214 lider ne bekliyor?

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

Capital Ocak 2021 sayısından

2021, pandemi sonrası toparlanmanın ilk yılıydı. 2022 ise dünya ve Türkiye’de beklentilerin zayıfladığı, endişelerin arttığı bir yıl olacak. Capital’in, her yıl aralık ayı sonunda gerçekleştirdiği CEOProfil anketine katılan 214 CEO, 2022’de büyüme hızının düşeceğini, risklerin artacağını düşünüyor. Temkinli hareket edeceklerini ve bu yıl en çok kur artışlarıyla enflasyondan dolayı kaygılı olduklarını açıklıyorlar. Borçtan kaçınacak olan CEO’lar büyümeyi de yurt dışında arayacak.

Dünya için zor, Türkiye için sıra dışı bir yılı geride bıraktık. Küresel ekonomi IMF’ye göre yüzde 5,9, OECD’ye göre yüzde 5,6 büyüdü. Türkiye ekonomisinin de yüzde 9 büyüdüğü tahmin ediliyor. 2022 yılıysa kurumlar ve ülkeler açısından belirsizliğini koruyor. Türkiye’de dalgalı kur ve artan enflasyon ekonomiye yönelik kaygıları artırırken Avrupa’da COVID-19 vakalarının hızla çoğalması korkutuyor. FED’in bu yıl üç kez faiz artışı gerçekleştireceğini açıklaması yeni bir küresel resesyon beklentisi yaratıyor. Pandemi ve iklim krizinin gıda fiyatlarında artışa neden olması, ticaret savaşlarının yeniden hızlanması da yeni yıla dair tabloyu daha da olumsuzlaştırıyor. Bu öngörüler eşliğinde, 2022 yılında küresel ekonomi IMF’ye göre yüzde 4,9, OECD’ye göre yüzde 4,5, Fitch’e göre de yüzde 4,2 büyüyecek. Türkiye özelinde büyüme beklentileriyse farklı. OECD ve IMF yeni yılda ülke ekonomisinin yüzde 3,3, Fitch yüzde 3,6 büyüyeceğini tahmin ediyor. Peki bu tabloda iş dünyası bu yıldan neler bekliyor? Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEOProfil anketi, bu soruya geniş bir perspektiften yaklaşarak yanıt veriyor. Kurdan enflasyon tahminine, ekonomik büyümeden yatırımlara, büyümenin yönünden risk ve fırsatlara iş dünyasının yeni yıla ilişkin tüm öngörülerini ortaya koyan anket, bu yıl Capital500’de yer alan şirketlerden 214 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleşti. 

BEKLENTİLER “KARIŞIK”

Ankete göre iş dünyasının yarısı iyimser, yarısı kötümser bir beklenti içinde. Türkiye ekonomisinin yüzde 3-4 arasında büyüyeceğini öngören CEO’ların yüzde 24,4’ü 2022’de işlerin kötü olacağını; yüzde 24,1’i iyileşmenin başlayacağını düşünüyor. “Değişen bir şey olmayacak” diyenlerin oranı yüzde 23 iken “İşler iyi olacak” diyenlerin oranı da yüzde 21,5. Yani konuya dair bir konsensüs oluşmuş değil. Öte yandan CEO’lar kendi şirketlerinin büyümesine ilişkin daha iyimser. Ankete katılanların neredeyse yarısı, 2021’den daha iyi bir yıl geçireceğine inanıyor. Yüzde 22,7’lik bir bölüm de 2021 ile aynı seviyede büyüyeceğini açıklıyor. Geçtiğimiz yılın altında bir büyüme performansı bekleyenlerin oranı yüzde 16. Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, 2022’de salgının ekonomi üzerindeki etkilerinin daha net hissedileceğini belirtiyor. Ancak Kibar Holding olarak istikrarlı şekilde büyümeye devam edeceklerini söylüyor. Kayabaşı, “Her yıl yüzde 5-10 arasında büyüme kaydederiz. 2022 yılını da bu beklentiyle karşılıyoruz” diyor. Yaşar Holding İcra Başkanı Mehmet Aktaş, 2022’nin ekonomik gelişmeler anlamında çok kolay bir yıl olmayacağını öngörüyor. Buna rağmen her yıl olduğu gibi 2022’de de ülke ekonomisinin ve sektörlerinin büyümesinin üzerinde bir büyüme gerçekleştirmeyi hedeflediklerini belirten Aktaş, “2022’yi hedef ve stratejilerin temkinli bir iyimserlikle belirlenmesi gereken bir yıl olarak görüyoruz” diye konuşuyor. Nef Yönetim Kurulu Başkanı Erden Timur, bu yıl işlerin zor olacağını düşünüyor. Ekonomik belirsizlik, alım gücündeki azalma ve artan maliyetlerin işlerini zorlaştıracağını ifade eden Timur, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Biz iş planlarımızı bu şartları göz önüne alarak yaptık. Yani bu zorluklara rağmen çok iyi işler yapmaya hazırız.” 

BÜYÜME NEREDEN GELECEK?

Yeni yılda büyüme iştahını kaybetmeyen şirketler, organik olarak ama ağırlıklı yurt dışında büyümeyi planlıyor. Katılımcıların yüzde 29,6’sı organik yolla büyüyeceğini dile getirirken yüzde 16,8’i de yurt dışı odaklı bir büyüme planlıyor. Yurt dışında en çok zorlanacakları pazarsa açık ara Amerika olacak gibi görülüyor. Amerika’yı Fransa, Uzak Doğu ve Almanya takip ediyor. 2022’yi yurt dışı odaklı büyüme, dolayısıyla ihracat ve verimlilik yılı olarak gördüklerini anlatan LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “Yine bu yıl 8 yeni ülkeye giriş yapmayı ve yurt içinde 30, yurt dışındaysa 120 olmak üzere toplam 150 yeni mağaza açmayı hedefliyoruz. Yıl sonunda toplam 60 ülkeye ulaşarak 1.400 mağaza sayısını aşacağımızı düşünüyoruz” diyor. 2022 yılına göre yüzde 25 büyüme hedefleri olduğunu açıklayan Güriş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Müşfik Yamantürk, “Büyüme, yapacağımız ilave yatırımlar ve ihracata yönelik üretimlerden kaynaklanacak” diye konuşuyor. Işıklar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Işık da TL bazında 2022’de grup gelirlerini 2’ye katlamak niyetinde. “2021’i 2 milyar TL ciroyla kapatırken 2022 hedefimiz 4 milyar TL ciro” diyen Işık, ikiye katlanacak bu büyümenin ihracatçı sanayi şirketlerinden geleceğini söylüyor. 

YATIRIM VAR MI? 

Birçok şirket ve grup yeni yılda yatırımlara devam edecek. Akkök Holding, yeni yılda toplamda 300 milyon dolar seviyesinde yatırım yapmayı planlıyor. Grubun CEO’su Ahmet Dördüncü, sürdürülebilir ve sağlıklı büyümelerine katkı sağlayacak, uzun vadeli, stratejileriyle uyumlu ve tamamlayıcı niteliğe sahip yatırımlara odaklandıklarını belirtiyor. Dördüncü, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Satın alma yatırımlarımız gelecekte de devam edecek. Organik ve inorganik yatırımlarla büyüyen Akkim’in 2022’de Avrupa’da yeni bir satın alması daha söz konusu olacak. 2022’de de bizi hem yurt içinde hem yurt dışında önemli yatırımlar ve satın almalar bekliyor.” Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, alüminyum, otomotiv tedarik ve ambalaj sektörlerinde toplamda 150 milyon doları aşacak yatırım projeksiyonları bulunduğunu açıklıyor. “Diğer taraftan yeni iş alanları için arayışlarımız ve fizibilite çalışmalarımız sürüyor” diyor. Güriş Holding sanayi ve enerji sektöründe üretim yatırımları planlıyor. Grubun patronu Müşfik Yamantürk, “Turizmde oda dışında gelirleri artırıcı yatırımlar yapmayı, sağlık ve madencilik sektörlerindeki yatırımlarımızı tamamlamayı planlıyoruz. Planlanan yatırımlarımız, ülke koşulları ve finans sektörünün seyrine göre devreye alınacak” diye konuşuyor. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, dijital Türkiye için fiber seferberliği başlattıklarına değiniyor. “Son 10 yılda 7,6 milyar TL yatırım yaptığımız fiber altyapıya, 2022’de yaklaşık 1,5 milyar TL ek yatırım gerçekleştireceğiz. Ödeme platformu Paycell’de, Türkiye’nin ilk online pazaryeri platformu Pasaj’da ve diğer tüm bireysel ve kurumsal dijital servislerimizde yatırımlarımızı sürdüreceğiz” diyor. 

ENDİŞELENDİREN KONULAR

Büyüme konusunda iştahlı olan iş dünyasının bazı endişeleri de var. Ankete göre yeni yılda CEO’ları en çok kurdaki hareketliliğin devam etmesi ve TL’nin değer kaybetmesi endişelendiriyor. Enflasyondaki artışın sürmesi ve hammadde sıkıntısı da kaygı veriyor. Ankete katılanların yüzde 29,7’si, 2022’de dolar kurunun 16-18 TL arasında olacağını öngörüyor. Yüzde 21,6’lık bir kesim, kur tahmini yapmadığını, dinamik bütçeyle yol aldığını açıklarken yüzde 20,3’ü kurun 14-16 TL arasında, yüzde 17,6’sı da 18 TL üzerinde olacağını tahmin ediyor. İş dünyası bu yıl da yüksek enflasyonla mücadelenin devam edeceği görüşünde. CEO’ların yüzde 45,9’u, enflasyonun yüzde 30’un üzerinde olacağını, yüzde 32,4’ü de yüzde 25-30 arasında bir enflasyonla yılı geçireceklerini dile getiriyor. “2022’de enflasyon yüzde 20-25 arasında olur” diyenlerin oranı da yüzde 14,9. Mevcut tabloda iş dünyası en çok borçlanma konusunda temkinli olacak gibi. “2022’de hangi konuda temkinli olacaksınız” sorusuna katılımcıların yüzde 39’u borçlanma derken, yüzde 13’ü yatırım, yüzde 10,8’i satın alma ve yüzde 10,1’i yeni istihdam yaratma yanıtını veriyor. Indeks Bilgisayar Genel Müdürü Banu Sürek de bu kapsamda yeni yılda alacak yönetimine odaklanacak. İthalat yoğun bir sektör olarak yabancı para cinsinden yaptıkları ticaret nedeniyle kurdaki değişimlerin alacak tahsilatlarına direkt etkisi bulunduğunu dile getiren Sürek, “Bu nedenle özellikle kurun hareketli olduğu dönemlerde alacaklarımızı her zamankinden yakın takibe alıyoruz” diyor. Yaşar Holding İcra Başkanı Mehmet Aktaş da piyasa risklerini yakından takip edeceğini, etkin likidite ve çalışma sermayesi yönetimi yapacağını söylüyor. 

ÖNCELİKLİ 3 KONU 

CEO’ların yeni yıl ajandalarındaki öncelikli üç konuya gelince… Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da nakit akışını sağlamak CEO’ların birinci önceliği. Onu pazar payını artırmak ve dijitalleşmek takip ediyor. Kısa dönemde şirkette verimlilik ve performans artışı sağlamak için de CEO’lar yeni teknolojilere yatırım yapmayı, maliyet düşürücü aksiyonlar almayı, iyileştirme projeleri gerçekleştirmeyi, hammadde tedarik kaynaklarını çeşitlendirmeyi ve kârlılığı iyi yönetmeyi planlıyor. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “2022 yılında ajandamızdaki en önemli 3 konu başlığımız ihracat odaklı büyüme, verimlilik, teknoloji yatırımları ve e-ticaret payının artırılması olacak” diyor. Doğanlar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, Senegal’deki mobilya fabrikası ve Biotrend Enerji’nin yeni tesis yatırımının yanında mobilya grubu markalarının yurt içi ve yurt dışı büyümesinin bu yıl grubunu yönetirken en önemli üç konusu olduğunu açıklıyor.