Yardımcı Enflasyonu
Pek fazla öne çıkmaz, ancak bankaların yönetim kademesinde bir pozisyon son yıllarda öne çıkıyor… Sayıları artıyor, “enflasyon yaratılıyor” değerlendirmelerine neden oluyor… Genel müdür yardımcılar...
Pek fazla öne çıkmaz, ancak bankaların yönetim kademesinde bir pozisyon son yıllarda öne çıkıyor… Sayıları artıyor, “enflasyon yaratılıyor” değerlendirmelerine neden oluyor… Genel müdür yardımcılarından söz ediyoruz. Bazı bankalarda neredeyse sayıları 20’ye ulaşıyor, İK yöneticilerine göre gereksiz şekilde bu pozisyonlar şişiriliyor.
Bankalar genel yapı itibariyle birbirlerine çok benzerler. Özellikle Türkiye’de belli iş konularında uzmanlaşan bankalar çok sınırlı olduğu için, küçük, orta ya da büyük ölçekli tüm bankalarda benzer yönetim yapıları, benzer iş yapış şekilleri görülür. Hatta sistem o kadar benzer yapılar üzerine kurulur ki, bankanın boyutu, diğerleriyle arasındaki fark bile göz ardı edilir.
Bunun en iyi örneği, yönetim kademelerinde görülüyor. Büyük, orta ya da küçük ölçekli bankalarda neredeyse aynı sayıda genel müdür yardımcısı bulunuyor. Hatta bazı orta ölçekli bankalarda, büyük ölçekli bankalardan, bazı küçük ölçekli bankalarda da orta ölçekli bankalardan daha fazla genel müdür yardımcısı görmek mümkün. Adeta genel müdür yardımcısı enflasyonu yaşanıyor.
Rakamlar da bu durumu açık olarak ortaya koyuyor. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, Yapı ve Kredi Bankası’nda toplam 17 genel müdür yardımcısı varken, bu rakam Akbank’ta 15, Garanti Bankası ve İş Bankası’nda ise 11 olarak karşımıza çıkıyor. Yani sektörün dört büyük bankasındaki rakamlar birbirinden oldukça farklı.
Buna karşın, orta ölçekli olmasına rağmen, büyük ölçekli bankalardan daha fazla genel müdür yardımcısı bulunduran bankalar da var. Finansbank, Dışbank ve Citibank, 12’şer genel müdür yardımcısıyla buna en iyi örneği oluşturuyor.
Koçbank ve Ziraat Bankası 11, Denizbank 10, Halkbank 9, Anadolubank, Şekerbank ve TEB’de ise 8’er genel müdür yardımcısı bulunuyor.
Türkiye’de bir ya da iki şube aracılığıyla faaliyet gösteren bazı yabancı bankalarda hiç genel müdür yardımcısı bulunmazken, operasyonu daha büyük olan bankalarda bu rakam 4’e kadar çıkıyor. Geçen yıllarda Demirbank’ı alarak orta ölçekli bankalar arasına katılan HSBC Bank’taki genel müdür yardımcısı sayısı ise 7.
Kişiye özel yapılanma
Bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayılarının belirlenmesinde farklı kriterler kullanılıyor. Bazıları şube sayısını baz alırken, bir kısmı stratejilerine yani odaklandıkları alanlara göre karar veriyor. Türkiye’de bunlara ek olarak, kişilerin nitelikleri, önceki dönemlerde aldığı sorumluluklar, alanındaki başarısı, güven, vefa gibi duygusal nedenlerle de kişiye bağlı organizasyonel yapılanmalar da oluyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, Türkiye’deki genel yapıda organizasyondan çok, kişilerin çalışma süreleri, talepleri ve beklentilerinin ön plana çıktığını düşünüyor. Ona göre, genel müdür yardımcılığı payesi bir anlamda “ücret ve yan haklar” paketinin bir parçası haline gelmiş durumda. Murat Yeşildere, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Kurumlar bireylere katma değere göre ücret ve yan haklar sunmaktan ziyade daha fazla sahip oldukları ünvana göre şartlarını belirliyorlar. Bu da hiyerarşik gelişimi temel motivasyon yapıyor, bireyleri devamlı yukarıya, daha yüksek unvanlara motive ediyor. Sonuçta da belli yıl çalışan bireylerin yönettikleri insan, fonksiyon/bölümleri ve hatta katma değerlerinden bağımsız olarak genel müdür yardımcılığına “terfi” etmesi doğal karşılanıyor.”
Bürokrasiyi artırıyor
Aslında bu durum iş süreçlerine de olumsuz yansıyor. Çünkü, bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayısının az ya da çok olması bankaya zarar veriyor. İnsan kaynakları danışmanlarına göre, genel müdür yardımcısı sayısının gereğinden az olması halinde, gerekli ilgi ve özeni gösterememe, konsantrasyon eksikliği ve hatalı sonuçlar yaşanabiliyor. Çok olması ise, kulvarlarını korumak isteyen yönetim üyeleri arasında gereksiz çekişmeler, farklı fikir çatışmaları yaratıyor. Bu da karar alma ve işin hızlı sonuçlanmasını engelliyor. Yani bürokrasi artıyor.
SpenglerFox Ülke Yöneticisi Leyla Spencer, kurumun hedefi, vizyonu ve stratejisini yanlış olarak organizasyona yansıtmanın olumsuzluk yaratacağını söylüyor. Spencer’a göre, sayının az yada fazla olmasının dışında, doğru birimlerin olması ve her birinin vizyon ve misyona hangi açıdan hizmet edeceğinin tanımlı olması gerekiyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere ise, genel müdür yardımcısı sayısının fazla olmasının, genel müdürün kontrol ve yönetim fonksiyonlarını yerine getirmesini zorlaştıracağını söylüyor. Bunun yanında zaman zaman takım oyunu ve işbirliğinin, dağılan fonksiyonlarla birlikte zorlaşacağını ifade ediyor.
Yıllık maliyet 250 milyar
Bankalardaki genel müdür yardımcısı sayısı aynı zamanda ciddi bir maliyeti de beraberinde getiriyor. Çünkü, bankalarda genel müdürden sonra en fazla maaşı genel müdür yardımcıları alıyor.
Orta ölçekli iki bankanın insan kaynaklarından sorumlu yöneticilerinden aldığımız bilgilere göre, bu tip bir bankada bir genel müdür yardımcısının yıllık maliyeti 100-250 milyar lira arasında değişiyor. Yıllık jestiyon ve bonus ödemeleri ise 50 milyar ile 150 milyar liraya kadar çıkabiliyor.
Aynı zamanda otomobil, benzin, cep telefonu, sağlık ve hayat sigortası, temsil harcamaları, şoför gibi ek ödemeler de maliyetin yükselmesine neden oluyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, bir genel müdür yardımcısının yıllık maliyetinin, bankadan bankaya farklılık göstermekle birlikte 250 bin Euro’dan az olmadığını söylüyor. Bu maliyette sadece bireyin ücret ve yan haklar gibi doğrudan hesaplanabilir kalemlerin, kuruma yaklaşık maliyetinin yer aldığına dikkat çekiyor. Buna ek olarak, GMY’lerin yaratacağı şoför, asistan gibi ek istihdam, olası verimsiz yapılanmalar ve daha önemlisi fonksiyonların bölünmesinden kaynaklanan sıkıntıların maliyetinin de söz konusu rakama eklenmesi gerektiğini ifade ediyor.
İdeal sayı ne olmalı?
Peki bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayısı ne olmalı? Bunun için farklı uygulamalar ve farklı yorumlar var. SpenglerFox Ülke Yöneticisi Leyla Spencer’a göre, büyük ölçekli bankalarda 10-15, orta ilçekli bankalarda 5-10, küçük ölçekli bankalarda ise 4-7 arasında genel müdür yardımcısı bulunması gerekiyor.
Bir bankanın insan kaynaklarından sorumlu genel müdür yardımcısı ise, orta ve daha büyük ölçekli bankalar için minimum genel müdür yardımcısı sayısının 7 olması gerektiğini söylüyor.
Başka bir bankanın üst düzey yöneticisi ise bankaların odaklandığı alanlara ve izledikleri stratejilere göre genel müdür yardımcısı sayısını değişeceğini söylüyor. Büyük ölçekli bir banka için 10-14 genel müdür yardımcısının yeterli olacağını ifade ediyor.
Aynı bankacı, “Sektörde örneklerini sık sık görüyoruz. Küçük ölçekli ve sadece kurumsal bankacılık yapan bir bankayken, bireysel bankacılığa, ardından işletme bankacılığına giren bankalar var. Dolayısıyla, fokus alanlara fokus yöneticiler atanması da kaçınılmaz oluyor” diyor.
K Partners Danışmanlarından Banu Beste Başol ise büyük ölçekli bir banka için ideal ortalamanın 10 olduğunu söylüyor.
“AZAMİ 8 GMY OLMALI”
Murat Yeşildere / Egon Zehnder
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, bir bankada olması gereken ideal genel müdür yardımcısı sayısını ve nedenlerini şöyle anlatıyor:
SİHİRLİ BİR SAYI YOK Öncelikle bu konuda “sihirli” bir sayı olmadığını söylemeliyim. Uluslararası literatürde yapılmış araştırmalar olmakla birlikte, değişken sayısı çok olan yaşayan organizasyonlarda, sadece çalışan sayısı, varlık veya şube sayısı gibi değişkenleri girerek bankaları sınıflandırmak zor.
ŞUBE AĞI ÖNEMLİ Konuyu biraz da faaliyet içeriği açısından irdelediğimizde, yine boyuttan bağımsız değişkenlere ulaşıyoruz. Örneğin bütün şubeleri Türkiye’nin belli bir coğrafi bölgesinde toplanmış bir bankada genel müdür yardımcısı sayısı, Türkiye genelinde şube ağı olan bir bankaya göre daha az olmalı.
FAALİYET DALINA BAKILMALI Faaliyet dalının çeşitliliği, perakende, kurumsal, ticari, özel bankacılık gibi ayrı bölümlerin olması, yönetim raporlama ve teknoloji altyapısı gibi faktörler de genel müdür yardımcısı sayısını etkileyecek faktörler arasında yer alıyor. Son olarak bankanın genel hiyerarşik yapısı da, alttan yukarıya doğru genel müdür yardımcısı sayısını değiştirebilir.
AZAMİ SAYIYA DİKKAT Küçük, orta ve büyük ölçekli bankalar için de bankanın boyutu ile birebir orantılı olmadan, yukarıdaki faktörler de göz önüne alınarak azami 8 genel müdür yardımcısı olabilir. Bu sayı aynı zamanda genel müdürün kontrol edip, yönetebileceği azami sayı olarak da karşımıza çıkıyor.
“İŞ SÜREÇLERİNİ UZATMAMALI”
Banu Beste Başol / K Partners
K Partners Danışmanlarından Banu Beste Başol, genel müdür yardımcısı sayısının bankanın ölçeğine göre belirlenmesi gerektiğini söylüyor. Büyük ölçekli bir bankada genel müdür yardımcısı sayısının 10 civarında olması gerektiğini ifade eden Başol, görüşlerini şöyle anlatıyor:
“Sayının gereğinden çok olması bürokrasiyi artırıyor. Bazı bankalardan hem bireysel kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı, hem kurumsal kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı, hem de ticari kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı oluyor. Oysa, kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı olsa, onun altında bireysele, kurumsala ve ticari kredilere bakan müdürler olsa da bu iş yürüyebilir. Tabii çok büyük ölçekli bankalarda, bazen böyle bir ayırımı yapmak olayı daha sağlıklı bir hale getirebiliyor.
Ancak önemli olan, kişilerin sorumluluk alanının birbiriyle çakışmadığı bir yapılanmaya gidilmesi. Sonuçta bir iş yapmak için bir kişi yerine iki ya da üç kişiden onay almak iş süreçlerini ciddi şekilde uzatır. Bu da zaman kaybına neden olur.”
Bankalar genel yapı itibariyle birbirlerine çok benzerler. Özellikle Türkiye’de belli iş konularında uzmanlaşan bankalar çok sınırlı olduğu için, küçük, orta ya da büyük ölçekli tüm bankalarda benzer yönetim yapıları, benzer iş yapış şekilleri görülür. Hatta sistem o kadar benzer yapılar üzerine kurulur ki, bankanın boyutu, diğerleriyle arasındaki fark bile göz ardı edilir.
Bunun en iyi örneği, yönetim kademelerinde görülüyor. Büyük, orta ya da küçük ölçekli bankalarda neredeyse aynı sayıda genel müdür yardımcısı bulunuyor. Hatta bazı orta ölçekli bankalarda, büyük ölçekli bankalardan, bazı küçük ölçekli bankalarda da orta ölçekli bankalardan daha fazla genel müdür yardımcısı görmek mümkün. Adeta genel müdür yardımcısı enflasyonu yaşanıyor.
Rakamlar da bu durumu açık olarak ortaya koyuyor. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, Yapı ve Kredi Bankası’nda toplam 17 genel müdür yardımcısı varken, bu rakam Akbank’ta 15, Garanti Bankası ve İş Bankası’nda ise 11 olarak karşımıza çıkıyor. Yani sektörün dört büyük bankasındaki rakamlar birbirinden oldukça farklı.
Buna karşın, orta ölçekli olmasına rağmen, büyük ölçekli bankalardan daha fazla genel müdür yardımcısı bulunduran bankalar da var. Finansbank, Dışbank ve Citibank, 12’şer genel müdür yardımcısıyla buna en iyi örneği oluşturuyor.
Koçbank ve Ziraat Bankası 11, Denizbank 10, Halkbank 9, Anadolubank, Şekerbank ve TEB’de ise 8’er genel müdür yardımcısı bulunuyor.
Türkiye’de bir ya da iki şube aracılığıyla faaliyet gösteren bazı yabancı bankalarda hiç genel müdür yardımcısı bulunmazken, operasyonu daha büyük olan bankalarda bu rakam 4’e kadar çıkıyor. Geçen yıllarda Demirbank’ı alarak orta ölçekli bankalar arasına katılan HSBC Bank’taki genel müdür yardımcısı sayısı ise 7.
Kişiye özel yapılanma
Bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayılarının belirlenmesinde farklı kriterler kullanılıyor. Bazıları şube sayısını baz alırken, bir kısmı stratejilerine yani odaklandıkları alanlara göre karar veriyor. Türkiye’de bunlara ek olarak, kişilerin nitelikleri, önceki dönemlerde aldığı sorumluluklar, alanındaki başarısı, güven, vefa gibi duygusal nedenlerle de kişiye bağlı organizasyonel yapılanmalar da oluyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, Türkiye’deki genel yapıda organizasyondan çok, kişilerin çalışma süreleri, talepleri ve beklentilerinin ön plana çıktığını düşünüyor. Ona göre, genel müdür yardımcılığı payesi bir anlamda “ücret ve yan haklar” paketinin bir parçası haline gelmiş durumda. Murat Yeşildere, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Kurumlar bireylere katma değere göre ücret ve yan haklar sunmaktan ziyade daha fazla sahip oldukları ünvana göre şartlarını belirliyorlar. Bu da hiyerarşik gelişimi temel motivasyon yapıyor, bireyleri devamlı yukarıya, daha yüksek unvanlara motive ediyor. Sonuçta da belli yıl çalışan bireylerin yönettikleri insan, fonksiyon/bölümleri ve hatta katma değerlerinden bağımsız olarak genel müdür yardımcılığına “terfi” etmesi doğal karşılanıyor.”
Bürokrasiyi artırıyor
Aslında bu durum iş süreçlerine de olumsuz yansıyor. Çünkü, bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayısının az ya da çok olması bankaya zarar veriyor. İnsan kaynakları danışmanlarına göre, genel müdür yardımcısı sayısının gereğinden az olması halinde, gerekli ilgi ve özeni gösterememe, konsantrasyon eksikliği ve hatalı sonuçlar yaşanabiliyor. Çok olması ise, kulvarlarını korumak isteyen yönetim üyeleri arasında gereksiz çekişmeler, farklı fikir çatışmaları yaratıyor. Bu da karar alma ve işin hızlı sonuçlanmasını engelliyor. Yani bürokrasi artıyor.
SpenglerFox Ülke Yöneticisi Leyla Spencer, kurumun hedefi, vizyonu ve stratejisini yanlış olarak organizasyona yansıtmanın olumsuzluk yaratacağını söylüyor. Spencer’a göre, sayının az yada fazla olmasının dışında, doğru birimlerin olması ve her birinin vizyon ve misyona hangi açıdan hizmet edeceğinin tanımlı olması gerekiyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere ise, genel müdür yardımcısı sayısının fazla olmasının, genel müdürün kontrol ve yönetim fonksiyonlarını yerine getirmesini zorlaştıracağını söylüyor. Bunun yanında zaman zaman takım oyunu ve işbirliğinin, dağılan fonksiyonlarla birlikte zorlaşacağını ifade ediyor.
Yıllık maliyet 250 milyar
Bankalardaki genel müdür yardımcısı sayısı aynı zamanda ciddi bir maliyeti de beraberinde getiriyor. Çünkü, bankalarda genel müdürden sonra en fazla maaşı genel müdür yardımcıları alıyor.
Orta ölçekli iki bankanın insan kaynaklarından sorumlu yöneticilerinden aldığımız bilgilere göre, bu tip bir bankada bir genel müdür yardımcısının yıllık maliyeti 100-250 milyar lira arasında değişiyor. Yıllık jestiyon ve bonus ödemeleri ise 50 milyar ile 150 milyar liraya kadar çıkabiliyor.
Aynı zamanda otomobil, benzin, cep telefonu, sağlık ve hayat sigortası, temsil harcamaları, şoför gibi ek ödemeler de maliyetin yükselmesine neden oluyor.
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, bir genel müdür yardımcısının yıllık maliyetinin, bankadan bankaya farklılık göstermekle birlikte 250 bin Euro’dan az olmadığını söylüyor. Bu maliyette sadece bireyin ücret ve yan haklar gibi doğrudan hesaplanabilir kalemlerin, kuruma yaklaşık maliyetinin yer aldığına dikkat çekiyor. Buna ek olarak, GMY’lerin yaratacağı şoför, asistan gibi ek istihdam, olası verimsiz yapılanmalar ve daha önemlisi fonksiyonların bölünmesinden kaynaklanan sıkıntıların maliyetinin de söz konusu rakama eklenmesi gerektiğini ifade ediyor.
İdeal sayı ne olmalı?
Peki bir bankadaki genel müdür yardımcısı sayısı ne olmalı? Bunun için farklı uygulamalar ve farklı yorumlar var. SpenglerFox Ülke Yöneticisi Leyla Spencer’a göre, büyük ölçekli bankalarda 10-15, orta ilçekli bankalarda 5-10, küçük ölçekli bankalarda ise 4-7 arasında genel müdür yardımcısı bulunması gerekiyor.
Bir bankanın insan kaynaklarından sorumlu genel müdür yardımcısı ise, orta ve daha büyük ölçekli bankalar için minimum genel müdür yardımcısı sayısının 7 olması gerektiğini söylüyor.
Başka bir bankanın üst düzey yöneticisi ise bankaların odaklandığı alanlara ve izledikleri stratejilere göre genel müdür yardımcısı sayısını değişeceğini söylüyor. Büyük ölçekli bir banka için 10-14 genel müdür yardımcısının yeterli olacağını ifade ediyor.
Aynı bankacı, “Sektörde örneklerini sık sık görüyoruz. Küçük ölçekli ve sadece kurumsal bankacılık yapan bir bankayken, bireysel bankacılığa, ardından işletme bankacılığına giren bankalar var. Dolayısıyla, fokus alanlara fokus yöneticiler atanması da kaçınılmaz oluyor” diyor.
K Partners Danışmanlarından Banu Beste Başol ise büyük ölçekli bir banka için ideal ortalamanın 10 olduğunu söylüyor.
“AZAMİ 8 GMY OLMALI”
Murat Yeşildere / Egon Zehnder
Egon Zehnder Danışmanlarından Murat Yeşildere, bir bankada olması gereken ideal genel müdür yardımcısı sayısını ve nedenlerini şöyle anlatıyor:
SİHİRLİ BİR SAYI YOK Öncelikle bu konuda “sihirli” bir sayı olmadığını söylemeliyim. Uluslararası literatürde yapılmış araştırmalar olmakla birlikte, değişken sayısı çok olan yaşayan organizasyonlarda, sadece çalışan sayısı, varlık veya şube sayısı gibi değişkenleri girerek bankaları sınıflandırmak zor.
ŞUBE AĞI ÖNEMLİ Konuyu biraz da faaliyet içeriği açısından irdelediğimizde, yine boyuttan bağımsız değişkenlere ulaşıyoruz. Örneğin bütün şubeleri Türkiye’nin belli bir coğrafi bölgesinde toplanmış bir bankada genel müdür yardımcısı sayısı, Türkiye genelinde şube ağı olan bir bankaya göre daha az olmalı.
FAALİYET DALINA BAKILMALI Faaliyet dalının çeşitliliği, perakende, kurumsal, ticari, özel bankacılık gibi ayrı bölümlerin olması, yönetim raporlama ve teknoloji altyapısı gibi faktörler de genel müdür yardımcısı sayısını etkileyecek faktörler arasında yer alıyor. Son olarak bankanın genel hiyerarşik yapısı da, alttan yukarıya doğru genel müdür yardımcısı sayısını değiştirebilir.
AZAMİ SAYIYA DİKKAT Küçük, orta ve büyük ölçekli bankalar için de bankanın boyutu ile birebir orantılı olmadan, yukarıdaki faktörler de göz önüne alınarak azami 8 genel müdür yardımcısı olabilir. Bu sayı aynı zamanda genel müdürün kontrol edip, yönetebileceği azami sayı olarak da karşımıza çıkıyor.
“İŞ SÜREÇLERİNİ UZATMAMALI”
Banu Beste Başol / K Partners
K Partners Danışmanlarından Banu Beste Başol, genel müdür yardımcısı sayısının bankanın ölçeğine göre belirlenmesi gerektiğini söylüyor. Büyük ölçekli bir bankada genel müdür yardımcısı sayısının 10 civarında olması gerektiğini ifade eden Başol, görüşlerini şöyle anlatıyor:
“Sayının gereğinden çok olması bürokrasiyi artırıyor. Bazı bankalardan hem bireysel kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı, hem kurumsal kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı, hem de ticari kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı oluyor. Oysa, kredilerden sorumlu genel müdür yardımcısı olsa, onun altında bireysele, kurumsala ve ticari kredilere bakan müdürler olsa da bu iş yürüyebilir. Tabii çok büyük ölçekli bankalarda, bazen böyle bir ayırımı yapmak olayı daha sağlıklı bir hale getirebiliyor.
Ancak önemli olan, kişilerin sorumluluk alanının birbiriyle çakışmadığı bir yapılanmaya gidilmesi. Sonuçta bir iş yapmak için bir kişi yerine iki ya da üç kişiden onay almak iş süreçlerini ciddi şekilde uzatır. Bu da zaman kaybına neden olur.”
