da gidilebilir.

Koçluk alma süresi kişinin neyi amaçladığına bağlı olarak değişebiliyor. Alison Hendren, “Bazıları koçla 3 ay çalışırken, başkaları 5 yıl çalışabiliyor” sözleriyle konuya açıklama getiriyor. Çünkü, bazı kişiler koçla çalışmayı sadece belirli bir proje için isteyebiliyor. Proje tamamlandığında koç ile olan ilişkisi de bitiyor. Başkaları ise koçların onlara sunduğu desteği, yol göstericiliği uzun vadede isteyebiliyor. Dünyanın her yerinde hayat koçlarından yardım alan pek çok insan bulunuyor. Bill Clinton ve Andre Agassi, hayat koçu ile çalışan ünlü isimlerden ikisi.

Hayat koçluğu özellikle son dönemde önem kazandı. Hayat koçları kavramını oluşturan öncelikli etmen iş dünyasının değişmiş olması. Artık şirketlerin içinde bu görevi taşıyacak; yani oturup sizi dinleyecek kişiler yok. Dünyada her şey o kadar hızlı değişiyor ki insanlar hayatlarıyla ilgili konuşabilecekleri danışabilecekleri birilerini istiyorlar. İşten bu nedenlerden ötürü artık hayatınızda bir de hayat koçlarına yer ayırmanız gerekiyor...

“ÜÇ ÖRNEK HİKAYE”

Alison Hendren/Ünlü hayat koçu

Alison Hendren hayat koçluğu yaptığı ve örnek teşkil edebilecek üç kişinin hikayesini şu şekilde anlatıyor:

NATALIE NASIL BAŞARDI? Natalie, 20’li yaşlarının sonlarında olan başarılı bir bilgisayar uzmanı.  Natalie, iş hayatının yoğunluğundan dolayı özel yaşamına vakit ayıramadığından şikayet ediyordu. Yakın olduğu insanlara zaman ayıramıyordu. Hayatını değiştirmek istiyordu. Halbuki müziğe karşı çok büyük bir tutkusu vardı ve yakın arkadaşlarıyla olan ilişkilerinde zengin bir insandı.

Gerçekten ne istediğini açıkça anlamasında yardımcı oldum. Kendine duyduğu güven duygusunun pekişmesini sağladım. Daha çok, denge yakalaması için çalıştık. Müziğe olan ilgisini yepyeni boyutlara taşımasını sağladım.

Natalie işlerinden hala çok başarılı. Aynı zamanda müzikal yeteneklerini ortaya koyabilmek için bir dünya turu planlıyor. Şu anda hala beraber çalışıyoruz. Şimdiki amacımız, bilgisayar becerilerini daha da artırmak ve iyi bir lider olmasını sağlamak.

GEOFF HAYATINDA YER AÇTI:  Geoff, 40’larınn sonunda üstü düzey bir yönetici. yönetmekten çok, yaratıcılığa vakit ayırmak istiyordu. Aynı zamanda Amerika’da başka bir bölgeye taşınmak arzusundaydı. Bana geldiğinde bunları yapabilmek için gereken harekat planını hazırlamada yardım etmemi istiyordu.

Öncelikle, finansal durumunun resmini çektik. Bundan sonra bir strateji belirlemeye çalıştık. Çünkü, isteklerini yerine getirirken parasal sıkıntı çekmemesi önemliydi. Hayatını sürdürürken yaratıcı olabilmesi için yeni yöntemler gösterdim. Böylece çevresi onun için daha tatmin edici olacaktı.

Ayrıca, Geoff’a, kendisine daha iyi bakması için yardımcı oldum. Yarım kalan işlerini ve “ıvır-zıvır”ı kolayca halletmesini sağladım. Böylece bunlarla daha fazla uğraşmak zorunda kalmayacaktı. Ayrıca yaşamında “yer açılacaktı.”

KATHERYN DEĞERLERİNİ TANIMAYA BAŞLADI:  Katheryn, 30’lu yaşlarda, şu sıralar dünyada hızla önem kazanan bir alanda uzmanlaşmış bir bayandı. Sürekli değişim olduğundan, beraber çalıştığı ekiple iletişim kurmada zorluk yaşıyordu. Ayrıca, sahip olduğu yeteneklerle yapabileceği diğer şeyleri öğrenmek istiyordu.

Bunun yanı sıra, işine bir süre ara verip seyahate çıkmak istiyordu. Böylece yeni fırsatları keşfedebilecek ve farklı bakış açıları edinecekti.

Daha etkili iletişim kurabilmesine yardımcı oldum. Neyin onun için en önemli olduğunu anlamasını sağladım. İşten bir süre uzak kalmasını sağlayacak planı yaptım.

Haftalık periyotlarda görüşmeye devam ediyoruz. Her haftanın sonunda, o hafta ne olduğu hakkında rapor veriyor. En doğru hareketin ne olduğunu bulmasını sağlamak için çeşitli sorular soruyorum. Ayrıca, Katheryn’in davranış şeklini daha sofistike hale getirmesi için yardımcı oluyorum. Kişisel ilgi alanlarını, değerlerini tanımasını sağlıyorum.

“KENDİ KENDİNİZİN KOÇU OLUN”

Alison Hendren/Ünlü hayat koçu

Alison Hendren, dünyanın önde gelen “hayat koç”larından biri... Yaklaşık 20 yıldır bu işi yapıyor. Coach U adlı kurumun, bir başka deyişle Coach Üniversitesi’nin danışmanlarından. Hendren, kendi kendisine koçluk yapmak isteyenler için şu önerileri sıralıyor:

“Olaylara farklı perspektiflerden bakmaya çalışın. Bu oldukça önemli. Bir şeyi bildiğinizi düşündüğünüz zamanlarda dahi bilmediğinizi düşünerek hareket etmeye çalışın. Önyargılarınızı, hükümlerinizi ve kanılarınızı sorgulayın. Önyargılarınızın ve hükümlerinizin ilişkilerinize engel olmadığından emin olun. Sizin kanılarınızın şirketinizin vizyonunu paylaşıp paylaşmadığını kontrol edin. Böylece doğru şirkette ya da doğru pozisyonda çalışıp çalışmadığınızı da anlayabilirsiniz.”

“HAYAT KOÇLARI DENGEYİ GETİRİR”

İbrahim Kavrakoğlu/Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Görevlisi

Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi Profesör Dr. İbrahim Kavrakoğlu, “hayat koçluğunun” önemini şu şekilde açıklıyor:

KENDİ KENDİNİ YÖNETME: Hayat koçluğu, zaman yönetimi kapsamında ele alınıyor. Ama aslında bu kişinin kendini yönetmeyi öğrenmesi anlamına geliyor. Kişinin amaçları doğrultusunda hareket etmeyi başarması için bir çalışma. Tüm münasebetlerini, kariyerini ve ilerideki hedeflerini de gözeterek planlama yapması. Zamanın ve kaynakların doğru yönlendirilmesi.

ANAHTAR SORULAR: Bunun için birinci madde, kişinin kendi kendini sorgulaması. Ben hayattan ne bekliyorum? Ben hayatımın geri kalan kısmını nasıl geçirmek istiyorum? Bütün ilişkileri çerçevesinde ve bütün üstlendiği roller açısından. Bir meslek erbabı olarak, bir yönetici olarak, bir aile ferdi olarak, bir mahalleli olarak ya da bir dünya vatandaşı olarak... Nasıl görmek istiyor kendisini? Bu sorgulamanın belirli bir denge içinde olması gerekiyor. İşte bu hayat koçları orada devreye giriyor.

FARKINA VARMAYA DA YARAR: Kişiler bazı boyutların farkına varamayabilir. Mesela bir dünya vatandaşı olduğunun farkına varmamıştır. Örneğin, bir işadamı, şirketini geliştiriyordur. Ama bu arada kendisini geliştirmiyordur ve bunun farkında değildir. Zanneder ki, şirketi gelişiyorsa, kendisi de gelişir. Çok sık rastladığımız bir şey, kişinin şirketi gelişirken kendisine vakit ayırmadığı için bir süre sonra şirketin gerisinde kalıyor. Sektörün gerisinde kalıyor. Vizyonu yetersiz kalıyor. Türkiye globalleşirken, kişi globalleşmiyor. Oysa şirketi çoktan global ortama çıkmış oluyor. Bu da hayat koçluğunun bir parçası.

DENGE ÇOK ÖNEMLİ: Bilimsel araştırmalarla tespit edilen bir şey daha var; bir insanın bir takım beyin fonksiyonlarının ölmemesi için beyninin her tarafının çalışması gerekiyor. Bu da çok yönlü olmayı gerektirir. Finans, matematik, yönetim bir tarafını geliştiriyor. Diğer yandan estetik, sanat, kültür bir başka yerini. Spor ve koordinasyon başka yönünü.  Duygular başka... Kişinin kendini diri tutması gerekiyor.  Hayat koçu özellikle bu dengeyi kurmak için gereklidir.