Liderlerin yeni kodları

Bugüne kadar etik olmak, hep düzgün ahlakla eş değer tutuldu. Şirketler de işe alım yaparken işin ahlaki boyutuna dikkat etti. Bugün ise geçmişten farklı olarak etik kodlar, kurumsallaştı. Pek çok şirketin, yazılı etik kodları var. Ali Sabancı, Vahap Küçük, Ali Ağaoğlu, Nafi Güral, Abdullah Kiğılı gibi pek çok patron, bu kodların vazgeçilmez olduğunu düşünüyor. Onlara göre iş hayatında başarının ana şartı, bu kodlara bağlılıktan geçiyor. İş dünyasının vazgeçemediği kurumsal etik kodlar arasında ise dürüstlük, itibar, güven, adil olmak, borcuna sadık olmak, yasal olmak başı çekiyor. Ahlaki temelden yoksun başarılar, sabun köpüğü gibidir. Elinizden kayar gider” diyen Doğan Holding Onursal Başkanı Aydın Doğan, sözlerine şöyle devam ediyor: “Devlet vergisini mutlaka almalıdır. Vergisini dürüst şekilde vermeyenler bana göre vatanseverlik sınavından geçemez. Çalışanlar emeklerinin, müteşebbisler risklerinin ve sermayelerinin karşılığını almalıdır. Sağlıklı, sosyal, adil ve kalıcı bir ekonomik yapo ancak bu şekilde kurulur.” Sadece Doğan değil, Türk iş dünyasında birçok patron, etik değerlerin itibarın ve başarının ayrılmaz birer parçası olduğunu düşünüyor. Ali Sabancı’dan Ali Ağaoğlu’na kadar önde gelen patronların hemen hepsi, başarılarını hayatlarını boyunca kendileri için önemli olan etik değerlerden taviz vermemeye bağlıyor. Ağaoğlu’nun yönetim kurulu başkanı Ali Ağaoğlu, “İş hayatında başarının ilk şartı, dürüst olmaktır. Söylediğin sözün arkasında duracaksın” diyor ve ekliyor: “Ben hayatım boyunca bir sözü kolay kolay vermem. Verdiğim sözü de sonuna kadar tutarım.” Ali Sabancı ise “Bana yalan söyleyeni asla affetmem” diyor ve kendisi için en önemli etik kodun dürüstlük olduğunu ifade ediyor. Sabancı, şirketlerin de bireyler gibi etik duruşu olması gerektiğinin altını çiziyor. LC Waikiki’nin patronu Vahap Küçük’ten Kiğılı’nın yönetim kurulu başkanı Abdullah Kiğılı’ya kadar iş dünyasının önde gelen patronlarının bir an bile taviz vermedikleri etik kodları araştırdık. İşte patronlar ve vazgeçemedikleri etik kurallar...~

İLK ALTIN KURAL!
Etik kelimesi çoğu durumda Türkiye’de ahlak kelimesi ile eş anlamlı olarak kullanılıyor. Ağa-oğlu’nun patronu Ali Ağaoğlu’dan Demsa’nın patronu Demet Sabancı Çetindoğan’a kadar iş hayatının önde gelen isimleri, kendileri için en önemli etik kuralın dürüstlük olduğunu söylüyor. Hem kişisel hem de iş hayatlarında doğruluk ve dürüstlükten taviz vermediklerini ifade ediyorlar. Ali Ağaoğlu, son dönemde insanların imzasının bile arkasında durmamasından yakınıyor ve hayatında en çok önem verdiği etik kuralın dürüstlük olduğuna dikkat çekiyor. “Sadece çalışanlarımın değil, iş yaptığ��m tüm ortaklarımın dürüst olmasına, sözünün eri olmasına dikkat ederim” diyen Ağaoğlu, etik anlayışını şöyle özetliyor: “Benim için en önemli etik kural dürüstlüktür. Kişi ister zarar isterse de kâr etsin söylediği lafın arkasında durması gerekir. Hayatım boyunca bir sözü kolay kolay vermem. Verdiğim sözü de sonuna kadar yaparım. Benim için önemli olan lafın arkasında durmaktır. ” “Etik kuralları iş dünyasıyla sınırlamamak gerektiğine inanıyorum” diyen Demsa Group Yönetim Kurulu Başkanı Demet Sabancı Çetindoğan da kendisi için en önemli etik kuralın dürüstlük olduğunun altını çiziyor. Çetindoğan için dürüstlük kuralını saygı, güvenilirlik ve tarafsızlık izliyor. Çetindoğan, “Sadece iş hayatımda değil yaşamımın her anında bu kurallardan taviz vermem” diye konuşuyor.

BASİRETLİ TÜCCAR OLMAK
Patronların önem verdiği etik kodlar arasında ilk sırada yer alan dürüstlüğü güvenilirlik, itibarlı olmak, eşit ve
adil davranmak, yalan söylememek, tüm faaliyetleri yasal zeminde yapmak, müşteriyi aldatmamak, borçları zamanında ödemek gibi diğer kurallar izliyor. Mudo’nun yönetim kurulu üyesi Ömer Taviloğlu, kendileri için etiğin güven ve itibar anlamına geldiğini ifade ediyor. Taviloğlu, “Babama has bir ifadeyle bana göre etik olmak basiretli tüccar olmakla eş anlamlı. Mudo’nun başarısının temelinde de müşterimize verdiğimiz güven var. Bunu da basiretli tüccar olmaya bağlıyorum” diyor. Taviloğlu, müşteri olarak güveni ve itibarı doğru ve dürüst iş yaparak sağladıklarının altını çiziyor,

GÜVENİLİRLİK OLMAZSA OLMAZ
Arzum’un yönetim kurulu başkanı Murat Kolbaşı da kendisi için en önemli etik kodun güvenirlilik olduğunu söylüyor, Doğru ve dürüst olmanın şirketin itibarını ve güvenirliliğini oluşturduğunu belirten Kolbaşı, babası ve amcalarından gelen etik anlayışını, bugün de hala sürdürdüklerinin altını çiziyor, Kolbaşı, “Bize göre etik kural, geçmişte de gelecekte de güvenilirlik. Hem şahsi itibarımızı hem de firmamızın ve markamızın itibarını, güvenilirliğini bozmamaya ve her zaman bu yönde hareket etmeye çalıştık, bunun doğru olduğuna inandık” diyor ve şöyle devam ediyor: “Biz yıllar yılı itibarın, güvenilirliğin çalışanımız, müşterimiz, bizle iş yapan bütün partilerin gözünde bir cam küre olduğunu kabul ettik. Bu cam kürenin düştüğünde kırılacağını ve bir daha da zıplamayacağını hiç unutmadık. Buna karşı para gibi maddi değerlerin ise birer lastik top olduğunu, zaman zaman elimizden kayıp düşebileceğini ama tekrar yerine geleceğini aklımızdan çıkarmadık.”~

KURUMSAL ETİK KRİTİKTİR
İş hayatının etik kodlara yaklaşımında geçmişe göre büyük bir anlayış farklılığı var. Eskiden insanların etik olması beklenirken bugün çalışanların, kurumların etik kurallara bağlı olması isteniyor. Yani bir anlamda etik
değerler, kurumsallaşıyor. Her şirket, kendi etik değerini belirliyor ve bunu ilan ediyor. Çalışanlarının, tedarikçilerinin ve paydaşlarının bu etik kurallara bağlı kalarak iş yapmasını sağlayarak davranışlarını kontrol etmeye çalışıyor. Bu değişimin en önemli nedeni ise patronların etiğin bir bütün olduğunu düşünmelerinden kaynaklanıyor. Güral Grubu’nun patronu Nafi Güral da “Etik kuralların toplamı itibarı oluşturuyor” diyor ve şirket sahibinin etik kurallarıyla kurumunkinin birbirinden ayrılamayacağını vurguluyor. Etik konusunda çalışanlarını eğitime gönderen şirketler, iş ahlakına uygun davranışlar sergilemeyenlerle de vakit kaybetmeden yollarını ayırıyor. Pegasus Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı da kurumun etik anlayışına uymayan kişilerle vakit kaybetmeden yollarını ayırdıklarını söylüyor. Kurumların da bireyler gibi etik duruşu olması gerektiğine dikkat çeken Sabancı, hayattaki en önemli etik kuralının yalan söylememek olduğunu söylüyor. Sabancı, “Kesinlikle yalan söylemem. Bana biri yalan söylediğimde benim için biter” diyor ve şöyle devam ediyor: “Yalan söyleyen kişiyle ilişki sadece benimle değil ailemdeki bütün herkesle de biter. Burada Sabancı Ailesi’nden bahsetmiyorum. Burada kastettiğim Pegasus Ailesi. Bireylerin nasıl etik duruşları varsa kurumların da benzer davranışı sergilemesi gerekir.”

YURTDIŞINDA BASKI FAZLA
Yurtdışında da etik dendiği zaman ilk akla gelen konu, güvenirlilik ve itibar oluyor. Etik kurallara uymak, şirketin güvenirliliğiyle eş değer sayılıyor. Yurtdışındaki şirketlerde Türkiye’dekilere göre en büyük fark ise onların büyük bir bölümünün iş etiği programına sahip olması. Etik uzmanı ve “İş Etiği İşe Yarar Mı?” kitabının yazarı Simon Webley Shell, BP, GlaxosSmithKline, HSBC, Merck, Sara Lee gibi büyük uluslararası şirketlerin, aktif olarak uyguladığı iş etiği programlarına sahip olduklarını söylüyor. Webley’ye göre şirketlerin etik kodlarını belirlemesi, iş yapış şekillerini buna göre düzenlemesi büyümeyi de beraberinde getiriyor. Yönetim danışmanı ve Ma-zars Türkiye CEO’su İzel Levi Coşkun da iş dünyasında sürdürülebilir büyüme ve başarının ancak etik olmak, dürüst olmak, sektöre her zaman yön vermek gibi prensiplerle mümkün olabildiğine, vurgu yapıyor. Güçlü etik değerlere ve ilkelere sahip olmak yeni tip liderliğin de en önemli unsurları arasında kabul ediliyor. Ünlü yönetim uzmanı Noel Tichy de liderin en temel özelliklerinin doğruluk ve dürüstlük olması gerektiğini söylüyor. Tichy, “Eğer doğruluk ve dürüstlük olmazsa kimseye inanamazsınız ve o kurum da batar” diye konuşuyor.

VAHAP KÜÇÜK / LC WAIKIKI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"Başarımızın temelinde etik değerlerimiz var"
FAALİYETLER YASAL ZEMİNDE
Kurum olarak temel değerlerimiz etik değerlerden besleniyor. Etik değerlerimize baktığımızda ilk sırada, tüm faaliyetlerimizi yasal zeminde yapmak yer alıyor. Toplam kalite felsefesi doğrultusunda çalışanlarımızın, tedarikçilerimizin, kamuoyunun ve doğanın menfaatlerini koruyup mutlu etmeye çalışıyoruz.~
ADİL VE DÜRÜST OLMAK
Herkese adil ve dürüst davranmak da en önemli etik değerlerimiz arasında. Bizi başarıya götüren değişmeyen stratejilerimizin başında temel etik değerlerimize bağlı kalmak bulunuyor. Bugüne kadar bütün karar alma süreçlerimiz şirketimizin temel değerlerine göre şekillendi.
ETİK BAŞARIYI GETİRDİ
Tüm bunların sonucunda şirketimizi, son 10 yıldır her yıl ortalama yüzde 40 büyüterek markamızı sektörün lideri haline getirdik. 9 yıldır da LC Waikiki olarak hazır giyim sektöründe Türkiye'nin en büyük markasıyız. Çeşitli kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmalarda LC Waikiki markası bizi gururlandıracak sonuçlarla yer alıyor.

Abdullah Kigılı/ Kigılı Yönetim Kurulu Başkanı
"Rakiplerime bile doğruları söyledim"
EN ÖNEMLİSİ DÜRÜSTLÜK
İş dünyasında en çok önem verdiğim kural, dürüstlük ve doğruluk. Ticaret hayatımda hep doğruları söyledim. Önce karşımdakini kazanmaya çalıştım, kazandığımda da başarılı oldum. Bu, benim en büyük prensibim. Her şeye açık bir insanım, bugün sektörde rakiplerimize karşı bile her zaman doğru neyse onu söylerim.
DEĞİŞMEYEN KURALLAR
Öncelikle doğruluk, dürüstlük ve güven, en önemli etik prensiplerim. Bu kurallar hiçbir zaman değişmez. Hep ahlaklı olacaksınız, öncelikle karşınızdakini kazanmaya çalışacaksınız sonra siz kazanmaya başlayacaksınız. Bu bir sabır işi, sabırlı olacaksınız, insanları seveceksiniz, içinizdeki insan sevgisi fazla olacak, Kıskançlıkla, etek çekmekle hiçbir yere varılmaz.
ALTIN KURALLAR
Doğru olduğunuz zaman, başarılı olursunuz. Dürüst olduğunuzda insanların güvenini sağlarsınız. Açtığım mağazaların başına Kiğılı okulundan yetişmiş insanlar müdür oluyor. Çünkü biz burada bir eğitim veriyoruz. Kiğılı'da bir okul var. Kiğılı Akademi Okulu, Bu okulun içinde öğretmenler var. Gençler burada işi öğreniyor, yetişiyor. Herkese iş var, yeter ki doğru olalım, dürüst olalım, işimizi severek yapalım ve heyecanla yapalım.

NAFİ GÜRAL / GÜRAL GRUBU YÖNETİM KURULU BAŞKANI
YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"Anadolu etik değerlerine daha bağlı"
DUYARLILIK
Etik kuralları bireysel ve ticari olmak üzere ikiye ayırıyorum. Birisi olmazsa diğeri de olmaz, Ticaret hayatında her şeyden önce kişinin etik anlamında hassas ve duyarlı olması lazım. Etik kuralları önem sırasına göre sıraya koymak da mümkün değil. Çekinizi ödemezseniz, bu durumun hiçbir savunulacak tarafı yok. Bana göre çeki ötelemek dahi mümkün değildir.
HASSASİYET
Müşterinizi aldatmamak, çalışanlarınıza karşı olan ilginiz, davranışlarınız da etik kuralların olmazsa olmaz parçaları. Bu arada etik konusunda çalışanların yanı sıra tedarikçiler de çok önemli. iş hayatında tedarikçiler dahil tüm paydaşlara dürüst davranmanız gerekiyor. Tabii kendinizin de etik konusunda çok hassas olması lazım.~
AHLAK
İş hayatında herkesin etik konusunda taklit edeceği, örnek alacağı değerlere sahip olmak gerekiyor. Aynı malı iki farklı kişiye satmak, borçlarını ödememek gibi etiğe aykırı davranışlar, dün de vardı, bugün de var. Yarın da olmaya devam edecek. Burada önemli olan, kişinin yapısı, ahlaki anlayışı. Bu da ailede şekilleniyor.
KONSERVATİF
İş ahlakı bulunduğunuz çevreye göre değişiyor. Anadolu'daki etik anlayışla metropollerdeki çok farklı. Anadolu'da kişinin sözü, davranışı onun prestiji, başka bir ifadeyle namusudur. Metropole geldiğinizde bu konular değişiyor. Anadolu daha konservatif, etik değerlerine daha bağlı.

İNANÇ KABADAYI / EGE YAPI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"İtilafa düşmemek en önemli kuralımız"
BOSCH MODELİ
Alman işadamı Robert Bosch, itibarımı kaybedeceğime paramı kaybederim demiş. Ben de Bosch gibi itibarımı kaybedeceğime para kaybetmeyi tercih ederim. Bunun için de her işe girdiğimizde o işi sağlıklı, doğru, pürüzsüz bitirmeye odaklanırız. Piyasada şirketimizin itibarı, ismi bizim için her türlü konudan önce gelir.
İYİ İLİŞKİLER
İtibarlı olan kişiye her kapı açılır. iş yaptığım kişilerde de her zaman dikkat ettiğim konu, itibarlı olması olur. Bunun için detaylı araştırmalar yapıyoruz. işinin ehli olmasına dikkat ediyoruz. Ayrıca ben kişisel olarak iş yaptığım kişilerde bireysel ilişkileri çok önemsiyorum.
DAVAMIZ YOK
Kişi olarak da karşılıklı olarak anlaşabileceğim İnsanlarla İş yapmak istiyorum, Şu an bizim şirketimizin hiç kimseyle hukuki davası yoktur, Şirket etiği olarak hiç kimseyle itilafa düşmek istemeyiz. Her türlü olaya çözümcü yaklaşırız. Profesyonel hayatımda da bütün problemlere yapıcı yaklaşımın büyük faydasını gördüm. Her zaman yıkıcı değil yapıcı oldum. Yöneticilerimin de etik konusunda çözüm odaklı olmasını, insani ilişkilerinin üst düzeyde olmasını beklerim.