Riskli yıla sıkı hazırlık

Nilüfer Gözütok Ünal

ngozutok@capital.com.tr

Capital, her yıl ocak ayında CEOProfil anketini yayınlıyor. Yeni yıla ilişkin beklentileri ortaya koyan anket, bir nevi yol haritası oluşturuyor. Geçtiğimiz yılki ankette 2022 için enflasyonu yüzde 30’un üzerinde, kuru da 18 TL olarak öngören CEO’lar yine yanılmadı. 2022’ye göre daha belirsiz ve zorlu geçeceği düşünülen 2023 anketinin sonuçlarına göre “endişeli CEO” sayısının arttığı görülüyor. Bu yıl 325 CEOClub üyesinin katıldığı ankette, dünya ve Türkiye’ye özel çoklu risklere karşı liderler pozisyonlarını sıkılaştırıyor. 

2023 yılına belirsizliklerle girdik. Küresel resesyon çanlarının çalmaya başladığı yeni yılda IMF, dünya ekonomisinin 2023’te yüzde 2,7 büyüyeceğini tahmin ediyor. Bu rakam, küresel finansal kriz ve COVID-19’un zirve yaptığı dönem dışında 2001’den bu yana en zayıf büyümeyi işaret ediyor. Goldman Sachs da 2023’te küresel büyümenin yüzde 1,8 olacağını öngörüyor. Bu beklentisinin kaynağı olarak Avrupa’daki durgunluğu ve Çin’in inişli çıkışlı yeniden açılmasını gösteriyor. Morgan Stanley’ye göre ise 2023, daha zayıf bir büyümenin yaşanacağı ancak enflasyonun daha az olacağı, faiz artışlarının sonuna gelindiği bir yıl olacak. Türkiye açısından da durum farklı değil. OECD 2022’de yüzde 5,3 büyüdüğünü tahmin ettiği Türkiye’nin, 2023 yılında yüzde 3 büyüyeceği tahminini yapıyor. 2022’ye ilişkin yüzde 5’lik büyüme beklentisi olan IMF’e göre de Türkiye yeni yılda yüzde 3 büyüyecek. Bu tabloda iş dünyasının beklentileri ve yıla ilişkin aksiyon planları önemli. Her yıl olduğu gibi bu yıl da CEOProfil ile iş dünyasının yeni yıla bakışını ortaya koyan bir anket gerçekleştirdik. Yüksek ilgi gören bu yılki ankete CEOClub üyesi 325 üst düzey yönetici katıldı. 

DEĞİŞİM VAR MI? 

CEOProfil anketine göre iş dünyasının 3’te 1’i, 2023’te işleri açısından değişen bir şeyin olmayacağı görüşünde. Yaklaşık 5’te 1’i işlerinin iyileşmeye başlayacağını belirtirken, yüzde 16,2’si “İşlerimiz iyi olacak”, yüzde 16,2’si de “İşlerimiz kötü olacak” diyor. Alarko Holding, işlerin iyileşmeye başlayacağını düşünen gruplardan ve planlarını büyüme odaklı yapıyor. Topluluk gelirinin en az yüzde 30-35 büyümesi hedefleniyor. Doğanlar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, yüksek büyüme hedefleri olduğunu belirtiyor. “Faaliyette olduğumuz sektörlerde yatırımlarımıza; ekonomiye ve istihdama değer yaratmaya devam edeceğiz. Elbette büyümek, sektörlerimizdeki pazar payımızı artırmak ve kârlılıkta artış, her şirket gibi bizim için de ilk sırada geliyor. Ancak ülke ekonomisine ve istihdama katkı sağlamak da bu hedefler kadar önemli” diyor. Enerji fiyatlarındaki artışlarla birlikte hammadde tedarikinde yaşanan aksaklıkların 2023’ü hem Işıklar Grup hem diğer sektörler için daha zor bir yıl haline getireceğini öngören grubun patronu Rıza Kutlu Işık, “Ancak yaşanacak olası zorluklara rağmen 2023’ü başarılı bir şekilde geçireceğimize inanıyoruz. Bu yıl minimum yüzde 10 büyüme hedefliyoruz” diye konuşuyor. Index Grup da yeni yıldan umutlu. Index Genel Müdürü Banu Sürek, 2023 yılında işlerinin enflasyonun üzerinde büyüyeceğini ifade ediyor. “Son üç yıldır devam eden güçlü büyümemizi yine yakalamayı hedefliyoruz” diyor. 

GÖZLER YURT DIŞINDA

Ankete göre yeni yılda şirketler, büyümeyi ağırlıklı yurt dışından bekliyor. Dijitalleşme yatırımlarının da kendilerine büyüme getireceğine inanıyorlar. Organik yolla, yeni ürünlerle ve yatırım yaparak büyümek de yine büyümenin yolları olmaya devam edecek gibi görünüyor. Rusya Ukrayna savaşı, Avrupa’nın resesyona girmesi ve Çin ekonomisine ilişkin endişeler, iş dünyasının ihracat pazarlarına duyduğu kaygıya da yön veriyor. Yeni yılda iş dünyası ihracatta en çok Rusya, Almanya ve Çin’in kendilerini zorlayacağını düşünüyor. Onları Amerika, İngiltere, Uzak Doğu, diğer AB ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri, Afrika ve İran takip ediyor. Tekstil ve hazır giyimin en büyük oyuncusu LC Waikiki de büyümeyi ağırlıklı yurt dışından bekliyor. Grubun patronu Vahap Küçük, 2023’te global ölçekte büyümeye devam ederek 9 yeni ülkeye giriş yapacaklarını açıklıyor. “Böylelikle yaklaşık 100 mağaza daha açarak toplamda 1.350 civarı mağazaya ulaşmayı hedefliyoruz” diyor. IC Holding özellikle inşaat ve altyapı sektörlerinde yurt dışı projelerine ağırlık verecek. IC Holding CEO’su Murad Bayar, “Liman, havalimanı ve köprü, otoyol inşaatının yanında işletmecilikte de önemli bir tecrübeye sahibiz. Dış pazarda altyapı yatırımlarına ciddi bir talep mevcut. Biz de bunu değerlendirmek üzere çalışmalarımızı sürdürüyoruz” diye konuşuyor. Gayrimenkulün en büyük oyuncularından Nef de büyümede rotayı yurt dışına çevirdi. “2023’e global alanda yeni yatırımlar ve hedeflerle giriyoruz” diyen Nef Yönetim Kurulu Başkanı Erden Timur, “Biz yurt dışında büyüyecek şekilde pozisyon alıyoruz. ABD’de önce 2 bin 200 konut için 3 arazinin satın alımını tamamladık ve yatırımına başladık. Hedefimiz bir yılda 6 bin kiralık konut üretmek” diyor. Gürok Grup ise ihracat ivmesini yükseltmeyi, yeni ihracat destinasyonlarıyla yurt dışı pazarlarda büyümeyi planlıyor. 

YATIRIMA DEVAM!

Zorlu yılda birçok şirket yatırıma devam etmek niyetinde. Akfen Holding, konvansiyonel yatırım alanlarına ilave olarak risklerini çeşitlendirmek amacıyla özellikle gelişmekte olan teknolojilerde, fintek, biotech, software, yapay zeka, blockchain, enerji ve sürdürülebilirlikle mobilite alanında hızlı büyüme gösterebilecek yatırımlarla ilgileniyor. Akfen Holding CEO’su Selim Akın, “Farklı coğrafyalarda doğrudan satın alma ya da sıfırdan gerçekleştirilebilecek yatırımlar veya girişim sermayesi fonları üzerinden yatırım fırsatlarını değerlendiriyoruz” diyor. Sanko Holding’in bulunduğu tüm sektörlerde yatırım planı var. Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Adil Sani Konukoğlu, bu planlarıyla ilgili şöyle konuşuyor: “Dünyanın şu an en öncelikli ihtiyacı enerji. Özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarımıza odaklanacağız. Ambalajda yeni tesis yatırımlarıyla kapasite artışı hedefliyoruz. Çimento ve yapı sektörlerindeki yenilikçi ürünlerimizle ihracat pazarımızı büyüteceğiz.” Alarko Holding’in 4 milyar TL’ye yakın yatırım bütçesi bulunuyor. Yatırımın büyük kısmını elektrik dağıtım ve perakende iş kolunda gerçekleştirmeyi hedeflediklerini belirten Alarko Holding CEO’su Ümit Nuri Yıldız, “Yatırımlarımızı genişleteceğimiz diğer bir alan turizm olacak. 2023-2025 döneminde en az iki satın alım gerçekleştirerek şu anda faaliyet göstermediğimiz yeni iş kollarında toplamda 250 milyon dolarlık yatırım yapmayı hedefliyoruz” diyor. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, 2022 yılını 2 milyar TL’lik yatırımla tamamladıklarını, 2023 yılında da benzer bir yatırım planları olduğunu söylüyor. “Yatırım gündemimizde yine yurt dışı olacak” diye ekliyor. 

ÇOKLU RİSKLER

Zorlu yılda iş dünyası açısından birçok risk de bulunuyor. Anket katılımcılarına göre bu risklerin başında enflasyondaki artışın sürmesi, finansmana erişimin zorlaşması ve seçim ekonomisine girilmesi geliyor. Kur artışlarının devam etmesi, ihracat pazarlarının resesyona girmesi, Türkiye’nin risk priminin yükselmesi de yine öne çıkan riskler arasında yer alıyor. Bu durum karşısında CEO’lar en çok borçlanmada temkinli olacak. Satın almalar, yatırım ve yeni istihdam yaratmak konuları da temkinlilik listelerinde ilk üçte. Dedeman Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıfat Dedeman, AB ekonomilerinin resesyona girmesinin grupları açısından öncelikli olarak madencilik sektörünü ve emtia fiyatlarını etkileyeceğini dile getiriyor. “Bu bağlamda hedging yaparak fiyat değişimlerinden etkilenme derecesini minimuma indirmeyi planlıyoruz. Enerji fiyatları ve satın alma maliyetleri yüzünden de peşin alımlara yöneldik” sözleriyle aldıkları önlemleri paylaşıyor. IC Holding CEO’su Murad Bayar, bu yıl bütçe çalışmaları yaparken iki odak noktalarının verimlilik ve nakit yönetimi olduğunu açıklıyor. “2023 yılı hem dünyada hem ülkemizde ekonomik olarak iniş ve çıkışların yaşanabileceği bir yıl. Bu sebeple nakit yönetiminin her zamankinden daha kritik olduğunu düşünüyoruz. Bu yıl mevcut işlerimizi daha verimli hale getirerek giderlerimizi optimum seviyede tutmayı hedefliyoruz. Özellikle artan enerji maliyetlerini dengeleyebilmek adına 2022’de hayata geçirdiğimiz yenilenebilir enerji yatırımlarımızın meyvelerini bu yıl almayı bekliyoruz” diye konuşuyor. “Global seviyede bir stagflasyon döneminin sinyallerini alıyoruz” diyen Petrol Ofisi Grup CEO’su Mehmet Abbasoğlu, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Yüksek enflasyon ve ekonomide durgunluk belirtilerinin bir araya gelmesi, finansal enstrümanların dikkatli ve etkin kullanımının önemini artırıyor.” 

ÖNCELİK LİSTESİ

Bu yıl CEO’ların ajandalarında ilk sırada nakit akışı sağlamak var. Kârlılığı artırmak ikinci, verimlilik de üçüncü sırada yer alıyor. Dijitalleşme yatırımları, maliyetleri düşürmek, sürdürülebilirlik ve büyümek de ajandalarının diğer maddelerini oluşturuyor. CEO’lar kısa dönemde şirkette verimlilik ve performans artışı sağlamak için kârlılık yönetimine, maliyet düşürücü aksiyonlara, iyileştirme projelerine odaklanacak. Yeni teknolojilere yatırım yapmak, yeni ürün geliştirip yeni alanlara girmek, kârsız iş ve sektörlerden çıkmak, organizasyon yapısını değiştirmek, yeniden yapılanmak da başvuracakları diğer yöntemler olacak. Gürok Grup Yönetim Kurulu Başkan Vekili Esin Güral Argat, en önemli önceliklerini, pazar paylarını korumak, kârlılığı artırmak, risk yönetiminde daha tedbirli olmak ve yetenek yönetimini iyi yapmak olarak açıklıyor. Bunlar arasında kendileri için en öncelikli olan alanın yetenek yönetimi ve kârlılığın sağlanması olduğunu dile getiren Argat, “Ayrıca yüksek global resesyon beklentileri nedeniyle sıkı bir mali disiplin içinde hareket etmeyi planlıyoruz. Enflasyonda düzeltmeler olsa da dünyada hala resesyon beklentilerinin pazar paylarını daraltması ve artan maliyetlerin kârlılık üzerinde baskı oluşturması gibi nedenlerle çok iyi bir mali disiplin içinde olmak hedeflerimize ulaşmada büyük önem taşıyacak” diyor. Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Adil Sani Konukoğlu, “2023 yılında önceliğimiz; teknoloji, inovasyon ve Ar-Ge yatırımlarıyla değişime ayak uydurmak, insan kaynağını verimli kullanmak olacak” diye konuşuyor. Bu kış döneminde küresel ekonomiyi, daralan tüketici talebi dolayısıyla nakit akışı yönetimi, tedarik ve planlama gibi birçok konuda zorlayıcı koşulların beklediğinin altını çizen LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “Önümüzdeki dönemde, küresel resesyon beklentilerini göz önüne alarak istihdamı, yatırımı ve büyümeyi korumak en önemli önceliğimiz olacak” diyor.