Sanal Şirket Nasıl Çalışıyor?

Vestel Elektronik’in mühendisleri, uyguladıkları iş modelinin yeterince verimli olmadığını tespit edince, yüzde 100 verim alabildikleri ve sıfır hata üzerine kurulu yepyeni bir iş modeli yarattı. İki aylık yoğun çalışmanın ardından oluşturulan “Virtual SAP Company: Sanal SAP Şirketi”, Haziran 2007 itibarıyla üretime geçti. Çin’deki tedarikçisi SMT’yi SAP uygulamalarıyla adeta kendi fabrikasıymış gibi sanal ortamda kendi sistemine bağladı. Şirketin yeni projesi sayesinde, tedarik ve üretim sürecinde ortaya çıkan tüm aksaklıklar minimize edilebiliyor.

“İnovatif çözümler birden bire ortaya çıkmıyor. Uzun bir deneyim birikimi gerektiriyor...” Bu sözler, tamamen özgün bir iş modeli ortaya koyan ve sistemi Haziran ayından bu yana başarıyla uygulayan Vestel Elektronik’in Planlama ve Lojistik Genel Müdür Yardımcısı Şeref Hamarat’a ait. Vestel Elektronik mühendisleri mevcut uygulamaların yeterince etkin ve verimli olmadığını saptayınca, yeni bir sistem kurmaya, “Virtual SAP Company: Sanal Sap Şirketi”ni yaratmaya yönelmişler.

İki aylık yoğun çalışma sonucu doğan ve Haziran’dan bu yana sıfır hata ile uygulanan “Virtual SAP Company”, Vestel’in dünya arenasındaki dev rakiplerinden bir adım önde olmasını sağlıyor. Vestel Elektronik’in Planlama ve Lojistik Genel Müdür Yardımcısı Şeref Hamarat, uyguladıkları yeni iş modelini ve yaşadıkları inovatif süreci anlattı:

* Yeni iş modelinizin doğuşu nasıl oldu?
Bugün sadece TV üretiminde değil, tüm tüketici elektroniği sektöründe en önemli rekabet avantajı kaynağı düşük maliyettir. Bizim işimizde toplam maliyet içinde malzeme maliyeti önemli bir oran teşkil ediyor. Bu nedenle Vestel, düşük malzeme maliyeti hedefine ulaşmak için 10 yıldır başta Çin olmak üzere tüm Uzakdoğu’da çok geniş bir tedarikçi firma portföyü oluşturdu.

Ancak, son birkaç yıldır yaşanan aşırı değerli YTL nedeniyle OBM/OEM/ODM iş modellerinde, düşük ürün maliyetini realize edebilmek için sadece global tedarik stratejisini izlemenin yeterli olmadığı görüldü. Vestel, Çinli rakipleri karşısında, özellikle AB pazarında giderek rekabetçi pozisyonunu kaybetmeye başlamıştı. EMS (Electronics Manufacturing Service/Contract Manufacturing)  iş modelini geliştirme süreci işte bu kaygılarla başlamıştı. Zaten Vestel son 10 yıldır özellikle Çin’den düşük maliyetli malzeme/komponent tedariğini başarıyla gerçekleştiriyor. Yüzlerce komponenti onlarca farklı Çinli üreticiden temin edebilirken, bu malzemelerin yer aldığı bazı elektronik kartları neden Çin’de ürettirmeyelim diye yola çıktık. Bu bağlamda maliyet etkin birçok firma bulduk. Bunlar arasından SMT (Surface Mounting Technologics) isimli firmayı seçtik ve EMS iş modeliyle üretime başladık.

* Ancak birçok dünya devi tarafından da kullanılan EMS iş modeline Vestel’in getirdiği bazı yenilikler oldu…
Evet, EMS zaten kullanılan bir iş modeli. Sony, Samsung, Daikin, Lear, Bosch gibi firmalar da SMT’ye EMS iş modeliyle üretim yaptırıyor. Genel olarak EMS’in uygulanmasından bahsedersek dünya genelinde uygulanan iki tür iş modeli şöyle: Birincisi ve en yaygın olanı; üründe yer alan malzemelerin üretici firma tarafından temin edilmesi. İkincisi ise üründe yer alan bu malzemelerin müşteri tarafından tedarik edilmesi ve kit halinde üretici firmaya teslim edilmesi.

Gerek SMT’de müşteri olarak gerekse Hitachi ve Sharp firmaları ile EMS üreticisi olarak yaşadığımız tecrübeler gösterdi ki her iki tür EMS iş modeli yeterince etkin ve başarılı iş modelleri değil, negatif yönleri oldukça fazla. Bu da hem zaman hem maliyet anlamında ciddi bir yük getiriyor. Tüketici elektroniğinde ürün ömürlerinin çok kısa oluşu ve yaşanan hızlı değişim mevcut iş modellerinin başarı şansını azaltıyor. Örneğin üründe iyileştirme amacıyla bir malzemenin değişmesi gerekiyor. Tüm bu süreçteki lojistik ciddi bir maliyet getiriyor. Ya da bir komponent eksik kalsa, üretim durup onu beklemek zorunda. EMS iş yönetimi ise doğası gereği bunu tam karşılayamıyor. Bizim uyguladığımız sistem ise çok daha verimli, maliyet ve zaman etkin bir iş modeli. Ve tamamen özgün bir çalışma. Biz buna “Virtual SAP Company: SMT Suzhou Factory” ismini verdik. Bence kesinlikle iş modeli literatürüne girmiş olduk.

* Yaşadığınız inovatif süreçten bahseder misiniz?
Şu an SMT’de uyguladığımız EMS modeli sadece SMT’de değil, dünya genelinde de bir ilk. Bu anlamda Vestel’in insan kaynağının kalitesi öne çıkıyor. Uzun bir süre “Daha etkin bir iş modelini nasıl kurarız” sorusunun yanıtını aradık. Ortak bir akıl yaratıldı. En iyi çalışacak iş modelinin ne olması gerektiği konusunda epey kafa yorduk. Sonuçta bu iş modelini en başarılı olacak hale getirdik.

Bu, tamamen özgün ve sıfır hata ile yürüyen bir uygulama. SMT firması düşük maliyetli üretim konusunda dünya klâsında. Ancak, malzeme tedarik ve lojistiği konusunda ne alt yapıları ne de buna uygun organizasyonları var. Bu tespitimiz gösterdi ki, SMT’de EMS operasyonunu klasik uygulamadan çok farklı biçimde yönetmeliyiz. Bunun üzerine 2007’nin Mayıs ayında yeni çözümler üzerine beyin fırtınaları yapmaya başladık. Sistemin aksayan yönleri analiz edildi.

İki ay süren yoğun çalışmalar neticesinde, SMT’nin Suzhou’daki fabrikasını Vestel’in mevcut iki fabrikasının üzerine eklenen üçüncü bir fabrikamız olarak ele aldık. Bu bağlamda SAP sistemimizde muhasebe ve finans modülleri dışındaki tüm modelleri SMT Suzhou fabrikası için de kurguladık. Sistem geliştirme amacıyla önemli bir yatırım gerçekleştirdik. “Virtual SAP Company: SMT Suzhou Factory” böyle oluştu. Haziran 2007’den itibaren de üretime geçtik.

* Bir anlamda fiziksel olarak Çin’de olan SMT fabrikasını sanal biçimde Manisa’ya taşımış oldunuz…
Kesinlikle. Nasıl ki Vestel Elektronik’in yeni bir fabrikası devreye girdiğinde tüm operasyon yönetimi senaryolarını SAP sisteminde kurgulamamız gerekiyor, aynı şekilde, SMT’nin sanal fabrikasını da Vestel’in yeni bir fabrikasıymış ve Vestel tarafından yönetilecekmiş düşüncesiyle tüm operasyon yönetim senaryolarına dâhil ettik. Böylelikle oluşturulan sanal fabrikanın ana üretim planı Vestel personeli tarafından yaratılabiliyor.

* Vestel’in yarattığı EMS iş modelinin diğerlerinden farkı ne? Nasıl avantajlar sağlıyor?
EMS iş modelinde iki farklı kültür bir arada çalışmak durumunda. Bir yanda Vestel’in kendi kültürü, bir yanda SMT’nin kültürü var. İş akışının ve lojistik yönetiminin verimli olması için bu iki kültürün çok iyi entegre olması, iletişimin çok iyi sağlanması gerekiyor. Geçmişteki iş modelinde aradaki bu iletişim probleminin hatalı üretim yapma gibi birçok sıkıntılar doğurduğuna şahit olduk. Yeni iş modelimizde ise böyle bir risk yok. Yani sanal fabrika uygulamasıyla iki farklı şirket kültürü entegre oluyor. Onun dışında daha önceki iş modelinde durma sıkıntısı yaşanıyordu. Oysa yeni uygulamada üretime geçtiğimiz haziran ayından bu yana hiç durma yaşamadık. Bu sistem dâhilinde yönetilen yüzlerce komponent ve 20’nin üzerinde tedarikçi firma var. Dolayısıyla hiç durma yaşamadan süreci en verimli biçimde realize edebilmek inanılmaz bir başarı. Mutlaka başka firmalar da bu sistemi kopyalamak isteyecektir.

* Sanal fabrika projesinin yaratılmasında dışarıdan bir kaynak kullanımı oldu mu?
Hiçbir outsource olmadı. Tamamen Vestel’in kendi insan kaynağı ile gerçekleştirildi. BT, lojistik ve üretim grubu bir araya gelerek bunu başardı. Zaten SAP’yi Türkiye’de ilk kullanan şirketlerden biriyiz. Dolayısıyla bu alanda çok önemli bir deneyimimiz var. Gerçekten de Vestel’in geldiği bu noktada BT altyapısının önemli bir katma değeri oldu.

* Peki bu sanal fabrika modelini farklı alanlara yayacak mısınız?
İşe Vestel Elektronik’le başladık. Artık aynı paradigmayı kullanarak sanal fabrika sayısını artırabilmemiz, yeni ürünleri devreye alabilmemiz kolaylıkla mümkün olabilecek. Çünkü elimizde çok ciddi bir know-how oluştu.

Sistemin Avantajları
* Tüm süreç kontrolü tek bir merkezden yürütüldüğü için hata riski sıfıra iniyor ve olası bir aksilikte anında müdahale etme imkânı var

* Lojistik süreç kısaldığı için zaman ve maliyet tasarrufu sağlıyor

* Klasik EMS iş modellerinde katma değer yaratmayan bürokratik süreç bu uygulamada yer almıyor

* Malzeme temininde doğabilecek sıkıntılar önceden kestirilebildiği için üretim durması veya hatalı üretim riski ortadan kalkıyor

* Lojistik ve teknolojik altyapı anlamında zayıf kalan tedarikçi firmanın bu zayıflıklarından doğan riskler elimine ediliyor.

 “Tamamen Özgün Bir İş Modeli”
Elektronik dünyasında muazzam bir savaşın olduğunu söyleyen Şeref Hamarat, bu nedenle teknoloji şirketlerinin inovatif olmak zorunda olduğuna dikkat çekiyor. Vestel’in bir dünya şirketi olarak özellikle Avrupa pazarında LG, Sony, Samsung gibi firmalarla çok ciddi bir rekabet içinde olduğunu söyleyen Hamarat, “Sürekli yaratıcı, sürekli inovatif olmak zorundayız. Maliyetlerimizi sürekli aşağıya çekebilmeliyiz ki yaşayabilelim. Global pazardaki rekabet düzeyi bizi daha iyi olmaya, daha inovatif olmaya zorluyor” diyerek yaşadıkları yoğun rekabeti özetliyor: “Farklı firmaların farklı ihtiyaçlarına yanıt veren birçok değişik iş modeli bulunuyor. Bunlardan birçoğunu Vestel Elektronik olarak başarıyla uyguladık ve uygulamaya devam ediyoruz. Ancak değişen ihtiyaçlar, artan rekabet ve teknolojik gelişmeler iş modellerimizi de sürekli revize etmeyi gerekli kılıyor. Vestel Elektronik bu anlamda refleksi çok yüksek bir şirket. Halihazırda uyguladığımız sistemin eksikliklerini fark ettik, yaptığımız analizler ve çalışmalarla ortak bir akıl ürettik ve şimdiye kadar hiçbir firmanın daha önce uygulamadığı yepyeni bir iş modeli ortaya koyduk. Dünyada bir ilk olan bu uygulama tamamen özgün bir iş modeli. İsmi de Virtual SAP Company: Sanal SAP Şirketi.”

Rakamlarla Vestel Elektronik
* Televizyon üretiminde birçok yeniliğe imza atan Vestel Elektronik, 2006 yılında 3 milyar 85 milyon 845 bin YTL ciro gerçekleştirdi.
*2006 yılında 1 milyar 817 milyon YTL’lik ihracat gerçekleştiren firmanın 5 bin 620 çalışanı bulunuyor.

* Manisa’da kurulu Vestel City'nin yıllık TV üretim kapasitesi ise 5 milyon adet.

* Şirket, kendi markalarının yanı sıra son 2.5 yıldır JVC, Hitachi, Sharp, Sanyo ve Toshiba gibi dünya elektronik devlerine de üretim gerçekleştiriyor.

* Avrupa'nın en büyük televizyon üreticilerinden olan Vestel Elektronik, dünyada 100'den fazla ülkeye satış yapıyor.

Yasemin Erdoğan
[email protected]