Beğeni yarışında hareketli tablo

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

Konjonktür, iş yapış şekilleri ve başarının bileşenleri durmaksızın değişirken bu geleneksel araştırma, algılarda hızla yenilenen beğeni tablosunu gözler önüne seriyor. Bir nevi değişimi yakalayan şirketlerin de karnesi olan araştırma, bu yıl da Capital Dergisi öncülüğünde, Deutsche Telekom’un yayın sponsorluğunda, ZENNA Araştırma ve Danışmanlık tarafından gerçekleştirildi. Bu yıl Koç Holding liderliğini, Arçelik de ikinciliğini korurken Eczacıbaşı Topluluğu üçüncü sıraya yerleşti. Listenin devamında ise önemli bir hareket yaşandı, 26 şirket yer değiştirdi.

Dünya ekonomik olarak tarihi bir dönem yaşıyor. Pandemi ve iklim krizinin yarattığı büyük dönüşüm iş modellerini hızlı bir değişime zorlarken tüketici marka, şirket çalışan ilişkilerinde kodlar yeniden yazılıyor. Bu sıra dışı dönemde Capital’in 22 yıldır gerçekleştirdiği “İş Dünyasının En Beğenilen Şirketleri” araştırması büyük değişimi yakalayan, yenilikçilik ve sürdürülebilirlik performansıyla fark yaratan şirketlerin karnesi oluyor, tüm paydaşları için yarattıkları değerle fark yaratanları öne çıkarıyor. Bağımsız araştırmacılık kurallarıyla 1.710 yöneticiyle objektif bir şekilde hazırlanan çalışma, iş dünyasının 21 kriterde en iyi 20 şirketinin yanı sıra sektörlerinin en beğenilen ilk 3 şirketini belirliyor. Aynı zamanda beğeni liginde yükselişe geçecek geleceğin yıldız şirket adaylarına ve sektörlerine de ışık tutuyor. 22 yıl boyunca listede kendine yer bulan şirketler ve onları bu listeye taşıyan kriterler de aslında bir anlamda iş dünyasının yıllar içinde başarıya, beğeniye, itibara bakış açısındaki değişimi çarpıcı şekilde gözler önüne seriyor. 

ZİRVEDE NE OLDU?

Her yıl olduğu gibi bu yıl da iş dünyası temsilcilerinin yoğun katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada Koç Holding 8’inci kez İş Dünyasının En Beğenilen Şirketi olmayı başardı. Arçelik de 7’nci kez 2’nciliğini korudu. İlk iki aynı kalırken listenin devamında büyük bir hareket yaşandı. Bu yıl üçüncülük koltuğuna geçtiğimiz yılın 7’ncisi Eczacıbaşı Topluluğu oturdu. Trendyol da geçtiğimiz yıl yerleştiği 4’üncülük koltuğunu korudu. İş Bankası ve THY de kendilerine 5’inci sırada yer buldu. 2022 yılında tam 26 şirket yer değiştirdi. Listede en büyük çıkışı yaşayan şirketler Borusan Holding, THY, Eczacıbaşı Topluluğu, Amazon ve Sabancı Holding oldu. Borusan Holding 19’unculuktan 9’unculuğa, THY 12’ncilikten 5’inciliğe, Eczacıbaşı Topluluğu 7’ncilikten 3’üncülüğe, Amazon 10’unculuktan 6’ncılığa, Sabancı Holding 15’incilikten 12’nciliğe yükseldi. Bu yıl listeye 5 yeni şirket giriş yaptı. Yapı Kredi 15’inci, Tüpraş 16’ncı, SASA 17’nci, Aselsan 18’inci, Vestel 20’nci sıradan listeye girdi. 

İLK 20’DEKİ DEĞİŞİM 

38 sektörü kapsayan araştırmada sadece 3 sektörde en beğenilen ilk üç şirketin sıralaması değişmedi. Bisküvi çikolatada Eti, Nestle ve Ferrero, dayanıklı tüketimde Arçelik, BSH ve Samsung, telekomünikasyonda Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom ilk üç sıradaki yerini bu yıl da korudu. Birçok sektörde bu yılın ilk üç listesine giren yeniler de oldu. Akaryakıtta Petrol Ofisi, aracı kurumlarda Yapı Kredi Yatırım, bilişimde Apple, bireysel emeklilikte Agesa Hayat ve Emeklilik ile Axa Hayat ve Emeklilik, bisküvi çikolatada Şölen, seramik camda Kale Seramik, enerjide Aksa Enerji, faktoringde İş Faktoring, ilaçta GSK Türkiye, konutta Nef, kargo, nakliye, lojistikte CEVA, kişisel bakım ve kozmetikte Johnson&Johnson, leasingde Burgan Leasing, mobilyada Yataş, İstikbal, Doğtaş, organize perakendede Metro, paketlenmiş et ürünlerinde Banvit, Şenpiliç, reklam ajansında Tribal, süt ve sütlü mamullerde Ak Gıda, tekstilde Eren Tekstil, tüketici elektroniğinde BSH, yapı malzemelerinde Master Builders Solutions ve Akkim geçen yılki listede olmayıp bu yıl sektörünün en beğenilen ilk 3 şirketi arasına giren şirketler oldu. 

ARAŞTIRMANIN METODU

En Beğenilen Şirketler Araştırması Eylül-Kasım 2022 tarihleri arasında online (CAWI) anket tekniği uygulanarak gerçekleştirildi. Araştırmaya farklı sektörlerden 422 şirketi temsilen 1.710 yönetici katıldı. En Beğenilen Şirketler, tüm iş dünyası temsilcilerinin görüşleri üzerinden hesaplanırken, sektörlerin en beğenilen şirketleri, ilgili sektörün profesyonellerinin görüşleri alınarak belirlendi. Ankete katılan yöneticilerden kendi şirketlerini dışarıda tutarak hem Türkiye hem kendi sektörleri için en beğendikleri şirketleri belirtmeleri istendi. Kendi şirketini belirten katılımcıların anketleri değerlendirme dışı tutuldu. Ankete katılmayan şirketler ise sıralamalarda yer almadı. 

GENİŞ KAPSAMA ALANI 

Sektörlerinin en beğenilen şirketlerinin belirlenme sürecinde her sektör için ilgili sektörün pazarının en az yüzde 70’ini oluşturan tüm şirketlerin araştırmaya katılımı sağlandı. Sektör değerlendirmelerinde her şirketten eşit sayıda ankete katılım olmasına dikkat edildi. Araştırma, Türkiye ve sektörler için en beğenilen şirketleri belirlemenin dışında, en beğenilen şirket olmayı sağlayan performans kriterlerini de ölçümleyerek ideal şirketlerin fark yaratan performans alanlarını da belirledi. Bu kapsamda 21 performans kriteri sorgulandı ve hem bu kriterlerin en beğenilen şirketi olmak için öncelikleri hem şirketlerin hangi kriterlerle farklılaştığı ortaya çıkarıldı. 

ÖNEMLİ MESAJLAR ZENNA 

Araştırma ve Danışmanlık Kurucusu Nuran Aksu, önümüzdeki döneme yol göstermesi açısından, araştırmada öne çıkan bazı noktaların önemli mesajlar içerdiğini söylüyor. Bunlardan bazılarını ise şöyle paylaşıyor: “En beğenilenler sıralamasında ciddi bir rekabet yaşanıyor. İlk 20 sıralamasına 29 şirketin giriş yapması bunun bir göstergesi. Kadın ve erkek yöneticilerin yanında tepe yönetim ve diğer yönetici pozisyonları arasındaki ideal şirket özelliklerinde farklı öncelikler bulunuyor. Holdingler en beğenilen şirketler sıralamasında çok güçlü konumlanıyor. Koç Holding’in en beğenilenler sıralamasında yıllardır birinci sırada yer alarak elde ettiği başarı sadece Türkiye’de değil dünyada da en başarılı performans gösteren kurumlardan biri olduğunu ortaya koyuyor. Holdinglerin ürün ve hizmet başarısıyla değil topluma yarattıkları fayda, amaçları olması gibi konular güçlü konumlarında etkin bir rol oynuyor. Son sekiz yıldır sürekli güçlenen kriterler bu yıl da yerini korudu. En beğenilen şirket olmayı etkileyen en öncelikli kriterler çalışanına değer verme, güvenilir şirket olma, hizmet ve ürün kalitesi, müşteri memnuniyeti yaratma, çalışan memnuniyeti, kurumsal yönetim ilkelerine göre yönetme ve yenilikçilik oldu.” 

ÖNCELİKLER NETLEŞTİ 

ZENNA Araştırma ve Danışmanlık Genel Müdürü Nuray Koçik de bu kriterlerin özellikle son 8 yıldır şekillenmeye başladığını ve bu yıl artık iş dünyasında önceliklerin iyice netleştiğini dile getiriyor. Bu değişimin en temel nedenlerinden birinin özellikle dijitalleşmeyle birlikte şirketlerin krizlere, linçlere çok açık hale gelmesi olduğunu ifade eden Koçik, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu durum şirketlerin, ‘insan’ ve ‘yönetimsel ilkelerin’ önemini çok daha derinden anlamasını sağladı. Ancak beğeniyi etkileyen kriter önceliğinde en geride konumlanan kriterlere baktığımızda dijital dönüşüm, bilgi ve teknoloji yatırımları, dijital iletişim gibi alanlar olduğunu görüyoruz. Her ne kadar geçen yıl önemli bir artış gösterse de ekolojik çevre, sürdürülebilirlik, toplumsal sorumlulukla ilgili alanlar yeterince önde konumlanmıyor. Endüstri 4.0 ve Toplum 5.0 gibi birbiriyle çok bağlı günümüzün iki gerçeğiyle çok ilgili olan bu kriterlerin geride konumlanması iş dünyasının önümüzdeki dönemlerde bu konulara yönelik durum analizi yapmaları gerekliliğine dikkat çekiyor.”